Quaestio 3

¶ Distinctionis Decimeseptime. ¶ Questio Tertia.

Tertio quero circa presentem distinctionem vtrum Paradisus terrestris sit locus conueniens habitationi humane.

¶ Probatur quod non: quia locus qui non est corporalis non est conueniens habitationi huImane. Sed sic est de paradiso terrestri. Nam si esset locus corporalis verisimi¬ le esset quod aliquis philosophorum huius mundi tractantium de locis et partibus mundi fecisset aliquam mentionem de ipso. Sed hoc est falsum. Patet in commographia Iulii cesaris in libris alfragani et Ptholomei qui omnia climata describunt etiam nec Pl nius nec Solinus aliquam fecerunt de ipso mentionem: ergo etc.

¶ Secundo sic. Dato quod sit locus corporalis adhuc non videtur habitabilis: quia locus conueniens habitationi humane est in confinio trium elemen torum scilicet aque terre et aeris. Sed paradisus excedit in altitudine regionem elementarem. Pertingit enim vsque ad globum lunare secundum Magistrum in littera: et dicit quidam doctor quod hoc est dictum Bede: ergo etc.

¶ Tertio sic. Locus qui excedit summitatem altissi morum montium non est locus conueniens habitationi humane. Nam de monte olympo dicit Martianus quod est ita altus quod nec ibi vapor siccus qui est materia venti. Nec vapor humidus qui est materia impressionis humide et Solinus confirmat per hoc quod illa que imponuntur are Iouis super illum montem posite nec dissimilatur ventosis spiritibus vel pluuiis diruuntur sed voluente anno cuius relicta fuerunt nulla reperiuntur. Cum ergo secundum Aristotelem I metherorum vapores ascendant vsque ad superiorem partem aeris et ibidem impressiones ignee gemerentur et ille mons excedat superiorem partem aeris et per consequens ille locus qui excedit summitatem altissimorum montium. Patet quod talis locus non est habitabilis. Sed paradisus terrestris est huiusmo di. Nam aque diluuii ascenderunt. 19. cubitis super altitudines montium: et tamen paradisum terrestrennon ascenderunt sicut haberetur. ca. 10. in littera infine. Et Damascenus dicit hoc plane lib. 2. c. I11. vbidicit de paradiso terrestri quod est situs in oriente omniterra altior positus: quare etc.

¶ Quarto sic: Paradisus communiter dicitur esse sub equinoctiali cinculo. Sed locus ille vel plaga est inhabitabilis secundum philosophum. 2. metherorum de ventis et patet per rationem: quia causa inhabitationis vel non habitationis sub altero tropicorum est accessus solis ad 3enithe capitis eorum qui essent ibi. Et hoc fit bis in anno sub equinoctiali ergo duplo est inhabitabilis quare etc Isidorus libro ethymologiarum

¶ Contra cap. primo dicit sic de paradiso non est ibi frigus et estas: sed perpetua aeris temperies: est etiam locus omni genere ligni consitus et pomiferarum arborum. Unde hebraice ganem id est ortus deliciarum nuncupatur ergo est locus conueniens habitationi humane.

¶ Secundo quia hoc dicit Damascenus lib. 2. c. II. sic. Hic est paradisus diuinus manibus dei in eden plantatus gaudii et exultationis vniuerse promptuarium. Edem enim voluptas interpretatur. Et sequitur in oriente qui omni terra celsior positus temperamento vero et tenuissimo et purissimo aere circum fulgens plantis et semperfloridis comatus et bono odore plenus: ergo vt videtur erat et est locus habitabilis.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ostendam quod paradisus terrestris in quo positus fuit. Adam post plasmationem cuius de limo terre in campo Damasceno fuit et est locus corporalis.

¶ Secundo inquiram de situ vel loco eius.

