¶ Uidetur quod non. quia tempore legis nature non leAgitur aliquod sacramentum correspondens circuncisioni vel baptismo secundun Greg. iiii. moralium: et ponitur de consecratione. diiiii. quod apud nos valet aqua baptismi: hoc apud veteres pro paruulis sola fides: vel pro maioribus vit tus sacrificii. sed si aliquod sacramentum fuisset necessarium pro lege nature illud maxime fuisset necessarium scilicet correspondens circuncisioni vel baptismo vt patet. ergo etc.

¶ Secundo videtur quod sacramentum possit institui ab alio quam a deo. quia deus mediante ministro dedit aliquam legem: puta legenm scriptam per moysem. lex per moysem data est. Io I. ergo simil ter videtur quod mediante ministro possit instituere sa cramenta. ita quod creatura possit instituere sacramen tum.

¶ Tertio videtur quod non alia sacramenta debent institui in alia et alia lege. quia si sic tunc sacramen tum prioris legis deficeret a sua significatione ad ueniente alia lege. hoc autem non est inconueniens scilicet quod illud quod deus imponit ad significandum cadat aliquando et frustretur a sua significatioue. nam et voces quas imponimus ad significandum nunquam cadunt a sua significatione. ergo etc in omni lege post lapsum fuit ori¬

¶ Contra ginale peccatum et morbus. ergo fuit necessarium remedium et medicina contra morbum. sed sacramentum medicina est contra spiritualem morbum ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ostendam quod pro qualibet lege et statu post lapsum debuerunt sacramenta institui: et congruun fuit.

¶ Secundo ostendam a quo debuerunt et potuerunt institui.

¶ Tertio que sunt illa. et quot et que sunt instituta specialiter in lege noua: et sufficientia et ordo ipsorum.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum dico quod sacramentum fuisse institutum de facto non potest per rationem probari quia hoc est simpliciter contingens dependens a diuina voluntate. et ideo accipitur ex fide vel auctoritate tradentium. Sed quod congruum fuerit hoc scilicet sacramentum aliquod institui sub omni lege post lapsum: probatur. Tum quia congruum est effectum dei inuisibilem significari homini per aliquod signum sensibile: quod homo manu ducitur ex sensibilibus ad intelligibilia. Tale autem signum est sacramen tum eo modo quo dictum est supra. Tum congruum fuit homines cuiuslibet legis et status in aliquo signosensibili colligari et adiuuari. per cuius signi noticiam scirent se eiudem legis vel alterius: et mutuo se fouerent: et in cultu conuenirent. Tum quia congruum fuit hominem qui peccauerat insensibilibus circa aliquod signum sensibile exercitari: et sub illo humiliari: vt consequeretur remissionem peccati sui. Primam ratio nem tangit magister in littera: et tertiam similiter quod sacramentum est institutum ad eruditionem et exercitationem vel humiliationem. Secundam rationem tangit August. xix. contra faustum. In nullum inquit nomen religionis coagulari possunt. homines: nisi aliquorum signorum vel sacramentorum visibilium consortia colligentur.

¶ Secundo dico quod de facto fuisaliud et a sacramentum institutum. sub alia et alia lege. Et congruum fuit hoc: vt lex a lege per sacramen ta distingueretur. Ad cuius euidentiam notandum est quod sacramentum vno modo diuiditur quasi vox¬ in significationes I in sacramentum proprie et improprie dictum. Alio modo quasi superius in sua inferiora. et hoc tripliciter. Cum enim sit sensibile signum significans aliquid: vel potest dici aliud et aliud sacramentum: quia aliud et aliud sensibile vel aliud et aliud: quia aliam et aliam significationem habens. Et hoc dupliciter. vel simpliciter aliam. si respectum alteriet alterius significati. vel secundum quid aliam. quia licet respectu eiusdem significati: tamen variato modo aliquo vel ex parte significati: vel ex parte significantis vel signi.

