Quaestio 2

¶ Distinctionis Quinquagesime. Questio Secunda.

SEcundo quaero utrum omnium beatorum vel damna torum sit equalis gloria vel pena.

¶ Uidetur quod sit equalis gloria omnium bonorum. ¶ Primo sic. quilibet beatus habet equalem capacitatem glorie cum alio: sicut dixi in tertiosed in quolibet beato capacitas tota terminatur et quietatur appetitus. et per consequens capacitas per gloriam impletur. alioqui non esset beatitudo: ergo etc.

¶ Secundo sic. Beatus est qui habet quicquid vult et nichil male vult. xiii de trini. sed beatus quilibet potest velle habere tantam gloriam quantam alius: et volitione recta. quia volitione conformi ad appetitum naturalem: qui est rectus: ergo etc.

¶ Et confirmatur per augustinum super Ioannem: et ponitur in litera dicentem quod omnium bonorum erit par gaudium. et per consequens equalis beatitudo: quia equalem operationem sequitur equale gaudium vel equalis delectatio.

¶ De penis damnatorum videtur quod erunt equales. pena enim damnati vel est pena damni vel pena sensus sed prima in omnibus est equalis. quia est priuatio et carentia priuatio autem non suscipit magis et minus.

¶ Si militer etiam secunda que est pena ignis. quia idem ignis erit afflictiuus omnium. ignis autem cum sit agens naturale: aget in quolibet secundum vltimum potentie sue et per consequens equaliter: ergo etc. quantum ad vtrumque menbrum non erunt

¶ Conti a equalia omnia merita vel demerita. ergo nec omnia premia vel pene: quia sicut dicitur in psalmo: deus vnicuique iuxta sua opera reddet. In ista questione sic procedam

¶ Primo inquiram de gloria beatorum: an omnium sit equalis.

¶ Secundo de pena damnatorum: an in omni bus sit equalis.

¶ Tertio dato quod non de vtraque inquiram. vnde prouenit inequalitas earum.

¶ Ulti mo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum est aduertendum quod equalitas duplex est. Una est equalitas quantitatis. Alia est equalitas proportionis. Et patet differentia istarum. quia prima dicitur inter duas qualitates molis vel virtutis seu perfectionis: qua rum neutra excedit aliam: nec exceditur ab alia: vt inter duas quantitates quarum quelibet est bicubita vel tricubita. Secunda vero est inter duas quantitates molis vel perfectionis quarum licet vna excedat aliam: et excedatur ab alia: tamen proportionale secundum habitudinem ad alias duas. ita quod sit talis proportio vnius ad vnam illarum: qualis alterius ad alteram. quomodo dicimus quod inter quatuor et duo et sex et tria est equalitas proportionis. nam quae est proportio duorum ad qua tuor. quia subdupla eadem est inter tria et sex. et ita duo et tria proportionaliter et equaliter correspondent secundum proportionem quatuor et sex et sunt equalia secundum proportionem ad illa duo licet non secundum quantitatem. Et similiter potest declarari de quantitatibus continuis quarum vna sit duorum pedum alia trium comparatis ad alias duas: quarum vna sit quatuor pe dum et alia sex.

¶ Hoc premisso dico primo quod glorima omnium beatorum non est equalis secundum quantitatem perfectionis: sed aliqui maiorem habent alii mino rem.

¶ Secundo dico quod gloria omnium electorum equalis est secundum proportionem et correspondentiam ad meritum eorum vel aliorum pro ipsis vel alterius magis.

¶ Primum probo sic. primo sicut in perfectionibus nature: ita suo modo in perfectionibus glorie: sed ad ordinem vniuersi in perfectionibus nature sunt necessarii gradus perfectoris et imperfectoris vel minus perfecti. ergo similiter in gloria suo modo.

¶ Secundo quia sicut videmus in corpore: quod non est equalis gloria omnium menbrorum vt capitis et aliorum: sic suo modo et in corpore triumphantis ecclesie maior est gloria capitis quam memprorum: et dispar etiam gloria menbrorum. sed christus est caput electorum. ergo ipsius est maior gloria quam aliorum. beata virgo est membrum christo propinquius et ideo post ipsum gloriosius et sic de aliis sud modo.