¶ Tertio inferam vtrum sit locus conueniens habitationi humane vel non.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum dico quod licet sermo scripture in Genesi loquentis de paradiso possit exponi spiritualiter de paradiso spirituali hominis circa deum et creaturas delectando spiritualiter in eis. Tamen sicut probat Augustinus. ergo super Genesim dico quod fuit locus corporalis et est quod probat Augustinus: quia hoc narrat Moyses yystoriographus et ita debet ad litteram dictum suum intelligi de paradiso tanquam de loco. Unde et ibidem dicit quod aliter sunt accipienda verba christi in euangelio et aliter verba euangeliste. Nam narratio christi frequenter debet accipi allegorice et non ad litteram veram esse: et tunc accipitur secundum intentionem christi proferentis. Sed narratio euangeliste quod christus hoc narrauit vel dixit: debet semper accipi ad litteram vel ra esse. Et similiter dico de narratione Moysi hystoriographi diuini: quia ergo narrauit quod plantaue rat dominus deus paradisum voluptatis a principio et alia que ponuntur in Genesi de paradiso ad literam debent ista intelligi tanquam de loco vere corporali¬

¶ Et confirmatur hoc: quia alia vacillabit veritascripture de his que narrantur ibi et pari ratione quam do narratur christus mortuus fuisse et in sepulchroquieuisse posset exponi spiritualiter tantum et non ad litteram quod est hereticum.

¶ Ad hoc est auctoritas scripture ecclesiasticis. 20. dicitur quod Enoch translatus est in paradisum. Sed constat quod Enoch viuus est in corpore et nunquam ipsum mortuum fuisse. Sed in tempore antichristi occidendum: ergo non est transiatus ad paradisum spiritualem qui modo in visione dei et fruitione: quia hoc viatoribus permanenter non conceditur: sed oportet quod prius debitum mortis soluatur: igitur paradisus ille est locus corporalis.

¶ Hoc confirmatur per Damascenum lib. 2. cap. II. vbi determinat hoc expresse: licet etiam exponatuspiritualiter cum hoc: sed dicit quod fuit et est locus cor poralis vbi dicit sic. Uerumtamen michi videtur quoniam sicut homo sensibilis simul intelligibilis conditus est: et sic huius sacratissimum templum sensibile simul et intelligibile et duplicem habens occasionem. Corpore enim diuinissima regione et super pulchra sicut hystorice dicimus commorans diuinitatus. Und de ponit quod paradisus fuit locus corporalis Ade secundum corpus. Hec de primo.

¶ Quantum ad secundum desitu paradisi terrestris sunt multe opiniones.

¶ Pr ma est quantum ad altitudinem quod est ita alte situatus quod attingit vsque ad globum lune: et transcendit naturam corruptibilem propter loci puritatem. Sed ista opinio est falsa: quia immediate sub globo lunari est spera ignis: et tunc paradisus terrestris esset in igne veloco ignis quod est inconueniens. Ignis enim etiam inpropria materia calidus est non solum lucidus: et ipsum consumeret vt videtur.

¶ Alia est opinio quod si tuatur quantum ad altitudinem supra medium intersticium aeris in superiori intersticio. Alii quod in mediointerstitio. Alii quod in infimo interstitio. Sed primum non potest stare. Nam supremum interstitium aeris et pars illa est quasi tota inflammata. Tum propter propinquitatem ignis cui coniungitur. Tum proptevelocitatem motus corporum celestium causantium ibi calorem. Similiter etiam secundum non stat vt videtur: quia in medio interstitio aeris est nimia frigidi tas: quia radii solis in parte illa minime reflectuntu et ita non est interstitium inconueniens.

¶ Est ergo opinio communis quod stat in infimo interstitio aeris sicut et alie habitabiles terre. Sed quantum ad hoc vna est opinio quod situs paradisi potest intelligi duplex scilicet respectu orientis et occidentis et metarum Herculis et Alexandri et si tus iste dicitur longitudo vel potest intelligi respectu meridiei et aquilonis vel septentrionis et dicitusitus iste vel distantia latitudo magis.

