Quaestio 3

¶ Distinctionis. xii. Questio tertia.

Tertio quaero utrum dimensiones interminate praecedant formam substantialem in materia ita quod materia secundum se vt est prior forma possit esse subiectum dimensionis vel quantitatis

videtur quod non quia materia subiecta cum forma est causa omnium accidentium quae sunt in ea velut monstratur primo phi. Cum ergo subiectum sit prius accidente. videtur quod forma substatim lis in materiasit prior omni accidente dimensione vel quantitate

¶ Secundo sic septimo metaphi. dicitur quod substantia est prior accidente natura diffinitione et tpere. Sed forma substantialis materialis est substantia et dimensio est accidens. ergo est prior ipsa sed non nisi in materia. ergo etc.

¶ Tertio sic. Illud quod secundum se non est in actu pramo simpliciter et substantiali non potest esse subiectum acciden tis nisi mediante actu aliquo substantiali. Sed materia secundum se non est aliquod ens in actu sed pura potentia tantum: nec quid nec quantum nec quale nec aliquid aliorum. Sed in potentia ad omnia septimo metaphi. ergo etc.

¶ Quarto sic. Illa dimensio praecedens formam substantialem in materia daret materie aliquod esse in actu: quia est forma et aliquis actus. Sedone illud quod aduenit enti in actu est accidens ergo forma substantialis adueniens materie tali esset accidens. Hoc est falsum. ergo etc Commentator in de substam orbis

¶ Conti ndicit quod dimensiones interminate precedunt formam substantialem in materia generabilium et corruptibilium. In ista questione sic procedam

¶ Primo inquiram Utrum dimensio praecedat formam substantialem in materia.

¶ Secundo inquiram dato quod praecedat. Utrum materia vel quecumque substatm vel natura corporalis distinguatur essentialiter a sua dimensione vel quantitate per quam est formaliter quanta et extensa.

¶ Tertio. Utrum in materia extensa sit aliqua extensio vel dimensio praeter quantitatem sibi intrinsecam vel propriam.

¶ Ultimo ad rationes

¶ Quantum ad primum articuum. Est vna opinio que reputatur comnis quod dimensiones interminate non praecedunt formam substantialem in maeria: sed secundum eos forma substantialis aliqua immediate in est materie non precedente vel mediante aliquo accidente.

¶ Ad hoc adducuntur rationes facte in princinio questionis cum aliquibus aliis quarum Prima est ista Prior est habitudo materie ad illud ad quod est in potentia per se et essentiali et cum quo facit vnum per se quam ad quodcumque accidens quia talis actus est primus dans esse simpliciter accidens vero est actus secundarius dans esse secundum quid. Sed sic est de forma substantiali respectu materie. ergo forma substantialis prius inest materie quam accidens quodcumque et per consequens quam dimensio vel quantitas

¶ Secundo sic. Et est confirmatio: quia si dimensio praecederet formam substantialem in materia tunc forma substantialis inesset materie mediante aliquo accidente Puta mediante dimensione. Sed illud quod inest alteri mediante accidente non facit vnum per se cum ipso immo per accidens. ergo etc.

¶ Tertio sic. Primus est ens per se quam ens per accidens. Sed materia et forma constituunt vnum ens per se. Materia vero et dimensio vnum per accidens. ergo prior est forma substantialis quam dimensio

¶ Quarto sic. Qualis est ordo inter aliquas mutationes talis etiam est inter terminos ipsarum. Sed planum est quod sper in eodem generatio est prior augmentatione vel diminutione: quia prius aliquid generatur quam augmentetur ergo forma substantialis est prior quantitate vel dimensione

¶ Quinta ratio. A primo in essentialiter ordinat non est transitus nisi per medium. Sed materia est primum forma vero sui generis puta forma substantialis est secundum Forma vero accidentalis puta dimensio est tertium in isto ordine. ergo materia non potest habere dimensionem nisi mediante forma substantiali

¶ Sexta ratio quia secundo metaphi. dicitur a commentatore quod in fundamento nate pu¬ ta in materia nihil est distinctum praecipue ante formam substantialem est hoc verum. Sed si dimensio praecederet esset in ipsa aliquid distinctum et ipsa materia esset actu quamta contra philosophum. 7. metaphi. ergo etc.

¶ Septimo sic. quae contra alios quid vocatur dimensio interminata. Aut quia non habet proprium terminum intrinsecum quantitatiuum et sic non est finita et tunc planum est quod non potest precedere formam in materia: quia materia est finita et certequantitatis si quam habet quantitatem. Aut dicitur interminata: quia est in potentia ad maiorem vel minorem quantitatem ad hoc quod sit maior vel minor per rarefactionem vel condensatio nem et sic etiam ipsamet per formam habitam est in potentia et ita non est plus interminata ante formam quam postformam. Sed planum est secundum omnes quod dimensio terminata non praecedit. ergo etc.

¶ Octauo sic. quia alii dicunt quod licet interminata praecedat formam tamen vt terinata sequitur formam querunt quid intelligitur per istud esse terminatum quod dat formam ipsam non potest intelligi aliquis gradus intrinsecus quantitatis deterinatus: quia forma substantialis non dat esse quantum nec esse terminatum praet intelligiesse forma tum per formam qua dicitur terminus. 6. metaphi. quia forma non informat quantitatem nec est terminus quantitatis sed materia. ergo ec.

¶ Uidetur ergo quod non plus praecedat secundum esse interminatum quam terminatum. Sic ergo dicunt isti quod dimensio aliqua manens simul cum forma non praecedit formam substantialem in materia.

¶ Et ista conclusio multest communis tamen sunt diuersi modoi dicendi.

¶ Primus est aliquorum dicentium quod licet dimensio omnem formam specificam cuiuscumque corperis materialis praecedat tamen sequitur formam corporeitatis in materia per quam materia abet esse corpereum et materia secundum istam formam est intransmutabilis et ipsum esse suum corporeum per talem formam est ingenerabile et incorruptibile simpliciter sed compositum tale corpus incorruptibile trahibile est ad quam cunque formam specificam per actionem naturalis agentis et est subiectum dimensionis terimabilis vel determinabilis per diuersas quantitates et dimensiones termina tas diuersarum specierum formas ipsas specificas consequentes et hic videtur modus dicendi Auicen: et hoc in libro fontis vite et Auicen. et etiam Algamelis et etiam aliquorum theologorum modernorum qui ad hoc mouentur duplici ratione.

