Quaestio 1

Non tamende eodem actu numero est ordinatum a deo quod aliquando sit meritorius et aliquando demeritorius. Hoc quantum ad istas bonitates et malicias. cundum huius arti¬

¶ Quantum ad lteculi. Unde slice habi actus bonitatem quamcunque.

¶ De prima bonitatei scilicet naturali. Dico quod actus ab eodem vel eisdem habet bonitatem naturalem et suam entitatem et tunc dico quod bonitatem naturalem habet ab omnibus per se cau sis causaliter quecumque sint ille et ex seipso formaliter et de ista non est magna dubitatio.

¶ De secunda boni tate. Dico quod actus habet bonitatem ex genere ex omnibus per se causis suis in ordine ad obiectum conueniens sut quod transit quia ex hoc quod transit super obiectum conuenit ens est bonus ex genere. Unde et actus aliqui transeum tes super obiectum indebitum vel inconueniens malidicuntur ex genere propter disconuenientiam obiecti sicut mentiri vel furari et sicut odire deum: et hoc patet perAugustinum contra mendacium. Unde et tales actus non sunt circumstantionales nec possunt bene fieri sed statim nominati conuoluti sunt malo secundum Aristotelem tertio ethicorum.

¶ De tertia bonitate scilicet morali dico quod talis bonitas habet in actu causaliter ex suis per se causis et effectiue est ab efficiente actum voluntatis. Si tamen dicat aliquid positiuum reale. Nam ista bonitas consistit in multitudine omnium circumstantiarum debitarum anen esse secundum iudicium rationis. Sicut pulchritudo consisti in proportione debita quantitatis et qualitatis et correspondentia debita ipsarum ad inuicem et ad subiectum et al eodem habet actus circumstantias debitas et bonitaten moralem. Modo constat quod principalis circumstantia in ter istas est cicumstantia finis. Unde dico quod actus a suis per se causis vt moralis est habet bonitatem moralem causaliter lrtet ex conformitate ad rectam rationem quantum ad omnes circumstantias debitas in esse quarum prima et principalis est ordo ad finem debitum habet forrmaliter talem bonitatem.

¶ Ex quo patet quod non solum ex fine actus habet bo nitatem moralem quia non solum ad bonitatem moralem requitur circumstantia finis sed alie circumstantie multet ex parte agentis et ex parte aliorum concurrentium ad actum moraliter bonum secundum dictamen recte rationis. Sed qualis respectus est talis conformitas actus moralis ad rectam rationem secundum omnes circumstantias dictatas satis es difficile videre et videretur aliquibus quod esset respectus realis ad actum rationis.

¶ Primo quia videtur esse respectus cans ti ad causam effectiuam quia obiectum in intellectu vel actus rationis qui est idem videtur esse causa effectiua actus moralis ipsius voluntatis.

¶ Secundo quia videtur esse rectus mensurati ad mensuram. Nam actus rationis dictans circumstam tias debitas videtur esse regula et mensura actus voluntatis Respectus autem mensurati ad mensuram videtur esse et est realis. quaere etc.

¶ Tertio quia per respectum rationinon videtur esse actus aliquis moralis. Tuc enim scientio moralis non esset scientia realis sed rationis. Exquo moralitas vel bonitas moralis in actu non diceret nisi repectum rationis.

¶ Quarto quia bonitas principaliter esset ab actu intellectus vel per actum intelligendi ab in tellectu. Sed hoc est falsum quia tunc esset aliquis laudabilis principaliter et formaliter ex vno respectu rationis vel vituparabilis expefectum vnius respectus rationis videretur etiam talis actus esse accidentalis ipsi actut in substantia actus prtet esse sine tali respectu ad actum rationis sicut et absolute potest esse sine actu intellectus vel rationis saltem vertate diuina quare etc.

