CIrca distinctionem decimansextam nichil quero. Esset enim querendum: an creatura rationalis cuius est homo sit ad maginem dei. Sed de hoc quesi tum est in primo dissinctione. 3.

¶ Et ideo transeo ad decimam septimam distinctionem et quero primo circa eam. Utrum in homine sit aliqua forma substantialis alia cum anima intellectiua.

¶ Uidetur quod non. ¶ Primo sic. Generatio vnius est corruptioalterius: igitur adueniente vna forma substantiali per generationem recedit vel cedit alia per corruptionem. Sed hoc posito non potest esse in homine nec inaliquo alio nisi vna forma substantialis: ergo etc.

¶ Secundo sic secundum philosophum primo de generatio ne vle. scilicet materia prima est subiectum generationis Sed si in homine essent plures forme subiectum generationis hominis non esset vle vel materia: sed magis aliquid compositum ex materia et forma quod esset subiectum anime rationalis: ergo etc.

¶ Tertio sic. quelibet forma substantialis cum materia constituit suppositum alicuius speciei et ipsam consequitur indiuiduum alicuius speciei. Sed homo non est duo indiuidua vel duo supposita duarum specierum: ergo non habet in se duas vel plures formas substantiales.

¶ Quarto sic. Forme substantiales sunt sicut numeri: vt dicitur. 8. meta. ergo sicut ad pluralitatem vel variationem numerorum vel etiam vnitatum in numero sequitur diuersitas specierum: ita ad multitudinem vel variationem formarum substantialium. Sed hoc mo non est plurium specierum: igitur nec in se habet plures formas substantiales.

¶ quarto thopicorum dicitur et. 7. Contra. meta. quod corpus est pars hominis. Sed corpus non dicit materiam tantum nec includit animam: quia non esset pars hominis sed homo ergo includit aliam formam substantialem ab anima intellectiua: ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ponam vnam opinionem cum suis motiuis quod nec in homine nec in aliquo composito perse vno sunt plures forme substantiales et aliqua illorum motiuorum que sunt principalia reducam contra eam vel contra opinantes.

¶ Secundo ostendam quod in omni animato et specialiter in homine sunt plures forme substantiales.

¶ Tertio ostendam quot sunt forme substantiales in homine et in quolibet animato.

¶ Quarto quomodo se habent ad materiam et faciunt vnum per se.

¶ Quinto respondebo ad rationes ponentium primam opinionem.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum. Est vna communis opinio quod in homine nec in aliquo animato vel composito per se vno sunt plures forme substantiales: et per consequens in hom ne non est aliqua substantialis forma preter intellictiuam.

¶ Ad hoc adducuntur rationes. Prima est ista. Unius per se entis substantialis est vnum esse per se hec est plana. Sed forma substantialis dat esse substantiale: ergo vnius per se entis tantum est vna forma substantialis.

¶ Et confirmatur: quia ex duobus actibus non fit vnumper se. Sed ex actu et potentia. 4. meta. et. 2. de anima. Sed ex actu et potentia fit vnum per se. Hec est enim ratio quare ex materia et forma ex anima et corpore fit vnum per se. Sed due forme. substantiales sunt duo actus et compositum ex materia et vna substantiali forma est ens in actu simpliciter: ergo nec ex duabus formis nec ex composito exmateria et vna forma fit vnum per se cum alia.

¶ Se cunda ratio est ista. Forma substantialis dat esse simpliciter et subiectum eius est ens in potentia. Forma vero accidentalis dat esse secundum quid et subiectum eius est ens in actu. Ex hoc sic. Omne illud quod aduenit entiin actu per formam substantialem est accidens. Hec est enim ratio accidentis per quam distinguitur a forma substantiali. Sed si in animato vel in aliquo essent plures forme substantiales posterior adueniret composito existenti in actu per primam: igitur posterior et set accidens et transmutaretur tale subiectum ad accidens et non ad formam substantialem.

¶ Ex quo patet quod est implicatio contradictionis manifeste ponere in eodem per se vno plures formas substantiales. Confirmatur hoc per Aristotelem. 5. phisi. vbi probat pro generatio non est motus: quia quod generatur non est quod mouetur: est igitur subiectum generationis vel transmutationis ad aliquam formam est non ens in actu et non est ens actu per aliquam formam substantialem. Si autem dicas quod immo per formam incompletam: tunc non est via ostendendi aliquod accidens. Dicam enim tibi quod omne accidens erit forma substantialis completior et perfectior et quod alie omnes sunt imperfecte quod est falsum: qua re etc.

¶ Et confirmatur hoc: quia compositum ex priori forma et materia non est minus in actu quam compositum ex materia et forma lapidis vel corporis simplicis: quia est aliquid nobilius. Sed omne adueniens conposito ex materia et forma lapidis est accidens: quia illa est specifica: et per consequens non minus forma corporis: ergo etc.

¶ Tertium motiuum est istud vnum eorum que accipiuntur in aliquo ex diuersis formis non predicatur de alio per se primo modo sicut nec vna forma de alia: sed predicantur vel per accidens siforme non habent aliquem ordinem inter se. Sicut hic album est dulce vel per se secundo modo si forme habent ordinem sicut superficiatum est coloratum vel huiusmodi. Sed si in homine essent plures forme substantiales ab vna acciperetur genus et ab alia acciperetur species. Sicut corpus a forma corporea. Animal a forma sensitiua. homo ab anima intellectiua: et tund genus per se primo modo non predicaretur de specie: nec per consequens diffinitio de diffinito. Sed hoc est plane falsum ergo etc.

¶ Confirmatur istud quia septimo metha. dicitur quod genus non est aliquid preter species: nec est distinctum essentialiter ab eis

¶ Item ibidem dicitur quod differentia vltima dicit totam substantiam rei diffinite et etiam dicitur quod bi pedalitas est quedam pedalitas et iterum quod non ordo in substantia. Sed hec omnia essent falsa si genus et differentia vel species acciperentur a diuersis formis essentialiter distinctis et ordinatis existentis in composito sicut patet: quare etc.

¶ Quartum motiuum est quia pluralitas non est ponenda frustra et sine necessitate sicut dicitur I phisi. Quia frustra fit per plura quod potest fieri et eque bene per pauciora. Sed omnia possunt saluari per vnicam formam et multo melius quam per plures ergo etc. Probatur minor: quia cum forma posterior sit perfectior et superior videtur quod virtualiter et eminenter contineat inferiores. Sicut etiam Aristo teles dicit. 2. de anima quod sicut Trigonum in tetrago non et tetragonum in penthagono sic et circa animam Nam sicut vegetatiuum in sensitiuo et sensitiuum imintellectiuo: et per vnam formam possunt saluari omniavt videtur et multo melius est saluare omnia per vnum nobilius et perfectius quam per multa innobiliora et in perfectiora.

¶ Confirmatur istud: quia quaesunt dispersa in inferioribus et minus nobilibus conueniens est quod vniantur in superioribus et vnitiue contineantur inipsis sicut etiam superius dicebatur de forma mixti respectu forme elementorum. Cum igitur corporea in elementis et vegetatiua in plantis et sensitiua in animalibus distinguantur et tanquam in pluribus entibus inperfectis et inferioribus sequitur quod in homine debeant omnes vnitiue contineri in intellectiua et sic in aliis superioribus inferiores forme secundum gradus suos Ista sunt motiua principalia.

¶ Adducuntur etiam alia ab stis. Quorum primum est istud. Impossibile est et implicat contradictionem quod idem corpus sit mortuum et viuum. Differunt enim genere nec sunt idem specieSed si in homine essent plures forme substantiales amota anima intellectiua remaneret idem corpus numero quod prius per aliam formam manentem: ergo etc.

¶ Confirmatur quia viuere in viuentibus est esse. ergo totum esse viuentium est viuere. Sed viuere non est nisi per animam: ergo in esse ipsius viuentis non est forma nisi anima. Alioquin enim anima separata corpus si haberet aliquid de esse vel aliquod esse quod prius habuit per aliquam formam tunc viueret sine anima.

¶ Secundum est istud. Si in homine esset alia forma ab ipsa que daret esse corpus vel carnem. Sequeretur quod caro mortua et viua essent vniuoce caroquia anima recedente maneret eadem caro per illam formam manentem. Sed hoc est falsum et contra Aristotelem. 4. metheororum: quia vnumquodque habet propriam operationem in quam dum potest est illud dum autem non potest non est illud nisi equiuoce. Caro autem mor tua non potest in opus carnis scilicet in conuersionem alimen ti in carnem vel huiusmodi: ergo etc.

¶ Tertium motiuum est: quia non est minus perfecta anima intellectiua in suo genere quam forma accidentalis. Sed per eandem formam in genere accidentis est aliquid in specie et in genere sub alterno et in genere generalissimo sicut per colorem simplicem puta per albedinem in specie specialissima coloris et in genere vtroque. Nec est aliqua forma accidentalis que non sit specifica in genere suovt patet: ergo per eandem formam simplicem homo est homo et animal et corpus et substantia et non oportet ibiponere plures formas per quas sibi generant ista. Si enim per vnam esset in genere et species omnes includeret genus non predicaretur de specie sicut nec pars de toto.

¶ Quartum motiuum est quia in vnaet eadem materia non est nisi vnica potentia ad eandem et vnicam speciem secundum commentatorem. 12. metha. Nam habilitates materie multiplicantur et vniuntur secundum multiplicationem specierum vel vnitatum speciei. Sed si in aliqua vna specie essent plures forme. substantiales cum ille essent alterius ad ipsam essent diuerse potentie: quia aliud est posse sanari et egrotare. 5. phisicorum: ergo etc.

¶ Et confirmatur quia vnapotentia non est in materia mediante alia: ergo nec vnaforma mediante alia. Sed si essent plures forme in eodem vna esset in materia mediante alia: ergo etc.

