Quaestio 2

¶ Distinctionis Decime septime. Questio Secunda.

SEcundo quaero utrum caritas augeatur vel potest augeri.

¶ Uidetur quod non Illud quia augetur mutatur vel mouetur. Sed caritas non mutatur vel mouetur / non est autem subiectum motus. ergo etc.

¶ Secundo sic. aus mentum est motus ad quantitate vt patet. 6. Phisicorum et primo de generatione: sed caritas non est quantitas sed magis qualitas: ergo non augetur.

¶ Tertio sic. In parte intellectiua non est alteratio septimo Phisi. ergo similiter nec augmentatio / sed cartas pertinet ad partem intellectiuam coassumendo voluntatem: ergo etc.

¶ Quarto caritas est per se primo modo ad aliquid sicut scientia et alii habitus. 71. Methaphi. sed in ad aliquid non est motus. 6. Phisicorum: ergo etc. In collecta quam orat ecclesia.

¶ Cont eR Oipotens sempiterne deus da nobis fidei spei et caritatis augmentum. etc. Sed ecclesia non petit impossibile vel falsum. ergo caritas potest augeri et augetur immediate. In ista questione sic procedam

¶ Primo praemittam aliqua et ostendam quod caritas augetur

¶ Secundo ponam vnam opinionem per quem modum augetur

¶ Tertio aliam.

¶ Quarto aliam quam intendo tenere¬

¶ Ultimo ad rationes primum dico quod duplex

¶ Quantum ad est quantitas. Quedam est quantitas molis quae est ratio intensionis vel quantitas discretionis et ista constituit secundum praedicamentum et est genere determinato entis. Alia est quantitas transcendens que est quantitas perfectionis in essendo / vel virtutis in agendo / et ista non est alicuius generis determinati: sed post inueniri tam in ente extra genus quam in ente infra genus. Secundum hoc dicit Augustinus. 5. de tri. Dico quod in hiis quae non sunt mole magna illud est maius quod melius. Ista distinctio de quantitate habetur sext de trinitate septimo et octauo.

¶ Et sicut est duplex quantitas ita est duplex motus in quantitate vnqui est ab imperfecta quantitate molis ad perfectam veleconuerso qui dicitur augmentum vel diminutio. Alius qui est ab iperfecto eradu forme in essendo et vertutis in agendo ad perfectum vel econuerso qui dicitur intensio vel remissio magis proprie licet etiam communi nomine cum aliis dicatur augmentum et diminutio.

¶ Ex hiis concludo vnum quod sicut quantitas monlis secundum quam mouetur aliquod praedicatum habet partes et est diuisibilis et est citra terminum perfectionis. Sic recte prae dicta quantitas perfectionis vel virtutis / secundum quam aliquod subiectum habet partes suo modo et est diuisibile: et est citra terminum perfectionis / saltem non est necessario in temino perfectionis.

¶ Secundo premitto quod magis et minus et maius et minus aliquo modo pertinent ad nostrum propositum quia operatio secundum vtrumque accipitur penes aliquam quantitatem de praedictis. Unde in hoc primo conueniunt quod vtraque operatio tam secundum maius quam secundum minus quam secundum magis et minus accipitur secundum aliquam quantitatem vel modum quantitatiuum. Secundo conueniunt in hoc quia inter vtroque istorum extremorum sunt rationes disquiparentie vnde sunt relationes diuersarum rationum in extremis. Patet / maius enim dicitur respectu minoris et econuerso simttitermagis respectu minus et econuerso et duo¬ sunt ibi qua sunt relatiua suppositionis sicut magis et minus Alia duo sunt suppositionis scilicet minus nomen et minus aduerbium: vtraque comparatio secundum ista fundatur super aliquam quantitatem et lumitur secundum eam.

¶ Differunt autem ista quia maius et minus est in quantitate et praecipue perfectionis et virtutis secundum se et al solute non in comparatione ad subiectum vel suppositum. Unde forma dicitur in se maior vel minor sicut calor dicitur maior vel minor. Et linea dicitur maiorvel minor. Sed magis et minus fundantur in quantitate secundum quod habet esse in subiecto. Unde et subiectum dicitur magis tale secundum illam et precipue loquendo de quantitate perfectionali.

¶ Ex quo patet quod comparatio secundum maius et minus est prior et praesupponitur ab illa quae est secundum magis et minus / et prius est comsiderare formam in se quasi in ordine ad subiectum vt patet. Unde vbicunque est compratio secundum magis et minus ibi est dare illam secundum maius et minus nec oportet quod econuerso / et hec est differentia secunda inter istas duas propositiones predictas.

¶ Tertio dico quod caritas potest augeri et potest esse maior et minor / et subiectum secundum ipsam potest dici maius vel minus hoc tale. Hoc probo primo Auctoritate Augustini ad Bonifacium vbi dicit quod caritas meretur augeri vt aucta mereatur / perfici. Et secundo probo hoc ratione sic. Forma diuisibilis habens gradus que non est in termino perfectionis potest augeri: sed caritas est huiusmodi. ergo etc. Maior patet quia hec est ratio praecise quare forma potest augeri: non sicut dicunt aliqui propter elongationem vel depurationem a contrario. Tum quia lumen intenditur et non habet contra rium. Tum quia prius forma est tanta in se quam ad comtrarium comparetur. Unde illud est signum: non causa: nec in tendit aliud dicere Aristoles. 3. topicorum quando dicit quod albius est nigro impermixtius. Nec sicut dicunt alii propter maiorem disponnem in subiecto: quia de illa dispositione quero aut habet dispositionem aliam in subiecto ratione cuius intendatur / et pari ratione illa / te est processus in infinitum. Aut non habet dispositionem / et tamen est maior ergo non propter hoc intenditur forma vniuersaliter loquendo quia habet maiorem dispositionem in subiecto.