¶ Aliis autem videretur esse respectus rationis non realis. Tum quia talis respectus non consurgit ex natura extremorum nec exnatura rei. Potest enim esse et poni vtrumque exteremum sine tali respectu substantia actus voluntatis / et actus rationis: et ita non est rectus realis intrinsescus nec extrinsecus etiam patet inducendo quia nec ad tio nec passio nec situs nec vbi nec quando nec habi tus. quaere etc. Tum quia respectus realis intrinsecus vt causati ad causam et mensurati ad mensuram non videtur esse actus ad actum: sed actus ad obiectum vt videtur. Tum quia magis videtur habere respectum pertinentem ad primum modum que est similitudovel conformitas ad actum rationis quam ad secundum modum vel tertium sicut etiam difformitas non videtur nisi quedam diuersitas vel dissimilitudo et illum non habet sicut probatum est in prima ratione: quia non ponitur necessario hiis exemplis positis talis conformitas. Similiter etiam quia fundamenta Puta actus rationis et actus voluntatis non sunt eiusdem rationis: sed alterius et alterius vt patet igitur etc. Non assero aliquam istarum viarum. Dico tamen quod bonitas moralis est in actu ex concursuomnium circunstantiarum secundum dictamen rationis rectecui conformatur talis actus.

¶ De quarta bonitate scilicet meritoria. Dico quod actus meritorius habet bo nitatem meritoriam formaliter ex acceptione passi ua diuine voluntatis acceptantis talem actum ad premium vite eterne effectiue autem a voluntate diuina acceptante et concomitanter a caritate vel gratia que est dispositio persone necessaria ad hoc secundum ordinationem diuinam.

¶ De maliciis vero oppositis bonitatibus predictis dico quod satis patere potest quid est causa malicie talis causa inquam non positiua sed priuatiua quantum ad illud quod est priua tiuum in talibus malis per correspondentiam ad habitus vel ad positiua opposita excepto quod in deum reduci non potest aliqua malicia culpabilis eo modo quo dictum est supra.

¶ Quantum vero ad positiua que sunt ibi patere potest ex predictis. Unde actus habet esse talis quod ipsum concomitatur deformitas et malicia. Et hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum. Utrum scilicet actus humanus qui nec sit bonus nec mailus sed simpliciter indifferens.

¶ Notandum est primo quod actus aliquis est ad quem mouetur homo non deliberatiue nec ex deliberatione vel aduertentia rationis: sed ex ymaginatione vel passione. Ita quod ratio preuenitur a tali actu nec preueniet talem actum sicut est confricatio barbe vel aliquid tale: et talis actus non dicitur humanus licet sit hominis quia non est hominis secundum rationem et deliberatiue ue elicitus..

¶ Alii vero sunt actus habis qui conueniunt sibi a voluntate eliciente vel imperante prae cedente ratione et deliberatione et tales actus proprie dicuntur humani.

¶ De talibus ergo actibus est iste articulus. Utrum aliquis talis actus humanus possit esse indifferens qui non sit bonus nec malus et est procedendum secundum quadruplicem bo nitatem supradictam et loquendo de prima bonitate scilicet naturali clarum est quod non potest esse actiidifferens qui non sit bonus. Oportet enim quod sit omnis actus bonus tali bonitate sicut oportet quod sit ens. Alioquin implicatio contradictionis est quod sit ens et non ens vel neque ens neque non ens

¶ De secunda bonitate ex genere scilicet non videtur aliquis actus qui non transeat super obiectum conueniens tali actui vel non conueniens quia inter contradictoria non est medium. Si autem sufficiat ad maliciam actus ex genere quod cadat su per obiectum non conueniens non est tunc dare actum indifserentem ad bonitatem vel maliciam ex genere. Sed si non sufficiat hoc sed requiratur quod obiectum non solum sit non conueniens negatiue sed etiam dieterns positiue et quasi contra rie tunc est dare actum indifferentem ad talem bonitatem vel maliciam qui est neque bonus neque malus ex genere sicut forte diceretur esse leuare festucam vel aliquid tale

¶ De tertia bonitate vel malicia scilicet morali est dubium et sunt opiniones. st quod actus in communi¬

¶ Prima opinio ei et in vniuersat est indifferens ad bonitatem vel maliciam moralem: quia non repugnat sibi saluari in actu bono vel mao moraliter contento sub actu in communi sicut animal indifferens ad rationale vel irrationale. Sed de actu in particulari dicunt quod impossibile est inuenire aliquem actum particularem humanum qui non sit bonus moraliter vel malus moraliter. cuntur multe rationes.

