Quaestio 3

¶ Distinctionis Octaue. Questio tertia.

Tertio quaero utrum solus deus sit immutabilis.

Uidetur quod non sit immutabilis immo mutabilis: omne illud quod habet habitudinem ad aliquid per se mutabile est muQtabile: quia habitudo permanere non potest termino suo non ceEn. EeEnmanente: sed deus est huiusmodi / habet enim habi tudinem primitatis ad omnem creaturam et acciden tis et causalitatis. Patet igitur etc.

¶ Secundo sic. Omne illud quod se habet nunc aliter quam prius est mutabile: sed deus se habet aliter nunc quod prius producendo aliquam rem de nouo / quia modo est producens et prius non: et exit ab ocio in actum / igitur deus est mutabilis.

¶ Tertio videtur quod non solus ipse sit immutabilis quia quod est mutabile est subiectum velterminus mutationis / sed actio non est subiectum nec terminus mutationis / nec similiter motus vel nutatio quinto Phisicorum. Igitur ista non sunt mutabilia.

¶ Quarto sic. Aristoteles. 12. methaphisice in illo capitulo. Utrum autem. etc. Postquam ostendit prius aliquod esse necesse esse et immobile vel immutabile inquirit si talia entia sint plura. Et respondet quod est dare plures substantias necesse esse sempiternas et immobiles et sine magnitudine: igitur non solum prima intelligentia que est deus est immutabilis sed alie plures intelligentie primum Malachie tertio. EgoContra dominus et non mutor.

¶ Contra secundum dicit Augustinus sexto de trinitate / quod omnis creatura mutabilis est. Et similiter primo de trinitate dicit quod solus deus est immutabilis. Et allegat illud Apostoli quarto Solus habet im mortalitatem. igitur etc. In ista questione sic procedam

¶ Primo distinguam de mutatione vel mutabilitate

¶ Secundo ostendam quod deus est simpliciter et omnio immutabil.

¶ Tertio quod omnis creatura est aliquo modo mutabi lis / et per consequens quod solus deus est simpliciter immutabilis

¶ Quantum ad primum dico quod mutatio accipitur vno modo proprie / alio modo accipitur large et improprie. Mutatio proprie accepta describitur tertio phisicorum / quod est actus entis in potentia secundum quod huiuismodi: vel actus mobilis seu mobilis in eo quod mutabile. Ex quo apparet quod mutatio requirit subiectum cuius ipsa sit actus et accidens. Ex quo patet quod nec creatio nec annichilatio nec transsubstantiatio totalis est proprie motus Mutari enim est aliter se habere nunc quam prius sed actualitas est entis. igitur nichil quod totaliter accipitesse nouum vel non esse mutatur quia prius non fuisens et per consequens non se habuit aliter quia eodem modo se habuit sicut vnum nichil. Secundo requirit in subiecto necessario negationem termini alicuius positiui ad quam est / vel positionem termini quam destruit: quia est inter duos terminos quorum vnus est positiuus et alius negatiuus: hoc patet quia est actus entis in potentia. Ens autem in potentia imcludit negatioi. em illius ad quod est in potentia / et est in potentia a. l aliquid vel ad negationem eius. Ex quo patet quod si aliquid produceretur ab eterno quamtumcunque in subiecto et de subiecto hoc non esset per veram et propriam mutationem quia in subiecto tunc non precederet negatio termini. Tertio requiritur quod sit actus habens ordinem in terminum: quia est actus entis in potentia secundum quod huiusmodi / quia in ordine ad aliquem terminum ponendum vel corrumpendum per ipsam. Unde patet quod nulla forma non habens ordinem in terminum ( cuiusmodi est omnis forma absoluta ) isto modo potest dici mutatio. Unde nec a bedo nec forma substantialis possunt dici mutatio¬ nes nec sunt motus nec generatio: quia tunc mutatioesset actus mutabilis in ordine ad seipsum quod est nihil. Quarto oportet quod mutatio sit actus instantaneus vel in fieri et successiuus: Instantaneus sicut generatio: Successiuus sicut motus. Unde impossibile est quod aliqua forma permanens sit mutatio vel motus. Et hoc patet ex ipsa ratione mutationis qrgo excludit esse permansiuum. Quod enim permanet non mutatur secundum quod huiusmodi / immo ista opponuntur sicut album et nigrum. quare etc. Et ista mutatio pro prie accepta communis est ad generationem et corruptionem / que sunt mutationes substantiales: et ad mutationes instantaneas accidentales cuiusmodi est illuminatio / et ad mutationes accidentales successiuas quae sunt motus sicut alteratio augmentatio et latio Unde ibi accipit Aristo. motum non proprie distinguendo ipsum a simplici mutatione quod etiam nondum distinxerat inter ista. Unde et ibidem exemplificat et de motu proprie dicto et de simplici mutatione cuiusmodi est generatio vel corruptio substantialis.