¶ Ad hoc adducuntur auctoritates. Prima est gennadii de ecclesiasticis dogmatibus vbi dicit sic. Neque duas animas dicimus esse in vno homine sicut Iacobus et alii cyrorum scribunt vnam animalem qua animatur corpus et mixta sit sanguini et alteram spiritualem que rationem ministret. Sed dicimus vnam et eandem esse animam in homine que et corpus sua societate viuificet et semetipsam sua ratione disponat.

¶ Secunda auctoritas est commentatoris. 3. de celo comento. 67. vbi dicit. Impossibile magnum est quod compositum non habeat vnam formam et in principio de substantia orbis loquens de materia dicit. Si materia haberet formam substantialem aliquam nullam aliam reciperet nisi illa destructa: ergo in eodem nec stant simul plures anime nec etiam plures forme.

¶ Dicunt ergo isti primo quod nec in homine nec in aliquo composito substantiali per se vno sunt plures forme substantiales: quelibet enim forma substantialis nata est cum materia constituere proprium indiuiduum et suppositum sicut videtur eis et dicebatur supra de formis elementorum et ideo sicut in eodem non sunt plura supposita. Ita nec plures forme substantiales.

¶ Secundo dicunt isti quod aliquod accidens non est in materia nisi mediante forma substantiali: quia materia subiecta cum forma rei. I. phisi. et per consequens omnia accidentia precedentia aduentum anime corrumpitur in aduentu eius sicut et quelibet forma precedens et ipsam animam consequuntur noua accidentia vel ipsum totum per animam secundum omnes gradus essendi quos dat anima proportionaliter et similiter quando anima separatur omnia accidentia hominis corrumpuntur et alia noua et multa consimilia inducuntur ad aduentum noue forme.

¶ Hec est positio cum motiuis et modo dicendi. Dimitto autem quantum ad istum articulum reducere principalia motiua contra eos vsque ad quintum articulum in solutionibus: scilicet eorumdem motiuorum. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum. Probo primo quod in quolibet animato sunt plures forme substantiales. Postea de homine specialiter.

¶ Quantum ad primum arguo primo sic. Anima est actus phisici corporis organici potentia vitam habentis in. 2. de anima. Sed corpus non dicit solam materiam cum quantitate: quia istud totum non est informabile per se ab anima cum sit vnum per accidens nec materiam cum illo modo quantitatiuo quem fingunt aliqui derelictum in materia ex quantitate: quia nullus talis derelinquitur in materia sicut nec ex aliis formis: ergo dicit materiam cum forma substantiali aliqua. Sed anima est alia forma substantialis: igitur in quolibet animato sunt plures forme substantiales.

¶ Respondetur ad hoc quod Aristoteles non dicit animam esse actum corporis tantum: sed actum corporis phisici potentia vitam habentis. Et dicit postea quod talis potentia non est abiiciens animam. Unde manifestum est quod in eo cuius anima dicitur actus puta in corpore etiam ipsa anima includitur eo modo loquendi quo dicitur quod calor est actus calidi et lumen lucidi. Non quod seorsum sit lucidum sine luce vel non includens lucem sed quia est lucidum per lucem. Similiter dicitur quod anima est actus corporis: etc. Non quia corpus sit per aliam formam quam per animam non includens animam: sed per animam et est corpus et organicum et potentia vitam habens: et ita ratio non concludit plures formas.

¶ Contra istam solutionem dico quod ipsa corrumpit totam intentionem Aristotelis.

¶ Primo quia in eadem serie textus dicit quod sic ex corpore et anima fit vnum sicut ex cera et figura et sicut ex pupilla et visu. Sed planum est quod nec cera includit figuram nec econuerso: nec visus includit pupillam: nec econuerso: ergo nec anima includit corpus nec econuerso.

¶ Secundo quia anima diffinitur ab Aristotele ad modum formarum naturalium per proprium subiectum et perfectibile suum proportionatum. Sed subiectum nullo modo includit formam nec perfectibile perfectionem. Alioquin seipso intrinsece esset perfe ctum non expectans perfectionem: ergo nec corpus per quod philosophus diffinit animam vel describit includit. Unde ridiculum est dicere quod accipiat ibi corpus pro toto et animam pro parte. Non sic enim Aristoteles docuit describere vel diffinire formas naturales: sed per additamentum subiecti quod non includit eas: nec includitur ab ipsis. Licet ergo dicatur lux esse actus lucidi et albedo albi: non tamen describendo vel diffiniendo sic dicitur. Tunc enim idem acciperetur vt additamentum in sua diffinitione: quia totum in descriptione partis: et per consequens pars in diffinitione partis quod est ridiculum.

¶ Tertio quia Aristoteles probat ex intentione reprobando illos qui non fecerunt mentionem de corpore diffiniendo animam vel describendo quod anime diuerse requirunt diuersa corpora sicut proprius actus propriam materiam Modo planum est quod corpus accipitur vniformiter sicut prius acceperat describendo animam: igitur corpus in descriptione anime accipitur pro materia anime et pro passiuo vel receptiuo. Unde et ibidem dicit quod actus actiuorum sunt in patiente disposito. Sed materia non includit formam nec econuerso. Patet ergo nec corpus animam. Quid enim esset dictum Aristotelis si corpus includeret animam quod diuerse anime requirunt diuersa corpora. Quis enim est ita cecus qui dubitet de hoc.

¶ Ex quibus plane liquet quod quando subiunxit est autem potentia non abiiciens animam quod non intellexit potentia vitam habens includere animam. Si enim sic intellexisset debuisset sic dixisse actu vitam habens: quia includens vitam vel animam. Sed hoc dixit pro tanto: quia corpus tale phisicum organicum non est in potentia remota ad vitam vel ad animam sic quod non possit immediate informari anima sicut est semen vel fructus: vt dicit ibidem ipsemet Sed est in potentia propinqua ad animam non abiiciens ipsam. Non quia includat ipsam: sed quia immediate potest per ipsam informari sicut proprium perfectibile dispositum a sua perfectione vel saltem nume ro est idem cum tali corpore sic disposito licet aliquando in dispositum non habens aliam formam specificam repugnantem anime sicut semen vel fructus et sic stat ratio prima.

¶ Secunda ratio est ista. Impossibile est ponere accidentia terminata in materia: nisi cum aliqua forma substantiali. Licet enim secundum commentato rem de substantia orbis quantitas interminata praecedat formam substantialem in materia pro tanto non requirit nec determinatur ad certum gradum quantitatis sed in differens est: vt sic ad maiorem vel minorem gradum. Tamen vt terminata est sequitur formam et non est terminata nec exigit certum gradum in maius vel in minus nisi per formam aliquam et hoc etiam ipsi fatentur quod accidens determinatum non est in materia forma substantiali: sed in corporibus omnium viuentium post separationem anime vel corruptionem ipsorum manent multa acciden tia terminata eadem que prius vt probabo: ergo manet eadem forma substantialis eadem que prius quae in ipsis erat cum anima: ergo in quolibet animato sunt plures forme substantiales. Probatur minor et in vegetabilibus mortuis et in animalibus et in hominibus quod remanet eadem quantitas et figura et multa talia quae prius vt videtur: ergo etc.

¶ Dicitur ad hoc quod non sunt eadem accidentia in numero que prius: sed similia consequentia nouam formam inductam vicinam tamen vel proximam precedenti forme.

¶ Contra. Primo ex dictis eorum quia indiuiduatio substantie et accidentium per consequens est per materiam. Sed in generato et corrupto est eadem materia: ergo eadem accidentia.

¶ Secundo quia istud est falsum. Nam a quocumque agente et qua litercumque non euenit idem effectus: sed determinatus effectus est a determinatis causis nisi per accidens vel casualiter causetur quod non est in proposito: quia istud comtingit semper et in pluribus: sed a quocumque et quomo documque corrumpatur animatum vniformiter habet talia accidentia qualia prius habuit: ergo talia accidentia non causantur a corrumpente animatum nec per consequens a generante aliud post ipsum: quia idem est generans et corrumpens vt videtur et si non sint idem quero a quo effectiue causantur ista accidentia consimilia alia que tu ponis. Non ab essentia materie prime: quia illa quantum est ex se est in pura potentia passiua et indifferens ad quamlibet formam. Nec a priori animato corruptonecsa prioribus accidentibus: quia illa non sunt in eodem instanti in quo corrumpuntur nec ab influentia corporis celestis corporis quinti: quia si in eodem loco et situ corporis et aspectu ad caelum corrumpatur animatum paruum vel animatum magnum remanet magnum: et talis figure vel animatum album remanet album velanimatum nigrum remanet nigrum: et ita si in eadem hora et loco et constellatione decapitaretur paruus et niger vbi decapitatur magnus et albus non apparerent in corpore parui et nigri talia accidentia qualia in magno et albo quod tamen esset si constellatio faceret hoc

¶ Si dicas de dispositione materie que est diuersa eadem questio est. Nec etiam a natura noui generati fluunt talia accidentia: quia cum forme et nature sint alterius et alterius rationis non determinant sibi talia accidentia consimilia vel eiusdem rationis: Etiam quia secundum te nichil agit in seipsum per se et directe etiam quia ibi ita sunt accidentia inflicta per violentiam sicut cicatrices vel per artem sicut ferratura equi vel huiusmodi sicut alia. Sed a nulla causa naturali possunt esse ista nec consimilia: vt patet: ergo prius existebant ista accidentia et non sunt noua nec alia: sed non manent nisi cum aliqua forma substantiali manente: ergo etc.