¶ Prima est quia agens naturale non potest totaliter spoliare materiam vel denudare a sua quantitate sicut nec facere ipsam simpliciter non quantam quia tunc pari ratione posset ipsam transmutare ad formam aliquanspiritualem vel dare sibi esse spirituale. Sed quantitas non est in materia nisi mediante aliqua forma vt dicunt et illa est forma corporeitatis quam oe manere vt dicunt ne materia spolietur totaliter a sua quantitate vel dimensione.

¶ Secunda ratio est quia ex quanto non potest fieri non quantum nec econuerso per naturam secundum philosophum primo de generatione probantem per hoc quod linea non est ex punctis nec superficies ex lineis nec corpus ex superficiebus. Sed si materia spoliaretur sua dimensione et posset denudari per agens naturale tunc ex quanto posset fieri non quantum quare etc.

¶ Oportet ergo quod materia secundum illud esse corporeum sit incorruptibilis et sit intransmutabilis et similiter etiam de dimensione interminata que est passio vel proprietas eius.

¶ Alii sunt qui non ponunt plures formas in quolibet corpare specifico nanli sed tantum in qualibet viuo et dicunt isti quod dimensio quaecumque siue terinata siue interminata sequitur aliquam formalem substatialem sed dimensio interminata in riuo sequitur formam mixti per quam hebet esse caro et os et omnia talia que quidem forma mixti est prima forma viui et hac forma substantiali resoluta per corruptionem corrumpitur dimensio quelibet et quodcumque accidens et fit resolutio vsque ad materiam primam: quia accidens aliquod manere non potest ni si suo subiecto existente et manente in actu.

¶ Tertii sunt qui ponunt quod in nullo composito sunt plures forme substantiales sed vna tantum et illam formam vnicam consequetur quodlibet accidens compositi siue dimensio siuealiud et omne accidens corrumpitur ad corruptionem forme praedicte et in omni corruptione est resolutio vsque ad materiam primam. Ita quod nullum accidens numero idem coe est generatio et corruptio.

¶ Isti ergo tres modi in hoc conueniunt quod forma substantialis aliqua praecedit dimensionem in materia et impossibile est quod dimensio praecedat omnem formam substantialem compositi in materia licet diuersimode ponant sicut patet

¶ Sed ista eclusio generalis in qua omnes isti conuueniunt videtur mihifalsa. Et ide arguam primo contra eam in generali.

¶ Secundo contra quemli bet modum dicendi.

¶ Tertio declarabo modum ponedi dimensionem interminatam praecedere in materia et quo se habet ad materiam et formam.

¶ Ultimo respondeboad motiua ipsorum.

¶ Quantum ad primum arguo Primo sic. Illud quod est propria passio materie vt sio praecedit formam quancumque quae contingenter inest materie: quia sicut materia est prior forma. Ita illud quod inseparabiliter naturaliter saltem inest materie prius forma contingenter inexistente materie. Sed dimensioni terima ta vt sic habet esse interminatum sicut et materia ante formam est interminata quia non habet terminum qui est forma ergo etc. Sic enim materia nullam formam substantialen sibi determinat. Ita nec dimensio interminata et propter hoc etiam interinata dicitur et ideo vt sic correspondet sibi monteria pro subiecto propio vt videtur quelibet autem forma subantialis inest materie generabilium et corruptibiliun contingenter et separabiliter vel corruptibiliter sicut ostendetur infra quando queretur de materia celi si sit in ipso materia. quare etc.

¶ Secundo sic Illud quod habet termina tionem suam ex omni forma de se est indeterminatum et determinabile per quamlibet formam: praecedit in materia quamlibet formam sicut et materia eoipso quod sibi conueniunt ista Sed dimensio interminata est huiusmodi. ergo etc. Alio quin non esset dare dimensionem interminatam si omnis dimensio secundum quod libet esse suum vel medium essendi sed retur aliquam formam substantialem. Sed omnis dimensio vniuersaliter esset terinata. ergo etc.

¶ Tertio sic. Arisiprimo de generatione quaerit. Si augmentum est ex quanto vel non quanto. Et probat quod ex quanto quia subiectum generationis est subiectum augmenti licet non semper econuerso. Sed subiectum generationis est quantum et generatio fit ex quantoquod est materia. Sed istud nihil valeret nisi formam ipsam quae est terminus generationis praecederet quantitas in materia. ergo etc.

¶ Quarto sic illud quod psupponitur ab agente naturali in materia praecedit formam subl stantialem in materia quia forma non praesupponitur actioni naturalis agentis sed magis sequitur ipsam. Sed dimensio per se presuponitur in materia actioni naturalis agentis non solum per accidens sicut presupponitur forma incompossibilis forme sequenti.

¶ Probatur: quia cuilibet potentie actiue naturali correspondim potentia passiua naturalis. Sed totum actiuum natur le inspera actiuorum et passiuorum potest actiue na¬ turaliter inducere plures formasspecificas alterius rationis vel eiusdem in materia tanquam in potentia pasiua naturali sibi correspondente: igitur materia potest illas simul recipere. Sed hoc est impossibile per se nisi sit partita et diuisa et per consequens quanta et habens dimensionem manentem etiam cum forma. ergo etc

¶ Hoc etiam confirmando patet: quia in hiis que sunt communia toti et parti sicut totum ad totum et pars ad partem. Sed totum actiuum naturale praesupponit ad suam actionem totum passiuum in situ debito et proportionato et existens in loco quantitatiue. ergo similiter partiale agens partiale passiuum quod est materia vel pars materie in quam agit praesupponit ipsam ext stere in loco et hoc non est nisi per quantitatem circum scriptiue. Dico ergo presupponit per se quantitatem et dimensionem in materia: et per consequens forma ipsa sequens actionem talem naturalis agentis.

¶ Hoc etiam comnfirmatur per philosophum primo de generatione vbi ponit quod incorporalibus et naturalibus ad hoc vt agat in illud ore necessario quod sit contactus mathematicus in ter ipsa mediatus vel. immediatus saltem sicut dicit ipse Septimo phisi. et deducit. Sed hoc non est nisi per quantitatem: ergo quantitas et dimensio in materia omni actioni naturali praesupponitur et per consequens omni forme inducte ab agente naturali vt videtur.