¶ Ad hoc addu Prima estista quia onnis actus in particulari est propter aliquem finem intentum. Non minus enim voluntas agit propter finem quam natura. Aut ergo ille finis est bonus et sic actus est bonus. Aut non est bonus et sic est malus et per consequens actus malus. etc. Dices quod finis nec bonus nec malus. contra quia tunc talis actus est frustra et per consequens ociosus et malus sicut patet de verbo ocioso quod est peccatum veniale saltem

¶ Secunda ratio. Impossibile est dare actum qui non habeat omnem circumstantiam debitam secundum rationem rectam vel qui non careat ipsis vel aliqua ipsarum patet per contradictionem. Sed actus habens omnes est moraliter bonus Actus vero carens omnibus vel aliqua est malus moraliter. ergo etc.

¶ Tertia ratio. Si esset dare aliquem actum indifferentem qui nec esset bonus nec malus moraliter pari ratione et habitum qui generaretur ex tali actu frequentato vel posset generari qui nec esset vertuosus nec vitiosus. Sed hoc est falsum. ergo etc

¶ Quarta ratio. Inter priuationem et habitum non est medium circa aptum natum. Sed malum moraliter est priuatio boni. ergo in actibus humanis non est dare medium. puta neque bonum neque malum.

¶ Quin ta ratio. Ominis actus humanus aut est conformis otioni recte aut non sed difformis. Sed hoc posito oportet quod st bonus vel malus moraliter. ergo etc.

¶ Ultima ratio Omnis actus eoipso quod humanus habet aliquam specialem bonitatem vel maliciam super actum non humanum. puta vltra actum brutalem. Sed hoc non est nisi bonitas vel malicia secundum rationem vel discordans a ratione que est principium moris. ergo etc.

¶ Alia est opinio contraria quod potest esse aliquis actus humanus ad uertenter et deliberatiue elicitus a voluntate vel imperatus qui est indifferens ad bonitatem vel maliciam moralem neque bonus scilicet neque malus. cuntur rationes. Prima est

¶ Ad hoc adduista voluntas huana potest elicere vel imperare aliquem actum talem qualis natus est esse vel est talis actus de natura sua vt pa tet. Sed esse potest aliquis actus vel est qui nec bonus est de natura sua moraliter nec malus quia natura sua pensatur ex obiecto quod quidam nec est bonum nec malum sed indifferens vt leuare festucam vel confricare. parbam. ergo etc.

¶ Secundo sic. Uoluntas humanaaduertenter potest in aliquem actum qui non est sibi praeceptus nec prohibitus nec consultus nec disconsultus. Sed talis est indterns ad bonum et malum vel bonitatem et maliciam moraliter. etc.

¶ Tertio sic. Commune vel vni uersale non est aliud quam suas species vel partes. Sed est dare actum in communi indtentem ad bonitatem vel maliciam moralem vt dicunt alii. ergo etiam in particulari. Sed iste rationes parum valent et posset ad ipsas faciliter respondere.