¶ Quantum ad primum dicunt quod paradisus situatus in oriente: vnde antiqua littera Genesis habet. Plantauerat dominus deus paradisum ad orientem et causam assgnat quidam doctor quia oriens secundum Aristotelem. ergo phisi. et. 2. celi et mundi est dextra pars celi et mundi est dextra pars celi: et ideo locus nobilior in celo: et per consequens iustum est quod nobilior locus terre puta paradisus terrestris sibi supponatur quare etc

¶ Quantum vero ad situm eius respectu aquilonis et austri vel merediei et septentrionis dicitur quod est in medio inter vtrumque polum sub equinoctiali et hoc quia ille locus quantum ad naturam influentie corporum celestium est temperatissimus.

¶ Hoc autem proba tur sic a quodam. Quanto sol magis cito recedit a locis habitatis super que mouetur tanto minus generat calorem: quia mora agentis super patiens forti ficat et intendit effectum potissime in illis que inducuntur successiue per motum sicut calor. Sed sol multo citius recedit ab habitatione eorum sub equino ctiali quam ab aliis: quia cum sol mouetur super equinoctiali describit maiorem circulum paralelum vtrique tropico quam describat cum mouetur sub altero tropico rum pro quanto equinoctialis est maior vtroque tropicorum: quia diuidit speram per equalia tropicus non Equali vero tempore pertransit sol sub equinoctiali sicut ab altero tropicorum: quia vtrumque in vna dienaturali. Cum ergo mobile velocius moueatur su per spacium maius quam super minus in equali tempore. 6. phisicorum sequitur quod sol velocius transit sub equinoctiali et minus ibi moretur et per consequens quod minus generet de calore quam sub altero tropicorum

¶ Istud confirmatur per Auicennam qui ponit terram temperatissimam sub equinoctiali libro animalium et primo canon. senten. 2. summa. 3. doctrina prima. ca. 8. et intitulatur de accidentalibus aeris impressionibus vbi dioit sic. Cumque regiones attenderimus certificatum erit nobis quod si fuerit locus qui inhabitetur sub equatione diei oportet esse propin quiores equalitati dispositionis quaniam dispositiones eorum erunt nobiliores ex eo quod videtur quod terra que est sub circulo equationis diei est circa equalitatem Unde et concludit ibi quod sub equinoctiali regiones temperatissime et sub tropicis calidissime et postea ille regiones que a tropicis elongantur quantitate. 19. graduum versus polos.

¶ Ratio autem Auicen. qua re sub equinoctiali est locus temperatus est ista: quia scilicet sol minus immoratur super genith capitis eorum qui habitant ibi quam respectu habitantium sub tropiceet ita minus generat de calore. Mora enim agentis super passum plus facit de effectu vel ad effectum loquendo de effectu qui successiue generatur sicut calorvt patet. Si quis velociter transiret iuxta ignem fere uentissimum vel maximum non sentiret tantam lesionem nec fieret ita calidus sicut qui diu moraretur et si magis distaret ab illo igne.