¶ Tertio hoc declarant alii: quia sensus bene dispositus obie cto sufficienter approximato et medio disposito iudicat ista accidentia esse numero eadem quae prius. Sed sensus omnibus istis suppositis non fallitur. Alioquin dicetur quod nullam certitudinem habemus de aliquo sensibili: et per consequens nullam scientiam: sed quod omnia sunt in continuo moueri et nichil manet idem sicut dicebant. Pitagorici ergo hoc est verum quod sunt tadem accidentia que prius et non sine aliqua forma: et go etc. Sed isti probationi non innitor: quia non video quin sensus possit falli circa talia instantanee mutata si iudicat ea esse eadem cum predictis. Si enim in instan¬ ti deus corrumperet albedinem alicuius corporis et im instanti eodem aliam ibidem reponeret visus iudicaret aliquid de identitate vel diuersitate istarum albedinum iudicaret quod esset eadem albedo que prius et tamen planum est quod non esset eadem vel saltem posset iudicare diuersitatem. Unde nescio si visus se intromittat de hoc vel sensus et si intromittat se: tunc decipitur. Sed omnia non stant que requiruntur ad hoc quod sensus non decipia tur: quia non stat idem obiectum licet simile et sic in proposito diceretur et ideo alie probationes plus valent.

¶ Tertia ratio est ista. In vltimo instanti in quo cor pus animabile est ab anima et dispositum ad ipsam et in quo habetur anima: quia amplius non expectatur. Et set enim tempus medium post dispositionem vltimatam in quo non esset animatio nec generatio: sed in alio instanti tempus illud quod est absurdum et frustra. In illo dico instanti vltimo manet forma precedens vel prioret accidentia dispositiua per consequens. Aut non. Sisic habeo propositum: quia simul in instanti eodem sunt plures forme substantiales in materia scilicet forma prior et anima ipsa que habetur in illo instanti: et qua ratione si mul possunt stare in illo instanti eadem ratione per tenpus sequens. Si non manet sed corrumpitur si forte tu diceres immo sine forte.

¶ Contra primo quia ex hoc sequitur quod nihil praecedens nec forma illa per consequens nec accidentia sint dispositiones respectu anime: quia non manent cum ipsa: sed omnia corrumpuntur et in illo instanti manet materia nuda: sed non plus est dispositamateria nuda ad formam viui quam ad formam lapidis nec plus ad formam asini quam ad formam equi: igitur totum est frustra quicquid precessit: quia non habetur finis nature nec aliquod animatum: quare etc

¶ Dices quod forma praecedens est dispositio in fieri et non in esse: et ideo non oportet psam manere cum forma nec etiam accidentia illa

¶ Secundo dices quod si ratio esset bona eodem modo concluderet de quolibet generabili substantialiter quod in ipso sunt plures forme: quia in illo instanti vltimo oporteret per eandem rationem manere formam priorem sicut et dispositiones ad formam posteriorem quia cum dispositiones sint accidentia terminata non possunt manere nisi manente forma substantiali per quam terminantur et sic forma vini cum forma aceti¬

¶ Contra primum arguo quod non solum sunt dispostiones in fieri sed etiam in esse: quia Aristoteles non diffinit animam nisi per corpus dispositum secundum dispositiones in esse secundum dispositiones necessarias ad hoc vt actus sit in corpore et informet ipsum. Sed tales sunt dispositiones in esse: ergo etc.

¶ Secundo quia omnis dispositio vel reducitur ad genus cause efficien tis vel ad genus cause materialis. Sed dispositiones ad animam intellectiuam saltem non possunt reduci ad genus cause efficientis ipsam saltem secundum ipsos qui negant quod dispositio necessitans nullomodo habet dispositionem per se efficientis: et tunc idem est de aliis animabus: ergo ad genus eause materialis sicut rationes recipiendi vel pertinem tes ad receptiuum. Sed causa materialis est causa non solum in fieri sed etiam in esse: ergo etc.

¶ Tertio quia sicut probatum est supra materia proxima anime non est nisi corpus quod non dicit materiam nudam sed materiam et formam: ergo talis forma dispositiua: per quam corpus est corpus non corrumpitur nec etiam accidentia eius.

¶ Contra secundum vel ad ipsum quia non est nisi instantia. Dico quod non pari ratione sequitur quod in quolibet generato sint plures forme sicut potest iam patere ex podictis.

¶ Et quando dicis ex forma praecedens est dispositio ad formam priorem. Dico quod falsum est in omnibus aliis ab ipsis animatis: quia nulla forma preterquam anima est actus corporis phisici.

¶ Qando dicis accidentia precedentia sunt dispositiones et oportet quod sint terminata. Dico quod sufficit ipsa non esse interminata ad ueniente posteriori forma in aliis ab ipsis animatis. E dico quod manent eadem quantumcumque forma prior corrumpatur et nunquam sunt interminata quia numquam carent aliqua forma. Semper enim sunt cum aliqua forma. Unde in eodem instanti prior corrumpitur et posterior introducitur. Sed in rebus animatis dico quod non sufficit ipsa non esse interminata: sed oportet quod sint terminata et prius quam adueniat anima sicut requiritur necessario aliqua forma substantialis prior per quam corpus sit corpus: quia anima est actus corporis phisici etc. ideo non valet.

¶ Quarta ratio de animatis in communi est ista. Omne animatum et est corporeum habens corpus substantiam partem sui et est animatum. Sed impossibile est quod hoc sit per vnicam formam substantialem probatio: quia si hoc sit per vnicam formam substantialem: tunc anima contineret in se per identitatem et vnitiue formam corpoream per quam constituitur corpus: sed hoc est impossibile si cut quod forma contineat sicut probatum est supra

¶ Possunt adhuc addi alique rationes.

¶ Prima est. Quia omne vnum producitur secundum duplicem productionem et formam manentem et materia praesupposita: quia secundum formam corperis a generante naturali secundum formam anime a deo immediate sicut dicetur infra.

¶ Secunda oportet dare in partibus continuis aliquibus aliquam formam continentem partes: quia materie nec accidentium est continere. Cum ergo videa mus in planta vel in animali partes aliquas continuas quarum vna est viua alia est mortua non habens animam et sunt continue et simul continentur oportet quod hoc sit per formam vtrique communem que non est anima: igitur in viuo sunt plures forme.

¶ Ista ratio licet sit efficax contra eos michi tamen est dubia quia non video quod generans vir saltem attingat ad aliquam formam substantialem fetus per se et directe quia accidit quod vir sit vel nosit quando fetus formatur. Nec semen viri: quia forma fetus est simpliciter nobilior: et ideo non attingit saltem sicut causa totalis: sed idem habetur per istam rationem Si mulier attingat per se et directe formam fetus substantialem: quia planum est quod ad animam per se et directenon attingit. Accipiatur ergo ratio quantum valere potest.

¶ Sic igitur dico quod in quolibet animato simpliciter loquendo sunt plures forme substantiales.

¶ Secundo dico hoc et probo de homine in speciali. Et adduco primo rationes secundo auctoritates. Illud quod

¶ Prima ratio est ista. quin sum es se manens presupposita materia secundum ordinem nature est productum duplici productione substantiali: habet plures formas substantiales simul in eadem materia. Et declaratur hoc. Si enim non maneret illud vtrumq esse quod habet sed alterum cessaret et corrumperetur ad ueniente altero non oporteret ipsum simul habere duas formas dantes sibi tale esse. Si enim non esse hoc materia presupposita non valeret: quia altera pro ductio que est prior ordine nature posset terminari ad materiam: et sic non essent due forme. Si etiam vtraque productio non esset substantialis patet quod praedicta maior non valeret. Sed homo est huiusmodi: quia est productione creatiua substantiali secundum animam per quam habet esse homo est etiam productione generatiua a pa rentibus secundum aliquam formam substantialem manentem: alioquin non attineret filius patri nec ad ipsum realiter referretur secundum aliquid pertinens ad substantiam eius: quia nec secundum materiam quia illa non producitur a parentibus. Nec secundum animam rationalem quia illa non attingitur a parentibus: sed a solo deo per creatio nem: igitur etc.

¶ Dices quod licet anima non attingatua parentibus directe tamen indirecte aliquomodo et dispositiue.

¶ Contra primo: quia ex hoc habeo propositum. Attingit enim homo ad animam dispositiue pro tanto: quia attingit ad formam corpoream mixtionis que est dispositio ad animam et illam oportet manere.

¶ Secundo quia si aliter intelligas illud est impossibile. Si enim homo non attingit directe ad aliquam formam substantialem que sit in homine nec ad materiam tunc genitum ab homine secundum nichil quod est in ipso potest fundare per se relationem producti ad producens quia talis non fundatur nisi in substantia et ratione substantie: non autem in aliquo accidente. Homo enim et sul stantia est filius. non autem accidens nec per aliquod ad cidens quod sit ratio fundandi filiationem. Sed hoc est falsum: ergo etc.

¶ Solet aliter fieri ista ratio sic. In homine est aliqua forma substantialis manens quam per se et directe attingit generans hominem. Alioquinnon esset in ipso ratio fundandi filiationem nec manendiipsam sicut deductum est. Similiter etiam quia omnis potentia generatiua respicit substantiam pro temino per se producibili et in hoc distinguitur a potentia alteratiua que respicit accidens. Sed hoc esse non potest nisi in homine sint plures forme: ergo etc. Oportet po¬

¶ Secunda ratio est inum. nere in homis aliquam substantialem formam per quam sit corporeus a corpore parte. Hoc patet: quia corpus non solum genus sed etiam pars dicit aliquid in genere substantie per reductionem saltem sicut etiam anima et non dicit materiam solam: igitur cum hoc aliquam formam substantialem. Sed impossibile est quod homo sit corporeus per animam intellectiuam sicut im possibile est quod corpus pars sit corpus per aliquid mere spirituale cuiusmodi est anima intellectiua. Nulla enim forma dat formaliter op positum esse sui proprii esse. Unde forma spiritualis cuius est anima non dat esse corporeum quod est esse oppostum. ergo in homine cum anima intellectiua est alia forma substantialis. Alia enim intellectiua simplex est et indiuisibilis et inextendibilis et per se et per accidens tota in toto et tota in qualibet parte quae non patsent conuenire alicui forme. corpus pars sit corpus quod est ex¬

¶ Contra tendibile per se totum et ita quelibepars eius extendibilis est saltem per accidens. ad istam rationem quod immo anima poterit da¬

¶ Dices re esse corporeum quia virtualiter coni net et vnitiue per identitatem formam illam corpoream vel corperis.