¶ Contra primum modum dicendi in speciali quantum ad illud quod ponit primo. in quolibet corpere alicuius generis speciei naturalis plures formas. Dico quod hoc est falsum. Nam solum in viuentibus sunt plures forme substantiales quia sola anima est actus corporis phisici.

¶ Secundo etiam contra illud quod dicit quod esse incorporeu tale est incorruptibile apparebit inferius esse falsum. Ubi ostendetur quod omne compositum ex materia generabilium et forma qua cunque substantiali est simpliciter corruptibile. Et ratio est in promptu quia omnis talis forma in tali materia potest habere priuationem sibi oppositam: quia materia de se indifferens est ad formam vel priuatio nem forme.

¶ Tertio contra illud quod dicit quod materia habens tale esse corporeum trahitur per actionem naturalis agentis ad formas aliasspecificas entium diuersorum non est bene intelligibile de isto tractuquo sic trahatur nisi forte sicut subiectum compositum. ex materia et prima forma deducitur ad aliam vlteriorem et perfectiorem.

¶ Contra secundum est tertium modum quantum ad illud quod corrupta forma mixtionis iuxta modum dicendi secundum vel forma illa vnica compositi secundum tertium modum dicendi oret quod omnia accideitia corrumpantur et oret quod resolutio fiat vsque ad materiam primam.

¶ Arguo primo sic. Impossibile est quod agens naturale transmutet immediate materiam a forma vnaad formam aliam eiusdem rationis quin secundum durationem precedat alia alterius rationis sicut patet. Impossibile est enim quod de aqua corrumpendo ipsam immediate faciat aliquam vel de vino vinum: sed aliquid aliud. Et ratio est ad hoc quia transmutatio naturalis est a contrario vel in contrarium et materia est in potentia ad formas secundum ordinem quendam. Patet. 8. metaphi. Si ihitur secundum ipsos agens naturale denudat totaliter materiam a quantitate corrumper do totaliter quantitatem priorem et resoluendo vsque ad materiam primam sequitur quod non praet immediate transmutare ad aliam quanti tatem vel dimensiouem: quia omnis dimensio est eiudem rationis cum alia vt sic / et sic in materia erit in aliqua duratione totaliter sine quantitate. Sed hoc est falsum. ergo etc. Oportet igitur quod maneat dimensio interminata¬

¶ Secundo sic. Illud quod per se praesupponitur omni actioni naturalis agentis non corrumpitur per talem actionem vt patet de materia de qua dicitur quod agens naturale non potest corrumpere ipsam: quia praesupponit eam in omni actione sua. Sed quantitas est huiusmodi sicut proba imest ergo

¶ praterea Sequuntur contradictoria: quia co: rumpens non agit nisi inquantum subiectiue. ergo presupponit quantitatem sicut subiectum. ergo non corrumpit ipsam sicut nec subiectum. quare etc. Quantum id alia que dicunt isti modi non curo de ipsis.

¶ Dico igitur secundum praemissas rationes quod dimensio vel quantitas aliqua manens eadem numero in generato et corruptoprecedit in materia omnem actionem cuilibet agentis naturalis circa ipsam et per consequens quamlibet formam terminantem actionem naturalis agentis. ¶De tertio vero quantum ad tmodum ponendi. Dico quod dimensio habens terminum certum quantitatiuum penes aliquam naturam vel formam naturalem determinantem in susceptiuo vel requirentem certam quantitatem in maius vel in minus saltem per compositionem ad genus naturale. huiusmodi dimensio est dimensio ossis vel carnis et cuiuslibet talis entis naturalis. Iuxta illud dictum Aristo. 2. de anima quod omnium natura constantium positus est terminus magnitudinis et augmenti et primo phisicorum. quod est dare minimam cainem. Dimensio ergo terminata est habens certum terminum secundum magnitudinem vel paruitatem correspondemter ad certam formam naturalem et quasi determinata per formam aliquo modo ad tantum vel tantum gradum. Non quia forma ipsa substantialis causet per se aliquem gradum quantitatis: sed quia correspondetur ad talem formam ore quod dimensio habeat tantum vel tantum gradum.

¶ Exquo patet quod licet dimensio secundum id quod est sit aliquid absolutum nec dependeat ad formam vel ex forma nec etiam referatur tamen inquantum terminata est non dicit aliquid absolutum sed aliquam denominationem respectiuam ad formam naturalem concomitantem que requirit in sua materia vel in suo respectiuo certum gradum quantitaltis modo praedicto: et ita inquantum terminata posterior est forma ipsa substantiali determi nata sicut respectus denominatio ab aliquo posteriora sunt extremo vel illo a quo accipitur denominatio.

¶ Dimensio vero interminata est quantitas non habens vel vt non habens certum terminum vel gradum concomitanter ad aliquam formam naturalem: sed indifferens quantum est ex se ad hunc gradum vel illum sicut materia ad hanc formam vel illam non quia sit infinita vel quia terminum non habeat: sed quia ipsum determinate non habet ex aliqua forma naturali concomitante vt sic comsiderata et ipsa sibi vt sic non repugnat quicumque gradcertus in maius vel minus nec per consequens terminari ex quacumque forma naturali.

¶ Ex quo patet quod licet non sit dare dimensionem in naturalibus sine omni forma quia materia naturaliter existere non potest sine forme tamen dimensio ex se et vt est quid absolutum et prior ip sa sibi certum gradum talem non determinat nec alius sibirepugnat licet bene gradum eundem quem habet post formam habitam ante ipsam formam habeat.

¶ Esset autem exemplum conueniens si deus crearet materiam quantam sine omni substantiali forma illa quantitas tunc indeterminata diceretur: quia sicut materia sibi subien¬ cta non esset determinata ad aliquam Ita nec quantitas illa: sed sibi non repugnaret variari secundum diuersos gradus in maius vel in minus secundum correspondentiam et proportionem vel exigentiam diuersarum formarum quas posset materia illa suscipere. Patet igitur quid vocetur dimensio terminata vel interminata. Ita quod termina tio dimensionis nihil addit positiuum absolutum super dimensionem et per conns interminatio nihil positiuum absolutum priuat a dimensione. vnde et idem penitus absolutum positiuum posset esse quantitas indeterminata ante formam et terminata habita ipsa forma correspondente proportionaliter.