¶ Si dicas quod non est propter intensionem eiusdem dispositionis sed propter pluralitatem dispositionum que tamen non intenduntur. Contra quia tunc quando sunt motus secundum formam intensiuam oportet prius fieri ipsum necessario secundum dispositiones vel ad illas et tunc semper haberentur tot motus vel mutationes quot essent dispositiones. Preterea contra ponentes quod non per essentiam: forma habet partes quia dicunt quod forma et motus sunt idem / et subiectum presupponitur motui / ergo oportet ponere partes secundum quas sit variatio motus quia subiectum manet idem nec in suis partibus variatur: ergo etc. Similiter in aere non est maior vel minor dispositio ad lumen et tamen intenditur in ipso et sic de multis aliis. Nec est dicendum quod propter maiorem radicationem in subiecto: quia vel intelligitur maior radicatio maior duratio vel maior habituatio. Non primo quia albedo vnius diei tanta est et maior frequenter quam albedo centum dierum.

¶ Nota secundo quia videmus quod passio transiens sicut rubedo ex pudore est intensior frequenter et alias quam rubedo permanens vel acccipis maiorem raditationem maiorem inherentiam: et tamen cum inherentia sit relacio sequitur quod relatio suscipiat magis et minus secundum essentiam suam / quod ipsi non concederent. Preterea hoc esset rationefundamenti vel termini vel vtriusque / et sic habetur propositum. Nec etiam propter agens praecise vt dicunt alii: quia licet bene ab agente intendatur forma. Si tamen forma esset indiuisibilis et omnino simplex nunquam posset eam intendere / quia hoc repugnaret sibi / ergo restat sola ratio posita in maiore. Sed minor probatur quod caritas sit talis forma a posteriori. In actibus enim caritatis videtur et percipitur esse intensio et remissio secundum perfectius et imperfectius. Unde vnus actus est alio perfectior et feruentior / nec oportet quod quilibet sit in termino perfectionis vt patet / et similiter per correspondentiam sic est de caritate.

¶ Secundo sic. Quantitas premii attenditur secundum mensuram caritatis et perfectionem actus meritorii: sed certum est quod alicui caritati debetur maius premium / et alicui minus / ergo vna est maior alia et potest augeri vel intendi vt videtur.

¶ Sed contra quia si caritas augetur aut illaest caritas praecedens vel sequens. Aut caritas. 3o. constituta ex eis. Aut caritas in communi accepta: non prima quia illa semper manet eadem quae prius / nec comuertitur in aliquam aliam / nec aliqua alia in ipsam / nec secunda quia non praexistit: nec tertia pari ratione quia de nouo habetur: nec alio modo quia terminus augmen ti singulariter debet esse singularis / et similiter qualibet caritas augeretur.

¶ Ad hoc potest dici quod caritas praexistens augetur licet maneat eadem que prinec conuertatur in aliam aliquam / nec alia aliqua in ipsam. Sed pro tanto augeri dicitur quia ipsa preexistens et manens eadem fit actu pars et concurrit cum alia sibiadueniente ad constitutionem tertie caritatis maior quam ipsa sit et sic habetur maior caritas quam prius. Et dicaritas augeri / et hoc magis declarabitur inferius. hec de 1 arti. in quo concordant omnes quod caritas augetur.

¶ Quantum ad secundum articulum vna est opinio quae dicit de modo augmenti cartatis: quod caritas et similiter qualibet alia forma intendiuper hoc quod adueniente nouo gradu forme prior corripitur et nouum indiuiduum introducitur / quod tamen est maius et perfectius et continet perfectionem alterius. Similiter etiam quando forma remittitur et vnus gradus admitti tur totum quod praerat corrumpitur. quod fuit maius et nouum indiuiduum / quod est minus generatur. Similiter etiam dicunt de motu augmenti in quantitate molis. et tunc dicunt vltra quod augmentum sic est in formis sicut in diebus / quia maior forma penitus diuersa succedit minori / sicut in diebus maior succedit minori quae tamen est alia. Adducunt rationes.

¶ Prima ratio est. Primi termini motus sunt incompossibiles nec possunt simul stare / quia semper aliquis terminorum abiicitur sed quantitas vel caritas maior et minor sunt terminimotus augmenti et praemii. Ab vna enim quae est minor prse proceditur ad aliam quae est maior sicut a termino inteminum. ergo etc.

¶ Secunda ratio est. Motus facit distare terminum a termino. 4. Phisi. Sed motus intensionis non potest facere distare terminum a termino nisi corrumpendo ipsum vt patet / quia si ambo manent / manent in eodem subiecto. ergo etc.

¶ Tertia ratio est sicut se habent maius et minus vel magis et minus in alia et alia specie / ita et in eadem si illa sunt incompossibilia in eodem: forma mouetur et maius tantum continet minus perfectiomaliter non tamen realiter et formaliter: ergo similiter maius in eadem specie non in idem mouetur cum minori nec potest ipsum continere realiter. Et confirmatur per simile de substantia que si ponatur suscipre magis et minisicut dicitur quod anima christi nobilior est quam anima iude Pla num est quod maius no continet ibi minus nisi perfectionaliter alioquin sequitur quod idem simul est magis et minus album seipso.

¶ Quarta ratio est. Sicut est in motu ad vbi / ita proportionaliter est in aliis puta in montu intensionis / quia iste est regularis et primus et mensura aliorum. 4. Phisicorum: sed in illo mobile in qualibet parte motus est in alio et in alio vbi et mutat totum locum / ergo similiter et subiectum in aliis / est sub alia et alia forma / et non potest simul esse sub priori et posteriori sicut nec mobile sub vbi priori et posteriori

¶ Quinta ratio est duo motus numero non poassent terminari ad eundem terminum numero intrinsecum mobili vt patet quia tunc ille terminus bis produceretur / sed acquisitio prima forme et intensio eius sunt duo motus numero ergo primum istorum non sunt idem nunero. Termini sunt caritas maior et minor et per consequens non manent simul in subiecto quia duo accidentia eiusdem specieiessent tunc simul in eodem subiecto contra Aristo. 5. me thaphi.

¶ Ultimo sic. Aristoteles dicit primo de generatione quod disferitia est inter nutritionem et augmentum quia quod nutritur manet idem / quod autem augmentatur non manet idem. ergo etc. quod ista positio est falsa et irra¬

¶ Sed dico tionabilis et contra apparentiam et contra Aristotelem et philophiam vt michi videtur. Et ideo arguo contra eam. Primo rationibus / secundo auctoritatibus Accipio sicut ipsi quod termini motus sunt incompossibiles: sed termini motus augmenti vt dicunt sunt quantitates minor et maior / ergo non sunt simul / ergo quandocum que puer vel aliquis fit aliquantulum maius vel minus et crescit vel decrescit perdit totam quantitatem suam / ita quod homo qualibet die mutat quantitatem suam et induit nouam hoc est falsum. Similiter etiam dolium vini maximi si ponatur in eo vna gutta aquae perdit totam quantitatem que sunt contra apparentiam.