¶ Ad propositum dico quod in qualibet lege non fuerunt sacramenta improprie dicta distincta a sacramentis alterius sed pluribus legibus aliqua furunt communia: et durant in lege noua sicut genuflexione inclinationes. tunsiones pectoris: et talia multa sicut et prostrationes: et huiusmodi quibus significatur diuina maiestas in illo cui exhibentur. sed accipiendo sacramentum propprie scilicet prout est sensibile signum a deo institutum ad consequendam gratiam in remedium peccati originalis precipue quantum ad pro positum debuit esse aliud et aliud sacramentum in lia et alia lege. Aliud dico et quantum ad sensibile sic gnum: et aliud et aliud quantum ad significationem. non limpliciter quia gratia per omnia significabatur et curatio morbi originalis: sed quantum ad significationis modum se tenentem ex parte significati sicut per modum perfectioris vel imperfectioris gratie significate. vel etiam modi significandi ex parte signi quia vnum signum magis efficaciter in perfectiori lege. et aliud minus in lege imperfectiori. Quod autem sic decernit scilicet quod sacramentum perfectioris legis gratiam perfectiorem significaret. patet deus enim ordinate procedit ab imperfecto ad perfectum. Et ideo lex posterior semper fuit perfectior. et per consequens debuit habere perfectiora adiutoria et remedia. Et ita gratia significata per sacramentum posterioris debuit et debet esse perfectior quam gratia alterius precedentis. Ex quo sequitur vltra quod signum sensibile debuit esse aliud et aliud. quia primum signum impositum ad significandum imperfectiorem gratiam non potuit significare magis perfectam. et si potuit: non decuit quod ad hoc imponeretur: sed vnum aliud expressius et euidentius et perfectius. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum artidico quod loquendo de sacramento proprie: sicut loquimur in proposito quod est signum in quo infallibiliter eni si obex impediat: confertur gratia vel mediate ipso solus deus potest instituere sacramentum: et nulla creatura. Quod patet. Tum quia sacramentum est certum signum gratie habende in illo cui confertur et efficax aliquo modo siue ex opere operato. siue operantis. Modo non est in potestate creature alicuius gratia. Nulla enim creatura potest gratiam creare. et per consequens ordinare non potest quod ineffabiliter conferatur recipienti sacram entum: sed ipse solus deus. Tum quia in eius potestate sacramentum instituere et solum in potestate eius: quo non incipiente non habet sacra mentum effectum: et ita non est signum efficax: nec per consequens est sacramentum proprie acceptum: sicut loquimur modo. sed hoc est verum de solo deo. quia in potestate solius dei est quod ad tale signum consequatur signatum: sicut ponere tale signatum.

¶ Sic igitur dico quod saltem principaliter soli deo conuenit instituere sacramenium: et nulli creature: immo nec aliquo modo prout sacra¬ mentum est signum certum et efficax. licet bene posset a creatura institui quantum ad hoc quod est esse signum practicum. Prius enim et communtus est hoc quam esse signum efficax et certum. vnde non omne signum practicum est certum et efficax: sicut patet de multis signis operationum humanarum que falsi homines pretendunt. que licet sint practica: non tamen certa. vnde nec oportet quod ab instituente a quo habet signum esse practicum habeat quod sit signum certum. sed frequenter habet quod sit certum ab alio cooperante et ex voluntate alterius.

¶ Ad propositum applica de sacramento quod licet aliquis alius a deo saltem ministerialiter et vt eausa secunda potuerit sacramentum instituere vt signum practicum: non tamen vt efficax et certum. sed solus deus vt probatum est.

