Quaestio 1

¶ Distinctionis. xxx viii Questio Unica.

CIrca distinctionem trigesimamoctauam quero. Utrum omne mendacium sit mortale peccatum.

¶ Uidetur quod sic Illud quod ex se est malum nec potest bene fieri: ita quod statim nominatum conuolutum est molo est peccatum mortale vt videtur. Sed omne mendacium est huiusmodi. ergo etc.

¶ Secundo sic. Illud quod directe opponitur vir tuti est peccatum mortale quia corrumpit virtutem. Sed omne mendacium est huiusmodi. Opponitur enim virtuti que est veritas et est pars iusticie. ergo etc.

¶ Tertio sic. Omne illud propter quod homo incurrit perditionem est peccatum mortale. Sed mendacium omne est huiusmodi in prses. Perdes omnes loquuntur medacium. ergo etc. Multi sancti mentiti sunt in scriContra. ptura sicut Iacob. dicendo. ego sum filius tuus Esau. Et Iosephfratribus suis ad considerandum infirma terre venistis. Explorato res estis et obstetrices saluantes pueros hebreorum et sic de multis aliis. Sed non videtur quod talia mendacia fuerint in ipsis peccata mortalia sicut nec in Hiere. quando dicit. Sacrificium nihil est Baal: vt Baal destrueret et omnes eius sacerdotes occideret. Nec in Iudich que mentita est Holoferni vt suum populum liberaret et ipsum occideret. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam. Primo inquiram vtrum omne mendacium sit pctantum. Secundo. Utru omne mendacium sit mortale pctantum.

¶ Tertio. Utrum habitus mendacii viciosus opposit virtuti veritatis pertineat ad intellectum vel voluntatem.

¶ Ultimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum Di¬ co breuiter quod omne mendacium est pctantum. Hoc probo / per rationes et auctoritates.

¶ Primo sic. Ominis actus humanus vel actus creature carens circumstantia de e bita est malus et pctantum. Sed omne mendacium siue iocosum siue officiosum siue perniciosum est actus aliquis carens circumstantia debita quia caret conformitate ad illud quod est in mente mentientis. Nam aliddicit et aliud sentit. ergo etc.

¶ Secundo sic. Ominis abusus vocis vel sermonis est pctantum. Sed omne mendacium est abusus vocis vel set monis. Nam ad hoc est nobis datus sermo vt prestofiant mutue voluntatis iudicia secundum platonem. Et secundum Aristotelem voces sunt note eatum passionum quae sunt in anima et tunc patet quod mentiens abutitur sermone et vocesua quia per ipsam non exprimit illud quod est in mente quod intendit sed aliud. ergo etc.

¶ Tertio sic. Omne illud pctantum est quod opponitur vertuti. Sed omne mendacitu est actus oppositus actui virtutis qui est veritas et difcordans a ratione recta. ergo etc.

¶ Quarto sic. Omene illud est pectantum quod quantum est de se est alterius deceptiuum. Sed omne mendacium quantum est de se deceptiuum est audientis. Nam secundum Augustinum contra mendacium Mendacium est falsa sigintio vocis cum intentione fallend Et intelligendum est quantum est ex natura mendacii licet non semper ex parte mentientis. ergo etc.

¶ Ad hoc sunt auctoritates multe. Eccle. 17. Noli mentir omne mendacium. Et in praes. Filii hominum vsquequo graui corde vt quid diligitis veritatem et queritis mendi cium. Et August. contra mendacium dicit. Mendaciorum genera multa sunt qua quidem omnia vieliter odisse de bemus. Nullum enim mendacium est quod non sit contrarium veritati. Et ponit exemplum. Sicut lux et tenebra comtrariantur. Est enim mendacium iocosum quod nulli alteri a dicente abest sed prodest alicui ad solacium mendacium ociosum quod nec dicenti nec alteri prodest nec al teri a dicente obest. Mendacium officiosum quod alteri a dicente vel dicendi prodest ad aliquem effectum perniciosum quod alicui obest et nulli prodest et omnia sunt peccata quae omnia ista breuiter obsunt dicentibus. Hec de primo articulo