¶ Tertio sic. secundum aliquos eorum substantia indiuidua est per quantitatem: ergo in qualibet parte motus si mutatur tota quantitas habetur nouum indiuiduum substantie sicut nouum indiuiduum quantitatis / hoc est falsum quia tunc subiectum motus non maneret idem.

¶ Tertio sic. Accidens quod est quantitas in sacramento altaris manet sine subiecto perpossibile quod species vini aliquantulum quantumcunque modicum condenscentur et rarefiant. Condensatio est motus a maiori ad minus. Et rarefactio a minori ad maius. Aut ergo in ista condensatione manent accidentia priora secundum alquid sui et habeopropositum. Aut non et tunc non manet ibi sanguis christi quia tandiu manet quandiu accidentia que fecerunt vnum ( sicut tenet ecclesia ) non plus. Nec valet responsio ad istud que datur ab aliis in eodem miraculo cum primo manet corpus christi sub speciebus quantumcunque nouus quandiu species sunt similes et proportionales precedentibus. Et similiter de speciebus vini: quia per primum miraculum circa prima accidentia nichil fit omnino circa accidentia posteriora / que nondum sunt nec eis omnino aliquid eis confertur / ergo si posteriora sunt noua oportet necessario quod eis de nouo conferatur esse et per consequens nouo miraculo / et sic habemus tot noua miracula circa sacramentum quot noua accidentia vel corpus Christi non manet sub vtrisque accidet tibus quorum vtrunque volunt vitare¬

¶ Quarto sic. Ex parte motus si gradus praexistens in motu corrumpitur / ergo motus non est in qualitate secundum gradus forme sed solum secundum partes vel quantitatem mobilis hoc est falsum vt patet. 5. Phisicorum vbi negatur motus continuus secundum partes mobilis vel subiecti quia si motus esset continuus secundum partes nichil prohiberet ipsum in substantia / negatur tamen ab ipsa: quia in ipsa non sunt gradus componibiles in eodem sicut in qualitate. Consequentia patet quia si gradus priorabiicitur et corrumpitur / tunc nichil est in obiecto exparte forme correspondens diuisibilitati motus et ita motus in qualitate non est secundum partes forme sed secundum partes mobilis: quia non potest aliunde accipi sua diuisibilitas nec ex forma secundum partes eius poterit dici motus continuus.

¶ Quinto sic. Ex parte contrarii sic quando calidum agit in frigidum remittit illudm Tunc secundum te introducitur nouum iudiuiduum frigiditatis: queritur a quo agente non contrarior quia per se et naturaliter contrarium non generatur a contrario: sed corrumpitur / non a frigido praexistente quia illud non est se cundum te: quia illud corrumpitur / nec a frigido remissogenerato: quia tunc idem generaret se: nec a subiecto. Planum est saltem secundum ipsos quia nihil mouetur quia a nullo. Si dicas quod ab vniuersali generante a celos ita dicatur de omnibus et patet quod est fuga. Ita enim posset adduci caelum dato quod non esset per se agens.

¶ Sexto sic In proposito augmentum caritatis simul est cum actu me ritorio quo merens meretur augmentum vel saltem potest esse. Tunc quero a qua caritate vel cum qua elicitur iste actus meritorius. Non a prima sicut dicis quia non est / nec a secunda quia non est actus meritorius quasi primum eius quod est illa caritas secunda: ergo a nulla / ergo habemus actum meritorium sine caritate praesuposita sibivel quod prior caritas manet primum est falsum: ergo secundum verum: et similiter de aliis virtutibus et suis acti bus. Si dicas quod non simul est actus meritorius et caritas aucta sed prius fuit auctus et manet semper in acceptatione diuina et postea habetur caritas aucta. Ista responsio est omnino improbabilis. Tum quia non excludit saltem quin deus possit facere quin sint simul. Tum quia non euadit de augmento aliorum habituum naturalium per actus elicitos ab habitibus in quibus planum est quod simul sunt actus et habitus secundum quem elicitur quia non elicitur a potentia nuda et gradus habitus qui habetur per talem actum ergo simul stant prior gradus et posterior.

¶ Septimo sic. In actibus augmentatiuus actus potest esse imperfectior aliquo actu priore puta quinto vel sexto / et tamen intendit habitum ad vlteriorem gradum. hoc autem est impossibile sed totus habitus praecedens corrumpitur. igitur etc.

¶ Dices quod in virtute actuum praecedentium generat perfectiorem habitum licet sit imperfectior / sicut vltima gutta cauat lapidem in virtute praecedentium quae autem est aliquando maior. Contra illi non sunt ergo in virtute eorum nichil fit. Preterea exemplum non valet quia lapis cauatur per vltimam guttamquia disputabatur ad hoc per alias: sed illi actus non fecerant dispositionem sed magis generabant habitum sud modo. sicut iste quare etc.

¶ Dico igitur propter istas ratio nes quod illa positio est falsa. Auctoritates sunt contra eam. Prima Augustini omelia quadragesima noma super Iohannem. Meminisse debemus quod fides edificabatur non vt illa que non erat pirus esse susciperet sed vt illa quae prius erat cresceret. Similiter omeliaseptuagesimanona. Credebat inquit hoc non fide noua sed fide aucta sed se tota prior corrumpetur posterior esset noua.

¶ Auctoritatum Aristotelis etiam: prima est quinto phisicorum vbi vult quod ad veritatem materia lem motus requiratur veritas materialis termininon solum veritas specifica / sicut diceret expresse Conmentator oportet inquit quod terminus sit indiuiduum hoc demonstratum: sed in vno motu sunt quasi infiniti termini secundum istos.

¶ Alia auctoritas est primi de gene ¬ ratione quod oportet auctum manere: sed manere non dicitur illud quod de nouo acquiritur nec valet expositio aliorum de substantia vel subiecto quia planum est quod intelligit de aucto vt auctum est: et per consequens vt quantum et ita intelligit quod quantitas manet. Siliter etiam subiectum cuiuslibet mutationis manet etiam subiectum corruptionis.