¶ Ex quo patet quod aliquis apostolus: nec aliquis sanctus numquam aliquod sacramentum instituit licet bene sacramenta a deo instituta diuulgauesit: que diuulgatio institutionem presupponit. deus autem instituit sacramentum vt in ipso sit alius et alius actus secundum rationem quo instituit sacramentum vt si signum practicum: et vt sit efficax vel certum. Signum enim aliquod falsi hominis ad alium practicum est ex institutione alicuius presidentis in policia: vt iunctionanuum: vel huiusmodi et tamen non est certum: sed falsum ex defectu voluntatis falsi hominis precedentis ipsum. quia non determinat se cooperari efficaciter tali signo ad hoc vt sit efficax et certum. Sed ad hoc vt signum sit certum et efficax specialiter sacramentum in proposito nostro: oportet quod non solum instituatur a deo ad significandum practice. sed cum hoc requiritur vnus alius actus scilicet determinatio diuine voluntatis ad operandum signatum talis signi: vt sit efficax et certum. hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium arti. dico primo de sacramentis legis nature: et etiam legis scripte et etiam legis noue improprie accipiendo sactrma et large quod in qualibet lege fuerunt valde multa sacra: que dicuntur signa sacre rei alicuius. sed accipiendo sacramentum proprie pro sensibili signo a deo instituto: quo adhibito alicui confertur sibi gratia: nisi sit obex: et hoc vel ex opere operato vel ex opereoperantis: eo modo quo dictum est supra. In legenature non puto fuisse nisi vnum sacramentum correpondens circuncisioni in lege scripta: et baptismo in lege noua: in remedium et medicinam contra morbum priginalis peccati: quodcunque fuerit illud sacramen tum. quia nescio bene. Per illud vero sacramentum subueniebatur potissime paruulis quibus non poterat in fide parentum subuenire actus proprius ad deletionem originalis. Tempore legis scripte fuit etiam tantum vnum tale: puta circuncisio de qua inferius apparebit. Similiter in lege noua vnum tantum sacramentum correspondens predictis duobus: scilicet sacramentum baptismi. Uerum est tamen quod in lege noua sunt alia sacramenia sex: in quibus confertur gratia efficaciter. Et in his excedit alias leges sicut patet

¶ Sunt igitur septem sacramenta noue legis. scilicet ba ptismus etc. quorum sufficientia sic accipitur. Nam cum sacramentum sit medicina et remedium contra culpam vel peccati seu culpe sequelam: secundum ista distinguntur. Nam culpa est duplex. vna originalis: contra quam est baptismus. Alia culpa actualis mortalis: contra quam est penitentia. Alia culpa actualis vel nialis contra quam extrema vnctio est. Pena vero¬ vel sequela peccati quadruplex: scilicet ignorantia in ratione: contra quam est ordo. Inclinatio ad malum: contra quam est eucharistia: que nutrit in bono. Infirmitas in irascibili: contra quam est confimatio. Concupiscentia in concupiscibili: contra quam est matrimonium.

¶ Secundo modo ad cipitur sufficientia istorum sic. quia ad actum fide adiuuat baptismus. Ad actum spei extrema vnctio. Ad actum charitatis eucharistia. Ad actum prudentie ordo. Ad actum fortitudinis confirmatioAd actum iustitie penitentia. Ad actum temperantio matrimonium. et sic habetur septenarius sacramentorum: sicut virtutum: et possunt ordinari sicut et virtutes.

¶ Tertio modo accipitur sic. quia triplex est actus gratie ad quem ordinatur sacramentum: scilicet purgare: illuminare et perficere. Necessarius est autem triplex purgationis actus respectu triplicis mali: scilicet culpe originalis. et sic est baptismus. Alius respectuculpe actualis. et sic est penitentia. Alius respectmale concupiscentie: et sic est matrimonium. Actus vero illuminationis duplex est. vnus in via per gratium ad quam institutus est ordo. Alius in patria per gloriam: ad quam debet homo attingere immediate in exitu suo vel in morte. et hoc fit per extremam vnictionem. Actus perfectionis duplex est etiam. vnus est ad resistendum malo terribili. Alius ad perficiendum in bono amabili. Ad primum ordinatur confirmatio. Ad secundum eucharistia.

¶ Aliter et pulchre accipitur sufficientia istorum sacramet torum. quia sicut in vita naturali primum est geniratio. et sequitur postea nutritio et augmentatio. et corroboratio: et sanitatis perdite aliquando restauratio. et hec quattuor pertinent ad personam singularem. Preter hec autem requiritur aliquid pert nens ad communitatem quo scilicet aliquis institus tur in gradu necessario ad aliquem actum bonum communitati. Ita spiritualiter ad completam vitam spiritualem in fidelibus christi oportet habere adlutorium aliquod ad generationem spiritualem invita spirituali singularis persone. et hoc est sacramentum baptismi: quo aliquis primo habet vitanet gratiam. secundo est necessarium aliquid ad nutritionem huius gratie. et augmentationem:. et hoc est sacramentum eucharistie. tertio aliquid ad roberationem. et hoc est sacramentum confirmationis Quarto ad gratie perdite restaurationem: et hoc est sacramentum penitentie. Quinto et vltimo requiri tur aliquod adiutorium: quo viator moriens vel exiens sufficienter disponatur ad vitam futuram. Nam ista vita ad aliam ordinatur et in se perpetua. ri non potest. et hoc est sacramentum extreme vnctionis. Et ista pertinent ad bonum singularis perso ne. Ad bonum autem communitatis fidelium obseuantium legem christi requiritur carnalis multipi catio et multiplicatio spiritualis que presupponitur primam sicut gratia naturam. et ad primam est matrimonium institutum. ad secundam vero ordo. Esic patet numerus et sufficientia sacramentorum.