¶ Quod autem Sominus immoretur. Probatur et bene quia in tempore equali sol in duplo plus declinat ab equinoctiali cum recedit ab ariete in taurum quam faciat cum magis accedit ad tropicum tanto in equali tempore minus declinat sicut patet in tabula declinationis secundum Ptolomeum vel Armacelem et causa huius est obliquitas 3odiaci que maior est cum magis accedit ad equinoctialem Ita quod plus recedit sol et declinat ab equinoctiali in quinque diebus quam accedat ad tropicum vel recedat ab eo in quadraginta diebus. Sed contra istam opinionem quantum ad illud quod dicunt alii primo. Primo de situ paradisi in oriente Arguitur quod ratio eorum non concludit. Nam in celo nulla pars ex natura rei est magis oriens quam alia nec occidens quam alia: immo si in celo sit determinatum oriens et occidens hoc non potest dici nisi ex oriente vel occidente terre. Putavt signetur vltima pars habitabilis in terra cui primo oritur sol et stelle et ponatur alia ex opposito inparte alia in qua non est vlterior habitatio hominum et illud vocetur occidens et in celo non est reperire oriens vel occidens nisi respectu istorum sicut nec in columna dextrum vel sinistrum nisi respectu animalis quicquid Aristoteles dicit qui videtur ponere celos animatos quoquomodo: igitur concludetur paradisum et se in aliquo loco determinato terre propter orientem celi non est concludere aliquid nisi sicut concludere tur istam partem animalis esse dextram per hoc quod est dextra respectu columne quod nichil est quia eodem modo posset concludi esse sinistra quia columna potest sibi sinistrari Unde per orientem similiter non habetur aliqua determinatio situs paradisi Nam qui libet punctus in celo potest dici oriens et occidens respectu diuersorum. Potest ergo dici paradisus esse in oriente respectu aliquorum: sed ex hoc non hapetur determinatio sui situs nec illa ratio videtur valere.

¶ Contra aliam partem positionis de situ secundum latitudinem videtur aliquibus quod ratio assignata non valeat. Tum quia concludit oppositum secundum multos. Nam velocitas motus corporis calefacientis cum iusmodi est motus solis sub equinoctiali potest generare maiorem calorem et generat vt videtur et per consequens nisi aliud dicatur plaga illa sub equino ctiali est minus habitabilis quam sub tropico et ita concludit oppositum magis quam propositum nisi diceretur sustinendo rationem quod plus intendit calorem maiormora solis super passum quam motus velocior ceteris paribus.

¶ Aliis didetur quod ratio nihil valet in se: sed est falsigraphica procedens ex principiis geometrie false intellectis. Uerum est enim quod equinoctialis circulus non est nisi circulus imagina tus et tropici sunt sic ficti ab astrologis causa doctrine et equinoctialis maior est vtroque tropicorum. Sed sol nunquam est in equinoctiali: sed indirecte sub eo quando que et quandoque sub tropico: quia isti circuli sunt ficti vel descripti in vltima spera celesti ad quam nunquam sol at tingit. Modo circulus solis qui est directe sub ecliptica secundum vnam partem directe est sub vno tropico et secundum alteram sub alio et secundum mediam partem sub equi¬ noctiali et circulus quem describit sol in motu diurnosub tropico potest esse ita magnus sicut circulus quem describit sub equinoctiali licet equinoctialis sit maior tropico: immo circulus quem describit sub tropico multo maior est ad litteram quam ille quem describit sub equinoctiali: quia tunc sol est in auge sui circuli excentrici precipue loquendo de tropico cancri: et ideo ratio illa non videtur valere. Nec per ipsam concluditur temperies regionis vel plage sub equiuoctia li: nec per consequens situatio paradisi. CContra positionem Auicen¬¬ ne etiam arguitur quod non sit regio temperata sub equinoctiali.

¶ Primo sic: quia Aristoteles 1 metherorum. ca. de ventis docet separare a quarta septentrionali duo spacia quorum vtrumque est inhabitabile secundum ipsum vnum propter caliditatem scilicet inter tropicum et equinoctialem et aliud inter polum septentrionalem et polum 3odiaci et docet ducere lineam secundum ipsum a centro terre ad hunc locum et concludunt intra se figiram tympanilem cuiusfigura est terra habitabilis et basis huius piramidis secundum ipsum est in fine septimi climatis.

¶ Preterea etiam Ptolomeus licet concedt ibi terram habitabilem posse esse tamen non concedit eam esse habitatam. Dicit enim distinc. 2. almagesti ca. 6. sic. Nos autem huius scientiam non comprehendimus: quia aliquis non peruenit ad eam eorum qui sunt in nostris regionibus habitabilibvsque ad diem hunc nostrum.