¶ Contra doetteria est inter causam efficientem et forma lem: quia causa efficiens largitur et dat aliud esse essentialiter distinctum quod continet vertualiter in vertute sua. Cam autem formaluis non largitur nisi esse suum vel seipsam: et ideo litcet aliquid quod non est formali tale nec in abstracto nec in concreto possit virtualiter per modum cause efficientis continere aliquid forma¬ liter non tamen in ratione forme. Cum igitur anima intellectiua sit simpliciter spiritualis et incorporea impossibile est quod det esse formaliter corporeum: quare etc.

¶ Dices adhuc quod immo quia per animam intellectiuam homo est corpus quod est genus sicut per animam est substantia et animal et omnia inter media. Si ergo per animam homo est corpus quod dicit genus et totum: ergo etiam per animam poterit esse corporeus a corpore parte eius.

¶ Dico ad hoc quod non est simile de corpore parte in genere substantie per reductionem et de corpore quod dicit totum et est genus subalternum substantie. Nam cor pus pars precise dicit aliquid se toto habens partem et partem et extendibile per quantitatem et per consequens quaelibet pars eius extendibilis est et coporea habens pastem et partem. Sed corpus genus dicit aliquid commne ad aliquid materie et se toto corporeum eo modo quo dictum est de corpore parte sicut ad lapidem vel ignem vel aquam que se totis sunt corporea et ad aliquid non se toto corporeum puta ad hominem et ideo sicut per animam rationalem homo est substantia et animal ita et corpus quod est genus. Sed impossibile est quod per illam corpus pars sit corpus vel per illam homo sit corporeus a corpore parte.

¶ Tertia ratio est ista ex dictis aliorum contra eos. Nam secundum eos impossibile est quod materia sit subiectum alicuius accidentis nisi per aliquam formam: quia materia subiecta cum forma est causa omnium accidentium quae sunt in ea velut mater I phisicorum. Similiter etiam quia materia est pura potentia nec sibi conuenit ratio subiecti respectu accidentis sicut nec subsistenter. Ideo dicunt quod quando forma substantialis vel totum compositum corrumpitur oportet necessario omnia accidentia corrumpi.

¶ Ex his dictis arguo. oportet in homine ponere aliquam formam substantialem per quam materia sit actu subiectum quantitatis: quia homo est quantus sicut ad sensum patet. Sed hoc est impossibile per animam intellectiuam: quia tunc anima intellectiua necessario esset quanta et extensa saltem per accidens ad extensionem totius ita bene sicut materia quod est falsum manifestum: tunc enim posset diuidi in partes per accidens ad diuisionem totius et tota esset in toto et pars in parte que sunt falsa et heretica: quare etc.

¶ Ex hac ratione patet quod si seruarent bene sua principia necessario ponerent in homine plures formas substantiales et cum anima intellectiua vnam aliam per quam materia est actu subiectum quantitatis et concludit necessario ratio contra eos licet forte simpliciter non concludat.

¶ Quarta ratio est ista. Si non esset in homine alia forma substantialis ab anima intellectiua: tunc virtute nutritiue per se nichil conuerteretur in veritatem humane nature de alimento: quia ad hoc quod fiat conuersio oportet quod aliquid nouum educatur de potentia alimenti necessario aliquid dico de forma aliti. Sed materia homins non educitur de potentia materie nec anima intellectiua secundum aliquid sui: ergo etc.

¶ Dices quod virtute nutritiue conuertitur alimentum non sic quod aliqua forma vel aliquid de forma aliti educatur de potentia alimenti: sed per istum modum: quia forma alimenti corrumpitur et materia eius vnitur materie aliti: et tunc totum illud a forma siue ab anima informatur. Uel etiam quia nutritiua disponit alimentum: vt per istum modum conuertatur.

¶ Contra corruptio vnius entis et indiuidui secundum speciem specialissimam non manente aliquo eius nec materia est generatio alterius. Dico autem non manente aliquo eius propter hominem: quia quando homo mori tur et corrumpitur secundum me nichil generatur. Manet enim illa alia forma in materia recedente anima. Sed generatio naturalis per se et directe attingitur ad formam substantialem sicut rationalis videtur. Unde et intellectiua respicit substantiam vel aliquid de forma substantiali si cut et generatiua: ergo cum alimentum simpliciter corrumpatur et nichil de ipso remaneat nisi materia sequitur quod aliquid de forma substantiali vel forma substantia lis adquiritur non preexistens et attingitur per operatio nem mutuatiue. Unde et nutritio est generatio quedam. Sed hoc non est anima: ergo etc. Si enim natura posset sic materiam alimenti propria forma spoliare non educendo aliquid: tunc non video quare non posset faceremateriam sine forma aliqua.

¶ Ex quo etiam patet quod nihil valet illa fuga de attingere dispositine.

¶ Iste sunt rationes quattuor naturales modo adduco rationes theologicas.

¶ Prima est. Si non est inhomine alia forma ab anima intellectiua sequitur quod corpus christi pars non fuit idem numero viuum et mortuum Sed hoc est falsum: ergo etc. Probatio consequentie: quia corpus substantia non manet idem numero nisi manem te eadem forma substantiali sicut nec aliqua substantia composita manet eadem numero nisi manente sua forma substantiali. Sed anima rationalis quam ponis ibi solam formam non mansit in sepulchro: sed fuit in morte se parata a corpore et descendit ad lymbum iuxta illum articulum. Descendit ad inferos: ergo corpus christi non remansit idem numero falsitas et error consequentis patet per omnes sanctos qui de materia ista loquuntur. Ambrosius enim ait de consecratione distin. 2. sic. Ueritas ait ad discipulos. Hec inquit caro mea est pro mundi vita et vt mirabilius loquar. Non alia plane quam que nata est de maria virgine et passa in cruce et surrexit de sepulchro. Sed planum est quod illa eadem numero que iacuit in sepulchro mortua resurrexit viua. Uult ergo expresse Ambrosius quod eadem caro christi fuit viua et mortua in sepulchro sicut etiam dicit ipsalmista. Caro mea requiescet in specie. Require ad hoc plures auctoritates in. 3. distin. 2I. arti. 2 quae stionis. Sed planum est quod caro non dicit solam materiam nec solam materiam cum quantitate eadem sicut volunt alii fugere ergo dicit aliquam formam substantialem que fuit eadem in corpore christi viuo et mortuo et ita in christo viuo fuerunt plures forme substantiales simul et perconsequens in quolibet alio homine et vniuoce fuishomo cum aliis hominibus.

¶ Respondetur ad hoc quod corpus christi fuit idem suppositaliter non auten essentialiter: quia non remansit forma illa per quam essentialiter erat corpus scilicet anima: sed suppositaliter quia a verbo fuit assumptum in vnitatem suppositi si cut prius et hoc intendit dicere Ambrosius et alii sancti. Sed puto quod si dedissent istam solutionem Ambrosio et aliis sanctis quod ipsi spuissent in facies eorum

¶ Solutio enim penitus nichil valet: primo quia secundum illos qui dant istam solutionem materia non potest etiam virtute diuina existere sine forma igitur recedente anima aduenit secundum eos in materia christ noua vna forma penitus non pertinens ad christum intrinsece puta forma cadaueris.

¶ Tunc arguo Aut verbum assumpsit totum compositum ex materia illa et noua forma et sic verbum assumpsit in morte christ vnam nouam substantiam ad vnitatem suppositi sui quod est falsum et contra sanctos. Similiter etiam sequitur secundum hoc quod non plus fuit idem corpus numero propter illam assumptionem quam si fuisset inducta in materia ila forma asini et verbum assumpsisset corpus asini quod est error etiam quia verbum secundum ipsos vel ipsorum aliquos prima assumptione et noua non potest assumere naturam irrationalem. Aut verbum assumpsit materiam illius compositi et non assumpsit formam quod videtur primo contra eos: quia sicut non potest facere materiam si ne forma. Ita videtur quod non possit assumere materiam sine forma.

¶ Secundo quia ad hoc sequuntur illa inconuenientia que de alio menbro: ergo etc.

¶ Tertio quia accidens inherens assumpto subiecto assumitur. Item et forma informans materiam assumptam necessario assumitur.

¶ Secunda solutio nichil valet: quia quicquid dicant et quomodocumque non saluant identitatem carnis. Remansit enim caro. Sed nec materia cum forma cadaueris est caro nec materia sine forma cum quam titate tamen nec assumptio ad verbum dat materie vel alicui esse carnem vel corpus et ita non manet caro nec corpus nec per consequens idem corpus nec eadem caro nec assumpta nec non assumpta: ideo etc.

¶ Oportet ergo concedere aliam formam cum anima intellectiua Si dicas quod mansit eadem caro partialiter quantum ad materiam. Contra quia pari ratione in quolibet generato manet eadem natura corrupti in eadem materia.