¶ Tunc dico quod in aliquo vno indiuiduo signato generabili et corruptibili dimensio est interminata et vt sic prior est origine et executione inmateria quam substantialis forma per quam aduenientem intelligitur postea terminari concomitanter vel correspondenter sicut materia ipsa prior est quam per formam naturalem terminetur vel informetur quod est idem sicut forma et terminus sunt idem: licet dimensio semper sit posterior perfectione ipsa forma substantiali.

¶ Unde et ipsa dimensio se habet ad materiam sicut dispositio ad dispositum respectu forme adquirente et respectu passionis generationis quae recipitur in ipsa et terminatur ad formam sicut ad terminum formalem quo et ipsa forma aliquo modo causa est et ratio terminans ipsius dimensionis eo modo quo dictum est supra.

¶ Ultimo dicunt aliqui quod dimensio vt sic prior est ipsa forma et interminata est prior passio materie sicut tangit secunda ratio superius adducta. vel si non quia tunc semper manente materia quantitas esset inter minata etiam sub forma tunc vniformiter quantitas est passio materie et substantie corperee scilicet inquantum quantitas et tunc etiam planum est quod vt sic non est determinata nec determinat gradum: licet sibi non repugnet quantum est enim ex se indifferens est sic illa interminatio quantitati materie posset intelligi pro indeterminatione negativa non priuatiua.

¶ Ex quo patet quod manente materia ipsa. non potest totaliter corrumpi sicut nec materia: sed orem quod maneat sicut et materia. Unde et ab agente naturali nopotest totaliter denudari a sua quantitate vel dimensione licet possit sua quantitas variari secundum gradus aliquos in maius vel minus secundum quos quantitas non est propa passio materie: sed absolute sic sumpta vt quantitas quedam est interminata. Unde licet quantitas accepta coniter ad quantitatem terminatam et interminatam sit propria passio substantie corporee: tamen quantitas vt sic interminata sal tem concomitanter est propria passio materie.

¶ Ex quo patet quod prior est ipsa forma sicut et materia ipaet non manet interminatio quando habetur forma nisi pro tanto quia ex se non est terminata. licet maneat totum posi tiuum absolutum quod erat passio materie sicut et materia ipsa.

¶ Ad rationes aliorum in oppositum. Dico quod materia est in potentia ad formam substantialem sicut ad aliquid prius perfectione cum quo prtet facere vnum per se. Et ita dico quod prius perfectione habet habitudinem ad ipsam quam ad aliquod accidens et secundum intentionem nature. Sed dico quod quantitas prior est orgine ipsa forma et ad ipsam sicut ad dispositionem prius habet materia habitudinem subiecti.

¶ Ad secundum quod est confirmatio huius. Dico quod licet dimensio interminata precedat formam in materia: tamen quia non est medium inherentio respenctu forme substantialis: sed medium dispoinnis tantum Ion forma potest facere vnum per se cum materia: forma eim quantitati vel dimensioni non inest sed ambe insunt materie. Ordine tamen quodam quia dimensio prius sicut dispositio: sed forma posterius secundum originem.

¶ Ad tertium dico quod ens per se prius est quam ens per accidens Sed non quod libet ens per se prius est saltem origine quam quodlibet ens per accidens. Et ita dico quod materia quae ergo ens per se prior est quam compositum ex materia et forma substantiali sit prius nisi secundum perfectionem.

¶ Ad quartum quando dicitur quod generatio est prior augmento et diminutione ergo et forma prior est quantitate. Uerum est vt termi nata est: quia vt sic est terminus actionis naturalis non autem vt interminata est et prior forma ipsa: sed solius dei creantis materiam.

¶ Ad quintum dico quod ordo essentialis secundum originalem processum habet materiam pro primo et dimensionem interminatam pro medio et formam pro vltimo: licet bene dimensio vt terminata sit posterior ipsa forma et sic totum ille ordo adductus in arguendo.

¶ Ad sextum dico quod in materia secundum rationem sue essentie nihil est specifice distinctum: quia nullam formam substantialem specificam sibi determinat nec aliquam includit: licet ipsa sit subiectum quantitatis et interminate dimensionis.

¶ Ad septimum dico quod dimensionem esse terminatam vel interminatam est illud quod ego dixi supra. Nec sequitur quod eodem sit terminata vel interminata ante formam et post: quia vt concomitatur eam talis forma determinata est ad certum gradum non autem simpliciter et absolute vt est prior forma ipsa et ad cepta secundum se.

¶ Ad octauum dico quod forma non dat quam titati esse terminatum largiendo sibi esse quantitatis certum effectiue vel formaliter sed exigitiue et concomitanter et talis determinatus gradus et certus correspondet tali forme et econuerso talis forma ipsum coexigii non quod forma informet dimensionem dans sibi esse terminatum sicut materie.

¶ Ad duo motiva primi modi dicendi patet quod licet materia per agens naturale non possit totaliter denndari a quantitate non tamen ore ponere in materia formam illam incorruptibilem corpoream. Tunc enim videretur non educta et nobilior quam anima intellectiua que non dat homini esse incorruptibilem sufficit enim materie in actu quae est differentia entis non per formam aliquam sed a creante per seipsam intrinsece. Et sicut dixi de dimensione interminata quod praeprecedere formam substantialem in materia. Ita dico de qualitatibus simbolis generato et corrupto intensibili et remissibili suo modo. hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum questionis An scilicet subtatima corporea sit essentialiter distincta a dimensione per quam est formaliter quanta. Est vna opinio quod non.

¶ Dicit enim quod dimen sio vel illud per quod formaliter substantia est quanta ide est essentialiter cum substantia ipsa quae est quanta et extensa per illud. licet non sit de conceptu quiditatiuo ipsius substantie sed distinguatur formaliter ex natura rei vel secundum rationem realem fomalem a subsatm vnde substatm est: tamen includitur in conceptu quiditatiuo substantie vnde corpea est.

¶ Ad hoc adducuntur aliqua rationes.