¶ Tertio quia ceteris paribus vbi maior et minor charitas ibi maior et minor gloria: sed in beatis non est equalis charitas nec equalis gratia secundum quantitatem. patet. gratia enim capitis maior est quod menbrorum et suo modo inter menbra. ergo etc. Et de hoc non est dubium et ideo non oportet multum circa hoc immorari

¶ Secundo dico quod gloria beatorum equalis est se cundum proportionem. quia secundum correspondemtiam ad merita. nam sicut premium correspondet merito: ita premium est perfectius maiori merito: et minus pre mium minori et imperfectiori merito. Cum enim merita electorum non fuerint equalia secundum quantitatem sed inequalia proportionem tamen ad inuicem habentia dico quod premia et glorie ipsorum formales non sunt equalia secundum quantitatem sed magis secundum proportionem.

¶ Secundo sic ad iustum iudicen pertinet in distribuendo seruare medium iusticie distributiue in praemiando sed medium iusticie distributiue est medium equalitatis non secundum quantitatem sicut in commutatiua sed proportionis. patet. v. ethi. ergo etc. ista tamen duo dicta est intelligendum

¶ Circa quod non fit sermo de gloria beatorum obiectiua puta de deo: eo modo quo dicitur deo: tu es gloria mea etc. quia de illa planum est: quod est eadem omnium secundum eandem rationem propriam et simplicem: que est ratio diuinitatis: sed est sermo de gloria eo rum formali: sicut est visio vel fruitio.

¶ Secundo notandum est quod non est sermo de equalitate secundum dura tionem quia de alia planum est quod gloria electorum est in omnibus equalis secundum durationem a parte post. dirabit enim perpetuo in quolibet gloria sua: licet a parte ante prius incipit vel incipiat in aliquibus quam in aliis vt angelis quam in homibus et in aliquibus hominibus quam inaliis. Sed est sermo de equelitate secundum mensuram intensionis et perfectionis. Et secundum hoc responsum est ad praesentem articulum: quod gloria non est equalis secundum quantitatem in omnibus electis: licet secundum proportionem meritorum propriorum: sicut in beatis qui adulte meruerunt sibigloriam vel etiam alterius pro eis quod dico paruulis: qui non habent gloriam ex merito proprio. Nec habent equalem gloriam cum adultis secundum quantitatem perfectionis: sed secundum quantitatem proportionis ad meritum christi non absolute acceptum: sed vt ipsis parnulis applicatum secundum diuinam dispositionem que talis est: vt non tantum valeat eius meritum christi: nec acceptetur ad tantam gloriam pro eis: quantum merita adultorum pro seipsis.

¶ Tenetur tamen commuliter quod paruuli ad inuicem comparati habent equalem gloriam secundum equalitatem quantitatis quantum est ex merito christi precise nec meritum christi plus valet vni quam alteri. licet potuerit deus ordinasse quod plus valeret vni quam alteri et potius sed posset gloria vnius esse maior quam alterius absolute loquendo. Dicebatur tamen superius probabiliter secundum vnum doctotem: quod ipsis paruulis non semper confertur. equalis gratia in baptismo. sed aliquibus maior: et aliquibus minor secundum quod deus eos disponit ad maiorem gratiam vel minorem. Et si hoc intelligeretur de paruulis morientibus antequam perueniant ad etatem adultam: oporteret dicere quod nec omnium paruulorum talium esset equalis gloria secundum quantitatem: sicut nec gratia: et forte non posset hoc efficaciter improbari.

¶ Si vero intelligatur quod deus non confert in baptismo maiorem gratiam alicui paruulo morituro ante etatem adultam quam alteri sed alicui victuro et habituro gloriam ex meritis propriis maiorem confert gratiam: tunc stat istud dictum cum predictis. tamen non oportet: si deus pre destinauit aliquem superuicturum paruulum ad mamaiorem gloriam quam paruulum moriturum quod infundat superuicturo maiorem gratiam quam paruulo morituro: quia alio modo postea potest sibi prouidere de maiori gratia. potest enim mereri ille superuiuens augmentum sue gratie: sicut patet. Et ideo positio illa probabilis et non necessaria superius dicebatur.

¶ Si vero predestinasset deus paruulum moriturum ad maiorem gloriam quam alium: tunc pene oporteret secundum legem ab eo institutam de correspondentia glorie ad gratiam: quod maiorem gratiam illi infunderet in baptismo quam alteri: quia oporteret dari sibi correspondentem gratiam ad gloriam futuram. Et alias de communi lege non prouideretur paruulis de gratia nisi in baptismo.