¶ Alio modo accipitur mutatio improprie vel large pro quacumque noua inceptione alicuius esse realis vel desitione talis esse quantumcumque non de subiecto: et hoc siue per se siue per accidens et isto modo creatio vel annichilatio dicuntur mutationes et transsubstantia tio: et omne breuiter quod potest incipere vel desinere dicitur mutabile: primo autem modo non / sed solum subiectum mutationis dicitur mutabile Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum ar aticulum Probo primo quod deus non est mutabili mutatione proprie dicta et acceptione. Primo modo primo sic. Illud quod non est componibile cum aliquo nec potest habere rationem subiecti non est mutabile primo modo patet ex predictis: sed deus non est componibilis cum aliquo nec potest esse subiectum alicuius vt dictum est supra et probatum. igitur etc.

¶ Secundo sic. Illud quod non est in potentia ad aliquid non est mutabile ad aliquid sicut dictum est: quia mutatio est actus entis in potentia: sed deus cum sit purus actus ad nichil est in potentia. igitur etc.

¶ Ter tio sic. quod est idem realiter omni compossibili sibi formaliter in eodem supposito non est mutabile: sed deus est huiusmodi cum sit infinitus intensiue simpliciter. igitur etc.

¶ Quarto sic. quod secundum totum id quod est et quod habet est necesse esse est immutabile / quod patet quia omne mutabile secundum primum modum potest habere aliquid quod non habet: sed deus est huiusmodi. igitur etc.

¶ Secundo probo quod deus est immutabilis per nega tionem mutationis dicte large etiam et communiter. Primo sic. Necesse esse ex se formaliter non potest non esse vel esse post non esse / sed deus est huiusmodi. igitur etc.

¶ Secundo sic quod est primum simpliciter in entibus non potest mutari ab esse in non esse / nec econuersoquia tunc dependeret ab alio et non esset primum sed deus est huiusmodi. igitur etc.

¶ Tertio sic. Illud non potest mutari ab esse in non esse de cuius conceptuquidditatiuo est esse / sicut non potest mutari a conceptuquidditatiuo ad non conceptum: sed deus est huiusmodi vt probatum est supra. igitur etc. Et concludunt iste rationes de deo et omni eo quod est in ipso formaliter et ex natura rei quia omne tale est deus. Unde nec potest esse subiectum nec terminus alicuius mutationis nec mutatio ipsa siue per se siue per accidens. Unde dico quod est simpliciter immutabilis et per se et per accidens. te instabis quod deus est mutabi¬

¶ Sed focde lis Primo modo quia quicunque vult aliquid de nouo mutatur. patet. sed deus vult aliquid de nouo quia creat aliquid de nouo / suum autem creare est suum velle secundum me. igitur etc.

¶ Secundo sic. Sicut se habet voluntas noua ad effe ctum nouum sic voluntas antiqua ad effectum antiquum sed voluntate noua non potest produci effectus antiquus igitur nec antiqua vel eterna nouus: sed deus producit aliquid de nouo igitur habet voluntatem vel volitionem nouam. igitur mutatur.

¶ Tertio sic. vel deus ab eterno voluit effectum suum et sic de necessitate / et sic effectus est eternus: vel voluit contingenter et tunc voluntas eius fuit indeterminata: sed nichil indeterminatum exit in actum nisi per aliquid de terminetur: igitur oportet ipsam determinari et per consequens mutari.

¶ Quarto quia si voluntas eius est indeterminata quare plus vult hoc quam illud non videtur ratio. instantiam dico quod deus

¶ Ad primant nullum actum volendi habet de nouo sed vnico actu eterno vult omnia ab eternon ex parte sui: et aliqua pro tali immo pro tali tempore ex parte volitorum / vnde dico quod ratio actiua non est nisi volitio eterna dei de qua voluit et vult rem esse pro illo nunc in quo creatur.

¶ Ad secundam dico quod prima comparatio vel similitudo est mala: quia voluntas noua est voluntas creata et limitata / nec habet esse ante antiquum effectum nec natura nec duratione: voluntas autem antiqua diuina est illimitata et omnipotens: et potest in aliquid posterius puta in effectum nouum cui praexistit natura vel duratione / et ideo dico quod voluntas diuina propter sui illum mitationem et perfectionem vnico simplici actu et eterno potest velle et vult omnia quecumque vult et noua et antiqua.