¶ Quantum ad secundum articulum dicitur communiter quod non omne mendacium est mortale peccatum simpliciter et quibuscumque perse nis: sed solum mendacium perniciosum. Unde men dacium iocosum vel ociosum seu officiosum non est peccatum viris vel personis imperfectis quia non sunt caritatem dei nec proximi nec tollunt caritatem ab habente ipsam: sed solum mendacium perniciosum quod est contra caritatem directe vt satis patet. Sed in viris perfectis cuiusmodi sunt viri religiosi vel prelati vel doctores legis divine dicunt aliqui quod omne mendacium est peccatum mortale non solum perniciosum quod fit ex malignitate et voluntate nocendi proximo sed etiam iocosum officiosum vel ociosum. Et ratio huius est: quia omnibus istis commissa est veritas specialiter de fendenda et tuenda. Et ita nullo modo nisi cum graui offensa possunt mentiri.

¶ Secundo quia mens virorum perfectorum superne veritati debet adherere et adheret quod non possunt dicere contra veritatem nisi ex conceptu. Sed hoc est peccatum morta le. ergo etc.

¶ Confirmatur per glosam super illud ipsus. Perdes omnes qui loquuntur mendacium. Dicit ibi quod mendacium perfectis non conuenit nec etiam pro temporali alicuius vita seruanda. videtur mihi sine

¶ Sed ista opinio ratione esse et etiam nimis dura: et vellem quod qui ponunt tales opinio. nes ita duras sine efficaci ratione vel cogente autoritate quod ipsi vltra alios obligarentur ad obseruat dum eas.

¶ Dico enim quod mendacium non omne est mortale peccatum viris perfectis sine ratione vite assumpte sine ratione doctrine veritatis pre dicande vel docende siue ratione prelationis exercemde nisi illud mendacium fieret in scandalum audientium vel in preiudicium veritatis in actu iudicii vel in actu docendi vel huiusmodi. Cum enim alia men dacia a pernicioso sint aliis venialia cicumstantia per sone non trahit ea ad mortale sicut nec aliquod alid peccatum nisi forte alicuius annexi. Puta voti de opposito vel alicuius talis quod non habet locum inproposito. Unde istis non sic committitur veritas custo dienda quod in omni actu eorum necessario aduertendum mortale peccatum debeat veritas obseruari: sed bene in actibus supradictis pertinentibus ad perfectionem. Puta in actu docendi et iudicandi et viscandalum vitetur sed non semper nec in communi actu eorum.

¶ Si enim ratio ipsorum esset bona quod omnemendacium mortale est religiosis et doctoribus vel prelatis quia alias veritas que ipsis commissa est specialiter periclitaretur pari ratione cum non minus commissa sit perfectio vite quam veritas doctrine omne peccatum esset eis mortale et nullum veniale quod est cotra beatum Iohannem in canonica sua quie erat prelatus et perfectus et tamen dicebat. Si dixerimus quia peccatum non habebus ipsinos seducimus et veritas in nobis non est. Et planum est quod de peccato veniali non mortali intendebat. Unde patet quod ratio eorum non valet.

¶ Ad auctoritatem glose dico quod mentiri perfectis viris non conuenit inquantum perfecti sunt sed imperfectionis est mentiri non tamen imperfectionis mortalis sed frequenter venialis. Hec de se cundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum. Notandum est quod ex assiduitate vel frequetia mentiendi generatur in mente aliquis habitus viciosus facilitans ad actum mendacii sicut ex actibus frequentibus verum dicendi generatus est habitus virtuosus qui dicitur habitus veritatis qui est virtus vel pars virtutis qua eligit aliquis prompteet faciliter manifestare alteri veritatem quam habet inmente propter bonum finem et sicut oportet et quando et vbi oportet secundum iudicium recte rationis.

¶ De isto ergo habitu mendacii dubium est ad quam potentiam formaliter pertineat vel in qua generetur. Et dicunt aliqui quod ad intellectum pertinet et non ad voluntatem Primo quia ad intellectum pertinet loqui et verbum mentale et non ad voluntatem. Secundo quia ad intel lectum pertinet verum et falsum. Unde verum et fal sum sunt in intellectu et bonum et malum sunt in reUnde verum et falsum ad intellectum pertinent sicut obiecta et per consequens dicere verum vel falsum et consequens mentiri. Tertio quia ad intellectum perinet decipi vel errare. ergo similiter ad ipsum pertinet decipere et mentiri. Dicunt ergo quod ad intellectum per tinet formaliter habitus viciosus mendacium et non ad voluntatem. istam opinionem dico quod

¶ Sed contra habitus viciosus men¬ dacii pertinet formaliter ad voluntatem et ipsa generatur et non pertinet formaliter ad intellectum /

¶ Hoc probo sic. Ad eandem potentiam pertinet virtus veritatis et habitus mendacii vel vicium falsitatis. Sed ad voluntatem pertinet virtus veritatis quia ipsa est pars iusticie secundum omnes Iusticia vero ad voluntatem pertinet. ergo etc.