¶ Secunda ratio est ista. Si in homine non est alia forma ab anima intellectiua se quitur quod sacramentum eucaristie est falsum signum nec est verum sacramentum. Sed hoc est falsum: vt patet: quia est signum a veritatequi christus est institutum: ergo etc. Probatio consequentie. Sacramentum euca ristie species panis et vini representant verum corpus christi et verum sanguinem christi qui de latere suo flucit et idem corpus numero et carnem eandem que nobis passa est in cruce et tracta de virgine dicente Amprosio vbi supra. Licet ( inquit ) figura panis et vinivideatur nichil: tamen aliud est quam caro christi et sanguis post consecrationem credenda. Et sequitur. Panem enim istum quem sumimus in misterio illum vtique intel ligo panem qui manum sancti spiritus formarus est in vtero virginis et igne passionis decoctus in ara crucis. Ponamus ergo sicut possibile fuit quod aliquis consecrasset eucaristiam in triduo quando christus iacebat in sepulchro si opinio eorum est vera non fuisset sub speciebus eadem caro christi nec idem sanguis christi: quia non remansit eadem in illo triduo sicut supra deductum est: ergo sacramentum eucaristie fuisset falsum signum quod est in sanum et hereticum. Nec valet illa euasio de identitate suppositali: quia non plus fuisset idem corpus quam corpus asini vel asinus assum ptus ad vnitatem diuini suppositi quod est derisibile

¶ Et confirmatur ista ratio: quia virtute verborum sacramentalium substantia panis conuertitur in corpus et carnem christi veram et alia omnia sunt ibi per concomitantiam. Similiter substantia vini in sanguinem: sed vniuoce quantum ad illaquae sunt sub speciebus virtute vel borum et per se fuisset consecratum in triduo sicut et consecratur modo: ergo fuisset ibi verissime eadem caro christi et idem corpus christi quod est modo sicut et sacramen tum eiusdem rationis et per se vniuocum sicut modo et non fuisset ibi anima: ergo aliqua alia substantialis forma per quam caro est caro et corpus est corpus intrinsece pertinens ad ipsum christum et alia forma ab anima intellectiua: ergo in homine sunt plures forme substantiales: et hoc teneo pro certa conclusione. ad hoc.

¶ Adduco auctoritates Pria est Augustini primo retractationum. c. 5. vbi dicit sic. Temere dictum est a summa essentia speciem corporis per animam tribui que est inquantumcumque per animam: ergo cor pus christi subsistit et eoipso quo animatur. Istud totum supple. temere dictum est vbi expriesse retractat Augustinus illud quod dixerat de immortalitate anime scilicet quod non esset aliqua alia forma ab anima per quam corpus esset corpus et subsisteret vel esset in rerum natura ab ipso deo vel a summa essentia. Et dat expresse intelligere quod est alia forma substantialis ab anima per quam corpus christi est in rerum natura. Nec est corpus eo ipso quo animatur. Sed planum est quod illa forma similis est in homine cum anima: ergo etc.

¶ Secunda auctoritas est Athanasii in simbolo vbi dicitur quod christus est verus pomo ex anima rationali et humana carne subsistens et planum est quod intelligit sicut ex partibus essentialibus quarum neutra includit aliam et non dicit ex materia et anima: sed ex carne et anima. Caro autem non est caro nisi per aliquam formam substantialem manentem cum anima sicut caro cum anima in christo quare etc.

100

¶ Tertia auctoritas est Gennadii de ecclesiasticis dogmatibEx duabus substantiis consistit homo carne et anima non dicitur materia et anima hoc

101

¶ Confirmatur per totum textum euangelii vbi est sermo de morte christi semper vocatur illud quod fuit depositum de cruce: et iacuit in sepulchro corpus christi semper corpus. Sed corpus iesui su non est materia nec materia cum vna noua forma ca daueris que ad iesum non pertinet: ergo ibi erat aliqua vera forma substantialis pertinens ad iesum per quam erat corpus et caro alia ab anima intellectiua. Unde puto quod beata virgo mirabiliter fuisset deso lata et male contenta qui dixisset sibi tunc quod nichil poside filio suo deponebatur de cruce nec ponebatur in sepulchro quam materia sola vel cum vna noua forma qrgo ad filium suum non pert inebat plusquam forma asini vel equi si fuisset inducta. Putabat emi firmiter et tenebat sicut puto quod illud erat verum corpus et vera carofilii sui quam traxerat de visceribus suis et quam ipsa genuerat et nutrierat sicut omnino est tenendum. Require ad hoc plures auctoritates infra in. 3. lib. distin. 2i. arti. 2. questionis.

102

¶ Confirmatur hoc oltimo per Aristotelem in quarto thopicorum et satis habetur secundo de anima et septimo metaphisice vbi dicit quod corpus est hominis pars distincta contra animam sicut supra est allegatum. Item in decimoquinto de animalibus dicit quod solus intellectus est ab extrinseco. Modo non credo ipsum posuisse quod in homine non sit aliqua substantialis forma ad quam per se et directe attingat generans siue sol siue homo. et ideo videtur ponere ibi plures formas. Unam ab imtrinseco et aliam ab extrinseco.

103

¶ Hoc idem sensit Commentator in tertio de anima quod in homine est forma substantialis aliqua ad quam attingit directe generans quam posuit nobilissimam sensitiuam cum magistro suo: quia sensitiui prima mutatio est a generante et sic vterque plures formas: si tamen posuerunt animam intellectiuam esse corporis humani formam hec de secundo articulo principali.

104

¶ Quantum ad tertium articulum. Tot sunt sententie quot sunt capita.

105

¶ Dicunt enim quidam quod tot sunt forme in homine quot sunt genera et species subalterne et cum specie specialissima hominis. Unde per vnam formam dicunt quod est substantia per aliam quod est corpus et sic de aliis descendendo secundum lineam predicamentalem.

106

¶ Alii ponunt in homine quattuor formas elementorum illi scilicet qui ponunt elementa manere substantialiter in mixto et formam mixtionis et formam vel animam vegetatiuam et sensitiuam et intellectiuam. Ita quod sunt ibi octo sal tem secundum eos.

107

¶ Alii qui non ponunt formas elemen torum manere in mixto ponunt in homine formam mixtionis vel corporeitatis et hanc dicunt esse alterius rationis in partibus hominis etherogeneis sicut in carne osse et neruis et talibus consimilibus. Et ponunt ibi animam vel formam sensitiuam que continet vegetatiuam per identitatem et vnitiue tertiam ponunt in anima intellectiua que nullam istam continet vnitiue et per identitatem essentialem. Quod autem caro et os in homine et in aliis habeant diuersas formas substantiales mixtionis et alterius rationis probant. Tum quia habent diuersas operationes. Tum quia habent diuersas proprietates vnumenim est durum et aliud molle. Tum quia habent diuersas periodos et durationes. Patet quia caro statim corrumpitur et desinit esse. Os autem valde diu durat sicut patet et ideo non possunt imaginari quod forma carnis et ossis et sic de aliis partibus etherogeneis sit eadem forma substantialis. Alioquin non essent partes etherogenee sed homogenee et eiusdem rationis.

108

¶ Secundo probant quod sensiti/ ua et intellectiua sint forme due essentialiter distincte in homine. Ad hoc autem adducunt aliquas rationes.

109

¶ Prima est ista. Forma separabilis naturaliter a corpore et forma non separabilis non possunt esse vna forma essentialiter nec vna potest naturali ter per identitatem continere aliam. Tunc enim eadem forma esset naturaliter separabilis et naturaliter in separabilis quod est contradictio. Sed forma sensitiua est naturaliter inseparabilis a corpore quod patet ex eius operatione que est sentire. Forma vero in tellectiua est naturaliter separabilis quod patet etiam ex eius operatione que est intelligere: ergo etc.

110

¶ Secunda ratio. Forma simplex et indiuisibilis et non extesa nec extendibilis non potest esse eadem forma cum illa que non est simplex sed extensa et corporea. Patet Sed sensitiua homins est extensa quod probatur. Tum quia educitur de potentia materie per actionem generantis et sic tota educitur de tota materia et pars de parte: quia sensitiui prima mutatio est a generante et homo non est minoris virtutis in generando quam alia animalia: et ideo non minus attingit ad sensitiuam quam alia animalia. Tum quia aliter homo non esset vniuoceanimal nec sensitiuus cum aliis animalibus quorum forme sunt extense. Tum quia operatio sensitiue est extensa et non est nisi quanti et circa quantum vt patet. Tum quia forma sensitiua diuiditur in partes ad diuisionemto tius. Patet in brutis quod ad diuisionem ipsorum diuiditur anima in athomis diuisis. Unde et in partibus manet motus et sensus. Tum quia per ipsam materia est actu subiectum quantitatis vt videtur aliis: ergo est alia forma essentialiter distincta ab intellectiua.

111

¶ Tetia ratio est ista. Corruptibile et incorruptibile plus differunt quam genere: et per consequens essentialiter distinguntur et alterius rationis sunt. Sed anima intellectiua est incorruptibilis. Sensitiua vero corruptibilis Alioquin homo et alia animalia non essent eiusdem generis ergo etc. Dicunt etiam quod hec fuit intentio Aristotelis: quia solus intellectus est ab extrinseco. Et commentatoris qui posuit nobilissimam sensitiuam esse formam hominis: non autem animam intellectiuam.

112

¶ Sed contra omnes istas opiniones arguo et dico quod in homine non sunt nisi due substantiales forme et similiter in quolibet animato vna tantum ex parte corporis alia vero ex parte anime.

113

¶ Si enim sunt plures quam due. Aut hoc ex parte anime. Aut ext te corporis sed ex parte anime non potest poni in homine nisi vnica forma: ita quod oportet quod anima intellectiua vni tiue et per identitatem essentialem contineat vegetatiuam et sensitiuam.

114

¶ Quod probo primo sic per rationem. Quia sicut Penthagonum continet tetragonum et trigonum sic se habet in animabus. 2. de anima. Sed planum est quod trigonum et penthagonum in penthagono non sunt forme essentialiter distincte vel figure: sed vna figura ergo similiter vegetatiuum et sensitiuum cum intellectiuo non sunt forme essentialiter distincte ab ipso: sed comtinentur vnitiue essentialiter in ipso.