¶ Preterea causa quare sub tropico capricorni est locus inhabitabilis precalore est ecentricitas circuli solis. Nam cum est subcapricorno est in opposito augis sui circuli et per consequens magis appropinquat terre quam existens in auge per duos gradus et dimidium et hoc est plus quam per duo mille milia miliarium vel miliaria: ergo totam plagam illam sub illo comburit: ergo proportionaliter et multo fortius cum est sub equinoctiali quia est in medio inter augen et oppositum augis cu ius vicinitas ad terram causabit multo magis calorem et faciens regionem inhabitabilem quam sub alterotropicorum. Plus enim approximatur sol regioni sub equinoctiali bis in anno quam regioni sub aliquo tropicorum semel in anno et bis in anno est ibi refle xio radiorum solarium ad angulos et rectos et per consequens maximus calor quod patet per ethiopes quorum terra regioni illi sub equinoctialiproxima est. Unde et ibi secundum aliquos bis in anno aer inflam: matur et ignitur.

¶ Ultimo contra Auicennam accipiatur vna regio distans a tropico citra versus aqui lonem quantum distat equinoctialis vltra tropicum. Puta per. 23. gradus quando sol est in tropico respectu illarum duarum regionum equaliter se habebit: immo adhuc magis moraretur vltra tropicum quam citra et tamen regio citra tropicum est inhabitabilis i de difficili habitabilis: ergo multo magis sub equinoctiali. Unde ratio ista probat quod cum sol est in tropico regio sub equinoctiali erit intemperata maxime quare etc.

¶ Ex his videtur concludi quod paradisus nullo modo est sub equinoctiali. Sed ista videntur aliis solubilia sustinendo quod paradisus sit sub equinoctiali et per consequens quod ibi sit regio temperata. Aristotele di¬

¶ Ad primum ergo de citur quod Aristo teles intelligit quod plaga illa vltra tropicum est difficilis habitationis vsque quo veniatur sub equinoctia li et ex parte alia est inhabitabilis propter frigus id est de difficili habitabilis vsque quo veniatur sub polo: quia etiam ibi est locus temperatissimus secundum Martianum in cosmographia vel mundi descriptione. Et Solinus concordat de mirabilibus mundi et Plinius lib. 10. Unde isti dicunt quod ibi sunt montes yper porei in quibus est gens beatissima que non vsquequi appetat moritur et pre senectute vite precipitant se in mari de saxo. Et dicit Solinus quod illud diu reputabatur fabulosum quousque actores et satis idonei pares sententias de hoc fecerunt. Ex quo videtur quod ibi est regio temperata et similiter sub equinoctiali nec concludit hoc contra Auicennam

¶ Ad confirmationem de ptholomeo dico quod bene potuit latere ipsum ciuitas vel habitatio sub equinoctiali tamen aliis nota fuit. vndeet Arrachel in canonibus dicit quod arin ciuitas est ibihoc idem dicit Plinius lib. 6. ca. 19. Nam est mons altus in india vbi bis in anno carent vmbra meridia na et hec alternatio vmbre secundum ipsum durat per se senos menses: et hec est necessario sub equinoctiali nec potest esse alibi et bene potuit in hoc Ptholomeus errare qui non potuit hoc scire nisi per rumores itinerantium et potuit in hoc decipi sicut in rei veritate errauit de situali britannie maioris et minoris Dicit enim britamniam minorem longe situatam vel tra britamniam maiorem versus aquilonem sic patet li. 3. ca. 6. et hoc est plane falsum.

