Quaestio 1

Distinctionis duodecime. Questio prima.

CIrca distinctionem xii. quero primo vtrum accidens possit esse in sacramentosto sine subiecto.

¶ Uidetur quod non. Substantia creata corporea non potest esse sine quamtitate que est accidens vt pautet. quia non est corporea nisi per quantitatem. Nec potest esse sine ratione ad deum saltem. Relatio autem est accidens. et sic de huiusmodi Similiter substantia composita non potest esse sine vnione materie et forme adinuicem. et tamen illa est accidens sicut dictum est in secundo libro. ergo multofortius accidentia non posstent esse sine subiecto vel substantia. Magis enim dependet accidens a substantia quam econuerso vt patet. quia substantia est prior natura acccidente. 7. methaphi. et posterius essentialiter esse non potest sine priori. 3. metaphisice. ca. de priori.

¶ Secundo sic qua ratione est possibile vnum accidens esse sine subiecto in hoc sacramento: pari ratione et omnia: vt videtur. sed impossibile est de omni bus quod sint sine subiecto: vt de qualitate vel ratione vt videtur. igitur de quocumque est impossibile vt videtur.

¶ Tertio sic. album solam qualitatem signifi cat in predicamentis. et sic albedo et album idem significant. et pari ratione quantitas et quantum. sed impossibile est quantum esse: nisi sit aliquod subiectum cui quantitas conueniat vel inhereat. ergo etiam quantitatem. similiter de aliis accidentibus. patet per auctoritates quas po¬

¶ Contra nit magister in paesnti distinctione et in precedenti etiam quantum ad aliquas. Et probatur quod ita sit de facto. Nam substantia panis conuertitur et non manet: sicut dictum est supra. species tamen accidentales vel sacramentales manet. et tamen non informant aliquod aliud subiectum. ergo accidentia vel saltem aliquod accidens puta quantitas est ibisine subiecto.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo inquiram vtrum quelibet substantia possit esse sine proprio accidente vel separari ab ipso.

¶ Secundo inquiram vtrum omne accidens possit esse sine subiecto vel separari ab ipso.

¶ Tertio dato quod sic inquiram: vtrum de facto omnia accidentia in eucharistia sint sine subiecto vel sint separata a subiecto.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum premitto quod accidens est nomen concretum. et significat aliquam formam: puta accidentalitatem vt ita loquar vel inherentiam sicut suum principale significatum quemadmodum album est concretum: et significat albedinem suo modo in predicamentis. Et sicut album significat inconcretione ad aliquid: quod denominatur per formam illam significatam scilicet in concretione ad subiectum quod denominatur album ita etiam accidens significat in. concretione ad aliquid quod denominatur tale per inherentiam vel accidentalitatem. et dicitur accidens vel inherens. Et illud tale sic denominatum aliquando est aliqua enti tas et natura positiua absoluta: sicut quantitas vel qualitas que dicunt accidentia. Aliquando vero dicitur quod est entitas respectiua: et essentialiter ad aliquid vel ad aliud: sicut relatio et alia de sex predicamentis vltimis.

¶ Secundo premitto quod ista accidentalitas vel inherentia accidentis ad subiectum quam principaliter imporat: et significat nonen accidentis. cum sit aliquid positiuum reale: nec sit nihil vel negatio vt patet. quia tunc nomen accidentis significaret principaliter negationem vel nihil Similiter vltra cum non sit aliquid a se: sed ad aliud nec possit accipi quantum ad id quod est: nisi conceptoalio puta subiecto accidentis quia est habitudo accidentis ad subiectum. patet quod non potest esse nisi accidens receptiuum: seu aliquis respectus realis accidenris ad subiectum ipsum. Sed differenter accidentis absoluti et respectui. Nam accidentis absoluti vt quantitatis vel huiusmodi inherentia non pertinet ad propriumgenus vel predicamentum: nec est sibi consubstantialis vel coeentialis. sed pertinet ad aliud genus: quod est respectiuum: non autem absolutum. Et illa inherentia respicit accidens absolutum pro subiecto immediato: cui formaliter inest. Alioquin non diceretur accidens absolutum formaliter inherens per eam. Et puto quod talis habitudo vel inherentia accidentis absoluti ad subiectum sit habitudo de predicamento habitus. Est enim aliquo modo de relicta. ex adiacentia accidentis ad subiectum vel est ipsa met adiacentia talis. nec est inconueniens quod vnum accidens alterius generis denominet accidens absolutum. Dicitur enim quantitas equalis alteri equalitate que est accidens de alio predicamen to a predicamento quantitatis vt patet. quia de praedicamento relationis. Si dicas quod inherentia inuenitur in nouem generibus accidentium. ergo non est in determinato genere. dico quod assumpta est falsa de inperentia accidentis absoluti vel etiam respectiui. sed pene verum est quod inherentia in suo communi et transscendenti non determinatur ad aliquod vnum genus: sicut nec accidens.

¶ Ex quo patet quod talis inherentia respectus intrinsecus est: sicut et totum predica mentum hab itus. et ita non necessario ponitur posito fundamento scilicet accidente absoluto: et termino puta subiecto. Nec esset aliquod miraculum: si a principio accidentis et subiecti minime poneretur. Secus est autem de inherentia accidentis respectiui. nam illa inheretia non est alterius generis ab ipso sed est sibi coessentialis: ne sit processus in infinitum in accidentibus vel inherentiis. ita quod suo modo accidentibus respectiuis ita sunt coessentiales inherentie ipsorum ad subiecta immediata saltem et proximam sicut respectus vestigialis creature ad deum: vt dictum est in primo. Si enim esset respectus inherentie aliud accidens ab ipsa relatione vel respectu in perentie oporteret quod illa inherentia cum sit accidens: alia inherentia inhereret. et sic in infinitum. Respectus tamen ipse ad terminum et inherentia psa ad subiectum in ipso accidente respectiuo distinguntur ex natura rei sicut patet. nam formaliter sunt ad diuersa extrema. impossibile est autem quod eodem respectu formaliter ex natura rei aliquid referatur ad diuersa extrema in quibus est alia et alia ratio terminandi respectum: quare etc. Nec est inconueniens respectum sic fundari in respectu: sicut nec est incomueniens quod relatio fundet respectum vestigialem ad deum terminantem: sicut et quelibet creatura. Quod autem inherentia accidentis ad subiectum dicat aliquem respectum realem positiuum potest probari vniformiter: sicut probatum est suo modo respectu vnionis forme ad materiam in secundo. distinctione rii. in questione de partibus et toto quae est quarta. que sunt vtilia non

¶ DHis premissis solum ad presentem articulum: sed etiam ad sequentem. et ad tertium vt deretur alicui quod substantia aliqua non potest esse sine omni accidente suo: sed oportet necessario quod habeat aliqua accidentia. Et oppositum implicat contradictionem.

¶ Primo sic impossibile est subiectum esse sine propria passione. quia conclusio demonstrationis in qua predicatur passio de subiecto: est necessaria et falsificari non potest. patet primo posteriorum. Alioquin contingeret scientiam esse ignorantiam vel nescientiam: contra philosohum. 7. methaphisice. sed substantie habent accidentia pro propriis passionibus. Nam secundum Porphirium passio manat de genere accidentis. ergo etc.

¶ Secundo sic impossibile est esse hominem vel aliquod animatum sine sua quantita te. quia anima est actus corporis phisici organici: poten tia vitam habentis. sed organicum necessario importat quantitatem. et quantitas est dispositio que est ratio recipiendi. cum ergo quantitas sit accidens: sequitur quod substantia non potest esse sine quolibet accidente.

¶ Tertio sic. impossibile est esse materiam sine forma. quia materia est pura potentia. sed forma non potest esse in materia sine quantitate. Quia nec spiritualis. patet de anima. nec corporalis. multominus. ergo etc.

¶ Quarto sic. impossibile est esse aliquid vnum numero extra intellectum sine illo quod est ratio forma lis essendi vnum numero. sicut impossibile est esse album sine albedine. sed aliquod accdidens est per quia substantia corporea est vna numero scilicet quantitas. ergo etc. quantitas enim est principium indiuiduationis

¶ Quinto sic. Substantia materialis non potest esse nisi naturalis et phisica. sed planum est quod non est naturalis nec phisica: nisi per qualitates et formas naturales. ergo etc.

¶ Sexto sic. Celum est substantia quedam habens quantitatem pro accidente. sed celum non potest denudari sua quantitate. ergo etc. non obstantibus vi¬

¶ Sed predictis detur mihi dicendum primo quod virtute diuina absolute loquendo possibile est omnem substantiam esse sine suo accidente quocunque siue absoluto siue respectiuo. ita quod maneret sola substantia in re et in effectu: et nullum accidens eius maneret omnino.

¶ Hoc probo sic primo. quod est prius alio tempore vel duratione: non implicat contradictionem poni et esse vel manere sine illo. patet sed substantia respectu accidentis sui est huiusmodi. vii netaphi. ergo etc. vnde et pro tando puto verificari dictum aristotelis. quia licet de facto et in actu sul stantia non semper sit prior duratione vel tempore suo accidente: tamen quantum est ex parte et ratione substantie non repugnat: nec implicat hoc contradictionem.