¶ Ordo autem ipsorum patet. quia et si bonum conmunitatis sit maius et diuinius et prius perfectio. ne: tamen bonum singularis persone est prius generatione. sicut prior est homo quam domus vel familia. et domus vel familia prior ciuitate. Ideo sacramen ta que ordinantur ad bonum persone quo ad nos preordinantur sacramentis: que ordinantur ad bonum commune: sicut ordinis et matrimonii. Et inter illaque pertinent ad bonum persone: prior est baptismus quia est sacramentum generationis in esse spirituali et intrantium. postremum est extrema vnctio: que est sacramentum exeuntium. confirmatio eucharistia et penitentia sunt progredientium. Inter que prior est confirmatio. quia est a gratie collate in baptismo roborationem vel conseruationem. Secundum est eucharistia que est ad gratie augmentationem. Tertium est penitentia que est ad gratie perdite recuperationem. Inter sacramenta vero ad bonum communitatis ordinata prius est ordo: quia per ordinem vel mediante ordine matrimonium ministratur. Et vltimum sacramentum est matrimonium: sicut patet. Hec de tertio principaliprincipale dicendum quod

¶ Ad primumt immo tempore legis nature fuit aliquod sacramentum correspondens cit cuncisioni: licet non inueniatur bene expressum quale vel quod fuerit ipsum. Ad gregori. responsio: quod intelligit dictum suum. vel quia sacramentum tale erat efficax ex opere operantis. et ita subueniebat fides operantis ipsis paruulis: qui non poterant sibi subuenire per actum proprium: licet cum concutreret sacramentum. vel forte quia illud remediunnon se extendebat ad omnes paruulos: sed solum ad mares: sicut nec circuncisio. et de illis verum est quod subueniebat eis fides parentum sine tali sacramento. Dices quod non est intentio gregorii. quia sub iungit quod pro adultis necessarium erat sacrificiun igitur videtur quod sola fides quantum ad actum vel habitum interiorem sufficeret pro omnibus paruulis. et sic non erat sacramentum correspondens. Dico quod saltem pro paruulis necessaria erat fides parentum in aliquo signo exteriori protestatum: quod quidennon dicebatur sacrificium: sed dicebatur magis sola fides. In adultis autem bene oportebat ad salutem ipsorum vt aliqua sacrificia offerrent deo sicut apparuit de abel noe et abraham. licet illa sacrificia non essent sacramentum curatiuum originalis inrecognitionem dominii vel huiusmodi. Et ita potest saluari Grego. Et patet in adultis noue legis quod non sufficit ipsos esse baptimatos. sed si superuiuant ad aliqua alia de necessitate salutis obligantur.

¶ Ad secundum diceretur quod licet deus possit docere creaturam mediante creatura alia: non tamen sanctificare mediante creatura. sed ipse solus per seipsum illuminat animas sanctificando eas. Aliter dicitur et melius: quod si deus solus fuit legislator: sed alius potuit esse preconisator: et fuit ipse moyses diuulgator. sic etiam deus solus fuit sacramentorum institu tor: et alii potuerunt esse diuulgatores sicut apostoli: et abraham diuulgator circuncisionis.

¶ Ad tertium dico quod decuit sacramenta diuersarum legum ab inuicem distingui: sicut et leges suo modo. quemadmodum dictum est supra. Et dico quod decuit sacramentum prioris legis cessare et euacuari adueniente lege noua. quando dicis quod voces impositead significandum a nobis non cadunt a suis significatis. dico quod verum est: nec est eadem congruitas sicut de sacramentis. quia non sic res significate vel modi variantur sicut dictum est supra in sacra mentis.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3