¶ Hoc tamen communiter non tenetur: et ita tenetur quod omnes paruuli morientes ante etatem adultam equalem gloriam consequuntur. loquendo de equalitate quantitatis. et per consequens quod deus omnes tales ad equalem gloriam predestinauit et quilibet eorum equalem gratiam reportat in baptit no quantum est ex vi meriti ipsius christi. hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum de pena malorum dico quod duplex est in genere vna est pena damni: que dicitur carenti: diuine visionis et fruitionis beatifice.

¶ Alia enipenasensus preter quam in paruulis. et est dolor ipse positiuus et tristicia quam sustinent siue sit spiritualis vel mentalis siue corporalis.

¶ Primo modo loquendo de pena dicitur quod non est equalis pena omnium pamnatorum secundum quantitatem. quia pensando quantitatem priuationis ex quantitate habitus oppositi in aliquibus est maior in aliquibus vero minor. Nam licet simpliciter et totaliter quilibet damnatus sit priuatus visione et fructione diuina beatifica: nec habeat aliquid de ipsa: tamen priuatio ista invno priuat maiorem et perfectiorem gloriam quam imalio. Nam vnus si fuisset saluatus: habuisset maiorem gloriam quam alius: et alius minorem. Et sic non equalem gloriam priuant: iste pene in damnatis: sed potius inequalem: et sic quodam modo sunt inequales et vna maior alia: non quia in se sit aliquid perfectius vel imperfectius positiue: sed quia negat vel priuat maiorem gloriam in vno quam in alio. i videtur hoc esse di¬

¶ Sed aliis non et cendum. sed sicut prinatio albedinis in corpore que est priuatio simpliciter: negat a corpore non solum albedinem sub aliquo gradu in futuro vel in fiendo vel prius in exitente illi corpori sed quantum ad omnem gradum possibilem in corpore ipso: et sic de qualibet priuatione simpliciter in quolibet subiecto respectu habitus in se gradus habentis: sic de pena carentie est dicendum in damnato quolibet: quod non solum priuat ab to gloriam sub illo gradu: sub quo sibi infuisset: si meruisset: sed sub omni gradum possibili sibi inesse et quia cuilibet damnato potest inesse gloria in summo gradu vel potuisset. quia quelibet creatura rationalis capax est equalis glorie et summe glorie: que potest inueniri in subiecto: hinc est quod pena carentie in quolibet damnato priuat equalem gloriam et pena carentie pensando eam ex habitu oppositoin omnibus est equalis secundum quantitatem. Et stud videtur probabilius posse dici.

¶ Secundo dico quod non habet hic locum equalitas proportionis: sicut patet.

¶ Tertio dico de pena sensus siue sit spiritualis siue corporalis: sicut erit in corporibus damnatorum quod pena damnatorum non potest poni equalis secundum quantitatem intensiuam: sed tantum secundum proportionem et correspondentiam ad demerita ipsorum. Et potest probari hoc sicut secunda conclusio primi articuli de gloria beatorum. Et secundum hoc de primo articulo intelligitur illud Io. xiiii. In domo patris mei mansiones multe sunt I glorie maioris et minoris perfectionis. De secundo vero articulo. quantum ad penam sensus intelligitur illud apoca. lipsis: quantum glorificauit se: et in deliciis fuit: tantum dateei et tormentum et luctum. semper tamen puniendo citra condignum: sicut dictum est supra. hec de secundo ar. principali.

¶ Quantum ad tertium articulum vnde scilicet vel ex quo debeat accipi inequalitas glorie beatorum et pene damnatorum secundum quantitatem.

¶ Pr mo videndum est de gloria beatorum. et primo de genleria actuali spiritualium Secundo de grleia habituali vel gloriosis habitibus. Tertio de gloria corporum.

¶ Degloria actuali spirituum cuiusmodi est visio vel fruitio beatifica: dico primo quod non debet accipi inequalitas eius in petro et lino ex parte obiecti beatifici: vt obiectum est. quia idem est obiectum beatificum et secundum eandem simplicem rationem diuinitatis quae est actu infinita et cui libet sic obiicitur et equaliter quantum est ex parte sui. hic enim est diurnus denarius: qui cuilibet bono equaliter presentatur: licet exponant aliqui de equalitate glorie secundum durationem post.