¶ Secundo sic. illud quod est prius natura essentialiter distinctum ab alio: potest esse in re et in effe ctu sine illo. quia illud in nullo dependet ab eo in esse: nec in manere. sed substantia prior est natura suo accidente: et distincta essentialiter ab eo. patet quia sunt diuersorum generum et predicamentorum: quorum essentie sunt impermixte: primo posteriorum ergo etc.

¶ Tertio sic. sine illo quod adest et abest preter subiecti corruptionem potest esse et poni subiectum in re et in effectu sine implicatione contradictionis. sed accidens est huiusmodi. per porphirium et philosophunprimo thopicorum. quia accidens est: quod contigit eidem inesse et non inesse. Nec per hoc distinguitur proprium ab accidente communi sicut dictum est in secundo distinctione. xii. Si tamen ponatur aliquod accidens positiuum essentialiter distinctum esse proprium vel propria passione alicuius.

¶ Quarto sic. deus qui est prima causa: potest facere omnem effectum absolu tum sine eo: quod nullo modo habet rationem causalitatis vel cause respectu illius quia etiam loquendo de causis extrinsecis: potest facere effectum sine illis. sed accidens alicuius substantie nullam habet causalitatem super ipsam. quia causa est prior natura. sed substantia prior est accidente. ergo etc.

¶ Dico igitur quod virtute diuina potest substantia creata carere omni suo accidente quodcumque sit illud: et manere in esse et in re conseruata a deo.

¶ Secundo tamen dico. quod hoc non est possibile virtute data. quia vel sunt aliqua inseparabilia respectu eius et ad quae naturali necessitate determinatur substantia respectu agentis naturalis: et presupponitur sue actioni vel agens naturale non potest aliqua accidentia corrumpere: nisi inducendo alia: sicut fit per motum. quare et ceteraeti de propria.

¶ Ad primum aliorum. i passioe dico breuiter: quod nullum accidens est propria passio substantie secundum inherentiam actualem siue existentiam et ita subiectum vel substantia potest actu existeresine propria passione. quia accidens non est propria passio: vt inheret actualiter: sed aptitudinaliter Et sic semper propria passio conuenit subiecto: licet accidens actualiter non existat existente subiecto. Uel si propria passio sit aliquod accidens actu inexistens. Dico quod subiectum potest esse sine propria passione valde bene. sicut probatum est supra: quod substantia potest esse sine quocumque accidente suo. Quando dicis: quod tunc comclusio demonstrationis posset falsificari dico quod non potest falsificari. quia praedicatio eius vel demonstratio non est de actuali inherentia predicati ad subiectum: sed aptitudinali inherentia vel potentia. et ideo non falsi ficaretur. quare etc. Exemplum patet in mathematicis. Quando enim demonstratur triangulus habere tres equales duobus rectis. Dico quod non demonstratur equalitas actualis trium angulorum ipsius triam guli ad duos rectos. Posset enim deus facere et conseruare triangulum seu angulos trianguli: dato quod non esset aliquis angulus rectus et ita per consequens nul la equalitas actualis. sed demonstratur equalis inaptitudine vel non repugnantia necessaria. et quia istud semper conuenit triangulo et necesse est: quod sibiconueniat: quandiu manet: ideo etc. Si dicas: quod per hoc distinguitur accidens proprium a communi: per hoc quod semper inest et in actu: quandiu subiectum est. Dico quod non est verum: sed magis per hoc: quod soli speciei vel nature subiecti conuenit et omni tali. non tamen oportet quod semper in actu: sed sufficit quod aptitudine. Ita quod illa tria integrant rationem proprie passionis creature. quod scilicet conueniat possibiliter subiecto vel non repugnanter. et hoc stat siue inhereat vel conueniat actu.

¶ Ad secundum dico: quod totus homo per se non est subiectum quantitatis. quia anima nullo modo est subiectum quantitatis nec diuisibilis etiam siue per se siue per accidens: sed praesupponitur quantitas hominis ipsi anime: sicut et corpus phisicum et organicum In aliis autem animatis bent verum est: quod etiam praesupponitur anime. Et anima ipsa non per se extenditur: sicut per se subiectum vel pars subiecti ipsius quamtitatis: sed per accidens magis corpus vero animatum pars vel materia ipsa est subiectum per se ipsius quam titatis in animato. Et ita aliter videretur quod quantitas sit prius naturaliter quam totum animatum: est tamen posterior naturaliter corpore ipso vel materia et per consequens quod licet totum animatum non possit esse sine quantitate: quia est actus corporis organici et non posset informare corpus vel materiam nisi quamtam. tamen materia ipsa vel corpus illud est substantialiter prius natura ipsa quantitate: et per se primum subiectum eius: posset esse sine quantitate. ideo etc. Quicquid sit de hoc videtur michi posse dici: quod tanhomo quam quelibet substantia posset esse sine qualibet quantitate siue totius siue partis. Quando dicis quod anima est actus corperis organici: et quod quantitas est sibi ratio essendi organicum: et recipiendi animam. Dico quod organicum potest accipi vel substantialiter vel quantitatiue. primo modo corpus est organicum habens carnem et ossa: que sunt partes eius et substantie quo dam ex seipso substantialiter et non per quantitatem nec per aliquod accidens. Et dico: quod ipsmmet corpus per suam substantiam natum est recipere: vel recipit animam. Nec quantitas est sibi ratio recipiendi animam: cum sit accidens. Nam ex ratione recipiendi formam substantialem et ipsa debet fieri vnum per se. non sic autim ex accidente et substantia fit vnum per se. similiter etiam ratio recipiendi substantiam est potentia substantialis. et ita non est accidens. Et tunc dico: quod posset deus facere: quod anima informaret corpus non quantum: organicum tamen: sic quod constitutum ex partibus substantialibus que sunt caro et ossa et huiusmodi. quare etc. Unde isto modo accipiendum est organicum in diffinitione anime: non pro organico quod est esse extensum habens partem extra partem. quia quantitas per se non pertinet ad substantiam. nec per conseques ad per se susceptiuum anime: que est forma substantialis. verum est tamen: quod agens naturale non posset facere formam in materia nisi quamta prius et dispositiua per accidentia. et hoc ex limitaitone et determinatione sui modi agendi. et quantum ad hoc corpus oportet praexistere organicum et quantum in aliis animatis: antequam educatur forma eorum: si tamen ab ipsis educatur quod non puto. si vero non educatur sed a deo sit: adhuc dico: quod secundum ordinatio nem diuinam oportet: quod prius natura corpus ita sit dispositum et quantum per accidentia: antequam anima eorum educatur. et etiam corpus homins antequam anima creetur. licet absolute loquendo posset hoc facere deus: nullaquantitate posita in materia vel in corpore.

¶ Ad tertium dico: quod materia potest esse in re et in effectusine forma: sicut probaui in secundo. et dato quod non: adhuc posset esse forma siue spiritualis siue corporalis: materia sine quantitate. Tu dicis quod materia nec forma est corporalis nisi per quantitatem. Dico quod accipiendo esse corporeum pro habere partem extra pertem quantitatiue: sic nihil est corporeum vel corporale nisi per quantitatem sed accipiendo esse corporeum degenere substantie: siue corpus dicat totum siue partem. Dico: quod aliquid potest esse: et est corporeum vel corporale non per quantitatem: sed per hoc quod habet pates hongeneas: sibi intrinsecas: quibus est extendibile per quantitatem superuenientem. et partes ille sunt substantie: sicut et totum. et tales partes non habet substantia spiritualis et incorporea: puta angelus vel anima. Et ideo nec sunt extendibiles per se nec praiaccidens.

¶ Ad quartum dico: quod quatitas non est principium iudiuiduationis substantie: sic quod per quamtitatem sit ipsa substantia formaliter indiuidua et hoc aliquid: sicut probaui in secundo. ideo etc.

¶ Ad quintum de substantia naturali vel phisica. Dico quod substantia vel habet esse naturale seu phisicum per accidentia solum sicut imaginatur argumentum. et sic potest esse substantia generabilis vel corruptibilis sine hoc: quod actu sit phisica et naturalis: sicut pratest esse sine talibus a cidentibus in actu: licet non sine aptitudine ad ipsa. Sed non puto illud esse verum. Non enim solum forma ad cidentalis est natura: sed etiam forma substantialis: et etiam materia ipsa. Et ita diuiditur esse phisicum in esse substantiale et accidentale. Et tunc dico: quod substantia talis esset substantialiter phisica: non tamen acciden taliter per accidentia illa. nec est hoc inconueniens

¶ Ad vltimum dico: quod absolute loquendo deus posset conseruare substantiam celi et separare quantitatem eius ab eo conseruando vtrumque vellcorrumpere quam titatem celi. Quando dicitur est immutabile secundum quam titatem: sicut inaugmentabile et ingenerabile et incorruptibile. Dico quod verum est ab agente naturali et creato. sed dico: quod a deo posset sua quantitas ab eo separari: et postea sibi reddi. et ita mutaretur ad quamtitatem. Et maior quantitas etiam posset dari sibiet sic augmentari secundum quantitatem. Sed si in celo non sit materia: sed sit pura forma subsistens: sicut dixi insecundo: tunc dico: quod nullomo est generabile a quo cunque agente nec corruptibile: sed per solam creatio nem habetur non de aliquo: et per solam anihilationem posse desinere esse: eoipso quod materiam non habet talis forma: nisi cum hoc per diuisionem suarum pastium: quas posset deus abinuicem diuidere. Si vel ro poneretur in ipso materia. Dico quod non video precipue si esset eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum: quin esset generabile et corruptibile virtute alicuius agentis: saltem ab ipso deo quicquid. sit de agente naturali. Hec de primo articulo / principali

¶ Quantum ad secundum articulum videtur opinio omnium philosophorum quod nullum a ccidens quodcumque sit illud: separabile est qago subiecto vel a substantia.