¶ Prima est ista. Illud quod per suam essentiam habet partem et partem est idem essentialiter cum quantitate vel dimensione. Sed substantia corporea est huiusmodi quia si non tunc materia corprea indisferens est ad formam spiritualem vel corporalem et sic cum forma spirituali poterit constituere vnum spiritum nec sibi repugnat hoc quia non habet partem et partem ex ratione essentia sua sicut tu dicis. Hoc autem est falsum. quare. etc.

¶ Si cunda ratio. Illud quod de se et de sua ratione est subiectum forme corporee vel partibilis est partibile et habens partem et partem: quia quod de se non habet partem et partem et per consequens est impartibile / non patet esse subiectum forme pastibilis sicut nec spirituale alicuius corporalis. Sed materia est huiusmodi. ergo etc.

¶ Tertia ratio. Illud quod presupponitur a forma in materia est idem essentialiter cum materia: quia nihil presupponitur a forma nisi agens vel materia vel finis: agens autem et finis non sunt in materia. Sed dimensio per quam materia est formaliter extensa presupponitur a forma in materia sicut probatum est in articulo praecedenti: et dicit commentator de substan orbis. ergo. etc.

¶ Quarto sic. Illud quod est in materia corporea et non est effectus agentis nec materie est idem cum materia vt videtur. Sed dimensio per quam materia est quanta est huiusmodi. ergo etc. Quod autem non sit effectus agentis. Patet quia praesupponitur actioni naturalis agentis. Nec materie quia materia non est causa nisi compositi cuius est pars. ergo. etc.

¶ Quin to sic. Illud quod ex se non est partibile est ex se impartibile et indiuisibile et per consequens sibi repugnat haberepartes. Si ergo substatia corporea ex se non habet partes et per consequens ex se non est quanta sequitur quod nullo superue niente possit esse partibilis sic etiam nunquam possit esse quanta: quia nec ex seipsa nec ex addito. Hoc autem est falsum. ergo etc.

¶ Sexto sic. Illia quod de se non est quantum cuicumque diuisibili subest oret quod toti subsit totum et cuilibet parti. Sed subtatia corporea non subest tota cuilibet parti forme diuisibilis et tota toti sicut patet: ergo ex seipsa essentialiter et intrinsece habet pastes. Sed hoc est esse quantum et extensum: quia quantitas est cui primo conuenit habere partem et partem eiusdem rationis quinto metaphi. ergo etc.

¶ Dicunt ergo isti quod substantia corporea quecumque siue materia siue forma est essentialiter eadem cum sua dimensione per quam est formaliter quanta¬

¶ Sed ista opinio videtur michi falsa. Et arguo contra eam Primo per rationes Secundo per auctoritates.

¶ Primo sic. Illa non sunt essentialiter idem quorum vnum est substantia et reliquum et accidens. Sed substantia corporea est substantim et dimensivel quantitas est accidens. ergo etc.

¶ Secundo sic. Illa non sunt essentialiter idem quorum vnum potest existere inre et in effectu sine alio et econuerso. Sed dimensio vel quantitas substantie corporee potest esse non existentesubstantia corporea. Patet de quantitate in eucharistia ergo manet non manente substantia panis et econuerso non mimus potest esse substantia sine omni accidente vt videntur et praecipue in proposito de quantitate. ergo etc.

¶ Secunda ratio. Illa non sunt essentialiter idem quorum vnum manet idem et alterum variatur. Sed planum est quod per motum rare factionis quantitas augetur. Ita quod plus est ibi de quantitate quam prius et non est ibi plus de materia vel substantia corporea quam ante. Similiter in motu condensasionis suo modo.

¶ Quarto sic. Ille quod praesupponitur vt subiectum mutationis ad aliquam formam distinguitur essentialiter ab illa forma sicut et ab alia mutatione. Sed substatia corporea presupponitur vt subiectum in mutatione ad quantitatem puta in augmento. ergo etc.

¶ Quinta ratioMultum in aere et in aqua quod attenditur penes substantias non sunt eiusdem rationis septimo phisi. Sed multum in aere et in aquae quod attenditur penes quantitates sunt eiusa rionis et comparabilia. ergo substantia et quantitas sum tentia alterius specifice rationis et per conns essentialiter distinguntur.

¶ Sa ratio quia si subsantia corpea est ideo omnentialiter cum quantitate ergo et generaton cum augmento pari ratione est vna mutatio et tunc quicquid augmentatur generatur et econuerso. Hoc autem est falsum. quare etc.

¶ Septima ratio illa de quorum vnum habetur multum et de alio medium non sunt essentialiter idem. Sed sic est de substantia et quantitate quia in raro est medium de materia et multum de quantitate. In denso vero est econuerso. ergo etc.

¶ Octaua ratio. Si materia vel subatm extensa est idem essentia liter cum sua extensione pari ratione quelibet forma extensa: et sic quelibet habet propriam extensionem. Et cum in eodem supposito vel subiecto sint siml plures forme extense sicut color sapor: et subiectum ipsum et omnia in eodem loco sequitur quod plura corpora sint naturaliter in eodem quod est contra miraculum de natiuitate christi et resurrectione et introitu eius ad discipulos ianuis clausis.

¶ Dico igitur secundum istas rationes quod materia vel substantia corporea essentialiter distinguitur a sua quantitate vel dimensione per quam est formaliter quanta et est quanta per accidens vnum sibi ad ditum et corporea loquendo de corporeo prout dicit et tensionem et trinam dimensionem non autem per seipsam. licet per seipsam sit corporea loquendo de corporeo quod ad genus subfintie pertinet et istud esse corporeum non est nisi esse talem substantiam que secundum se habeat partes omogeneas vel ethereogeneas extensibiles per quantitatem que non sunt partes quantitatis: sed sunt priores partibus quantitatis sicut etiam tota substam est priotota quantitate sicut magis patebit in sequenti articulo questionis.

¶ Quod etiam substantia corporea et quantitas essentialiter distinguatur. Patet per Agu. 71 de trinitate vbi probat quod magnitudo et figura et color nonsunt idem: quia vno variato vel non manente manet aliod. Et siliter est est de substatm et quantitate. Siliter et ibide dicent quod quicquid in creaturis non dicitur secundum substantiam restat vt secundum accidens dicatur. Sed esse quantum non dicitur in creatura secundum substantiam igitur secundum accidens / igitur quantitas essentialiter distiguitur a substatm. Similiter est illud contra Boetin de trinitatem qui ponit substantiam et quantitatem et qualitatem dicere tres absolutas realiter et essentialiter distinctas quare etc. Hoc etiam comiter omnes ponunt.