¶ Ion adduco vnam aliam quam Scotus adducit. Actus non est bonus vel malus moraliter nisi quia habet omnes circumstantias bonas natas inesse si sit bonus vel quia caret omnibus vel aliqua sibi debita inesse non tantum nata in esse sed cum hoc debita a voluntate si sit malus. Sed aliquis actus potest aduertenter elici a voluntate qui non habet omnes circumstantias pertinentes ad perfectionem eius secundum rectam rationem et sic non est bonus et tamen non caret aliqua circumstantia debita in esse quia voluntas non est ad hoc obligata nec est debitrix huius ex aliqua lege quod in omni actu suo ponat omnem bonam circumstantiam possibilem sibi in esse. Potest ergo non ponere aliquam circumstantiam que requiritur ad bonitatem et sic actus non est bonus moraliter quia bonum est ex integra causa et tamen actus non est malus moraliter quia non est debita et per consequens actus est neuter. Unde videtur ymaginari quod non sufficiat ad maliciam actus moralem quod actus careat aliqua circunstantia requisita ad bonitatem: sed cum hoc requiritur quod illa circumstantia sit debita a voluntate.

¶ Sed tunc est difficultas qumo tunc bonitas et malicia moralis priuatiue opponitur circa eandem substantiam actus quia si sic tunc non est dare medium actum qui natus sit esse bonus vel malus moraliter et sit indifferens ad vtrumque. Sed ad hoc respondebitur in solutione vnius de principalibus argumentis. Licet ergo actus non sit bonus moraliter non tum est malus sicut quando aliquis dat aduertenter elemosinam non cogitando aliquid de fine.

¶ Tenendo istud potest responderi ad rationes aliorum. Ad primam dicitur quod non oportet quod omnis actus voluntatis elicitus vel imparatus sit propter aliquem finem actu intentum ab ipsa: sed potest fieri non cogitando aliquid de fine sicut exemplificatum est. Et quando dicis quod tunc est frustra et ociosus talis actus. Dico quod licet talis actus sit non propter aliquem finem intentum ex parte intendentis tamen potest cadere super tale obiectum quod non est ociosus nec frustraex parte sui sed ad bonum proximum sicut dare elemosinam. Et quando dicis quod actus carens fine intemto est ociosus et malus. Dico quod verum est quando non habet materiam indifferentem sed determinam tem materiam ad oppositum actum conuenientem illi materie. Sed non oportet de omni actu non intendentis finem quod sit peccatum nisi pro tunc teneatur finem intendere.

¶ Ad secundum iam responsum est quod est dare actum qui non habet omnem circunstantiam debitam vel requisitam ad esse bonum et ita non est bonum nec tamen caret aliqua circum stantia cuius voluntas absolute loquendo sit debitrix et ita non est malus.

¶ Ad tertium potest concedi ille habitus possibilis neuter nec virtuosus nec viciosus.

¶ Ad quartum dico quod inter priuationem et habitum non est medium circa subiectum debitum. Sed actus absolute non se habet sicut subiectum ad circunstantiam vel priuationem circum¬ stantie tanquam ad bonitatem vel maliciam moraliter nisi propter quanto circumstantia debita est a voluntate circa talem actum. Ideo dico quod est dare medium actum per abnegationem quando circumstantia non est debita sicut dictum est supra.

¶ Ad quintum dicitur per idem quod actus licet non sit conformis quantum ad hoc quod habeat omnes circumstantias: tamen non est difformis nec malus nec circumstantia sit debitaimmo quod plus est nec hoc dictat ratio quod circumstantia sit sper debita immo oppom. ideo etc.

¶ Ad sextum dico quod actus humanus vt sic habet aliam bonitatem naturalem ab actu bruti: sed non oportet quod sit bonus vel malus moraliter ex hoc quod est humanus sicut superius est probatum plus enim requiritur ad hoc quod actus sit moralis quam quod sit humanus vel secundum rationem.

¶ De quarta bonitate scilicet meritoria et malicia sibi contraria puta demeritoria. Dico breuiter quod est possibilis actus qui nec est meritorius nec demeritoris Tum quia possibis est actus qui nec est bonus nec malus moraliter sicut probatum est supra et talis nec est meritorius nec demeritorius.

¶ Secundo quia possibilis est aliquis ho in puris naturalibus sine gratia et caritate et posset habere talis ho actum non meritorium quia non haberet gratiam et caritatem. Nec demeritorium quia recte elicitum secundum dictamen rationis recte quantum ad omnes circumstantias requisitas ad bonitatem moralem. quaere etc.