¶ Auctoritas Auicenne patet in phisica sua. 10. et. 20. tractatuvbi dicit quod albedo aucta est stabilis euidentie ergo manet. Similiter etiam. 8. methaphi. ca. 2. Dicit quod prius doctor Aristoteles docuit duobus modis fieri aliquid ex alio. Uno modo sicut extractio vt album ex nigro / et isto modo illud ex quo fit non manet. Alio modo sicut perfectum ex imperfecto vt ex puero fit vitur / et istous id ex quo fit manet idem secundum substantiam. ergo etc. t ipsorum dicitur quod per se

¶ Ad priimui primi termini motus sunt aliquando forma et priuatio sicut patet primo Phisi. In moest aliter quam in mutatione prout distinguitur contra motutum: quia priuatio illa quae est terminus mutationis nichil coexigit secun de forma: sed vt est terminus motus coexigit secum de forma vniuersali / et illud quod mouetur est in termino. Diceretur igitur quod isti termini sunt incompossibiles quantum ad illam priuationem vel negationem et gradum forme quam priuat. Sed illud positiuum quod praerat de forma non est impossibile positiuo quod acquiritur: nec oportet quod ab iciatur nisi forte in motu qui est inter contraria: sed in motuqui est ab imperfecto ad perfectum inter gradus eiusdem forme non oportet: sic est in proposito. Aliter potest dici quod si per se termini sunt gradus positiui ( sicut magis videtur proquod tunc per se termini sunt incompossibiles sed quantum ad nogationem concomitantem:

¶ Ad secundum per idem dico quod motus facit distare subiectum a termino pro quanto est incompossibilis alteri termino.

¶ Ad tertium de magis et minus in alia et alia specie dico quod non est simile: quia eoipso quod illa sunt diuersarum specierum vnum non potest contiuerealiud realiter: sed magis et minus sunt eiusdem speciei / et cum possint concurrere in eodem subiecto et fieri vnum: vnum potest continere aliud realiter et esse idem sibi in vna forma totali. Ad confirmationem de magis et miniis in subiectis eiusdem speciei dico quod non est simile: quia illa non possunt concurrere in eodem subiecto nec facere vnum sicut ista. Ad confirmationem in latere dico quod proprie non manent distincti gradus: sed constituitur vnus maior et perfectior priore / et ideo non dicitur aliquid magis et minus tale seipsum.

¶ Ad quartum de vbi / potest dici quod non oportet si est ita in vno motu ita sit in omnibus / licet ille sit mensura aliorum / quia non oportet quod mensura et mensuratum conueniant in omnibus. Preterea etiam concedendo quod duo vbi possunt simul esse neganda est minor saltem de possibili. Tertio diceret tur quod mobile non mutat continie totum vbi quia sicut idem est spacium et locus habens partem et partem sicut idem vbi habens partes et partes sed hoc non videtur: quia vbi non dicit respectum loci ad locatum / sed magis econuerso. Preterea etiam vbi non dicit aliquid absolutum: et ideo oportet quod ad aliam et aliam partem loci sit alia et alia pars ipsius vbi / et quod pars qua mutat locum mutat vbi / sed forma absoluta ad quam est motus non sic dicit quid respectiuum et pastsnt esse plures partes in eadem parte vt mobilis est et ideo non est simile.

¶ Ad quintum dico quod duo motus numero qui non sunt continui simul et simul non poasun habere eundem terminum. Sed dico quod illa quae sunt termi ni ipsorum possesnt constituere vnam formam perfectam eandem numero / sicut est in proposito: quia termini isti accipiuntur secundum diuersos gradus in eadem forma: nec etiam. albedo maior et minor sunt totaliter idem sicut ymaginatur argumentum.

¶ Ad sextum dico quod Aristoteles dicit quod nutritum manet idem non autem augmentatum: quia secundum quod nutritum et quantum ad substantiam non variatur secundum magis et minus sed bene secundum quod augmentatum et vt quantum. Licet etiam quantitas priomaneat quia alias contradiceret sibi ipsi in illo dicto supra allegato et ita nichil habetur. Dices si prior gradus manet cum posteriori quia forma autcta est compositior ergo imperfectior quod est contradictio Dico quod licein aliquibus formis vel naturis specifice differentibus simplicior sit nobilior vt angelus homine / non tamen infra eandem formam vel naturam specificam hoc oportet: quia licet vna sit simplicior / tamen alia que habet plures gradus est actualior / ita quod non concurrunt in simpliciori ista duo. Actualitas autem non minus est perfe ctior quam simplicitas. Nota quod non oportet quod simplicius sit nobilius nisi ceteris paribus. Patet de pumcto qui est simplicior linea et substantia composita simplicius est accidens et anima simplicior. opinio principalis de modo augiSecunda menti caritatis est quod caritas prior manet si eadem manens sit maior per extractio lem vel reductionem eius de potentia ad actum / ita quod illud idem quod prius erat imperfectum modo est perfectum et fit perfectum nullo nouo addito. Ex quo patet quod habent dicere quod gradus sequens qui est forma perfectiorreducitur de potentia prioris id est de gradu cui est idem qui fuit imperfecta forma. Habent ad hoc rationem et auctoritatem. Rationem quia forma non intenditur performe additionem eiusdem rationis. Unde tepidum additum tepido non facit magis calidum quam prius ergo similiter in proposito. Auctoritas pro ipsis videtur esse Aristotelis et Commentatoris. 4. phisico. c. deus vacuo. Ubi dicunt quod rarefactio non est per additionealicuius quantitatis ad quantitatem sed magis per extensionem partis praecedentis. Similiter ergo in augmento caritatis videtur quod non debeat dici augmentari per additionem alicuius partis noue vel realitatis: sed per hoc quod eadem caritas vel forma nullo addito ab esse imper fecto transfertur ad esse perfectum ad quod erat in potentia. hanc opinionem arguo sic. Ominis

¶ Contra motus realis acquisitiuus et nouus habet nouum terminum realem et positiuum: sed augmentum caritatis est huiusmodi vt patet / ergo habet nouum terminum realem positiuum / non ergo caritas praexistens est terminus eius.