¶ Ad primum aliorum dico quod maior est falsa. Subatm enim coporea ex seipsa intrinsece habet partem et partem non tame partem extra partem: sed hoc sibi conuenit per quantitate Unde non ore quod sit idem essentialiter cum quantitate. Dices quod immo quia quantitas est cui primo conuenti habere partes.

¶ Dico quod non est verum absolute loquendo: sed partem exta partem: et hoc non conuenit nisi per quantitatem. quare etc.

¶ Ad tertium dico quod subiectum forme patibilis cuiusmodi est extensio vel quantitas: ore habeat pertes ex se: sed non ore quod sit quantitas propter hoc vel idem essentialiter cum quantitate.

¶ Ad tertium dico quod maioest falsa. Dimensio enim licet praesupponatur a forma inmateria non tamen est idem cum materia. Quando dicis quod nihil presupponitur a forma ex parte materie nisi ipsa materia falsum est sicut ostensum est in articulo praecdenti.

¶ Ad quartum dico quod illud quod est immaterialicet non sit effectus agentis naturalis nec materie est cuius est illa dimensio interminata non oret quod sit idem essentialiter cum materia sed praet essentialiter distingui ab ea vel forte diceret aliquis quod materia est causa quant tatis et illius interminate dimensionis. Non quidem pro prie effectiua sed sicut subiectum est causa proprie passionis vt dispositio necessitans ad ipsum vt sit sicut dice tur in quarto de dispositione necessitante que est sa¬ cramentum respectu gratie et causa alioquo modo effectiua licet non proprie.

¶ Ad quintum dico quod corporea subsatm est ex se partibilis pro tanto: quia habens partes extendibiles per quantitates et per consequens diuisibilis: sed non oret ex hoc quod sit idem cum quantitate nec partes sue cum partibus quantitatis sicut nec om quod superficies sit eadem essentialiter cum albedine per quam est alba.

¶ Ad sextum dico quod maior est falsa. Substantia enim corporea licet ex se non sit quanta non ore quod tota substet quantitati vel forme diuisibili toti et tota cuilibet parti sed pars eius parti et tota toti: quia partes ex se habet licet alias a partibus quantitatis et priores ipsis. Hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum An scilicet in materia vel substantia corporea sit alia dimensio alia a quantitate vel dimensione essentialiter distincta ab ipsa subatm. Est vna opinio quod sic. Ita quod materie vel substantie corporee et ipsius quantitatis sunt due dimensiones distincte et vna in substantia correspondet a teri que est quantititas. Hoc autem probat multipliciter

¶ Primo sic. Omne diuisibile secundum se est magnum vemultum secundum Aristotelem tertio phisi. Sed materia vesubstantia corporea secundum se est partibilis praeter quantitatem vel diuisibilis. ergo secundum se magna est et habens ex tensionem aliam a quantitate essentialiter distincta veextentensione quantitatis.

¶ Secundo sic. Aima intellecti ua est actus corporis phisici organici vitam habentis secundo de anima. Sed eorpus non est organicum per quantitatem essentialiter distinctam a materia quia illa est actus quia tunc corpus quantum per aliquod accidens faceret vnum per se cum anima quod est impossibile ergo est organicum per aliam dimensionem vel extentionem sibi consubstantialem.

¶ Tertio sic. Substantia corporea secundum se habet partem extra partem. Probatio: quia secundum se receptiua est partis extra partem ipsius quantitatis. Sed habere partem extra pastem secundum se est habere extensionem a quantitate vt videtur. ergo etc. Nisi enim secundum se haberet partem extra partem numqua reciperet quantitatem habentem partem extra partem

¶ Quarto sic accidens diuisibile permanens non potest recipi nisi in subiecto diuisibili praemanente. Sed quam titas est accidens diuisibile permanens et recipitur in materia vel sustantia corporea. ergo oportet quod ipsa secundum se diuisibilis et extensa extensione alia a quantitate recepta. Et confirmatur per commentatorem disubstantia orbis qui dicit quod si forma adueniret materie ante quantitatem tunc indiuisibile adueniet indiuisibili et fieret vnum incorruptibile.

¶ Quinte sic. Si materia vel substantia corporea non est extesa et diuisibilis propria dimensione sequitur quod non plus est diuisibilis ex parte sua nec actu nec potentia quam punctus. Sed hoc est falsum. ergo etc.

¶ Sex to sic. Substantia diuiditur sufficienter per corporeum et incorporeum et ex opposito ergo sicut incorporeum secundum se non habet extensionem nec in actu nec in potentia. Ita corporeum secundum se et ex se habet extensionem in actu et in potentia coniuncta. Et confirmatur per commentatorem Secundo de celo vbi dicit quod tam corpus substantia quam corpus quantitas secundum se habet partes. ergo etc.

¶ Dicunt igitur isti quod insustantia quanta et extensa per quantitatem que est vere accidens est duplex extensio. Una que se tenet ex parte substantie correspondens extentioni ex¬ parte quantitatis. Sicut suo modo quanti tas panicorrespondet quantitati vlne. Et similiter dicunt de qualibet forma extensa sicut de materia vel substantia corporea et est modus dicendi aliquorum vel pomendi quod in materia derelinquitur quidam modus quantitatiuus causatus a materia et consubstantialis sibi quo materia in se formaliter extensa est et quantitati coextensa et quo materia formaliter dicitur esse corpus et est aliquid realiter a quantitate derelinquente vel causante et consimilidicunt de aliis formis inherentibus subiectis suis quod deus relinquit tales modos in subinis et conicant subiectis suis suos modos.

¶ Sed ista positio videtur michi falsa Et quantum ad istum articulum. Probo primo quod in materia vel substantia corporea non est alia dimentio vel extensio ab ipsa quantitate quae est accidens perquod formaliter extenditur contra comniunctionem in se.

¶ Secundo contra modum illum ponendi de illo modo quantitatiuo derelicto in materia ostendam quod est fictus. Tertio probabo quod nihilominus in materia vel substantia corpea sunt partes alie a partibus quantitatis licet non sit ibi alia extensio ab extentione quantitatis.