¶ Tertio quia dico quod cum exnatura rei ipsius caritatis vel gratiae non sit ratio meritorii in actu: sed ex libera acceptioe diuina sicut patui in principio. Posset habere aliquis actum informatum caritate et gratia qui non esset meritorius quia deus posset ipsum non acceptare. Nec demeritorius patet quaere etc.

¶ Quarto quia actus damnatorum multi poasstent esse et sut humani et tamen non sunt me ritorii vel demeritorii quia non sunt in statu merendi nec demerendi. quaere etc. Non est tamen dare actum qui non sit meriteorius vel non meritorius contradictione repugnante quia omnis actus vel acceptatur vel non acceptatur ad vitaneternam. hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum. An scilicet omnis actus infidelium sit pctantum est vna opinio valde dura quod sic. Tum quia omnis actus infidelis est non relatus in finem debitum. Puta in deum nec actu nec habitu fidei vel caritatis. Tum quia omnis talis actus habet aliquem finem indebitum statum a voluntate sequente incredulitatem suam et falsam crudelitatem de aliquo fine primo qui est deus. Tum quia actus fidelium eoipso sunt boni: quia per fidem directam in vltimum finem puta in veram beatitudinem secundum intentionem bonam correspontem fidei quia intentie bona imponit denominationem actui secundum Augusti. et Ambrosium et Mgntum. igitur per oppositum omnis actus infide lium est malus nec potest esse bonus propter defectum fidei et bone intentionis. Tum quia in quolet actu suo sunt de bitores originalis iusticie qui fuisset in quolbet actisi Adam stetisset. Et ad hoc videntur esse auctoritates superius allegate in isto secundo in illa quatione. Utrum ho possit vitare omne pectantum sine gratia gratum faciente quas non repeto modo. Sed dicunt quod omnes actus homins infidelis est pectantum mortale et hoc est diettera inter fidelem pectorem tamen et in pctato mortali quia sicut dicunt omnis actus fidelis inpeccato mortali est pctantum: sed oportet quod sit mortale quia virtualiter vel habitualiter potest referre secundum directionem fidei suos actus in deum licet actu referat sed in fidelis sic referre non potest et ideo in omni actu suo fruitur vtendis quod est summa peruersitas secundum Augustinum

¶ Sed ista opinio videtur mihi falsa et nimis dura. Dico enim quod nec infidelis nec fidelis in pctotio mortali existens in omni actu suo siue venialiter siue mortali ter. Tum quia sicut infidelis in gratia existens potest in aliquem actum indifferentem in quo non peccat nec meretur sicut probatum est supra. Ita etiam infidelis siue peccator fidelis vt videtur. Tum quia vterque potest facere aliquem bonum actum ex genere propter finem aliquem ad quem talis actus ex natura sua ordinatur sicut dare elemosinam vt releuetur inopia vel mise ria pauperis vel honorare parentes et ex pietate naturali non propter vanam gloriam vel aliquem malum finem. Sed talis actus non est malus nec pctantum immomagis videtur esse meritum de congruo gratie dei et illumina tionis sicut patet de actibus bonis Cornelii et Martini adhuc cathecumini dando medium clamidis sue et gentium vocatorum ad fidem christi prius viuentium secundum rectam rationem naturalem. Tum quia philosophimulti et infideles habuerunt virtutes politicas quarum actus non sunt peccata. Tum infidelis aliquis potest conuenire in aliquo cum fideli in credendo circa deum puta quod est vnus deus sicut et philosophi deduxerunt licet non deuenerunt vsque ad noticiam trinitatis personarum et talis vniformiter cum fidelipotest referre aliquem actum suum in vnum deum tanquam in finem vltimum cui conuenit esse finem: quia deus non quia trinus nihil cogitando de trinitate nec de opposito igitur in tali actu saltem non oportet quod peccet. Similiter etiam peccator fidelis referre potesti secundum directionem fidei aliquem actum suum in finem vltimum et recte circumstantionare vt videtur. Et ita non oportet quod peccet in omni actu: sed potest haberealiquem actum bonum qui nullum est peccatum.