¶ Secundo sic. Impossibile est quod idem bis producatur nisi habeat interruptionem essendi vt patet / sed caritas praexistens non accipit interruptionem essendi quia manet ( sicut dicunt ) et prius semel producebatur quando infundebatur: ergo non vltra potest esse terminus motus augmenti et alias per consequens producti. Dices etiam verum est eodem modo quia prius habuit esse imperfectum modo habet esse perfectum per secundam productionem.

¶ Terton sic. Aut illa perfectio quam habet addit aliquod reale nouum super illud quod praefuerat aut non: si sic habeo propositum: si non / remanet argumentum / vel sequitur quod per motum augmenti nichil acquiritur.

¶ Quarto sic. Queritur a tequmo intelligis quod de potentia eius quod praefuit extra hatur vt sit perfecta forma. Aut sicut de potentia subiecti ua / aut sicut de potentia obiectiua. non primo modo / quia tunc prima forma et secunda essent alterius rationis sicut subiectum et forma prima / et sic caritas posterior non crearetur quae dicitur perfecta. Nec secundo modo quia potentia obiectiua et actus eius non stant simul. Modo dicis quod caritas imperfecta est potentia obiectiua ad perfectam / ergo non stant simul / ergo prima non manet sicut non stat simul pomo in potentia et homo in actu.

¶ Preterea ista exractio quam ponis vel est alicuius realitatis noue / et sic habemus propositum vel nullius et tunc frustra ponitur. Auctoritas Commentatoris est expressa contra hoc quam ego adducam in sequenti articulo. Dico ergo quod caritas illo modo non augetur nec alia forma. vt eorum dico quod immo forma eius¬

¶ Ad cront. it dem rationis cum alia si addatur sibi in eodem subiecto primo intendit ipsam et ideo non est exemplum de tepiditate et tepiditate quia non sunt in eadem potentia vel subiecto ad philosohhum dicitur quod nichil plus vult habere nisi quod quando augetur forma naturaliter non fit per additionem alicuius extrinseci subiecti vel etiam partis forme qua non esset prius in potentia primi subiecti in quo dicitur forma augeri / sicut posuetunt aliqui qui ponebant quod augmentum fiebat per subintra tionem corporum vel athomoron in poros corporis aucti: sed fit augmentum per hoc quod aliquid forme praexistens extrahitur de potentia subiecti praexistentis et additur illi quod prefuit de forma in eodem subiecto. Sed in caritate (quia non augetur modo nanli: nec est forma educta de potentia subiecti ) non potest sic dici / sed sicut dicetur in sequenti articulo: quia per actum creatiuum habetur aliquid de caritate nouum et additur ei quod praefuit et fit vna caritas maior et perfectior licet non per extractionem de subiecto / licet hoc non viderit Aristoteles. Hec de. 3. arti. principali.

¶ Quantum ad quartum articulum dicitur quod caritas augetur / et similiter qualibet forma intensibilis et remissibilis per appositionem non gradus realis eiusdem rationis cum praexistente quae additur praexistenti in eodem subiecto et constituunt vnum indiuiduum eiusdem forme perfectius quam haberetur prius.

¶ Ad hoc autem declarandum sic procedam. Primo declarabo qumo in quelibet forma specifica vel natura intensibili vel remissibili est dare tales plures gradus quasi materiales partes eius: eo modo quo accipit Aristoteles bartes materiales septimo Metaphi. Secundo probabo quod augmentum forme sit modo praedicto. Tertio ostem dam qumo ex talibus pluribus quae sunt eiusdem rationis constituitur vnum aliud. Quarto instabo contra praedicta et soluam.

¶ Quantum ad primum dico quod per gradum caritatis vel forme ( secundum quod in proposito sumitur ) non intelligo nisi indiuiduum forme limitate vel finitesub modo quantitatiuo suo / secundum quam dicitur forma insuo indiuiduo tanta determinate vel tanta: vnde idem accidio in proposito gradum forme et indiuiduum eius limitatum secundum quod per indiuiduum potest fieri comparatio subiecti ad subiectum habens maiorem vel minorem gradum / vel perfectius vel imperfectius indiuiduum eiusdem forme secundum magis et minus.

¶ Ex quo statim patet quod sicut idem subiectum non abet in se nisi vnum indiuiduum forme / ita non habet formam nisi in vnico eradu simel et semel. Unde quando per augmentum adudnit ergodui praexistenti in sdo aliquod nouum indiuiduum eiusd forme ex precedenti manifeste et de nouo constituitur vnum indiuiduum totale ( sicut dicam infra / et forma habetur in alio gradu.

¶ Ex quo etiam patet quod sicut multitudo et distinctio indiuiduorum non variat quidditatem specificam / ita nec multitudo talium graduum infra latitudinem forme.

¶ Tertio ex hoc potest statim concludi quod sicut indiuiduum non est accidens speciei sed omia indiuidua sunt eiusdem rationis specifice. Nec addunt (secundum quod talia ) aliquid extrinseci generis vel speciei supra naturam specificam: sic nec isti gradus super formam tamen ab inuicem distinguuntur et iste non est ille.

¶ Ultimo patet quod sicut indiuidua non pertinent ad quidditantiuum conceptum nature specifice sed sunt partes materiales: et sic vocantur ab Aristotele: quia sunt de concptu formali: ita isti gradus non sunt formales vel quidditatiui pertinentes ad diffinitionem quidditatis forme / sed magis ista sunt indiuidua forme talis.

¶ Circa quod est aduertendum quod forma ipsa. ptenst vno mo considerari secundum se et absolute secundum rationem sue quidditatis specifice et vt sic non est maior nec minor / nec determinat sibi indiuidum aliquod: nec aliquem gradum nec aliquod subiectum secundum eam denominatur magis tale vel minus: sed precise includit et determinat sibi vt sic illa quae sunt de suo conceptu quidditatiuo: omnes enim gradus qui sibi adderentur secundum quod huiusmodi variarent speciem eius.