¶ Ad tertium de ecentricitate circuli solis et approximatione solis etc Dicitur quod approximatio solis vel eccentricitatis cinculi solis nichil operatur ad maiorem calorem. Nam sol non est calidus formaliter: sed effectiue vel virtus liter et tunc dicitur quod approximatio nichil facit. Quod patet: quia multo propinquior est nobis sol in hveme quam in estate: quia in estate est in auge vel prope. Inhyeme vero est in opposito augis: tamen non facit tantum calorem in hyeme sicut in estate. Unde causa caloris est modus proiectionis radiorum et reflexio nis eorumdem secundum diuersitatem angulorum. Quando enim radii cadunt ad angulos equales tunc reflectuntur in seipsos et causant maiorem calorem et hoc est quando sol est supra menith capitis et cum hoc facit ad hoc immoratio agentis supra passum. Preterea etiam per experimentum itinerantium viatorum dicitur esse falsum illud quod assumitur de tropico capricorni quia sub ipso est locus habitabilis sicut expresse dicit libro secundo capitulo quinto Nam est in indiaregio paschalis vbi est portus famosus in quo nun quam sunt vmbre nisi ad austrum et hoc est impossibile nisi sub tropico capricorni vel vltra.

¶ Unde ad illud quod adducitur quod bis in anno habent estatem et reflectionem radiorumn solarium ad angulos rectos super 3enith capitis eorum et ita videtur quod precalore nimio regio illa non sit habitabilis sed infianmetur bis in annoEt probatur per ethiopes qui sunt ibi proximi et toti nigri pre calore.

¶ Respondet vnus doctor antiquus quod licet bis in anno habeant solem in directo superet enith capitis eorum hel yas et enoch habitantes in paradiso terrestri sub equinoctiali tamen ibi est multiplex causa temperiei.

¶ Una est equatio diei artificialis et noctis sicut etiam patet apud nos in temporibus equinoctialibus. Alia est irriga tio fluuiorum paradisi et etiam influentia marium secundum alios. Nam secundum ipsos situatus est paradisus terrestris ad orientem inter occeanum quod circuit omnem terram et mare mediterraneum inter duo maria ergo sub equinoctiali tamtum. Tertia causa est puritas aeris qui non recipit ita fortam impressionem caloris sicut faceret aergrossus et inspissatus Unde istis concurentibus non sic calor fit ibi quod aer inflammetur nec tantum sol ibi immoratur quin sit locus temperatus ad habitandum. In ethiopa vero licet proxima forte potest esse calor magnus: quia predicta non concurrunt

¶ Ad vltimum quod magis videtur difficile dicitur quod illi qui sunt sub equinoctiali habent vnam causam temperiei quando sol est sub tropico tantum quam causam non habent illi qui sunt citra tropicum tantum quando equinoctialis est vltra ipsum: quia licet mora super 3enith capitis sit vniformis vel maior versus equinoctialem tamen sol non tantum moratur in emisperio ipsorum qui sunt sub equinoctiali sicut in emisperio aliorum: quia dies estiuus apud illos multo maior est quam apud equinoctiales et iterum nox et dies ibidem semper sunt equales scilicet sub equinoctia li et hoc multum iuuat. Nos enim videmus ad sensum quod in fine hore octaue est maior estus quam in meridiequod non est nisi peopter maiorem vel diuturniorem moram. Cum ergo apud eos semper sit equalis mora et equalis praentia cum absentia semper est apud eos equaelis temperies. Sic igitur tenetur conueniens quod paradisus terrestris est sub equinoctiali et est locus sum me ad habitandum temperatus. Ego nescio vbi et situatus. Puto tamen quod ad orientem terre habitabilis secundum Iosephum. Nec video quare non posset dici esse sub equinoctiali cum loquendo probabiliter illa sit regio temperata sicut etiam multi et magni ponunt. Dico tamen quicquid sit de hoc quod paradisus terrestris est locus corporalis amenissimus et temeperatissimus situatus vbicumque vel quomodocunque deus omnipotens ipsum voluit situare: sed nesciovbi determinate. et hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum concludo ex predictis quod cum paradisus terrestris sit locus temperatissimus et amenissimus quod est locus conuenientissimus habitationi humane

¶ Unde et conuenienter secundum scripturam et sanctos et em Damascenum fuit ibi positus primus homo ad habitandum pro statu innocentie tanquam in aula regia si cut rex et dominus cuiuslibet creature quam subiecerat ei deus. Et hec de tertio principali.