¶ Dices quod immo quia peccator habet vnum finem sibi praedilectum ipsi deo et summe amatum. Sed propter finem summe sibi amatum oportet quod velit et faciat omnes actus suos quia summe tale. puta amatum est ratio aliorum puta accidentia alia. Dico quod non oportet illud. Tum propter libertatem voluntatis que potest amare quod placet et propter quem finem placet sibiipsi prestituendo finem. Tum propter inconueniens quod sequeretur: quia tunc omnis peccator peccaret mortaliter in omni actu suo quicquid vellet vel faceret: faceret propter malum finem talem actum / referendo in ipsum et summe volendo ipsum quia frueretur vtedo. Tum quia etiam non magis necessario voluntas vult quicquid vult propter finem aliquem in particulari predilectum quam propter finem in communi vel in vniuersali et tamen non vult omnia propter illum actu referendo in ipsum et volendo ipsum immo propter aliquid velle non cogitando aliquid de fine in communi vel in vniuersali. quare etc.

¶ Sic igitur dico quod licet omnis actus infidelium ex infidelitate procedens sicut despicere christum uel prosequi christianos vel adorare scul ptile sit peccatum quia omne quod non est ex fide sed potius ex infidelitate et tota vita infidelium secundum quod huiusmodi peccatum est secundum Augustinum non tamen omnis actus infidelis hominis est peccatum sicut superius est probatum nec multofortius omnis actus peccatoris fidelis tamen est peccatum nec mortale nec veniale. im Dico quod licet

¶ Ad primum aliorum. s actus aliquis hominis infidelis non sit relatus in finem vltimum in particulari si sit infidelis in non credendo deum tamen potest non ordinari in aliquem alium malum finem sed in aliquem finem bonum proximum sicut datio elemosine in relationem paupis et ideo non oportet quod sit malus licet non sit perfecte bonus nec meritorius de condigno vite eterne sicut nec aliquis actus hominis infidelis.

¶ Ad secundum non oprillud quod omnis actus talis infidelis habeat aliquem finem indebitum a voluntate statutum vt probatum est supra.

¶ Ad tertium dico quod actus fidelis bonus est bo litate meritoria quia directus per fidem secundum caritatem in finem vltimum particulari qui est deus. Non autem oportet quod bonitate politica eoipso sit bonus sed quia directus per prudentiam in finem proximum vel debitum possibilem ex naturalibus adquiri vel haberi qui quidem finis proximus est ordinabilis vlterius in finem vltimum licet actu non ordinetur per voluntatem in ipsum.

¶ Ad quartum dico quod infideles non sunt debitores originalis iusticie in quolibet actu sicut nec fideles etiam sunt debitores caritatis in quo libet: sed pro aliquo tempore vel actu. Unde et preceptum de caritate est affirmatiuum et non obligat pro semper vel ad semper sed pro tempore et loco: et ita non oportet quod homo carens caritate in omni actu suo peccet mortaliter vel etiam peccet. Hec de. 3. articulo.

¶ Quantum ad quartum articulum Utrum scilicet omne peccatum actuale sit vountarium et pertineat ad voluntatem. Uidetur quod non quia peccata venialia non sunt voluntaria quia non possu mus ea vitare. Si dixerimus quod peccatum non haemus.

¶ Secundo quia pectantum ex ignorantia non videtur voluntarium quia non est cognitum.

¶ Tertio quia peccatum omissionis non videtur voluntarium quia non consistit in aliquo actu qui sit in ptante voluntatis. quaere etc.

¶ Sed contra hoc dico primo quod omne peccatum actuale voluntarium est aliquo modo effectiue et vertualiter.