¶ Ad tertiam dico quod voluntas diuima voluit ab eterno quicquid vult et voluit / nec tamen sequitur quod effectus aliquis sit eternus / quia ab eterno voluit omnem effectum suum esse nouum et ex tempore / ita quod actus voluntatis divine licet sit eternus in se et necessarius tamen obiectum super quod transit potest esse contingens et nouum. Tu dicis igitur voluntas secundum se est indeterminata et sic vult comtingenter. Dico quod non est indeterminata indeterminatione passiua sed bene actiua: nec etiam prius quam peterminentur tempore vel aliqua duratione: sed solum ratione. et ideo nec oportet ipsum per aliquid alid determinari nec de nouo determinari nec mutari aliquo modo / nec est etiam indeterminata ad actum intrinsecum sed ad obiectum contingens exetrinse cum.

¶ Ad quartum dico quod voluntas dei est prima causa omnium: prime autem cause non debet queri causa et ideo dico quod voluntas vult hoc et non illud et hoc prius quam illud et nulla est causa altera sed solum quia voluntas est voluntas / et dico quod in contingentibus sicut et in necessariis necesse est deuenire ad aliqua prima et immediata quorum non est altera causa. vn inter propoaitiones contingentes necesse est dare aliquanprimam ad quam stat resolutio omnium aliarum / et illa est propositio deus vult / sed voluntas diuina vult contingens vel contingenter quequidem volutio licet in se sit necessaria tamen vt transit super ob iectum contingens quod est possibile et creatura dicitur et denominatur contingens.

¶ Quantum ad tertium arti¬ culum dico quod philosophi aliqua alia a primo posuerunt esse necesse esse ex se formaliter et aliqui ex ipsis l sicut refert Augustinus vndecimo de trinitate dei Posuerunt quod illansunt dependentia a primo non tamen sunt facta: ita quod sicut a fine dependent a deo non sicut ab efficiente quemadinodum imponunt mul ti astrologi.

¶ Alii vero posuerunt quod illa sunt necesse esse ex se formaliter et tamen dependentia et facta in primo necessario tamen / et immutabiliter. Ad do autem menbrum qui est Auicenne quinto methaphice qui etiam imponitur Aristoteli ab aliis quod vnum quodque incorporale aliud a primo est possibile esse secundum quidditatem et necesse esse secundum existentiam / quam largitur agens necessario deus ne ponatur mutatio in ipso secundum omnes istos oporteret dicere quod non solum deus est immutabilis sed etiam alia adeo incorruptibilia immutabilia aliquo modo / licet non simpliciter et omnino sicut deus que omnia sunt falsa et contra fidem et de predictis inquiram in secundo. breuiter quod omne aliud

¶ Dico igitue a deo mutabile est muta quod tione que dicitur versio que est desitio totalis essendi quam voco annichilationem et hoc probo primo sic Primo Omne illud quando habet esse post non esse potest non esse totaliter post esse quia secundum Damascenum primo libro capitulo tertio. Omne quod a versione incipit in versionem tendit sed omne aliud a deo secundum veritatem fidei est huiusmodi. igitur etc.

¶ Tertio sic. Illud quod est totalis causa contingens et libera totalis esse alicuius potest mutare illud faciendo illud simpliciter non esse sed deus respectuomnis extrinseci est huiusmodi igitur etc. Hoc dicit Augustinus super Genesim ad litteram octauo ca. quod si manutenentia dei substraheretur ab istis statim caderent ad nichilum / et ponit exemplum desole et aere illuminato.

¶ Secundo dico quod loquendo de mutatione proprie dicta multe creature sunt mutabiles: patet primo de materia que mutabilis est ad formam substantialem secundo de composito corruptibili quod est mutabile ad aliquod accidens quod potest sibi inesse et non inesse. Tertio patet de compositis incorruptibilibus si ponantur aliqua compositaex materia et forma esse incorruptibilia sicut celum secundum aliquos quod est transmutabile ad vbi et ad illuminationem et lumen sicut patet de luna. Si militer patet de substantia separata cuiusmodi est angelus vel intelligentia quecumque alia a prima. Patet enim secundum fideles quod est transmutabilis ad aliqua multa puta ad intellectiones vel volitiones que sunt aliqua in ipsa / sicut patet etiam de angelis qui peccauerunt Ideo propter hoc dicit beatus Gregorius quod sola natura a suo statu nescit moueri que ab eo quod semper idem est nescit immutari natura autem angelica mutabilis est sicut dicit super illud IobEcce quiiseruiunt ei non sunt stabiles et in angelis suis reperit prauitatem.