¶ Ad primum argumentum dicitur quod nullum est inconueniens si nullus philosophorum principium huius mundi vel hystoriographo rum paradisum terrestrem agnouit: quia nec per seipsos somniare potuerunt: nec per alios expertos de ceri in auditu aliquorum qui fuissent ibi. Sed Moyses spiritu sancto afflatus et hystoriographi qui nouerunt scripturam de ipso bene mentionem fecerunt. Exquorum traditione constat paradisum esse locum terrestrem.

¶ Ad secundum dico quod secundum veritatem paradisus terrestris non attingit vsque ad globum lunarem vel vsque ad lunam vel circulum lune sicut ostensum est supra: sed sicut dicitur communiter sermo Magistri et Bede yperbolicus est: quia est in loco mutum alto et eminenti. Dicit tamen vnus aliter ad dictum Bede et Magistri quod globus lunaris intelligitur ab eis locus ille in quo terminantur humide ex alationes qui est post istum aerem turbulentum qua rum exalationum dominium attribuitur lune et est locus ille post istum aerem turbulentum in aere sereno et de hoc parum curo. Aliter dicit vnus quod non credit illud dictum fuisse de mente Bede quia primo libro de imagine mundi. ca. 3. vbi describit regiones et incipit a paradiso non facit de hoc aliquam mentionem Dicit enim bene quod aque diluuii non ascenderunt illuc sed non reddit causam istam: quia scilicet paradisus per tingat vsque ad globum lunarem. Tamen istud dictum allegatur a Beda in glosa super illud Genesis. 2. plantauerat autem deus paradisum voluptatis a principio et Strabo in etiam imponitur istud dictum.

¶ Ad tertium de aquis diluuii dicitur quod paradisus licet sit locus corporalis habitabilis ad ipsum non pertingerunt tamen aque diluuii et causa potuit esse miraculosa voluntate diuina sicut etiam et diluuium fuit miraculosum: quia noluit deus attingere diluuium nisi illam partem terre in qua abundabat peccatum: pre terea potuit esse quod ante diluuium non fuerunt montes ita alti versus celum sicut sunt modo. Sed istud impugnatur: quia aqua potuit facere valles humiliores quam primo: sed non montes celsiores quam superficies aque inuenerat.

¶ Ad Damascenum qui dicit quod est omni terra celsior. Dicitur quod verum est omni terra communiter habitabili non tamen oportet propter hoc quod sit altior montibus omnibus altissimis.

¶ Ad quantum patet responsio per Auicen. et ex predictis quod licet illi qui sunt sub equinoctiali habeant bis in anno se lem subtenith capitis eorum tamen regio eorum temperata est et habitabilis sicut patuit ex causis pluribus supradictis secundum illos qui volunt tenere quod paradisus terrestris est sub equinoctiali. Noctes enim et dies ibi equantur semper. Dies autem calida est et nox naturaliter frigida. Similiter est irrigatio fluuiorum de paradiso ipso fluentium. Similiter secundum Auicet nam sol non tantum immoratur super illos sicut super illos qui sunt sub tropico capricorni. Ultimo etiam ibi est aer purus et rarus et non recipit intensum calorem sicut aer grossus et spissus sicut etiam patet quod ferrum sit magis calidum quam aliquid rarum: ideo etc.

¶ De tropico tamen capricorni dictum est supra quod sub ipso est habitatio et locus habitabilis. Et hoc etiam confirmat Plinius lib. 8. et Solinus de mirabilibus mundi non tamen hoc affirmo: quare etc.