¶ Alio modo potest considerari im creatione ad indiuiduum suum / et sic vt est in alio et in alio indiuiduo magis vel minus perfectio sub ipsa. determinant sibi alium et alium gradum. Quod quantitas specifica secundum se et absolute et secundum quod huiusmodi prior est suo indiuiduo quia indiuiduum se habet ad ipsum per ad ditionem et prius in suo priori esse non habet nec distinctionem per posterius patet: quia isti gradus forme non variant nec distinguunt quantitatem specificam forme. que est vna et eadem in omnibus vel cum omnibus ipsis: nec ipsa etiam secundum quidditatem includit ipsos sed sunt posteriores ipsa. Si etiam plura talia indiuidua vel gradus concurrant simul in eodem subiecto: dico adhuc quod non multiplicant indiuidua sed concurrunt ad constitutionem vnius indiuidui et gradus perfectioris nec sunt amplius distincta indiuidua nec distinctum gradus sed vnum indiuidum et vnus gradus. Hoc quantum ad preambulum.

¶ Quantum ad secundum dico et probo primo quod augmentum primum forme intensibilis fit per appositionem talis gradus forme ad gradum priorem ex quibus constituitur in eodem subiecto vnum totum indiuiduum homogeneum vel eiusdem rationis et vnus perfectior gradus.

¶ Ad hoc probandum suppono tria. Primo quod idem non potest bis produci in esse nisi interrumpatur in esse. Secundo quod omnis motus intensionis realis quod est acquisitiuus et realis habet aliquem terminum positiuum realem. Tertio quod motus acquisitionis et intensionis eius / sunt eiusdem rationis. Hec patet. 5. phisicorum et potest sic declarari. Sicut se habet minus album ad magis albuui / sic motus intensionis et acquisitionis adinuicem: sed magis album et minus album sunt eiusdem rationis. ergo etc.

¶ Tunc sic. arguo. Ominis motus positiuus realis habet per se terminum positiuum realem: sed omnis motus intensiuus est motus positiuus realis. ergo etc. Tumc quaero aut ille per se terminus motus intensiue / est gradus caritatis vel forme preexistens / et ita idem bis producitur contra primum suppositum. Aut est alius gradus et tunc sic / motus intentionis et acquisitionis sunt eiusdem rationis / sed gradus praexistens est per se terminus acquisitionis / gradus adueniens est per se terminus intensionis: ergo isti sunt eiusdem rationis Ulterius sic. gradus praexistens quantum ad totum id quod est positiuum in ipso manet / quia non corrumpitur sicut dictum est supra: ergo ambo stant simul: sed quando duoaccidentia eiudem speciei vel rationis concurrunt in eodem subiecto naturaliter constituunt vnum accidens et nduiduum perfectius praecipue de formis absolutis non dependentibus continue a distinctis subiectis extrinsecis: ergo isti gradus constituunt vnum indiuiduum forme praecedentis concurrentes adinuicem: ergo secundum tales gradus secundum quos forma est diuisibilis fit augmentum forme.

¶ Secundo sic ad idem qualis est forma secundum diuisibilitatem tale est secundum magis et minus subiectum et econuerso: quia forma non potest dare subiecto nisi tale esse quale esse habet / nec econuerso subiectum potest habere esse a forma nisi esse conueniens forme: sed subiectum ponitur diuisibile secundum denominationem forme. Dicitur enim subiectum magis vel minus tale secundum formam. ergo ipsa forma secundum suam essentiam quantum ad gradus suos dinisibiles dicitur maior et minor: sed secundum illa exparte forme dicitur fieri augmentum vel remissio secundum que potest dici maior vel minor. ergo etc.

¶ Quod autem augmentum forme sic fiat in subiecto secundum tales partes materiales reales de nouo succedentes in subiecto patet expresse per Commentatorem vbi dicit sic primo phisicorum quod ad motum generationis albi secundum quod est motus indiget principio opposito ei quod generatur ex quo fit motus et alio subiecto motui: et similiter est in aliis generationibus: Et sequitur: similiter partes oppositi recedunt a subiecto et fiunt in ipso partes generati: in spermate enim apud generationem hominis non cessant partes spermatis recedere et partes fieri hoc minis donec forma huma perficiatur et hoc si forma recipit participationem. Si autem non illud generatio imponitur sequitur alterationem. Ecce quod dicit Commentator quod quicquid sit de generatione tamen in alteratione semper habetur pars post partem forme acquisite: hoc dicit expressius tertio phisicorum circa principium loquens de motu. Motus nichilaliud est quam generatio partis post aliam illius per fectionis ad quam tendit motus donec perficiatur motus Ecce propositum nostrum contra alios de precedenti opinione. in speciali probo de caritate

¶ Secundo quod sic intenditur vt predictum est. Omnis actio creatiua habet per se terminum realem. Patet quia actio creatiua terminatur ad esse. Sed actio intensiua caritatis est actio creatiua / quia habitus ex eisdem acquiritur et augetur secundo Ethicorum: sed actione creatiua caritas acquiritur. ergo et cetera. Ergo actio intensiua eius habet terminum realem. Non primam caritatem vt probatum est supra: nec aliam alterius rationis vt patet. ergo aliquam eiusdem rationis que constituit vnam perfectiorem cum priori vt dictum est supra.

¶ Secundo sic. Caritas augetur sed non per corruptionem precedentis: nec per extractionem aliquam alicuius de ipsa vt probatum est supra. ergo et cetera.

¶ Tertio sic. Sicut est in motu augmenti ad quantitatem mobilis ita suo modo est et debet esse in motu intensionis ad quantitatem perfectionis vel virtus: sed in motu illo patet quod sit augmentum per additionem partis ad partem: quia quantum habet pastem extra partem et non potest esse maius nisi habens plures partes eiusdem quantitatis: ergo similiter in motu intensionis ipsius caritatis vel alterius cuiusibeforme. Sed qumo vnum indiuiduum potest augeri per aliud eiusdem speciei cum vnum non sit alio perfectius secundum Aristotelem. 3. Methaphi. Dico bene et hoc ostende quia septimo de trini. dicit Augustinus capitulo vltimo quod essentia diuina non est species quia pater et filius non sunt aliquid maius quam pater. Ex hoc habeo quod omnis natura specifica est aliquid maius in pluribus indiuiduis quam in vno / alias argumentum Augustini non valet / ergo si vnum indiuiduum talis nature adderetur alteri fieret maius aliquid. Similiter accipiantur duo calida illa sunt aliquid maius quam alterum: quod patet ex effectu quia intensiorem calorem generant am bo in aliquo quam alterum: ergo si vnum adderetur alte ri faceret aliquod maius intensiue sicut effectus amborum est intensior quam alterius tantum. Similiter patet in. ponderibus / plus enim ponderant duo lapides vel duo grauia quam vnum et hoc extensiue ex parte sua et si ponderositas vel grauitas vnius addatur alte ri (ita quod ex ambobus fieret aliquod vnum) plus ponderarent intensiue quam alterum tantum / et hoc est natura requantumcunque vnum non sit perfectius alio separatim