¶ Ultimo repondebo ad rationes aliorum.

¶ Quantum ad primum arguo primo sic. Impossibile est quod per naturam duo corpora sint in eodem loco. Hoc patet propter resistentiam dimen sionum et incompossibilitatem circa eundem locum saltem respectu agentis naturalis libet non simpliciter pro tanto: quia naturale agens ex suo modo agendi limitato et sibi de terminato non potest ponere vnum corpus in aliquo loco nisi expellendo aliud. Sed si substatm vel forma extensahaberet aliam extensionem a quantitate sibi propriam. Seque retur quod duo corpora essent simul: quia longum et latum et profundum vtrique formaliter conueniret. scilicet tam substantie quam quantitati et distinctas corpereitates habernt. ergo etc.

¶ Secundo sic. Si substantia haberet extensionem aliam a quantitate / ore quod illa sit prior quantitate sicut et substantim ipsa cum qua est idem et conuenit sibi ex se. Sed hoc est falsum: quia tunt prius natura esset substatm extensa quam habens quantitatem: et sic ad extensionem substantie superflueret ponere quantitatem quaereetc.

¶ Tertio sic. Ista propeia dimensio substantie aut esgo substatm aut accidens. Non potest dici accidens: quia tunc esset quantitas contra eos. Nec potest poni substantia: quia pari ratione poneretur substatm esse albedo sicut extensio vt videtur. quaere etc.

¶ Quarto sic illa propa dimensio alia a quantitate / aut semper manet eadem manente substatm eadem / aut non manet eadem. Si manet eadem manente subsatm eadem tunc non correspondet adequate quantitati ipsius substantie: quia quantitas variatur in maius vel minus manente subsatm eadem. et sio dimensio propria substantie potest esse maior vel minor sua quantitate et idem quantum simul et semel est maius et minus seipso quod est falsum. Si dicatur quod non manet sed variatur subatm manente eadem tunc sequitur quod est accidens substantie et non est nisi quantitas per consequens.

¶ Contra illam fictionem de modo quantitatiuo derelicto ex quantitate consubstantialiter eodem cum subtatm vel forma extensa. Arguo primo sic. Ille modus aut est subsantia aut accidens. Si est accidens et ipso formaliter est aliquid extensum sequitur quod sit quantitas et sic quantitas derelinquitur ex quantitate in infinitum Si est subsatm ergo non derelinquitur ex quantitate quia est aliquid prius naturaliter ipsa quantitate sicut et substantia ipsa. quaere etc.

¶ Secundo sic. Quero quo derelinquitur talis modus ex quantitate. aut effectiue. aut forraliter. Non prae dici quod effectiue: quia forma vnde forma nihil efficit vel causateffectiue in suo subiecto vel materia: sed magis ipsum agens largiens formam. Et praeterea etiam specialiter: quia quantitas non est forma actiua ad causandum talem modum. Non formaliter: quia in compositis per accidens forma non largitur formaliter nisi seipsam vel suum esse quod est ipsa vel idem sibi non autem aliquid aliud distinctum sicut albedo non largitur subiecto formaliter nisi seipsam. Non autem aliquem alium modum et similiter de aliis. quaere etc.

¶ Tertio sic Sicut subsatm potest esse in re sine quantitate derelinquente ita sine modo derelicto. Sed subatm non patet esse sine illo quod est sibi consubstantiale. ergo etiam ille modus non est sibi consubstantialis sicut dicunt ergo est accidentalis et accidens et pari ratione die relinquit vnum alium modum et sic in infinitum. quare. etc.

¶ Quarto sic. Sicut impossibile est quod idem bis sit album. Ita quod sit bis extensum simul et semel nanliter saltem vel virtute nature: sed secundum ponentes talem modum sequitur quod quaelibet natura extensa sit bis extensa: quia semel per quantitatem et semel per talem modum. quaere etc.

¶ Dico igitur breuiter quod in substatm extensa nulla est oio alia extensitio a quantitate quae est accidens et extensio ipsa per essentiam habens partem extra partem dans substantie esse formaliter extensum sicut subiecto sicut albedo dat superficiet esse album et aliis formis corpeis dans esse extensum si cut ipsamet extensio concurrens cum ipsis in eodem subiecto vel supposito sicut albedini vel calori vel huiusmodi vel sicut subiectum aliquarum et idem subiecto cum ipsis. Ita quod per vnicam extensionem omnia sunt extensa per se vel per accidens.

¶ Dico tamen tertio quam in materia vel natura quacumque extensa est dare alias partes a partibus quantitatis sibi intrinsecas et essentiales pertinentes ad propum indiuiduum sicut partes ad totum.

¶ Hoc probo primo sic. Planum est quod ad dimensitionem quantitatis substatia diuiditur. Nam nec noua substatm per diuisionem generatur. Nec aliquas pars quantitatis fit sine subiecto. Nec eadem substantia vnica nunero manens est subiectum vtriusque quamtitatis. Sed hoc esset inhossibile nisi natura extensa haberet partes intrinsecas sibi et esset secundum se partibilis. ergo etc. quia enim anima rationalis partes tales non habet: et per consequens non est extensa nec extendibilis nec per se nec per accidens: ideo non diuiditur ad diuisionem corperis.

¶ Secundo sic Illi quod secundum se non habet partes sed est impartibile secundum se repugnat esse partibile per quodcumque aliud sicut patet de puncto et de animaSed nature corporee vel extense non repugnat diuidiergo etc.

¶ Tertio sic. Si natura exensa non habet partes sibi intrinsecas alias a partibus quantitatis sequitur quod tota subest toti quantitati et tota cuilibet parti. Sed hoc est falsum. Tuncenim ratio non apparet quare quantitas informare non posset aliquid spirituale quod nullam habet partem.

¶ Quarto sic. Impossibile est quod substantia corporea sit eque simplex in genere suo per priuationem partium sicut substantia incorporea. Sed planum est quod ita esset simplex sicut illa nisi intrinsece in suo genere. haberet partes. ergo etc.