¶ Et ad hoc adducuntualique rationes. Prima est ista. Illud quod nullesse habet secundum se: nec est ens nisi quia entis: non potest se parari ab illo ente. quia nihil potest esse formaliter i/ aliquid separatum ab ipso. sed accidentia sunt entia quod entis: id est substantie vel subiecti. septimo methaphisice. Et quarto metha. dicit philosophus quod ens analogice dicitur de substantia et accidente suo modo: sicut sanum de animali et vrina. vrina vero secundum se nichil habet formaliter sanitatis: sed tantum dicitur sana denominatione extrinseca a sanitate animalis Sister etiam. 7. metha. dicit quod quemadmodum non scibile est scibile equiuoce: et medicinale opus. et vas: ita ista scilicet qualitas et quantitas dicuntur entia. Et ita non entitate propria et intrinseca: sed subiecti tantum. igitur nec accidens secundum se habet aliquid entitatis: sed tantum ratione subiecti Unde et philosophus. 7. metaphi. dicit. quod nihil horum scilicet accidentium secundum se est aptum natum nec possibile separari a substantia.

¶ Secunda ratio. illuo quod per suam essentiam inheret subiecto: non potest separari a subiecto vel esse sine ipso: sicut nec esse sine sua essentia. sed accidens per suam essentiam et ex sua diffinitione inheret subiecto. quia in diffinitione eius ponitur subiectum: et impossibile est ipsum aliter perfecte intelligi. 7. metha. probatur hoc. quia aut per suam essentiam aut per aliquid superadditum si primo modo habebetur propositum. si secundo modo quero de illo addito et non potest esse nisi accidens vt patet. et tunc de illo quaeritur. Aut per suam essentiam inheret et pari ratione fuit standum in primo. Aut per ali quid additum. et est processus in infinitum. ergo etc.

¶ Tertio sic. Aut inherentia est idem quod accidens inherens: aut est propria passio eius sed si est idem cum accidente inherente: impossibile est esse accidens: quod inhereat subiecto. Si propria passio: adhuc sequitur idem quia subiectum non potest esse sine propria passione. igitur accidens esse non potest sine inherentia.

¶ Quarto sic. sicut substantie conuenit per se esse: ita accidenti conuenit inherere subiecto: vel in esse. sed impossibile est: quod substantia quae per se est in genere substantie: alteri inhereat: et non sit per se subsistens. ergo impossibile est: quod accidens non inhereat: et sit per se. et per consequens: quod sit sine subiecto.

¶ Quin to sic. illud quod essentialius respicit subiectum quam creatura deum: non potest esse sine subiecto: sicut nec creatura sine deo. sed accidens essentialius respicit subiectum quam creatura deum quia subiectum necessario ponitur in diffinitione accidentis. non autem deus in diffinition substantiocreate. ergo etc. Si dicas quod subiectum ponitur in diffinitio ne accidentis per additamentum ita etiam ponitur vnum correlatiuum in diffinitione alterius. et tamen vnum non potest esse sine alio. quare etc.

¶ Ultimo sic si aliquod accidens posset separari a substantia: hoc maxime videretur de quantitate. sed hoc est impossibile. Nam secundum aliquos quantitas est eadem essentialiter cum substantia corporea et sunt vna res. quae est in duobus predicamentis secundum duos modos: quorum vnus est per esse et alius est dare partem extra partem Idem autem vel eadem res non potest separari a seipso. ergo et cetereatheologorum ali¬

¶ Alia est positio quotur: quod acidentia possunt separari a subiecto: et separantur a substantia in hoc sacramento. sed hoc est per vnum nouu esse: quod confertur accidenti a deo in ista separaton ne. Imaginantur enim: quod esse realiter differat ab essentia: et quod accidentium quandiu sunt in subiecto: nul lum est esse: nisi esse subiecti: sicut allegatum est supra secundum Aristotelem. et cum separantur: oportet quod necessario habeant aliquod esse. Cum ergo illud non sit esse subiecti: oportet quod sit aliquod nouum esse datum accidenti a deo in sua separatione: que est aliqua actionoua circa accidens. et ita dat sibi nouum esse extra subiectum pro termino. Sicut etiam quando accidens de nouo vnitur subiecto: datur sibi nouum esse in subiecto. tet quod confertur accidenti

¶ Tertii dicum vna noua virtus suprnaturalis: qua subsistit in se: quando separatur. quia virtute naturali accidens subsistere non posset. quia secundum illam dependet. nec seipsum substentare. ideo requiritur in ipso virtus supernaturalis sibi influxa a deo: qua subsistat. et ita potest a subiecto separari. r ad presentem arti¬

¶ Sedquantum. et culum videtur mihidicendum primo de accidentibus absolutis. Secundo de respectibus vel respectiuis.

¶ De absolutis dico primo quod omnne accidens absolutum quodcumque sit illud: potest separari a suo subiecto: et esse sine illo: et potest esse in re: dato quod non inhereat actualite ipsi subiecto. et hoc siue subiectum maneat siue non maneat in re et in effectu. Absolute dico loquendo virtute diuina.

¶ Ad hoc adduco rationes. Prima est ista. Illud est deo possibile: quod nullam implicat contradictionem ex terminis. sed nullam implicat ex terminis contradictionem: quod accidens abso lutum non inhereat subiecto: siue subiectum sit si ue non sit. Nam sicut dictum est supra in principio. primi articuli: inherentia accidentis absoluti ad subiectum est accidentalis sibi: et accidentis eius. sed nullam implicat contradictionem. quod subiectum sit sine accidente. ergo non implicat contradictionem: quod ad cidens sit: dato quod non inhereat.

¶ Secunda ratio¬ inherentia accidentis absoluti ad subiectum est respectus quidam extrinsecus adueniens accidenti et fundatus in ipso. cum enim sit respectus. et non sit sibi consubstantialis: oportet quod sit accidentalis. sed non potest esse de quarto genere et intrinsecus: quod patet inducendo per illos tres modos relationis de quin to metha. oportet igitur quod sit extrinsecus. sed positofundamento et termino: et multofortius posito funda mento et non posito termino non est necesse respectum extrinsecum poni: vt patet ex dictis. ergo posito subiecto et accidente absoluto non est necesie inherentiam talem poni. Et multominus destructo subiecto: immo non posito subiecto impossibile est inherentiam poni quia respectum sine termino poni est impossibile. ergo etc.

¶ Tertia ratio. deus ponere vel conseruare potest in re omnem effectum absolutum sine quocumque alio essentialiter distincto. quod non est aliquo modo causa eius necessario intrinse ca: vt patet. sed subiectum in nullo genere cause est pese causa accidentis. non enim est materia eius. nec forma. quia accidens non est compositum ex materia et forma. materia autem et forma cuiuscumque sunt cause: sunt cause intrinsece: et omnis causa intrinseca est efficiens vel finis. Unde accidentia non habent materiam ex qua. 8. methaphi. ergo etc. Dices quod subiectum est materia in qua: quam non potest deus su plere: licet possit superplere causas extrinsecas. dico quod materia in qua no est causa forme: que est in ipsam sed est causa totius compositi ex illa materia et illa forma: sicut probaui in secundo de materia forme. Alioquin esset circulus in causis: et idem a seipso de penderet et esset prius et posterius natura seipso. Et ita subiectum non est causa accidentis: licet sit causatotius compositi per accidens: vel saltem pars. Unde licet totum compositum ex subiecto et accidem te non possit esse sine subiecto accidens tamen bene.

¶ Quarta ratio. magis necessaria et intrinseca et per se videtur vnio forme materialis ad materiam cum qua facit vnum per se: quam accidentis absoluti ad subiectum. sed forma materialis virtute diuina potest manere et esse sine materia: vel separari ab ea: si cut materia potest esse sine forma: que tamen est minoris entitatis quam forma. ergo etc.

¶ Sic igitur dico pro conclusione: quod omne accidens absolutum potest esse sine subiecto. id est dato quod subiectum non sit vel etiam separari ab ipso: dato quod subiectum sit.

¶ Secundo dico: quod hoc non est per vnum esse nouum sibi datum a deo in tali separatione sicut ponunt illi quorum opinio superius tangebatur.