¶ Quantum ad tertium qumod isti gradus forme intense constituunt vnum indiuiduum. illius forme quando concurrunt in eodem subiecto. Dico quod non potest dici quod constituant vnum per realem idemptitate vnius ad alterum sicut essentia diuina cum relatione constituit vnum suppositum: quia non sic caritas precedens et subsequens sunt idem / quod patet ex hoc quod priorest sine altera frequenter.

¶ Secundo dico quod non potest dici quod ex eis fiat vnum sicut ex materia et forma vel accidente et subiecto / vel sicut ex actuali et potentiali sicut ex genere et differentia indiuiduali quia talia sunt semper alterius rationis. Caritas autempraecedens et sequens sunt eiusdem rationis et per consequens dici non potest quod vna informet aliam posterior priorem / sicut dicunt aliqui.

¶ Tertio dico quod non potest dici quod constituam vnum aggregatiue vel ex ordine tantum sicut lapides inaceruo vel partes in vniuerso: quia tunc oportet quod manerent materialiter distincte in suo subiecto sicut lapdes in aliquo quod est falsum.

¶ Quarto dico quod oprinuenire aliquam vnitatem. Et dico quod est dare vnitatem totius homogenei sicut vnitatem carnis vel ad vel ignis et vnitatem totius etherogenei sicut corporis animalis quod complectitur carnem et ossa. In prim toto et in isto dico quod partes non constituunt vnum aliquo modo praedictorum: sed modo speciali puta modo hogeneitatis vel etherogeneitatis / quia concurrunt pa tes vt entia imperfecta ad constituendum vnum totum perfectum. Non per informationem vnius ab alio / se sicut dictum est. Isto modo oportet necessario ponere vnum tatem multorum / et isto modo partes mere constituum vnum dictum quod est materia tota: et partes continu vt linee vnam totam lineam: et partes aque vnam aquam et sic de aliis. Sic dico quod partes albedinis vnam al bedinem / et partes vel gradus caritatis vnam caritatem / que habet vnum gradum in actu sicut est vnum indiuiduum in actu / et plures gradus in potentia sicut est plura indiuidua in potentia.

¶ Nec obstat vnadifficultas quae solet adduci quod quelibet caritas in ef¬ fectu siue sequens siue praecedens est indiuidua per propriam differentiam indiuidualem que non potest amoueri ab ea: quia quiditas et differentia sua indiuidua lis essentialiter non distinguitur: ergo semper manet in diuidualiter distincta a quocumque alia / et per consequens numquam cum aliqua alia potest constituere vnum indiuiduum: sicu sortes manens indiuidualiter distinctus a platone nunquam potest facere cum eo vnum indiuiduum forme sub qua numeraliter distinguitur ergo etc.

¶ Dico enim adhoc quod licet a quolibet gradu non possit amouensua differentia indiuidualis qua distinguitur a quocunque gradu. Tamen dico quod gradus vniri potest vnigradui in constitutione tertii / qui quantum ad id quod est positiuum non est ad ista duo / sed ad tertium. Nec vniistorum est alter: sed per hoc constituut vnum quo negatio separationis eorum potest tolli et credere aduenien te concurrsu amborum in eodem subiecto ad constitutionnem tertu / et hec est natura talium homogeneorum vel hongenearum partium. Sic autem non est de sorte et platone qui cum sint perfecti ratione partis respectu aliciius indiuidui habere non poatsent: non sic de aqua et aqua etc. Similiter nec due species in vnam concurrere poatesnt nec habent rationem partium talium sed tantum partium substantiarum respectu homins ideo etc. Sic patet tertium.

¶ Quantum ad quartum solet instari contra praedicta pluribus viis. Primo sic. quod additur alteri et intelligitur distinctum / prius est quam addatur alteri. Sed caritas sequens non potest intelligi distincta a priore: quia nec penes obiectum quia circa omnia diligibilia est quelibet caritas: nec penes subiectum quia ponuntur in eodem subiecto: ergo non potest intelligi talis additio caritatis ad caritatem / nec per consequens augmentum caritatis modo praedicto.

¶ Secundo sic arguitur. Si caritas augeretur sio per additionem noue caritatis / et ita caritas secundum essentiam augeretur / et per consequens mutaretur: sed omne quod mutatur secundum substantiam vel essentiam non manet sed corrumpitur. ergo etc.

¶ Tertio sic. Ex duobus existentibus in actu non fit tertium: sed ex actu et potentia septimo methaphisice et secundo de anima: sed caritas precedens et sequens sunt duo actus. ergo etc.

¶ Quarto sic forme. sunt sicut numeri ergo aliquo substracto vel addito de forma / variatur species forme / ergo infra eamdem speciem non sunt tales gradus quorum vnus possit addi alteri manente eadem specie.