115

¶ Secundo sic Gennadius de ecclesiasticis dogmatibus dicit sic. Inhomine duas animas esse non dicimus. Sed si anima sensitiua esset alia forma ab intellectiua distincta essentialiter ab ipsa in homine essent plures anime. Probatio quia ibi essent plures forme: quarum quelibet esset actus corporis phisici organici potentia vitam habentis ergo etc.

116

¶ Dices quod licet iste sint due forme essentialiter distinctenon tamen censende sunt due anime: sed vna anima. Constituunt enim vnam perfectam totalem vel equipollent vni talivnde non videtur ratio quare non posset manere sensiti ua vel vegetatiua recedente intellectiua si essent ditincte forme sicut est etiam de forma corporis. primo quia pari ratione non deberent

117

¶ Contra dici in homine plures forme: quia equipollent quasi vni perfecte totali.

118

¶ Secundo quia ex pluribus per se contentis sub aliquo gne non constituitur aliquid vnum per se sub illo genere et ita nec ex pluribus animabus vna anima.

119

¶ Tertio quia secundum illam solutionem Aima humana esset simpliciter corruptibilis sicut homo: quia pars eius puta sensitiua esset corruptibilis quod est falsum: ergo etc.

120

¶ Quarto sic. Gennadius vbi supra dicit quod corpus tantum per comniugii copulationem seminatur. Sed si sensitiua esset alia forma essentialiter distincta ab intellectiua ipsa seminaretur et haberetur per comiugii copulam: quia educeretur de potentia materie et non tantum corpus per coniugii copulam seminaretur: ergo etc.

121

¶ Quinto quia operatio vnius intensa impedit aliam: vt patet. Unde signum est quod sunt eadem substantia: igitur ex parte anime non est vnica forma substantialis in homine. Nec apparet michi aliqua necessitas ponendi plures: semper autempauciora sunt ponenda nisi necessitas ad oppositum appareat sicut dicitur primo phisicorum.

122

¶ Dico igitur quod in homine anima intellectiua con¬ tinet per identitatem essentialem vegetatiuam et sensitiuam et sunt eadem essentia forme que dat homini esse vnum sensitiuum et intellectiuum. Et est probabile quod secundum istos tres gradus distinguatur ex natura rei secundum tres rationes formales reales secundum quos dat esse istos gradus. Puta vegetatiuum sensitiuum et intellectiuum si quis hoc velit dicere tamen nescioetiam si hoc est necessarium nisi quia alias homo non posset dici formaliter sensitiuus vel viuus seu vegetatiuus: sed tantum intellectiuus si esset tantum in anima vnica simplex ratio formalis indistincta ex natura rei.

123

¶ Ex parte corporis etiam propo: quia in homine non est nisi vnica forma substantialis nec in aliis animatis.

124

¶ Et primo contra ilam opinionem que ponit distinctas formas secundum gradus generum specierum subalternarum in predicamento primo: quia in aliis animatis per eandem formam est aliquid in sua specie specialissima et in genere subalterno et in specie genere generalissimo ergo etc. Tum quia ista opinio imaginatur falsum scilicet quod a forma partiali accipiatur genus vel species inaliquo. Accipitur enim genus et differentia siue subalternum genus siue generalissimum a toto sicut dicetur infra. Alioquin vnum non predicaretur per se de alio primo modo per se. Secundo quia pari ratio ne in quolibet ente per se in genere et specie ponerentur plures forme quod est falsum.

125

¶ Secundo contra illam opinionem que ponit ibi quatuor formas elementorum cum forma mixtionis: quia superius est probatum quod forme elementorum non manent substantialiter in mixto.

126

¶ Tertio contra illam opinionem que ponit formam substantialem carnis et ossis esse alterius et alterius rationis.

127

¶ Primo quia isti videntur ponere quod sint alterius et alterius speciei. Sed in possibile est quod ex pluribus entibus diuersarum specierum specialissimarum fiat vnum ens per se sicut probatum est supra. Homo autem vel aliquod animatum est vnum per se: ergo etc.

128

¶ Secundo quia dato quod non sint alterius speciei: sed alterius rationis sicut forte dicerent adhuc sequitur quod animatum vel homo habens talia non sit aliquid per se vnum. Probatio ex pluribus essentiis siue sint specifice vel diuersarum specierum siue non: dum tamen sint alterius rationis non potest constitui aliquod vnum per se nisi altera se habeat sicut actus et reliqua sicut potentia. 7. meta. Sed nulla istarum formarum est actus vel potentia respectu alterius nec coniuncti ex materia et altera illarum: ergo etc.

129

¶ Tertio quia oportet in corporibus quorum partes sunt organice sicut caro et os: quia sunt alterius et alterius rationis accidentalis: et tamen sunt continue et dispositionis oportet dare necessario vnam formam substantialem continuantem ipsas et consiliantem et per consequens impossibile est quod quelibet habeat propriam formam suam alterius rationis ab alia: vt videtur: igitur nullo modo ex parte corporis nec ex parte anime sunt plures forme substantiales quam due. Sed ex parte cor poris est vna forma mixtionis dans esse corpus pastem vel carnem in habentibus carnem et os: et sic de talibus ad hec omnia sufficit vna forma et sic in quolibet animato sunt saltem due forme et in nullo sunt plures quam due sicut puto ad presens tenet multum sit probabile quod caro et os sit naturarum alterius et al¬ terius rationis substantialiter non dico alterius speciei. Hoc enim est impossibile.

130

¶ Ad primum aliorum de partibus puta de partibus organicis. Dico quod ille rationes bene concludunt quod caro et os bene habent diuensas formas accidentales: sed non substantiales. sunt enim etherogenee secundum accidentia: sed sunt omogenea secundum substantiam et hoc oportet dicere sicut superius est probatum.

131

¶ Ad alias rationes que videntur probare quod sensitiua et intellectiua sunt diuerse forme.

132

¶ Ad primum dico quod sensitiua hominis est naturaliter separabilis sicut et intellectiua cum qua est substantialiter eadem tamen non potest habere operationem separata eo quod non est potentia proxima ad operandum sicut est intellectus sed est potentia remota et oportet quod ad potentiam proximam concurrat organum et forte aliqua potentia que est accidens totius coniuncti ex substantia et organo non curo modo de hoc.

133

¶ Ad secundum dico quod sensitiua hominis non est extensa nec per se nec per accidens sicut nec intellectiua.

134

¶ Ad primam probationem dico quod non est educta de poten tia materie sicut sensitiua brutorum.

135

¶ Ad proba tionem dico quod nec in brutis nec in homine educitur sensitiua virtute seminis a generante particulari si cut dixi alias. Quod non in virtute propria seminis patet: quia est simpliciter innobilius quam aliquod vi uum. Eo quod est non viuum. Nec in virtute generantis: quia frequenter generans non est quando educitur sensitiua bruti et accidit quod sit vel quod non sit praesens Nec in virtute celi: quia est innobilius et non viuum sicut dictum est supra. Nec in virtute intelligentie vel angeli mouentis celum. Tunc enim materia ista corporalis obediret angelis ad nutum et causarent per se et directe aliquam formam substantialem inistis inferioribus quod est contra Augustinum tertio de trinitate.

136

¶ Et ideo dico quod sensitiua brutorum a solo deo educitur. Nec educitur ab alio nisi dispositiue: quia disponit ad eductionem eius causando vel educendo formam substantialem aliquanprimam que est in potentia ad istam. Nec oportet quod licet possit in dispositionem quod possit propter hoc in formam sensitiuam vel eius eductionem: sicut etiam licet homo possit disponere ad animam intellectiuam: non tamen potest attingere ipsam: et sic debet Aristoteles intelligi si dictum suum habet veritatem de particulari generante.

137

¶ Tunc vlterius dico quod patet ex predictis licet per generationem hominis non educatur sensitiua hominis quod non est propter hoc innobilior et imperfectior generatiua bruti: quia nec per generatiuam bruti educitur sensitiua bruti: sed tantum forma corporis vel forma mixtionis si quam educit: et sic etiam in homine in quo ista forma est multo nobilior quam in bruto: et ita generatiua hominis nobilior quam generatiua bruti.

138

¶ Aliter dicit vnus dato quod generatiua bruti attingat ad sensitiuam educendo eam: non autem generatiua hominis ad sensitiuam hominis: nisi dispositiue adhud non oportet quod sit innobilior quam illa. Hoc enim est ex imperfectione sensitiue bruti quod generatiua brutipossit in ipsam: sed ex magna perfectione sensitiue homins quod generatiua aliqua non possit in ipsam et quod generatiua est consubstantialis potentia anime sensitiue inhomine: et similiter in bruto: quia quod est nobilior in homine quam in bruto sicut sensitiua hominis est nobilior sensitiua bruti.

139

¶ Ad secundam probationem dico quod homo vniuoce est sensitiuus et animal cum brutis secundum rationem generalem licet non secundum rationem specialem et hoc stat valde bene dato quod sensitiua eius non sit extensa et sensitiue eorum non sint extense.

140

¶ Ad tertiam dico quod operatio sensitiue in homine est extensa licet sensitiua non sit extensa: quia ad potentiam proximam talis operationis concurrit organum extensum non sic ad operationem intellectus et forte cum organo concurrit aliqua potentia accidentalis sensitiua que est extensa extensione organi: sed non curo modo.

141

¶ Hicnota difficile argumentum quod si totum constitutum exsensitiua et organo est subiectum extensi oportet necessario quod sensitiua per accidens saltem sit extensa. Si nutem operatio non est extensa: quia tunc maioris obiecti esset maior: et tunc visio celi esset quasi incomparabiliter maior quam milii tunc non valet argumentum.