¶ Arguo enim sic. primo essentia et esse actualis existentie non distinguuntur essentialiter: sed sunt essentialiter simpliciter inseparabilia in re. sed accidenti non datur noua essentia in ista separatione. patet. Nam eadem essentia accidentis quae prius fuit ipsius subiecti. et vniebatur sibi: manet separata. patet et secundum ipsos. et secundum veritatem. ergo nec nouum esse datur accidenti.

¶ Secundo sic. illud esse nouum datum accidenti. aut est substantia aut accidens. Non potest dici substantia. patet. Nec accidens. quia sicut primum accidens seipso non existebat: ita nec illud seipso existeret. et ita esset processus in infinitum: quod est impossibile. ergo est nihil.

¶ Tertio sic. magis videretur idem esse forme enm materia vel in materia cum ipsa materia quam accidentis cum subiecto. sed planum est: quod forme. materialis et materie non est idem esse. probatio quia esse materie presupponitur ipsi esse forme qua habetur per transmutationem. habet igitur proprium esse vel existere: sicut et propriam essentiam. igitur et accidens ipsum. ita quod illo eodem existere vel esse sibiproprio: quo existebat: quando erat in subiecto: modo etiam existit non in subiecto.

¶ Quarto sic. si accidens acquirit vnum nouum esse: quando separatur a subiecto: mutatur a priuatione illius esse ad ipsum esse. sed hoc est falsum. quia nulla mutatio potest assignari: que possit tali mutationi conuenire. Nec enim acquiritur substantia nec quantitas nec qualitas nec vbi et sic de aliis. Et similiter etiam si est mutatio. necessario presupponit accidens mutatum esse et ita habere propium esse. quod est contra eos. Aliter potest argui multipliciter contra istam fictionem: sed non est vis.

¶ Tertio dico: quod quando accidens separatur non datur sibi illa virtus supernaturais: sicut dicunt alii. Immo breuiter nihil nouum sibiconfertur.

¶ Contra enim illam virtutem arguo sic primo. quia illa virtus aut est substantia aut accidens. non potest dici: quod substantia patet. nec quod accidens. quia tunc non plus accidens per illam subsisteret: quam per seipsum: et esset processus in infinitum.

¶ Secundo. quia accidens mutaretur ad talem virtutem: et non potest assignari quali mutatione: vt videtur. quia illa virtus non videtur qualitas aliqua nec spiritualis nec corporalis. et tamen qualitas maxime videretur. et ita in nullo genere esse videtur. et sic nihil.

¶ Tertio sic. quia si talis virtus conferretur accidenti: tunc naturaliter et non miraculose per illam subsisteret. sicut oculus naturaliter videret licet prius existens secus supernaturaliter illlumina retur. consequens autem est falsum. ergo etc.

¶ Quar to etiam quia substantia non potest aliquam talem virtutem recipere per quam ad aliud naturaliter de pendeat tanquam ad subiectum. igitur nec accidens aliquam per quam per se rubsistat sicut substantia. quem admodum videntur illi imaginari.

¶ Quantum gitur ad modum dico: quod accidens habet propriam esse actualis existentie: sicut et propriam essentiam distinctam ab essentia subiecti. Et dico: quod ac cidens separare a subiecto nihil aliud est: quam corrumpere vel anihilare inherentiam quam habet ad suliectum: siue maneat subiectum in re et in effectu siue non quia vtroque modo est possibile. Et quod per istam separationem nihil acquiritur: sed deperditur inherentia. et tunc accidens idem quod prius existit in reet in effectu et non inheret: nec innititur subiecto deo manutenente ipsum conseruante: non autem inherentiam eius que est accidentalis: sicut dicum est supra. Nec datur sibi nouum esse: vel etiam noua vir tus. Et suum subsistere non est nisi existere sic: quod scilicet actu non inheret: vel innititur alteri. Hec de accidentibus absolutis. respectiuis vel

¶ De accidentibus de respectibus accidentalibus cuiusmodi sunt omnes respectus ne septem vltim is predicamentis. Dico quod impossibile est: et implicat contradictionem absolute loquendo respectu cuiuscunque virtutis: quod sint sine subiecto vel fundamendo. Hoc probo sic primo. Illud cui est essentialis inherentia ad subiectum vel fundamentum non potest sine contradictione separari ab illo: vel non existente illo: sicut nec ali¬ quod potest poni sine eo: quod est sibi consubstantiale vel coessentiale. sed inherentia accidentis respectiui ad subiectum vel fundamentum est sibi essentialis: sicut dictum est in principio primi articuli: et probatum est. ergo etc.

¶ Secundo sic. illud quoc quiditatiue est habitudo formalis alicuius non potest poni sine: illo: nec separari ab eo: sicut nec potst esse sine sua quiditate. Si enim posset separari ab eo vel esse non existente illo: sequeretur quod quiditatiue non esset formalis habitudo illius entis: sed posset esse non entis. sed respectus quiditatiue eft habitudo alicuius vt subicti vel fundamenti vel secundum fundamentum aliquod: vt patet ergo etc.

¶ Tertio sic. non minus implicat contradictionem esse sine subiecto vel fundamento quam sine termino. sed impossibile est esse respectum realem sine termino reali. quia ad non ens non potest esse relatio realis. patet ex differentia relationis realis a relatione rationis: et ex his que ad relationem vel respectum realem requiruntur: sicut dictum est in primo. ergo. etc.

¶ Ex predicitis concludo: quod intellectio et visio et omnia talia possunt esse sine subiecto vel separari a subiecto.

¶ Secundo concludo: quod nullus motus vel mutatio proprie accipiendo mutationem. cum secundum me sint respectus: potest esse sine subiecto: sicut nec respectus accidentalis quicunque: vt videtur. Sed dices: quod respectus videtur posse esse sine subiecto. Nam aliud est subiectum respectus: et aliud est fundamentum. subiectum enim est illud cui inheret fundamentum. sicut subiectum similitudinis est cui inheret albedo: et quod dicitur simile alteri. sed fundamentum est albedo. Modo licet relatio non possit esse sine fundamento: tamen viletur quod possint esse sine subiecto: sicut etiam fundamentum eius puta albedo. quod quidam sunt respe¬

¶ Dico ad hoc ctus: qui habent idem pro subiecto immediato et immediate et proprie denominato per ipsos: et etiam pro fundamento sicut sunt vbi vel etiam motus seu mutatio. funlamentum enim ipsorum immediate denominatur per ipsos. Est etiam subiectum eorum vt cornus mutatum vel locatum. Alii sunt respectus accidentales: qui respiciunt aliud pro fundamento et aliud pro denominato. et hoc magis ex consuetudine loquendi quam ex proprietate rei. sicut similitudo respicit albedinem pro fundamento: et subiectum albedinis pro denominato quam subiecto. Et de istis patet secundum rei veritatem: quod respiciunt fundamentum pro subiecto immediato quod possent denominare: et tali fundameuto manente manere. Nec oporteret: quod subiectum fundamenti maneret: sed sufficeret: quod fundamentum et terminus. Nam subiectum fundamenti non est subiectum relationis accidentalis fundate in illo: nisi mediate et sicut denominatum per illam ratione fundamen ti cuius est subiectum. Sicut substantia dicitur subiectum qualitatis mediatum: et denominatur per eam rati one quantitatis: que est immediatum subiectum qualitatis: et que informat substantiam. Et ita videretur quod manente fundamento vel subiecto immediato et extremo: posset manere relatio sicut manente quantitate potest manere qua¬ litas in ipsa: substantia non manente. Si non placet istud: oportet dicere: quod relatio habet duas habitu dines inherentie sibi essentiales ad duo: ordine tamen quodam. vnam ad subiectum: et aliam ad fundamen tum. Ita quod vterque inheret. et sic non potest esse sinesubiecto et fundamento. Et hoc habet locum quando subiectum et fundamentum sunt aliud et aliud Uerum est tamen: quod licet vtrumque sit subiectum: tamen subiectum fundamenti magis dicitur subiectum tanquam primum in ordine isto. et ita etiam precipue denominatur ab ipsa relatione. Sic de isto. philosophorum dico: quod

¶ Ad primumi accidens habet propriam entitatem et proprium existere aliud ab esse subiecti: sicut probatum est supra. Quando dicis: quod accidentia non sunt entia: quia entis. sed li quia non dicit ibirationem formalem entitatis ipsius accidentis. ita quod sit vnum esse vel vna entitas formaliter accidentis et subiecti. Alioquin ex ipsis non fieret vnum priaccidens. sed magis videtur dicere rationem concomitantie: vel secundum philosophum forte alicuius causalitatis extrinsece: quam habet subiectum respectu accidem tis. Et ideo quia aristoteles posuit necessariam connexionem effectus non solum ad causam primam: sed etiam ad secundam: ideo consequenter dicit illud inseptimo: quod accidens non potest a subiecto separari nec esse sine illo. Et primo phisicorum: quod intellectus querens segregationem passionum a substantiis est intellectus querens impossibilia. Non quod ex ratione accidentis sit hoc impossibile: quasi esse accidentis et subiecti sit idem essentialiter: hoc potuit ponere: cum frequenter accidens acquiratur in subiecto per mutationem praesupposito subiecto et suo esse. Et ita esse accidens posterius est etiam duratione Nec dicit illud: quod inherentia sit de essentia acciden tis: tunc enim ponendo accidens sine subiecto ponerentur simul repugnantia et incompossibilia vel contra dictoria. Et non possent seruari leges disputantium. quia statim homo concederet maximum inconueniens. ad quod potest homo duci per disputationem quod non est verum concederetur enim accidens esse et non esse. Et quod non sic intellexit Aristo. contradictionem implicari patet: 4. phisicorum capitulo de vacuo: vbi querit: si spacium esset: in quo esset tantum color aut sonus et non aliquod corpus subiectum istis accidentibus: an illud esset vacuum. Et ad alteram partem determinate respondet: quod si spacium esset coperis receptiuum: esset vacuum. Si autem includeret contra dictionem sic esse sonum aut colorem sine subiecto: et ad hoc sequeretur ista esse et non esse: et similiter subie ctum corpus: debuisset Aristo. respondisse: quod et esset vacuum: et non esset vacuum. quia in eo esset corpus et non esset. Sed ad argumentum dico: quod nullam necessariam connerxionem habet accidens absolutum cum subiecto: sed virtute diuina potest esse sine ipso: licet non per agens naturale. sicut posset dici: quod Aristoteles intellexit.