¶ Quinto sic. differentie formales variant et multiplicant species: sed diuersi gradus forme si ponantur sunt differentie formales: quia sunt forme ergo faciunt formaliter et specifice differre. Patet per oppositum de materialibus quando faciunt differre specifice sicut masculinitas et feminitas decimo Methaphisice

¶ Sexto sic. Esse vniuscuiusque secundum Porphirium est vnum et indiuisibile non suscipiens magis et minus per intentionem et remissionem. Et similiter dicit sex principiorum auctor quod forma est simplici et inuariabili essentia consistens igitur infra essentiam forme non est accipere tales gradus quos tu ponis. quod sicut est ge¬

¶ Ad primum respodeo neratio sinpliciter et adgeneratio que dicitur mutatio. ita sud modo duplex creatio caritatis: Una simpliciter qua habetur prima caritas. Alia adcreatio quasi qua habetur ma¬ ior caritas vel caritas sequens / alteri concreata vel ad creata. Ita quod non est intelligendum prius esse distincta duratione aliqua quasi vnita alteri. Et quod primo distinguitur realiter et in re postea vniatur alteri vel addatur saltem vniuersaliter et de necessitate / si cut etiam non prius realiter vel in re est caro distinctaper nutritionem quasi vniatur carni preexistenti in mo sua productio vel sua adgeneratio vel in re concomitatur ipsam saltem non est necessarium quod vna in re sit ante aliam: licet possit fieri forte oppositum de caritate. Quando ergo dicis illud quod additur alteri preintelligitur distinctum hoc non est nisi prius natura vel intelligentia. Quando dicis vltra quod nullo modo potest hoc intelligi determinate: dico quod immo si preintelligatur distincta. Tu dicis non penes obiecta concedo: nec penes subiectum concedo: sed dico quod per seipsam / et per propriam differentiam indiuidualiquam intelligitur prehabere ex sua productione antequam intelligatur vniri subiecto vel alteri vniri in subiecto vel addi. Ita quod argumentum pro cedit ex insufficienti diuisione.

¶ Ad secundum dico sic quod illa caritas pertinet ad essentiam totalis et perfecte caritatis / ita quod caritas augetur secundum essentiam: dicis ergo mutatur secundum essentiam: dico quod non sequitur quia cartas conceditur augeri non tamen moueri vel mutari: quid ista pertinent ad subiectum tantum. Augeri vero vel intendi magis conuenit forme / et denominant formam vel subiectum ratione forme: et tunc augeri nichil aliud est quam esse illud secundum quod subiectum dicitur magis tale. Tamen si vis omnia contendere: dico quod aliqualiter mutatur secundum essentiam sed non totaliter: sed secundum pastem perfecte forme. Et ita non corrumpitur nec deperditur aliquid positiuum: quia mutatio vel motus est acquisitiuus.

¶ Ad tertium dico quod ex pluribus que sunt alterius rationis non fit vnum per compositionem nisi ex actu et potentia vel actuali vel potentiali: sed non oportet quando ex his que sunt eiusdem rationis firvnum non per compositionem quia hoc est impossibile. Sed sicut dictum est supra et minus percipimus istum modum vnitatis homogenee vel etherogenee quam alios quia minus loquimur de eis.

¶ Ad quartum dico quod procedit ex intellectu falso Aristotelis. Comparat enim ibi species / numeris quantum ad conceptus quid ditatiuos qui ingrediuntur diffinitiones specierum non sic autem gradus isti sicut dictum est supra: et ideo argumentum non est ad propositum.

¶ Ad quintum dico quod per idem quod differentie formales quidditatuue pertinentes ad naturam vel formam variant specien. Quando dicis isti gradus sunt differentie formales dico quod falsum est istud: quia sunt extra conceptum quidditatiuum forme et sunt magis naturales hoc modo. Tu dicis sunt forme dico quod verum est nume rales non specifice diuerse sed eiusdem rationis specifice. Tu dicis quod differunt in forma: dico quod verum est indiuidualiter quia sunt indiuidua eiusdem forme specifice et nichil habes.

¶ Ad sextum de porphirio dicitur quod esse quidditatiuum et specificum vniuscumque secundum quod huiusmodi non recipit magis et minus: sed bene secundum quod est in indiuiduo vt dictum est supra Ad confirmationem de sex principiorum actore dico quod non excludit a forma multitudinem graduum: sed multitudinem partium alterius et alterius rationis componentium ipsam per modum materie et forme accidem tis vel subiecti actualis vel potentialis: vel etiam mutitudinem partium quantitatiuarum loquendo de quanti¬ tate molis / sicut etiam patet per probationem suam quia adue niens alicui non reddit ipsum maius: quod etiam non velit excludere maius et minus a forma. Patet quia in fine libri sui de hoc est speciale capitulum.

¶ Ad primum principale dico quod illud quod augetur vel intenditur vt forma non dicitur proprie mutari vel moueri: sed magis est illud se lcundum quod subiectum mouetur vel mutatur. Ita quod maior est falsa vel potest dici quod augeri dicitur aliquid per modum subiecti: et sic vera est maior et sic caritas non augetur: vel per modum termini et sic maior est falsa et sic caritas augetur. Moueri autem non dicitur proprie nisi per modum subiecti.

¶ Ad secundum dico quod augmentum non solum est ad quantitatem molis: sed etiam perfectionis vel virtutis cuiusmodi est caritas.

¶ Ad tertium dico quod sic / quia alteratio que est passio obiectiua alicuius contrarui et a subiectiua patientis non est in parte intellectiua. Similiter etiam nec augmen tatio cum aliqua contrarietate vel obiectione: sed est ibialteratio que est passio idem quod salus et perfectio / et similiter augmentatio perfectionis vel quantitatis perfectionatus: cuiusmodi est caritas. Tamen require intentionem Aristotelis de isto argumento et sequenti infra in tertio distinctione nona questione vltima.

¶ Ad vltimum dico quod in ad aliquid quod dicit relatio nem de quarto genere non est motus vel mutatioPrimo a natura quin prius sit in aliquid absoluti vel fuerit. quando dicis caritas est ad aliquid sicut virtus: dico quod caritas est habitus absolutus sicut virtus in prima specie qualitatis et scientia etiam quantum ad id quod ista nomina significant et quibus imponitur sed bene imponuntur a respectibus aliquibus concemitantibus vel consequentibus talia absoluta. Unde dico quod caritas nec scientia nec aliquid tale est per se primo relatiuum licet ipsum concomitetur relatiuum: bene probas ex quinto metaphisice diceretur quod sufficit philosopho quod ista sint relatiua secundum modum dicend per se. Non autem primo vt pater / vel si primomodo poc quantum ad id a quo nomen imponitur. Sed vtrum oc sit verum non curo modo: vel diceretur quod intelligit de istis quantum ad respectus illos a quibus nomina imponuntur. Non autem quantum ad res ipsas et habitus tales quibus nomina imponuntur et quantum ad tales respectus dico bene quod in ista non est primo mutatio vel motus: sed primo ad aliquid ab solutum vt dictum est supra. Ideo etc.