¶ Secundo dico quod non debet accipiex equalitate potentie beatificabilis siue in recipiendo siue in agendo: in recipiendo non quia quelibet poten tia beatificabilis secundum se est capax equalis glorie cum alia: et in potentia naturali ad tantam gloriam ad quantam alia: sicut dictum est supra. Unde nec vna est maioris capacitatis quam alia. Nec valet quod vna est magis diposita per habitum glorie maiorem. quia sicut dixi in tertiopotentia ex se sufficienter disposita est ad recipiendum gloriam sine habitu tali: nec ponitur talis habitus ad disponendum sed magis ad decorandum: sicut dictum est ibi. Et praeterea idem est de habitu sicut de actu. Nec in agendo etiam debet accipi inequalitas talis actus ex parte beatificabilis potentie. Nam sicut dictum est supra: potentia beatificabilis pure passiue se habet ad actum beatificum: et nulloo actiue vel coactiue quicquid dicatur ab aliis. Nec etiam aliquid informans potentiam se habet actiue ad actum beatificum et ideo ex paste nullius talis potest accipi inequalitas actus beati fici. cum igitur oporteat quod ex parte alicuius accipiatur: dico quod accipitur tanquam ex causa effectiua per se ex parte ipsius dei: vt agens est et causans talem actum maiorem et minorem sua voluntate libera agente ad extra. sed accipitur tanquam ex causa meritoria a parte beatorum secundum inequalia merita sua maiora vel minora: eo modo quo meritum potest dici causa praemii: quod tamen non est pro prie dictum: sicut dixi in prima questione huius quarti

¶ De gloria habituali vel habitibus gloriosis dico quod non debet accipi consimiliter inequalitas ipsorum indiuersis ex parte obiecti beatifici. patet nec ex parte potentie: vt patientis nec vt agentis: sicut probatum est de actibus: sed ex parte dei liberaliter causantis tales habitus et secundum exigentiam meritorum in beatis. vt ille qui est maioris meriti: habeat maius lumen et maioren charitatem: sicut et maiorem visionem vel fruitionem. nec est mirum quod habeatur gratia vel charitas ex merito. augetur enim ex merito condigni: et habetur ex merito congrui etiam prima gratia. Ita quod tanta gratia vel charitas potest haberi vel conseruari in prima secundum exigentium meriti: sicut etiam tantum lumen: licet bene sit aliqua differentia inter ista.

¶ De gloria corporis beatorum eo modo quo in ipsa erit inequalitas: eodem modo dici potest quod ex parte dei causantis illam solum et ex parte diuersorum et inequalium meritorum debet accipi inequalitas glorie diuersorum. nec est maior dispositio corporalis in vno quam in alio ad talem gloriam coreporis supernaturalem: sed tantum posset recipere vnum quantam aliud. Uel si forte sit maior dispositio corporalis in vno quam in alio: tunc quantum ad hoc dissimile est inter gloriam spiritualem et corporalem.

¶ De pena damnatorum que est pena sensus: in qua tantum inequalitas inuenitur videndum est primo de pena spirituali. secundo de corporali.

¶ De spirituali que est pena sensus inquantum inequalitas inuenitur est tristicia. quidem spiritualis afflictiua spiritus et inflicta immediate a deo: sicut superius in hoc quarto dicebatur. Dico quod equalitas eius debet accipi ex deo tanquam ex causa effectiua: et ex demeritis tamnquam causa de meritoria et non aliunde. ita quod licet forte sit idem ob iectum vel equale talis tristicie in damnatis putapena damni apprehensa: tamen tristicia inequalis est secundum inequalitatem demeritorum: non autem debet accipi inequalitas talis tristicie: nec ex subiecto nec exdbiecto nec ex potentia ipsa voluntatis vt agente nec vt patiente: quia non puto quod ad illam tristiciam aliquid operetur vel faciat effectiue: et quod quelibet est disposita ad equalem tristiciam quantum est ex se etiarecipiendam per modum subiecti: quare etc.