¶ Ad illud quod dicitur ibi de 4. et. 6. methaphisice: quod accidens non est ens nisi equiuoce: sicut vrina sana vel vas vel opus salubre. Dico: quod exempla non semper currunt quattuor pedibus. Et ideo exempla Aristo. non arguunt illud: ad quod adducuntur. sed arguunt quod sicut inter sana primum est animal et habitudine aliqua ad sanita tem animalis alia dicuntur sana: et denominantur licet nullam sanitatem formaliter in se habeante sic accidentia habitudinem aliquam et analogiam habent ad substantiam vt ad primum ens: licet secundum ne aliquid habeant entitatis et aliam entitatem formaliter ab entitate substantie. Et quantum ad hoc non est similis analogia inter entia sicut est inter sana. Nec oportet quod accidens sit non ens entitate propria et ens tantum denominatione extrinseca ab entitate substantie. Cum enim in vrina vel in vase nihil sit sanitatis formaliter: fundatur tamen in eis quidamrespectus rationis ad sanitatem: vt in vrina respectus signi ad signatum: ratione cuius dicuntur taia equiuoce sana et denominatione extrinseca ab ipsa sanitate talem respectum terminante. Hoc autem non potest dici de accidente. sed opotet. quod propriam entitatem habeat distinctam a substantia. Sunt enim accidentia per se principia operationum et mouendi sensum vel terminandi saltem. et similiter in telligendi subantiam. ista autem non conueniunt nisi entibus. quare etc. Nec dicit Aristoteles quod accidentia non habent entitatem: sicut nec vas vel vrina sanitatem. sed bene et habent attributionem ad substantiam: sicut illa ad animal. Uult forte tolle re per hoc vniuocationem inter entia. Non curo de hoc.

¶ Ad secundum dico: quod accidens absolutum non inheret per suam essentiam. sic quod inherentia sit sibiessentialis vel pertinens ad essentiam eius: sed est sibisimpliciter accidentalis. Inheret tamen per suam essentiam. quia sua essentia fundat inherentiam vel vnionem talem: vt patet. Quando dicis quod immo. quia hoc conuenit accidenti ex sua diffinitione. Nec prepter aliud ponitur subiectum in diffinione accide tis: nisi quia terminat inherentiam accidentis ad ipsum que est coessentialis accidenti. Alioquin poset complete diffiniri accidens: et intelligi per proprium genus et differentiam non intelligendo vel coassumendo subiectum. Dico ad hoc: quod accidens secundum Aristotelem diffinitur per subiectum. Licet habitudo vel inherentia ad ipsum non sit essentia lis accidenti. Et causam reddit vnus. quia non habetur perfecte conceptus alicuius forme: nisi sciatum cuius nata sit esse forma: et quid nata est informare Non quia subiectum sit terminus inherentie essentialis. tunc enim deus magis poneretur in diffinitione creature: quia terminat dependentiam eius: quod non est verum. ita quod secundum istum licet accidens in abstracto posset intelligi quantum ad omnia essentialia et intrinseca sua: et posset haberi ratio de ipso per genus proprium et per differentias: non tamen illa ratio esset diffinitio. quia non esset perfecte expressiua conceptus talis forme. eo quod non exprime ret illud: quod nata est informare.

¶ Sed videtur mihi: quod ista dicuntur ad saluandum Aristotelem inseptimo methaphisice. tamen non video quod habeannecessitatem. ex quo inherentia simpliciter est accidentalis ipsi accidenti absoluto. Et idem est subiectum esse terminum inherentie: et esse illud quod ac cidens informat siue inclusum in aptitudine. non video quare de necessitate diffinitionis accidentis absoluti sit subiectum pari ratione etiam de quacunque forma absoluta: quin ipsa in abstracto signifi cata saltem possit diffiniri: et intelligi perfecte: non intelligedo subiectum: sicut etiam esse non existendo subiectum: vt videtur. Et ideo non video necessitatem saluandi Aristotelem: nisi forte de accidente in concreto vel: accepto in concretione ad subiectum. quia sic relatiue accipitur et non absolute. vel de accidente respectiuo: cui inherentia ad subiectum est essentialis saltem si quantum ad talem inherentiam accipiatur. De quo non curo modo. Si dicatur quod essentiale est accidenti aptitudinaliter inesse subiecto. ita dico: quod essentiale est vel saltem inseparabile a subiecto posse recipere accidens et tamen non propter hoc accidens debet poni indiffinitione subiecti. Si dicas: quod accidens est posterius natura. Dico: quod vel accipis posterius natura pro dependente vel pro presupponente aliud. et tunc dico: quod talis dependentia vel presuppositio est simpliciter accidentalis accidenti absoluto respectusubiecti. et tunc idem est iudicium: sicut de inherentia. Si dicas: quod accidens est posterius natura. id est naturali intelligentia tanquam diffinibile per subiectum: dico quod petis. Et hoc habes probare. Dico tamen bene: quod de accidentibus possunt dari diffinitiones seu magis descriptiones per subiecta et vere deipsis indicantes illud cui nata sunt inherere. sed non sunt necessarie tales: vt videtur ad habendum complete conceptus essentiales accidentium absoluto rum.

¶ Ad confirmationem dico: quod accidens absolutum inheret formaliter per aliquid additum: puta per inherentiam accidentalem sibi: fundamen taliter tamen per seipsum. Quando queris de illo addito. Dico quod illa inherentia addita accidens est: et accidens respectiuum. et inheret per seipsam: sic quod inherentia sui ad subiectum est sibi eadem essentialiter: nec est accidens sibi: distinguitur tamen ex natura rei et formaliter ab illa. Nam ipsa inherentia accidentis absoluti ad subiectum est habitudo illius accidentis ad subiectum accidentis absotum ti. sed inherentia inherentie est habitudo inherentie ad accidens absolutum: quod est subiectum sue inherentie. Ex quibus patet: quod non oportet procedere in infinitum. quia illa inherentia non inheret per aliam inherentiam distinctam ab ea essentialiter. et ita est ibi status.

¶ Ad tertium dico: quod inherentia accidentis absoluti nec est idem cum ipsor: nec est propria passio eius: sed accidens per accidens et respectus extrinsecus sibi adueniens. Et dato quod esset propria passio eius: adhuc posset accidens absolutum esse sine tali inherentia posita in actu: sicut dictum est supra de substantia et sua propria accidentali passione. Si dicas: quod secundum simplicium in predicamentis esse in ipsorum accidentium non constituit aliud genus ab ipsis. et ita videtur esse idem cum ipsis. et ita inherentia est eadem accidenti. Dico quod si accipiat esse in formaliter pro inherentia ipsa: quod in accidentibus absolutis dictum suum non est verum. sicut dictum est supram sed tantum in accidentibus respectiuis: cum quia bus inherentia est eadem. Si vero accipiat esse infundamentaliter scilicet pro fundamento: tunc vel rum est dictum suum. quia idem ipsum quod est ad cidens absolutum et per seipsum non per aliquid alterius generis fundat inherentiam ad subiectum. Et similiter de respectiuis.

¶ Ad quartum dico: quod accipiendo per se esse pro ut negat aptitudinem. vel dicit repugnantiam ad inherendum: et inherere prout dicit aptitudinem vel non repugnantiam quantum est ex parte sua ad inherendum quod conformiter accidenti conue¬ nit inherere: sicut substantie per se esse et econuerso. Et tunc non plus concluditur: nisi quod sicut substantie conuenit per se esse. quia non est apta inherere. Ita accidenti couuenit aptitudinaliter inherere. Si autem accipias vtrunque actualiter scilicet quod sicut substantia actualiter non inheret: ita accidens necessario actu inheret: dico quod non vniformiter conueniunt ista vnum substantie et alterum accidenti: nec diuidunt substantiam ab accidente vel econuerso. Et ratio est. quia non posse inherere infert in substantia non inherere actu. sed posse inherere non infert inherere actu: sed est fallacia consequentis. Si queras de illa aptitudine ad inherendum: quid est. Dico quod vltra naturam accidentis nati inherere non video aliquod positi uum reale in actu extra intellectum. sed si dicit aliquid in actu: dicit respectum rationis ad subiectum: cui accidens natum est inherere. Si vero aliquid in potentia: tunc dicit inherentiam in potentia: que ponitur in actu: quando actu inheret ipsum accidens subiecto.