¶ Hoc autem aliqui nitun tur probare sed non video quod demonstrent. Arguuntur enim sic. Intellectus angelicus potest intelligere quodlibet ens quia quilibet intellectus habet totum ens pro obiecto etiam intellectus humanus de quo minus videtur sed intelligibilia sunt infinita igitur intellectus angelicus infinita potest intelligere: aut igitur pluribus intellectionibus actu simul extstentibus in angelo / aut pluribus suecessiue / aut vnaet eadem intellectione: non pluribus actu simul existen¬ tibus quia cum intelligibilia sint infinita intellectiones erunt actum finite et per consequens subiectum ipsarum. Dices quod intellectiones erunt actu. Contra ex hoc habetur propositum quod scilicet natura angeli mutabilis est ad formam accidentalem. Dices quod sunt substantia angeli. Contra quia tunc substantia angeli erit infinita intensiue: quia substantialiter continet intellectiones infinitas. Si dicas quod pluribus intellectionibus succedentibus intelligat habetur propositum quod substantia angeli sit mutabilis ad accidens Si dicas quod vnica intellectione / aut illa erit accidens et sic habetur propositum si substantia angeli. Contra Omne quod habet ex natura et substantia sua (non dico tanquam accidens distinctum) intellectionem infinitorum est substantialiter infinitum intensiue: an gelus est huiusmodi per te igitur etc. sed hoc est falsum. Igitur intellectio angeli est accidens eius et per consequens angelus est mutabilis ad ipsam. Ista ratio tanquam probabilis relinquatur quia non videtur michi quod demonstret.

¶ Nota hic quod ista ratio secundum me non est de magistro quia infinita distincte non arguit infinitam perfectionem in intelligente: et hoc siue sit illa intellectio accidens siue substantia intelligentis. De substantia dictum est supra distinctione tertia. vbi loquebatur de infinitate dei. De accidente dicetur in Tertio. distinctione quartadecima de noticia anime christi in verbo qua videt infinita distincte in verbo siue verbum / et tamen illa intellectio non est actu infinita: hoc tamen magis posset euadi quia hoc est per rationem vnius primi obiecti quod non conprehenditur: nec ista eque perfecte intelliguntur sicut possunt intelligi / sicut nec primum obiectum per quod intelliguntur perfecte comprehenditur et ita non oportet noticiam accidentalem esse infinitam infinitorum distincte: tamen forte aliqua similia possent dici de intellectione secunde intelligentie. Diceretur enim quod vel per seipsam vellper primam intelligitur alia / et nec seipsam nec primam intelligit ita perfecte sicut est intelligibilis sed solum primam / et ita finaliter non video quod illa ratio demonstret. Diceretur etiam quod illa prima euasio non valet quia licet deus ita perfecte intelligat alia sicut sunt intelligibilia et per obiectum comprehensum non tamen est ratio demonstratiua quod deus sit infinitus require supra distinctione secunda. Deiceretur tamen sustinendo illam euasionem quod licet intelligere infinita quantum perfecte intelligi possunt non domonstret infinitatem intelligentis: tamen non intelligere perfecte quantum sunt intelligibilia tollit sufficienter infinitatem intelligentis. Similiter etiam angeli sunt mutabiles secundum locum / secundum modum existendi in loco / se cundum veritatem fide et Damascenum primo libro capitulo tertio. Alia autem sunt creata quae proprie non sunt mutabilia secundum istum modum mutationis sed vel sunt mutiones ipse vel termini mutationum vel aliquid concomitans ipsa. igitur quod solus deus simpli¬

¶ Concludo citer est immutabilis quocunque modo mutationis nec enim potest esse subiectum mutationis quia est purus actus / nec terminus mutationis quocumque modo / quia primum est summum necesse esse / immo ipse solus necesse esse non de nullo sicut ait August. 12. de ciui. dei. cap 1. Et hec de. 3. ar.

¶ Ad primum principale di¬ co quod deus nullam realem rationem vel aptitudinalem habet ad creaturam sed econuerso ad ipsum.

¶ Ad secundum dico quod deus nichil vult volitione noua licet volitum sit nouum in esse ideo dicitur creans de nouo.

¶ Ad tertium dico quod licet mutationis non sit mutatio vt subiecti: tamen incipit et desinit esse et ideo mutabilis est large.

¶ Ad quartum dico quod Aristoteles in hoc errauit.