¶ De pena corporali ipsorum puta de dolore ignis et huiusmodi: dico etiam quod inequalitas eius in diuersis accipienda est ex inequalitate demeritorum et ex causa effectiua affligente. Et puto quod ex deo principali ter non ex igne ipso. Nam ignis quantum est ex se. vni formiter ageret et affligeret equaliter dispositos cor poraliter et sibi approximatos. sed deus facit totam difformitatem. nam cooperatur et coagit ipsi igni ad maiorem afflictionem et fortiorem immutationem velminorem secundum exigentiam culpe maiorem vel mino rem. Et si forte ignis non possit in tantam et ita vehementem immutationem quantam exigit culpa: dico quod ignis cooperatur deo ad illum gradum in quem potest et deus per seipsum immediate supplet vlteriorem gradum: Hec de tertio articulo.

¶ Ad primum principale dico quod licet quilibet beatus sit capax tante glorie quam te alius: non tamen habet actu tantam gloriam quia libet sicut alius. Nec oportet ad hoc quod sit beatus: sed bene oporteret hoc ad hoc vt esset beatissimus quod haberet omnem gloriam vel totam gloriam: cu ius est capax: sicut christus habet modo de facto Quando dicit quod apppetitus non quietatur dico quod licet appetitus naturalis non quietatur pro tanto quia est capax maioris glorie: tamen ex hoc nul lo modo beatus tristatur vel inquietatur sed secundum appetere deliberatiuum quietatur. quia appetitui deliberatiuo qui subditur regule voluntatis divine sufficit tantum de gloria: quantum placet deo sibi dare secundum exigentiam meritorum. Nec maiorem gloriam appetit beatus aliquo actu elicito in quietante ipsum: sed tantum appetitu naturali cum ius appetere non est actus aliquis elicitus nec per consequens inquietat beatum.

¶ Ad secundum dico quod beatus recte non potest appetere maiorem gloriam. quam habeat appetitu deliberatiuo nec velle: sed tenetur conformare voluntatem suam divine voluntati: in hoc vt maiorem gloriam non appetat. Tu dicis appetitus naturalis est rectus: dico quod verum sed tamen non semper ad rectitudinem actus volendi sufficit conformitas vel requiritur omnimoda conformitas ad appetitum naturalem sed in aliquibus vult deus istos appetitus non conformari: sicut nec appetitum animalem et liberum: sed vult: quod vnus appetitus vnum appetat et non aliud: licet vterque sit rectus. sed magis necessario requiritur ad rectitudinem volitionis conformitas ad superiorem appetitum scilicet ad diuinam voluntatem. Aliter dicitur ad istud et ad praecedens: quod licet sit naturalis appetitus ad gloriam: tamen neuter est ad tantum vel tantum gradum determinatum et sic in quolibet terminatur.

¶ Ad illud aug. de gaudio pari omnis dico quod omnium est par gaudium vel ex parte obiecti quia obiectum beatificum omnium est idem: de quo gaudent omnes beati: non tamen equaliter quantum ad affectum: sed vnus magis et alius minus vel pro tanto est omnium par gaudium. quia quam tum ad extensionem gaudium cuiuslibet est perpetuum. non quia sit equale secundum intensionem. vel omnium est per gaudium: quia equale secundum proportionem non secundum quantitatem. vel omnium est per gaudium: quia sociale et amicabile gaudium. quilibet enim gau det de bono alterius sicut de suo: non tamen quantum de sud sed plus et intensius de suo quam de bono alicuius alterius citra deum: sicut et plus diligit et intensius quilibet beatus seipsum quam aliquem alium citra deum. Et licet aliquis beatus puta linus appetitu deliberatiuo velit alteri maius bonum quam sibiipsi: sicut matri dei vel Ioanni bapertiste vult maiorem gloriam quam sibiipsi: tamen magis diligit seipsum quam alium: quia intensius diligit sibi bonum quae alteri sicut intensius diligit seipsum quam alium citra deum vnde mensura gaudii magis sequitur intensionem actus velendi quam boni voliti et plus de suo minori bono magiintense volito quam de maiori minus intense alteri volito¬

¶ Ad illud de pena damnatorum dico quod pena damni erit equalis sed pena sensus non. Ad probationem de igne: responsum est in corpare quaestionis quod inequalitas non est accipienda ex parte ignis sed dei cooperantis diuersimode: sicut placet sibi. sic de ista questione.