¶ Ad quintum dico: quod nullum accidens essentialius respicit subiectum quam creatura deum. Sed de accidentibus absolutis precipue dico: quod accidentaliter inherent subiectis: et quod illa inherentia est eis accidentalis. Ad probationem dico: quod non oportet subiectum poni in diffinitione accidentis abso luti in abstracto vel daio quod ponatur: non tamen propter hoc essentialis est sibi illa inherentia ad subiectum: sed accidentalis. Quando dicis: quod deus non ponitur in diffinitione creature. dico: quod creatura precipue substantia non diffinitur per additamentum nec per aliquid extrinsecum a quiditate diffiniti. deus autem licet ad ipsum referatur creatura respectu sibi essentiali vel consubstantia li: tamen est extra quiditatem creature: immo etieam ille respectus: sicut dictum est in primo: et ita etiam nec ille respectus ponitur in diffinitione creature. Accidentia autem si per subiectum diffiniuntur per additamentum diffiniuntur quare etc. Aliter dicitur quod deus non ponitur in diffinitione creature: licet ad ipsum dependeat essentialiter creatura non accidentaliter: sicut accidens absolutum ad subiectum vel effectus ad quancunque causam extrinsecam secundam. quia deus est aliquid simpliciter extra genus: et quid commune secundum causalitatem cuilibet creature. et ideo non ingreditur diffinitionem. sed bene subiectum. Et precipue proprium ingreditur diffinitionem accidentis sibi accidentaliter inherentis. Similiter etiam vnum correlatiuum proprium et eiusdem generis cum alio bene ponitur in diffinitione alterius immo etiam dato quod non sit in genere: ponitur bene in diffinitione relatiui vt tale: non vt aliquid absolutum.

¶ Ad sextum de quantitate dico: quod quantitas separabilis est a substantia corporea corporeitate de genere substantie. Quando dicis: quod est eadem essentialiter cum substantia: dico quod fallum est. Tunc enim non posset separari a substantia: cuius oppositum tenent omnes moderni in hoc sacramento: scilicet quod quantitas panis manet: et substantia non manet. Et probo hoc. illud quod variatur alio manente eodem et inuariato: non est essentialia ter idem sibi. sed substantia manente eadem quanti tas in ipsa variatur secundum augmentum vel diminutionem. patet in rarefactis vel condensatis. ergo etc. Secundo quia diuersarum per se mutationum positiuarum quarum neutra est conuersiua: sunt diuersi per se termini essentialiter distincti. sicut et ille mutationes sunt distincte. sed singtio est alia a motu augmenti vel a mutatione terminata ad quantitatem: vt patet. Alioquin sper substantia corporega eneraretur vel corrumperetur: quando augmentaretur suaquantitas: vel minueretur. quod falsum est Tertio. quia qua ratione quantitas esset eadem cum materia vel cum substantia corporea habente partem et partem: eadem ratione cum qualibet qualitate corporali: et sic oporteret: quod plures quantitates essent simul per naturam. sicut et plures nature tales possunt esse simul in eodem subiecto. quod est falsum et impossibile. Quarto quia sicut dictum est supra: couersio panis fit in substantiam corporis christi et non imquantitatem. quia quantitas non est ibi per se sed tautum concomitatiue quare etc. lllius opinionis de no¬

¶ Ad motiuumi uo esse collato ipsi accidenti in sua separatione dico: quod separatio non est actio positiua termini alicuius: sed potius desiructiua inherentie illius quam habebat accidens ad subiectum. Et ideo non oportet: quod per ipsam deiur nouum esse ipsi accidenti. nec etiam ipsius accidentis et subiecti: nisi illud subiecti. sed illud non est ad propositum. QUande dicis quod quando accidens de nouo vnitur datur sibi nouum esse. Dico quod non datur sibi ex hoc nouum esse actualis existentie sibi essentiale. poterat enim preexistere illi vnioni. sed datur sibi noua vnio: que non est suum esse: sed est quoddam accidens eius: vt dictum est supra. quando autem separatur destruiur illa vnio: siue subiectum maneat siue non. Et ita magis argumentum est ad opposutum quam ad propositum.

¶ Ad motiuum de illa viriute supernaturali dico: quod nihil est. Potest enim accidens seipso esse in re non nherendo alteri sine tali virtute. et hoc a deo conseruante ipsum: et non conteruando inherentiam sui ad subiectum. Hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium articulum videntur due opiniones extreme. Una quod omnia accidentia in hoc sacramento sunt sine subiecto.

¶ Ad hoc adducuntur rationes. Prima est ista. omnia accidentia sunt in hoc sacramento sine primo subieto: puta sine substantia. ergo sunt sine subiecto. pro batio. essentialior est habitudo accidentium ad primum subiectum: quam ad alia: sicut effectus ad primam causam quam ad alias. quare etc.

¶ Secundo sic. nullum accidens est subiectum alterius quario methaphisice. Nam vnum accidens non conuenit alteri: nec deu nominat ipsum nisi quia ambo insunt: vel conuenit unt tertio: puta substantie. sed hic nulla est subsiantia. ergo etc.

¶ Tertio sic materia subiecta cum forma sunt cause omnium accidentium: que sunt in ea veut in actu primo phisicorum. sed in sacramento non est substantia aliqua: sicut subiectum. nec terminat deperdentiam accidentium: vt subiectum: vt patet ergo omnis accidentia sunt ibi sine subiecto.

¶ Quarto sic. si aliquod accidens esset ibi in subiecto: et non essent aliqua accidentia sine subiecto: hoc precipue videretur de relatione. sed relationi non repugnat esse sine subiecto. probatio. quia aut repugnaret sibi iue quantum accidens. et tunc nullum accidens posset esse sine subiecto. aut inquantum relatio. sed hoc non est verum. patet. quia relatio diuina non est in subiecto. ergo etc.

¶ Sic igitur dicunt isti: quod omnia accidentia in eucharistia sunt sine subiecto. p opinio de hoc: quod non omnia acciden¬

¶ Alia e ir tia sunt ibi sine subiecto: pro tanto: quia impossibile est qualitatem esse sine subiecto. ita quod qualitas secundum ipsos non posset separari a quantitate quacumque virtute. hoc enim implicat contradictionem: sicut dicunt.

¶ Ad hoc adducuntur rationes. prima est ista. qualitas corporalis non potest esse: quin sit sensibilis sed qualitas non esset sensibilis: nisi esset in subiecto: puta in quantitate. ergo etc.

¶ Secunda ratio nulla qualitas corporalis potest esse spiritualis. sed qualitas a quantitate separata est piritualis. vt videtur et potest inesse subiecto spirituali. ergo etc.

¶ Tertio sic. qualitas corporalis vel sensibilis non indiuiduatur nisi per quantitatem: vt videtur. quia quantitas est subiectum talium accidentium Accidens autem indiuiduatur per subiectum quia illa sunt vnum numero: quorum materia est vna. 7. metha. sed im possibile est quantitatem esse nisi indiuiduam: vt patet. quia actiones sunt circa singularia: primo metha. et omne quod est: ideo est: quia vnum numero est. ergo etc.

¶ Quarto sic. quantitas non potest esse sine qualitate puta sine figura. igitur nec multofortius qualitas corporalis sine quantitate. non omnia igitur accidentia sunt ibisine subiecto. Isti sunt duo modi dicendi. mihi dicendum: distin¬

¶ Aliter videtur guendo de subiecto quod subiectum alicuius accidentis secundum modum communem accipiendi subiectum potest accipi dupliciter. Uno modo bro subiecto immediato: ad quod scilicet immediate terminasur inherentia accidentis illius. Alio modo potest accii pro mediato et vltimo: quod scilicet vel vltimate licet non imediate terminat inherentiam accidentis: vel natum est terminare: vel saltem terminat inherentiam subiecti immediati ipsius accidentis et isto modo substantia dicitur subiectum accidentium quantumcumque non immediate sibi inherentium. Ac cipiendo igitur subiectum siue primo modo siue secundo modo dico: quod quantitas in hoc sactro est sine subiecto. Non enim potest habere aliud subiectum quam substantiam ipsam panis: vel materiam eius: quae non est in hoc sactermo. sed conuertitur vt dictum est supra. Unde non est in aliquo subiecto nec mediato nec in immediato. nec potest dici: quod infornet aliquid aliud. Nec enim corpus christi informat: vt patet. nec aliquid aliud. quaere etc.

¶ Secundo dico: quod accipiendo subiectum primo modo non omnia accidentia sunt ibi sine subiecto. vnde qualitas non est sine subiecto. nec aliqua alia accidentia quae sunt ibi: sed sola quantitas est ibi sine subiecto isto modo. non autem qualitas ipsa: sed est inquantitate sicut in subiecto. Nec obstat illud dictum aristo telis: quod accidens non accidit alteri accidenti. hoc enim inferius soluetur.