142

¶ Ad quartam probationem dico quod sensitiua in homine non est diuisibilis quicquid sit in aliis animalipus in quibus puto quod sit extensa et diuisibilis libet Augustinus inquirendo videatur dicere oppositum non asse rendo. Aliter dicunt alii quod etiam sensitiua brutorum non diuiditur: quia si sic tunc ex vno animali generarentur plura animalia per diuisionem: et tunc corruptionem vnius animalis et alicuius viui immediate consequeretur generatio viuorum et animalium plurium vel concomitaretur quod est impossibile sicut dicunt. Nunquam enim corruptionem viui concomitatur generatio viui.

143

¶ Secundo quia illa anima lia generata per diuisionem aut essent eiusdem rationis cum primo animali diuiso et tunc ex vno indiuiduo eiusdem rationis immediate generaretur alterum eiusdem rationis quod est impossibile. Aut alterius rationis quod non videtur: quia similes operationes habent cum riori animali. Dicunt quod anima sensitiua in brutis etiam non extenditur nec diuiditur sed tota est in toto et tota in qualibet parte.

144

¶ Quando autem dicitur eis quod partes habent motum et sensum. Dicunt quod non est ab anima: sed ex aliquibus spiritibus et humoribus conmotis remanentibus in eis. Sed non video quod sensum possint habere nisi ab anima et si habent sensum necessario habent animam.

145

¶ Dicas quomodocumque placet tibi tamen istorum rationes non cogunt ad ponendum quod sen sitiua brutorum non sit extensa vel diuisibilis. Prima non. Tum quia partes ille diuise non debent dici animalia: sed partes animalis. Tum quia non est impossibile si voces ea animalia quod talia plura generentur ex vno per diuisionem sicut ex vno ligno fiunt plura et precipue non est impossibile in talibus animalibus imperfectis in quo rum partibus diuisis sunt partes anime cum partibus potetiarum vel cum ipsis potentiis anime non tamen ad permanem dum. Nec sicut in per se primo perfectibili: sed tantum deficiendum.

146

¶ Secunda etiam ratio non valet: quia partes ille non debent dici animalia sed partes animalis. Secundo dato quod dicantur animalia imperfecta dicendum quod sunt eiusdem rationis substantialis cum animali totoquia habent materiam vel corpus partem et formam eiusdem rationis substantialis: licet non accidentalis: vt figure et organorum et possibile est in talibus quod per diuisionem ex vno perfecto immediate generetur aliud imper fectum vel plura.

147

¶ Ad vltimam probationem quod quicquid sit de sensitiua brutorum quod homo per suam sen¬ sitiuam non est actu subiectum quantitatis: licet operationis quante vel extense non extensione propria: sed quantitate et extensione organi quod est pars corporis Sed si per aliquam formam est actu subiectum quantitatis hoc est per formam corporis partis que est forma mixtionis: et similiter puto in brutis quantumcumque sensitiua sit in eis sicut puto per accidens sit extensa.

148

¶ Ad tertium principale pro istis dico quod corruptibile et in corruptibile bene sunt eiusdem generis logici vel metaphisici siue per se siue per reductionem: et sie etiam sensitiua hominis et bruti et homo et brutum non sunt tamen vt sic eiusdem generis phisici: sed hec nichil ad propositum.

149

¶ Ad illud quod dicunt illud fuisse de intentione Aristotelis dico quod probabiliter videtur quod hec fuerit in tentio eius et etiam commentatoris: sed non teneo eos inhoc sicut nec in multis. Aliter potest dici quod Aristoteles bene dicit quod intellectiuum principium est ab extrinseco sed non negauit hoc de sensitiuo quin saltem in aliquo puta in homine sit ab extrinseco sicut et ipsum intellectum continens ipsum sicut figura figuranIsta solutio non placet michi: et ideo teneo primam.

150

¶ Hoc de tertio articulo principali in quo visum est quod in homine et in quolibet animato sunt due forme substantiales tantum etc.

151

¶ Quantum ad quartum articulum quomodo scilicet iste due forme se habent faciende per se vnum cum materia sunt plures modi dicendi.

152

¶ Unus doctor qui ponit plures fomas in homine tantum et non ponit plures in aliquo alio. Dicit quod materia prima ad ambas formas istas non habet nisi vnicam potentiam. Ita quod anima et forma mixtionis vel corporis perficiunt materiam secundum eandem potentiam In aliis vero formis et respectu aliarum formarum que sunt alterius rationis sunt semper diuerse potentie in materia: quia numerus potentiarum est se cundum numerum formarum eductarum de potentia materie cuiusmodi sunt omnes forme alie ab anima rationali.

153

¶ Secundo dicit quod in omnibus vbi cunque vna forma potest dare esse sine alia quelibet potest suppositare materiam. Non sic autem de istis duabus formis in homine: quia neutra potest naturaliter dare esse materie sine altera: nec per consequens suppositare: sed amebe simul quasi vna forma totalis et perfecta dantes esse simul et suppositantes materiam. Unde dicit quod naturaliter simul sunt vel non sunt in materia. Unde et in christo remansit prima forma miraculose sicut dicunt: sed in aliis hominibus corrumpitur naturaliter quando anima separatur.

154

¶ Tertio dicit quod iste due forme. comparantur ad materiam sicut ad vnum perfectibile et quod anima rationalis non comparatur ad totum compositum ex materia et prima forma sicut ad suum perfectibile quod informet.

155

¶ Et quod in homine anima intellectiua continet formam vegetatiuam et sensitiuam. non autem formam mixtionis sed est forma distincta ab illa. Forma vero mixtionis vnitiue continet formam corporis et substantie simplicis. Sed in aliis ab homine vnica forma que est sensitiua in brutis vel vegetatiua in plantis continet vnitiue quamlibet aliam et est in eo vnica in quo est.

156

¶ Ex quibus patet per ipsum quod due forme ho minis pro tanto per se constituunt hominem adinuicem et cum materia: quia informant vnicam materiam secundum eandem potentiam numeralem.

157

¶ Contra istam opinionem arguo quantum ad multa.

158

¶ Primo quod iste due forme non perficiant materiam secundum eandem potentiam: quia si potentie numerantur in materia sicut dicis. Aut potetie numerantur in materia sicut dicis. Aut potentie numerantur secundum formas. Aut secundum agentia: et patet quod vtroque modo habeo propositum quia materie est alia et alia potentia ad istas formas. Forme enim et sunt al terius et alterius rationis et sunt ab alio et ab alio agente: vt patet. Nec valet quod dicis potentias variari in materia secundum multitudinem formarum eductarum de potentia materie: non autem secundum alias. Nam in materia non ponitur potentia principaliter nisi ad hoc: vt forma perficiat materiam sicut actus forme autem informanti inquantum perficit: vt sic accidit quod educatur vel non educatur. igitur multiplicationi potentie secundum multitudinem forme accidit quod forma educa tur.

159

¶ Secundo sic contra eos. Aut accidit quod potentia materie dicit essentiam materie receptiuam forme: et sic non multiplicatur nec variatur et ita parum respectu formarum eductarum sicut non eductarum: et alterius rationis sicut alterius et alterius rationis quia essentia materie non variatur. Aut accipitur potentia pro respectu materie ad formam: et sic oportet necessario quod multiplicetur et varietur sicut et forme ipse siue educantur siue non siue sint eiusdem rationis siue non sicut et respectus oportet multiplicari secundum multitudinem terminorum

160

¶ Secundo arguo contra illud quod dicunt quod prima forma quae est forma mixtionis non potest naturaliter perficere materiam sine anima intellectiua. Probo quod immo licet non econuerso agens per se habens sufficientem virtutem et actionem potest terminum illius actionis inducere in passum sibi proportionatum si non est impeditum. Patet sic de se. Sed tale agens est homo vel generans creatum seu agens naturale respectu forme mixtionis supposita generali influentia et sine aliqua actione creatiua: ergo talem formam mixtionis potest inducere in materiam proportionatam et accidit sibi quod concomitetur actiocreatiua anime rationalis. Item prius in suo priori non dependet a suo posteriori. Sed forma mixtionis prior est et presupponitur ab anima intellectiua: igitur non dependet ab ipsa sed potest esse et manere naturaliter sine ipsa licet non econuerso. Item hoc probat sequens effectus: quia separata anima rationalietiam in quocumque homine naturaliter manent eadem accidentia terminata quae prius sicut probatum est supra insecundo articulo. Sed hoc non est sine forma mixtionis naturaliter manente eadem que prius in materia ipsa: ergo etc. Item caro mortua christi vniuoce fuit caro cum carne aliorum hominum mortuorum. Si in ipsa remansit forma carnis sine anima intellectiua: ergo siliter in carne aliorum remanet et vniuoce siue eodem modo: sed naturaliter manet in aliis: igitur et in christo¬

161

¶ Tertio arguo contra aliud dictum ex quo dependet totum scilicet quod materia prima sit proprium perfectibile anime et non compositum ipsum ex materia et prima forma.

162

¶ Arguo sic primo. proprium per fectibile anime sicut dictum est supra et probatu per Aristotelem est corpus phisicum organicum etc. Sed istud non dicit materiam solam sed dicit compositum ex prima mate¬ ria et prima forma: ergo etc.

163

¶ Secundo sic ex pluribus et sentialiter distinctis alterius rationnis non fit aliquid vnum per se nisi vnum se habeat sicut potentia et reliquum sicut actus. 7. meta. igitur ex istis duabus formis non fit aliquid vnum per se nisi vna respectu altcrius se habeat sicut potentia subiecti seu pars per se subiecti. Sed planum est quod si proprium perfectibile cuiuslibet et set materia ipsa et non compositum ipsum ex materia prima et prima forma respectu secunde neutra se haberet ad aliam vt potentia ad actum: ergo non fieret ex ipsis vnum per se. Nec valet dicere quod immo: quia ambe conueniunt in tertio sicut in vno perfectibili puta in materia quia istud non sufficit: sed oportet quod vna sit potentia lis respectu alterius ad hoc vt ex ambabus adinuicem comparatis non solum ad materiam fiat vnum per se vel satem sit per se pars subiecti potentialis vel receptiui forme vltime contra illud quod dicitur in ista positione

164

¶ Dltiimo quod in aliis ab homine non sunt plures forme substantiales et quod vna forma in eis continet vnitiue omnes inferiores.