¶ Dico igiturbreuiter quod que cunque natura extendibilis per quantitatem siue per se siue per accidens habet seipsa intrinsece partes alterius rationis a partibus quantitatis. Et dico quod sicut substantia tota prior est sua quantitate. ita partes substantie sunt priores partibus quantitatis et sicut tota substantia per quantitatem extenditur ita pars substantie per partem quantitatis et si tales partes non haberet substantia ipsa numquam posset per quanti¬ tatem extendi. habet ergo partem et partem ex se sed non habet ex se partem extra partem sed ex quant tate: habere enim partem extra partem nihil aliud est quam esse quantum. Unde in substantia quanta non est dimensio aliqua alia ab ipsa quantitae licet sint alie partes a partibus quantitatis. Eadem enim forma et idem actus qui materiam actuat et quo materia actualiter sicut et vnica tantum priuatio talis forme est in materia. Unde nullomodo ponenda est vna dimensio distincta ex parte subiecti a dimensione que est forma vel quantitas et accidens inherens tali subiecto.

¶ Ad primum aliorum dico quod omne diuisibile secundum se est quantum. Sed dico quod nulla natura proprie loquendo diuisibilis est nisi per quantitatem licet natura substantialis corpea formaliter extendibilis per quantitatem secundum se habeat partes et alterius rationis a partibus quantitatis: quia impossibile est quod subiectum et forma inherens sint eiusdem rationis. Tam ecundum se non est diuisibilis sed per quantitatem quare etc. Uerum est tamen quod agens aliquod puta deus sine omni quantitate posset separare partes tales substantie ab inuicem vt essent distincte in actu et non essent partes vnite ipsius substantie totalis vnius. Sed hoc non esset pprie loquendo diuidere quia diuisio non est nisi quanti.

¶ Ad secundum dico quod corpus phisicum organicum potest accipi vel quantum ad id quod est substantiale de ipso vel in ipso vel quantum ad accidentia que in sunt ipsi substantie cuiusmodi quantitas est. Mon dico quod anima est actus informans substantiam corporis non autem quantitatem eius licet bene isti informationi praexigatur quantitas sicut dispositio sicut dictum est supra de quantitate ipsa in materia. Non ergo oret ymaginari aliquam dispotnnem consubstantialem corpori per quam sit organicum et median te quae informetur ab anima ideo non valet.

¶ Ad tertium dico quod substantia corporea ex se habet partem et partem sed non partem extra partem nisi per quantitatem.

¶ Quando dicis quod immo quia est receptiua partis extra partem ipsius quantitatis. Dico quod verum est ipsa est receptiua quantitat sed ex hoc non sequitur quod ex se habeat partem extra pertennisi in potentia sed per quantitatem habet hoc in actu sicut per quantitatem quanta est et in actu formaliter. Sic etiam non ore quod substantia ex se sit alba licet sit receptinaalbedinis.

¶ Dices quod immo adhuc quantitas secundum se hab partem extra partem quia aut partem intra partem et siml cum parte aut partem extra partem. Non partem in parte quia tunc pars quatitatis cum parte vel in parte recipitur et sic etiam quantitas non haberet partem extra partem quia om eam recipi per modum sui recipientis et subiecti ergo adhuc sequitur quod partem extra partem. Dico quod substantia nec habet partem in parte vel extra partem nec extra partem secundum se sed per quantitatem licet habeat partem et pertem non ex quantitate quarum neutra est intra aliam velextra aliam nisi per quantitatem superuenientem eis libet bene vna non sit alia praeter quantitatem quantitas ergo in substantia recipitur que primo habet partem extra partem et partem quantitatis in partibus substantie et tunc primo in actu pars est extra partem et ante non nisi in potentia.

¶ Ad Quartum dico quod accidens diuisibile permanens non recipitur nisi in subiecto diuisibili actu vel potentia Modo dico quod substantia corporea ex seipsa diuisibilis est in potentia non in actu et per consequens est receptiua quantitati per quam diuisibilis in actu dato quod ex seipsa nullam habeat dimensionem.

¶ Ad confirmationem de commentatore dico quod forma non recipitur in materia nisi mediam te quantitate eo modo quo dictum est supra et si ante quantitatem reciperetur indiuisibiliter in actu recipretur sed tamen diuisibiliter in potentia quia esset ibi quantitas in potentia. quaere. etc.

¶ Ad quintum de puncto dico quod si materia vel substantia corporea non haberet partes illas sibi intrinsecas non esset diuisibilis actu nec potentia sicut nec punctus. Nunc autem dico quod habet partes et diuisibilis est secundum se in potentia et in actu per quantitatem quae est accidens non autem per aliquam dimensionem sibi consubstantialem.

¶ AdSm dico quod substatm diuiditur per corporeum et incorporeum sicut per habens partes et non habens loquendo de pertibus illis substantie corparee intrinsecis et per consequens per diuisibile in potentia ex se et ex se et per non diuisibile non tamen diuisibile illud in potentia habet ex se aliquam dimensionem: quia ex se non est indiuisibile in actu sed per quantitatem habet hoc quare etc. Unde sicut substantia incorporea nec est nec esse praet diuisibilis ita substantia corporea potest esse et est diuisibilis sicut habens tales partes supradictas. Subam autem incorporea nec habet nec habere potest eas. Hec de tertio articulo.

¶ Ad primum principale dico quod potest exponi dictum Aristo. de accidentibus terminati Talium em materia non est subiectum nisi cum forma vt terminata sunt sicut dictum est supra. Uel hoc dicit quia nateria libet sit subiectum dimensionis interminate et pre cedentis aliquam formam in materia ipsa: tamen numquam est sine omni forma.

¶ Ad secundum dico quod substantia prior est accidente: sed no quecumque sustantia prior est quocumque ad cidente. Sed in proposito dico quod materia prior est illa dimensione interminata: sed non ore quod forma lit prior illa.

¶ Ad 3m dico quod materia secundum se est in actu existendi substantiali qui quidem actus est disteritia entis postquam creata est et istud sufficit ad hoc vt sit secundum se subiectum dimensio nis interminate. Nec oret quod prius in actu per aliquam substantialem formam: sed illa poest substentare tale accidens non mediante forma priori sicut formam substantialem non mediante alia priori forma.

¶ Ad 4m dico quod illa dimensio licet det aliquod esse in actu ipsi materie non tamen dat esse substantiale specificum et completum et ideo non ore quod forma substantialis superueniens sit accidens.