¶ Quod autem accidens possit accidere accidenti vt subiecto eius: probo primo sic. Illud est accidens alterius: quod inest ei essentialiter distinctum ab ipso: et predicatur per se secundo modo de ipso: et non est substantia. hoc patet ex terminis. sed aliquid quod non est substantia: sic se potest habere ad aliquod accidens. patet de passionibus geometrice demonstratis de quantitati bus vel figuris. sicut habere tres equales de triangulo: que ita conueniunt suis subiectis accidentibus nulla substantia existente: sicut substantia existente. patet ergo etc. Confirmatur. quia superficies est colorata per se secundo.

¶ Secundo sic. sicut probatum est in precedenti articulo huius questionis: relatio non potest esse sine immediato subiecto saltem. Ad illud enim habet essentia lem habitudinem: vt dictum est supra. sed planum est: quod ibi sunt multe relationes. sicut similitudo hostio ad hostiam secundum qualitatem vel dissimilitudo. vel equalitas seu inequalitas secundum quantitatem. Uel cit cunscriptio passiua et vbi respectu corporis continentis. vel passio: seu alteratio aliqua: seu actio aliqua: vel motus localis: vt dicetur infra. ergo non omnia accidentia sunt hic sine subiecto saltem imme diato. Ex ista ratione potest patere quod tenenda est illa prima via de relatione dicta in secundo articulo: quomodo potest esse sine subiecto mediato: quod est subiectum fundamenti: ita quod ad ipsum non habet necessariam vel essentialem habitudinem: licet aliquando ex modo et vsu loquendi magis denominetur illud per modum subiecti quam fundamentum quod habet rationem immediati subiecti: et cui primo inest vel inheret ipsa relatio.

¶ Tet tio sic. qualitas in hoc sacramento est extensa formaliter. patet. et actu sensibilis et in potentia proxima: sicut patet ad sensum. sed qualitas non est sensibilis in potentia proxima: nec extensa formaliter et actu: nisi vel sit extensio: vel subiectum extensionis: vel insit ex tensioni sicut subiecto aliquo modo vel eadem a subiecto cum extensione ipsa. Planum est autem quod non est extensioipsa vel quantitas: nec est subiectum extensionis vel quam titatis: patet igitur econuerso quantitas vel extensio in hoc sacramento est subiectum qualitatis. et ita non omnia accidentia sunt ibi sine omni subiecto.

¶ Tertio dico quod licet qualitas sit ibi in quantitate sicut in subiecto: posset tamen esse absolute sine omni subiecto: et separata ab omni subiecto. breuiter siue illud sit quantitas si ue quicquid aliud. et hoc posset probari per illas. iiii. conmunes rationes precedentis articuli: quibus probatum fuit quod omne accidens absolutum potest esse sine subiecto vel separari ab ipso. et per consequens qualitas ipse quecumque. quia est accidens absolutum.

¶ Tamen adduco rationes speciales. Prima est hec. Absoluto magiperfectiori non magis repugnat per se esse quam absoluto imperfectiori. sed qualitas est absolutum perfectius et actualius quam quantitas. Tum quia qualitas secundum eos et veritatem est principium agendi aliquid actione reali. non aum quantitas. Tum quia substantiis nobilioribus conueniunt nobiliores qualitates: non autem nobilior quantitas. et ita qualitas in sua perfectione correspondet proportionaliter perfectiori scilicet substantie: non autem quantitas. Tun quia per qualitates substantie perfecte consequunifines suos: immo ipsi fines et operationes beatifice creaturarum sun qualitates. Tum quia secundum alios satem qualitas sequitur compositum ratione forme: sed quantitas ratione materie. forma autem nobilior est et perfectior quam materia. Tum quia qualitas vel magis conuenit cum perfectione simpliciter in vno conceptu vniuoco: vt patet de sapientia vel iustitia. non autem quantitas vel saltem in analogia entis magis est propinqua perfectioni simpliciter. ergo etc. Si dicas quod ex ista ratione vltima sequitur quod quantitas si nobilior. quia est propinquior substantie que est nobilior simpliciter. dico quod non valet hoc de omni qualitate: puta de spirituali qualitate. Non enim quantitas est propinquior substantie spirituali quam illa. immo nec conuenit spirituali substantie.

¶ Secundo dico etiam quod nec valet de corporali qualitate et ipsa quantitate. quid licet quantitas sit propinquior et similior substantie quam tum ad subici: non tamen quantum ad actualitatem et perfectionem intensiuam. et ita non est proprie propinquior substantie vel similior quantum ad id quod est nobilius et perfe ctius in ipsa scilicet quantum ad actualitatem: litet quantum ad potentialitatem receptiuam sit propinquior. quia ipsam substantia immediate suscipit: et mediante ipsa alias qualitates corporales: quas etiam quantitas suscipit. Et ita non oportet quod quantitas sit nobilior qualitate: sicut nec oportet quod simia sit nobilior equo. quia magis assimilatur homini. quare etc.

¶ Secunda ratio est ista quod qualitas possit separari a quantitate. quia si non: aut hoc est quia quantitas est subiectum qualitatis: quia est tale subiectum quod per ipsam qualitas est sensibilis. sed primum non obstat. quia tunc etiam quamtitas non posset separari a substantia quod est falsum. nec secundo modo: quia econuerso magis videtur quantitas esse sensibilis per qualitatem. Nam qualitas est sensibilis per se primo: quantitas autem non. et tamen quantitas potest esse sine qualitate. ergo etc.

¶ Ter tia ratio est ista. sicut qualitas corporalis est aliquid sensibile per se: ita et quantitas. Et sicut qualitas in potentia proxima non est sensibilis nisi quanta et extensa per quantitatem: ita nec quantitas est sensibibilis in potentia proxima nisi qualis et affectata aliqua qualitate sensibili: sed hoc non obstante non potest quantitas separati a qualitate et esse sine omni qualitate ergo et econuerso. quaelitas sine quantitate alio non obstante.

¶ Quarta ratio quia substantia et quantatis sunt duo subiecta qualitatis secundum alios essentialiter ordina ta: ita quod substantia est primum simpliciter sicut ens. Tunc arguo. non est magis essentialis habitudo ad subiectum non primum quam ad subiectum simpliciter et essentialiter primum. Sicut patet de habitudine effectus ad causam simpliciter primam et ad secundam. sed habitudo qualitatis ad substantiam que est subiectum simpliciter primum: non est necessaria. quia potest esse sine substantia. igitur nec ad quantitatem est necessaria: sed potest esse sine illa vt videtur. De ista ratione pa rum curo. quia forte nihil valet nisi ad hominem et contra eos.

¶ Quarto dico quod accipiendo subiectum secundo modo scilicet pro vltimato terminante vel nato termi nare dependentiam accidentis vel ipsius subiecti immediati. omnia sunt ibi sine subiecto. quia illud subiectum non potest dici nisi substantia: vt patet. substantia enim sola nata est vltimo terminare vt predictum est. sed non est ibi aliqua substantia que sit subiectum alicuius istorum accidentium. quare etc. Patet igitur quom omnia sunt ibisine subiecto: et quomodo non.

¶ Ad euidentiam tamen predictorum et etiam solutionis rationum notandum est quod quando aliquod accidens im ediate inheret alteri accidem ti: vt qualitas quantitati: dato quod illud accidens cui inheret: alteri subiecto inhereat sicut quantitas substantie: impossibile est quod inherentia qualitatis per se terminetur ad substantiam vel ad subiectum mediatum. Tunc enim esset impossibile manere talem inherentiam ad subiectum immediatum: nisi manente subiecto mediato vel vltimato. quod est falsum. Ita quod per se nec mediate nec immediate ad ipsum non terminatur. sed si potest dici quod terminetur: hoc non est nisi per accidens pro tanto: quia immediatum subiectum ad quod terminatur illa inherentia: inheret illi subiecto mediato. non plus. sicut inherentia qualitatis ad quantitatem per se et veraciter non terminatur ad substantiam cui inheret quamtitas. dicitur tamen per accidens ad ipsam terminari. quia quantitas inest sibi¬ aliorum qui dicunt quod omnia

¶ Ad primum accidentia sunt hic sinequocunque subiecto. dico quod non est essentialior habitudo illorum accidentium que ponuntur hic in subiecto ad substantiam quam ad subiectum suum immediatum. in quo ponuntur manere. Nam si sit sermo de qualitate: dico quod nec ad substantiam: nec ad quantitatem subiectum suum immediatum habet essentialem habi tudinem: vt probatum est supra. sed ad quantitatem subiectum suum immediatum habet habitudinem accidentalem et inest sibi in sacramento sicut ante: quamdo manebat substantia panis: et eadem habitudine vel inherentia. Ex quo patet quod non terminabatur per se illa inherentia ad substantiam panis: nec substantia panis erat subiectum per se. Et ideo licet non maneat substantia panis: manet tamen talis imherentia qualitatis ad quantitatem. Si vero sit sermo de respectiuis: dico quod habent respectum essentia lem ad subiecta immediata: puta ad fudamenta que non terminantur ad subiectum mediatum: sicut nec respectus accidentalis accidentis absoluti. Et ita etiam possunt manere manente subiecto immediato et termino saltem aliqui respectus: qui manent in eucharistia. et breuiter omnis respectus nisi forte diceretur quod sunt aliqui respectus qui non solum habent essentialem habitudinem ad fundamemtum vel subiectum immediatum: sed etiam ad mediatum: et per se terminatam ad ipsum: sicut superius tangebatur. Et nullus talis respectus in eucharistia manere diceretur.