¶ Secundo sic. Habitus elctiuus manifestandi alteri quod habet loquens in mente secundum iudicium rationis recte ad voluntatem perti net. ergo similiter habitus electiuus pretendendi vel loquendi alteri quod non sentit pertinet ad voluntatem. Sed talis est habitus mendacii viciosus. ergo etc.

¶ Tertio sic. Ad illam potentiam ad quam perti net mouere potentiam locutiuam exteriorem et lin guam ad verbum mendacii pertinet principaliter habitus viciosus mendacii. Sed hoc est ad voluntatem non ad intellectum patet. ergo etc.

¶ Quarto sic. Aut ille habitus pertinet ad intellectuu aut ad voluntatem aut ad potentiam exteriorem exsecutiuan. Sed ad potentiam exteriorem non pertinet habit alicuius vicii sicut nec vertutis. Nec ad intellectum quia nec veritas vertus ad intellectum pertinet quia non est virtus intellectualis. Patet. 6. ethi. Similiter etiam quia intellectus quantumcunque homo mentiatur non necessario mentitur nec iudicat falsum: sed potest iudicare et dicere verum tantum homo ex imperio voluntatis et motione dicit aliud a vero quod intellect iudicat eat sentit. ergo etc.

¶ Dico igitur quod habitus mendacii viciosus pertinet ad voluntatem et generatur in ipsa sicut in subiecto. aliorum. Dico quod licet ad

¶ Ad primum intelectum pertincat mitaliter loqui et verbum cognoscando verum vel falsum ad ipsum tamen non pertinet loqui mendacium. Si ad linguam exteriorem motam ab ipsa voluntate quantumcunque intellectus verum iudicet et stet cum veritate que est obiectum intellectus non que est vertus quia illa pertinet ad voluntatem sicut dictum est supra et ideo ad ipsam etiam pertinet habitus falsitatis si bi oppositus. Unde et proprie loquendo vicium falsitatis quod opponitur vertuti morali ipsius veritatis non pertinet ad potentiam ad quam pertinet loqui elt cite sed magis ad potentiam ad quam pertinet impere tiue et motiue cuiusmodi est voluntas.

¶ Ad secundum et tertium per idem quod dictum est vltimo est dicendum quod scilicet ad potentiam ad quam pertinet verum vel falsum per modum obiecti saltem immediate r et ad illam ad quam formaliter pertinet decipi vel errare non pertinet formaliter veritas virtus vel fal sitas vicium / sed magis ad voluntatem quia isti non sunt habitus cognitiui sed electiui vt dictum est supra.

¶ Ad primum principale dico quod actus ex le malus qui non potest bene fieri et transit super obiectum disconueniens: et ita non est bonus ex genere sicut est actus mendacii qui transit super obiectum cuius oppositum concipitur et sentitur a dicente non est necessario peccatum mortale sed alquid plus requiritur scilicet quod sit contra caritatem sed dico bene quod est peccatum veniale saltem.

¶ Ad secundum per idem dico quod non omnis actus oppositus actui cuiuscunque virtutis est peccatum mortale: licet bene sit saltem veniale sicut de actu bibendi aliquantulum excessiue contra actum tem perantie vel sobrietatis.

¶ Ad tertium dico quod illud verbum debet accipi de mendacio pernicioso. Ad illud in oppositum dico quod non est inconueniens illas personas veteris testame ti venialiter fuisse meritas. Non enim fuerunt perfectioris status vel gratie quam persone perfecte noui testamenti. De Iacob tamen dicitur quod non fuit men titus quia et si non erat Esau in persona / erat tamen in benedictione recipienda tanquam ille cui vendiderat Esau primogenita et per consequens ius primogeniture.