¶ Se cundo quod non omne pectantum est voluntarium subiectiue et formaliter.

¶ Tertio quod omne pectantum est solius voluntatis imputabiliter et sibi soli imputatur et per consequens quod ipsa sola pro quolibet pctio punitur.

¶ Primum patet quia omne pectantum actuale aliquo modo est in ptante peccam tis. Sed hoc non est nisi per voluntatem que sola libera est et in cuius ptante sunt omnes actus humani vel negationes actuum et circumstantiarum prout sunt pctan¬

¶ Secundum patet quia actus deformes extrinsecarum potentiarum bene sunt pctam sicut dicam in quatione sequenti et tamen non sunt in voluntate formaliter et subiectiue sicut etiam nec habitus viciosi generati ex ipsis licet a voluntate sint quoquoo.

¶ Tertium patet quia soli illi debet actus vel pctantum imputari peccanti secundum quod est in ptante eius et liber est respectu eius. Sed hoc est voluntas et ideo dico quod sola voluntas est culpabilis et sibi soli actus imputabilis est et ex ipsa actus est laudabilis et vituperatur. Et ideo dico consequenr quod ipsa sola inter potentias anime punietur quia omnia quae sustinebit homo erit in uoluntarium ex voluntate et ad puniendum voluntatem vel in seipsa vel in menbris sicut ipsa peccauit in se vel in menbris secundum Anselmum quarto ca. de conceptu virgi nali.

¶ Ex praedictis apparet quare magis actus voluntatis culpetur et dicatur pctatum vt pectantum habet rationem culpe quam actus aliarum potentiarum quia nec actus sunt culpe nec culpabiles nisi ex ipsa voluntate. rum de pctoto veniali¬

¶ Ad primum alio diteu vno mon quod in cumnnon poatest vitari quin homo aliquid incurrat quia voluntas pominis est imperfecta et status vite praesentis sed in particulari quodlibet vitari potest et ita est voluntarium. Aliter dicitur quod prieccatum veniale est voluntarium voluntate non homins peccantis sed primi parentis qui destituit naturam a statu innocentie et quasi secundum diuinam permissionem induxit necessitatem peccandi saltem venialiter sue posteritati. Sed istud non placet mihi quia non aliter esset voluntarium quam originale. Aliter dicitur quod sunt voluntaria libet non semper explicite tamen implicite quia occurrunt temptationes ad ipsa etiam in bonis aliis explicite volitis. Sicut eundo ad ecclesiam occurrit frequenter temptatio de pulchritudine mulieris.

¶ Ad aliud de peccato ex ignorantia. Dico quod ignorantia est affectata et est aliquo modo voluntarium.

¶ Ad tertium de pctatio omissionis patuit supra qumo est voluntarium.

¶ Ad primum principale dico quod benen in actu ordinabili ad finem est bonitas aliqua ex fine. Sed bonitas ex fine non sufficit ad hoc quod actus: sit simpliciter bonus moraliter. Sed bonum est ex integra causa et ex omnibus circumstantiis non solum exvna. Tu dicis actus est bonus ex intentione bona. Intentio bona quae est boni finis. Dico quod non sufficit intentio boni finis nisi et quod intenditur ad finem sit bo num et bono modo omnia sunt volita secundum omnes circumstantias et confirmatur ad rationem rectam.

¶ Ad secundum dico quod non sic omnino actus potest dici bonus moraliter ex fine sicut conclusio ex principiis. Necessitatur enim intel lectus ad veritatem conclusionis ex veritate vel euidentia principii. Non sit autem voluntas ex aliquo fine: et sic requiruntur aliqua alia cum fine ad moralem boni tatem.

¶ Ad tertium dico quod non solum bonitas actus moralis est ex vna causa sed ex multis.

¶ Ad quartum dico quod licet actus sit malus ex malo fine tantum quia malicia finis sufficit ad maliciam actus non tamen bonitas finis sufficit ad bonitatem quia bonum est ex integracausa et plura requiruntur. etc.