¶ Ex qua statim apparet quod non est simile de accidentibus que ponuntur manere in eucharistia in subiecto comparando ea ad primum subiectum scilicet substantiam et secundum immediatum: et de effectu comparando ipsum ad causam simpliciter primam et ad secundam. Nam dico quod effectus quicunque positiuus habet essentialem respectum sibi consubstantialem terminatum per se primo ad causam primam: et habet respectualium accidentalem ad causam secundam extrinsecam actu exstentem. Accidentem dico: quia causa extrinseca secunda destructa potest talis effectus manere: et talis respectus sibi non inesse.

¶ Ad secundum dico quod immo necessario oportet quod vnum accidens sit sub pectum alterius accidentis: vel possit esse. Ad philosophum potest dici dupliciter: primo quod si ex intentione loquitur: intelligit dictum suum de duobus vel pluribus accidentibus disparatis: quorum vtrumque eque immediate conuenit substantie sicut album et musicum: vel album et dulce. Neutrum enim talium est subiectum alterius. non autem intelligit de accidentibus ordine quodam respicientibus substantiam: vt de albedine et quantitate. vnum enim eorum potest esse subiecium alterius. Si dicas quod dependens aliqua dependentia non potest terminare depedentiam eiususdem rationis. et ita imherens non potest terminare inherentiam aliquam: nec accidens esse subiectum accidentis. Dico primo ad propositionem que assumitur quod non est vniuersali ter vera. Filius enim dependet ad patrem secundum filiationem: et tamen ipse potest esse pater alterius filii: et terminare filiationem eius manens filius pa tris sui. Secundo dico quod in propossio est verum scilicet dependentia vel inherentia quantitatis ad substantiam non est eiusdem rationis cum inherentia qua litatis ad quantitatem: nec esse potest. sicut nec ex trema sunt eiusdem rationis. Aliter dici potest quod aristote. non loquitur ibi ex intentione propria taquam istud dictum sit absolute verum: sed magis aliquid sequens ex ypothesi quam intendit ibidem improbare. Arguit enim sic. Si contradictoria sint si mul vera. ergo omnis predicatio est per accidens et per consequens necesse est praedicationem in infinitum protendi. sed in infinitis non est ordo. II metha. qui ibi primum. ergo nullum accidens habebit ordinem per se ad aliud accidens. et ita non magis accidet hoc accidens illiquam econuerso. Et ita accidens non accidet accidenti: nisi quia ambo tertio: quod reputat inconueniens. Ex quo patet quod non scribit illam propositionem sicut veram: sed magis sicut falsam et ita potest duct auctoritas ad oppositum eius quod adducitur: puta quod accidens accidit accidenti. Aliter adhuc dicere tur quod accidens non est subiectum accidentis vltimum simpliciter et remotum. quia tale est substantia et simpliciter independens vel potius non inherens.

¶ Ad tertium de materia subiecta cum forma dicitur quod licet materia subiecta cum forma sint benesubiectum remotum vel partes subiecti potius quam subiectum accidentium aliquorum qui insunt toti per se subiecto: quandiu insunt non tamen oportet quod sint omne subiectum puta immediatum. Et ideo destructa substantia bene possunt immediate manere talias accidentia in subiecto immediato. De illo autem ad cidente quod inest substantie immediate sicut quantitas: dico quod est ibi sine omni subiecto.

¶ Ad quat tum de relatione dico quod nullus respectus est ibi sine omni subiecto: et repugnat hoc respectui creato accidentali qui est accidens sicut probaui supra. Qando dicis quod non. quia aut inquantum respectus sic absolute in communi analogice sumpio. dico quod non vt sic. quia tunc respectui diuino licet nihil sit sibi commne vniuocum cum talirespectu creato: conueniret esse in subiecto: et non posset esse sine subiecto quod est falsum. Tunc enim esset acd cidens aut inquantum accidens. dico nec sic inquantum accidens in communi analogice acceptum. quia tunc omni accidente repugnaret. sed inquantum talis respectus accidentalis repugnat sibi hoc: vit dictum est supra. ideo non valet. aliorum qui probant quod qua

¶ Ad primum litas non potet ibi esse sinesubiecto: dico quod qualitas libet seipsa sit sensibilis per se primo: non tamen in potentia proxima habet ex seipsa quod sit sensibilis. quia requiritur aliquid aliud cum ipsa ad hoc vt actu possit sentiri: puta quod sit quanta et extensa. quia sensatio est operatio organica et extensa. Sicut etiam puer licet habeat potentiam generati uam: non tamen est in potentia proxima ad actu geuerandum statim: vel etiam ad intelligendum: sicut etiam potentia visiua: licet sit visiua se primo: non tamen sine quocumque alio: vt specie vel lumine est in potentia proxima ad videndum. et tamen planum est quod potest esse sine talibus multis. immo et ipsa potest separari a corpore secundum ponentes potentias esse consubstantiales ipsi anime. Dico ergo quod qualitas siesset separata: esset sensibilis: sed non in potentia proxima. Et idem argumentum potest fieri contra eos de quantitate.

¶ Ad secundum dico quod qualitas licet esset sepatata a quantitate: non tamen esset spiriiualis: nec posset inesse propter hoc subiecto spirituali: sed esset qualitas corporalis habens ex seipsa et natura sua paries homogeneas et possibiles extendi per quantitatem: quindo inessent sibi.

¶ Ad tertium dico quod qualitas non indiuiduatur per quantita¬ tem que est subiectum eius: sed per differentiam imdiuidualem sibi intrinsecam et essentialem. Ad philosophum dico quod vel accipit ibi materiam pro differentia indiuiduali contrahente quiditatem que frequenter dicitur forma. vt intelligit de materia non in qua: sed ex qua: que est altera pars compositi. quia vnum numero simul non habet nisi vnam talem materiam. Nec intelligit etiam quod per illam materiam indiuiduetur. et quod non possit accipere materiam ibi pro subiecto vel materia in qua accidentium: patet. quia tunc omnia accidentia que insunt eidem subiecto. essent vnum numero. quod est manit festum falsum. quia talia frequenter sunt diuersa specie: et per consequens numero.

¶ Ad quartum dico quod si figura est aliqua qualitas absoluta superaddita quantiati sicut imaginatur argumentum: quantitas potest esse sine figura et econuerso indifferenter. si vero non: tunc non currit argumentum. principale argumentum

¶ Ad primum pater quod substantis corporea potest esse sine quantitate. Nec corporea est cor poreitate substantiali per quantitatem: sed per seipsam. Similiter etiam substantia potest esse sine quacunque relatione accidentali. Nec illa relatio quam habet creatura in ratione vestigii ad deum est accidens de quarto genere. sed est sibi consubstantialis et eiusdem generis cum ipsa. Ad illud vero de vnione materie et forme: sine qua non potest esse substantia conposita: diceretur quod licet sine ipsa non possit esse substantia composita: tamen materia que est subiectum vnionis sue ad formam: potest esse sine tali vnione: et forma similiter sine sua. Compositum vero non est subiectum talis vnionis. Et ideo argumen tum ad propositum minime videretur. Aliter quod licet aliqua subi: antia possit esse sine quolibet accidente: non tamen quelibet sicut in proposito. nec oportet. Sed prima responsio magis valet. Tertio diceretur quod licet in fieri et in esse requiratur talis vnio vt compositum sit vel generetur vel etiam. conseruetur ab agente naturali: non tamen vt a deo conseruetur. Ita quod posset conseruari substantia conpositi sine tali vnione: vel etiam creari a deo. nec implicat contradictionem hoc: quod substantialiter compositum sit id quod est: et non sit compositio vel vnio partium: que dicit aliquod accidens. Si non placet tibi: cogita aliam solutionem ad istud valde difficile argumentum.

¶ Ad secundum dico quod non pari ratione omnia accidentia possunt esse sine omni subiecto: sicut aliqua. Et hoc apparet expreditis.

¶ Ad tertium dico quod album solam qualitatem significat de principali significato. significat tamen in concretione ad subinctum. non autem albedo. Et ideo licet possit esse albedo sine subiecto: non tamen album. Similiter etiam de quantitate et quanto proprie loquendo. Unde puto quod nichil est proprie quantum: nisi subiectum cui inheret quantitas: vel idem subiecto sibi: quod non est quantitas ipsa. Sed reputo istam simpliciter fal sam quod quantitas sit quanta: sicut quod qualitas vel albi do sit alba non obstante quod quantitas sit diuisibilis In plus enim esse diuisibile quam quantum. quia potest dici et de quantitate et de quanto.