165

¶ Contra argutum est supra articulo secundo quod scilicet in omni animato sunt plures forme substantiales et quod anima formam corporeitatis vel cor poris vnitiue non potest continere ita parum in aliis sicut in homine sicut nec forma potest vnitiue continere propriam materiam nec aliquam partem eius: et ideo videtur iste modus dicendi quasi per omnia esse falsus.

166

¶ Alius est modus dicendi quod pro tanto iste forme faciunt vnum per se cum materia quia per primam formam materia recipit esse substantie et corporis vel carnis incomplete tamen et imperfecte: sed per animam superuenientem recipit omnia ista complete et perfecte et cum hoc alios gradus essendi sicut gradus vitales vt vegetatiuum sensitiuum et intellectiuum.

167

¶ Contra istud primo: quia sicut probatum est supra. Anima non potest dare esse cor poris vel mixti et pari retione nec complementum ipso rum potest dare. Si enim posset dare complementum ipsorum pari ratione posset dare esse corporis. Un de corpus et ita frustra plures forme ponerentur.

168

¶ Secundo quia iste modus dicendi videtur imaginari quod ambe forme respiciant materiam pro proprio perfectibili quod est falsum et superius improbatum: quare etc

169

¶ Alius est modus dicendi quod anima intellectiua medio modo vnitur corpori inter modum vnionis formarum accidentalium ad sua subiecta et modum vnionis formarum aliarum substantiarum ad materiam. Unitur enim existenti in actu primo et substantiali per formam corporis puta corpori ipsi et in hoc conuenit cum formis accidentalibus: et differt ab aliis formis substantialibus Sed quia est perfectio substantialis et spiritualis: ideo potest subsistere naturaliter nec inheret sicut accidentia: et per consequens non facit vnum per accidens cum corpore sicut accidentia. Nec etiam aduenit enti in actu substantialiter et totaliter completo sicut accidentia: et ita facit vnum per se cum illo cui aduenit quod est adhuc in potentia ad actum substantialem: et in hoc conuenit cum aliis formis substantialibus. Sed iste modus dicendi singulariter videtur ponere quod anima solum intellectiua insit enti in actu per formam substantialem faciens vnum per secum ipso. hoc autem non est singulare in anima intellectiua sed commune est cuilibet anime sicut dictum est supra. ideo non teneo istum modum. praterea contra istum modum magis videtur esse subsistentia naturalis ipsius anime quam pro eo. Uidetur eim alicui eoipso quod naturaliter subsistens quod minus sit al teri vnibilis faciens vnum per se et quod per hoc ab aliis substantialibus formis distinguatur.

170

¶ Ion dimitto istum modum.

171

¶ Et dico aliter de isto articulo quod iste forme sic se habent in quolibet animato adinuico et ad materiam ad constituendum aliquid vnum per se quod ext materia et prima forma quae est forma mixtionis sit vnum per se compositum quod est substatm incompleta et corpus pars quod est pars essentialis animati distincta contra animam non imcludens ipsam et est proprium perfectibile ipsius anime et secundum se totum in potentia animam. Ita quod ex ipso corpore et anima fit vnum per se sicut dicitur. 2. de anima. Et istud corpus non est genus nec directe per se in genere sed per reductionem ad totum animatum cuius est pars sicut et anima ipsa et ipsa anima superueniens corpori dat esse vnum animal et tale animatum vel tale puta hominem vel asinum vel equuvel plantam per modum forme partialis et sic in homine habemus humanitatem quiditatem hominis perfectam et completam per quam habens ipsam puta homo est in genere perfecte et hoc a gradu generis generalissimi vsque ad speiciem specialissimam inclusiue.

172

¶ Secundo dico quod ab humanitate et conformiter a tota quiditate vel essentia animaticonstituta ex corpore et anima accipitur genus generalissio mum substantie secundum quod in se habet rationem formalem vel conceptum substantie qui est ratio formalis aliqua ex natura rei in ipsa quiditate animati et est prima ratio simpliciqua primo continet aliquod genus per se ab eadem quiditate animati tota et perfecta accipitur ratio debterie que est corporeum vt sibi conuenit gradus corporeitatis vel ratio formalis distincta in ipsa ex natura rei formaliter distiguitur et ad quam rotionem formalem corporeitatis ipsa. met vt habens et includens rationem substantie est in potentia sicut genus ad dieteram et ita descendendo secundum alias rationes formales generum et dieterarum vsque ad specienspecialissimam. ita quod genus et distera et species sumitur a tota quiditate immediate et proxime et quodlibet istor dicit totam essentiam licet genus secundum aliam rationem formalem quam difereitia et species ipsa sicut includens ipsa vel sicut ista duo. Genus enim immediate et deterinate. dicit totum secundum illum gradum vel rationem illam formalem secundum quam est in potentia ad dietteriam et differentia etiam dicit totum secundum illam formalem rationem que comparatur ad genus sicut actus ad potentiam et ideo siue sit praedicatio generis de dittria vel econuerso semper est predicatiototius de toto tamen praedicatio generis de differentia vel econuerso non est per se primoo: quia nec genus ponitur in diffinitione differentie nec econuerso nec alterum isto rum includitur in conceptu alterius nec est formalite idem illi: sed praedicatio vtriusque est per se primoo. quia vtrumque incuditur in conceptu quiditatiuo speciei sicut et in diffinitione.

173

¶ Ex quo patet quod non ponuntur plures forme vt habeantur gradus generis praedicamentalis. Al eadem enim forma in habentibus tantum vnam formam siue al eisdem pluribus vel saltem ab vltima specifica in habenti bus plures accipiuntur omnes gradus predicamentales vel potius a quiditate ipsa constituta ex tali forma et materia cum alia forma et sic etiam in habentibus vnam formam

174

¶ Sic igitur dico sicut apparet ex predictis quod et duabus formis in animato cum materia ipsa fit vnum per se animatum in re et effectiue. Et est exemplum ad hoc Nam sicut et genus et disteritia distinguitur in conceptu et exgenere generalissimo quod est primum et diostereitia sua diuisiua fit vnum per se genus subalternum vnum in conceptu et ex illo genere subalterno et dioterita sua diuisiua fit vel constitur tur aliud genus subalternum inferius ipso et sic vsque ad genus proximum speciei specialissime ex quo cum differentia specifica diuisiua sui constituitur vna per se species inconceptu et vna diffinitio eius non obstantibus quod concurrant in ipsa specie plures differentie generum intermediorum cum differentia specifica quarum tamen quelibet dicit aliquem actum in conceptu et similiter geanus quodlibet quia alias non notificaret diffinitum. Et ratio huius vnitatis per se est quia genus generalissimum est per se in potentia ad differentiam suam vt constituatur genus subalternum constititutum ex genere generalissimo est per se in potientia ad aliam differentiam et sic descendendo vsque ad speciem specialiter simam non obstante quod plures differentie sint plures actus formales secundum conceptum. Ita dico quod primum compositum ex prima materia et prima forma est per se in potentia essentiali vel substantiali ad animam et ex ipsor anima vnum per se substantialiter in re et in effectu non obstante quod vtraque forma sit aliquis actus in se quia prima forma non est actus completus et perfectus nec dans esse nec completam secundum aliquam speciem sed in potentia ad formam specificam vltimam vltra quam non est amplius potentia ad formam aliam substantia lem partialem. Et hoc de quarto articulo principali

175

¶ Nota hic quod licet forma mixtionis in corpore humano sit nobilior forma cuiuscumque elementi non tamen dat esse specificum et completum sicut illa. Dare et esse specificum et completum non est omnis forme sed dare esse substantiale. Et dico quod forma corporis dat noc bilius esse substantiale quam forma elementi: licet non dei esse completum et terminatum non intendentia ad vlterio rem formam. Unde non oportet quod magis perfecta bet esse magis completum et terminatum nisi solum de formis specificis et vltimatis sed vniuersaliter oportet quod det perfectius esse

176

¶ Quantum ad quintum articulum Restat soluere motiua aliorum. Et primo dico quattuor prima ad oppositum. Nam sicut se habent genus et differentia ad faciendum aliquid per se vnum substantialiter in conceptu sicut materia et forma in effectu praecipue secundum eos qui ponunt quod genus accipitur a matereia et differentia a forma.

177

¶ Tunc de primo motiuo quod vnius rei vnum est omne substantiale. Dico quod ita verum est in conceptu sicut in effectu et sicut forma substantialis dat esse substantiale in effectu. Ita et differentia in conceptu: igitur si ex hoc excluditur pluralitas formarum in eodem per se vno ineffectu. Ita et pluralitas differentiarum in eodem perse vno in conceptu. Ita quod nihil per se vnum erit includens plures differentias. Hoc autem est palane falsu et contra ipsos et contra omnes.

178

¶ Eodem modo potest duci confirmatio ad oppositum quia sicut due forme sunt duo actus substantiales in re et in effectu. Ita et due differentie in conceptu ergo non possunt constituere vnum per se in conceptu sicut nec plures forme in effectu

179

¶ praterea Sicut probatum est supra distinctione. 12. materia postquam creata est / est aliquod ens in actu extra intellectum: ergo si motiuum est bonum ex materia et forma que est actu non fit aliquid per se vnum contra omnes

180

¶ Secundum motiuum duco ad idem sicut in re et in effectu forma adueniens alteri vel composito ex materia et alia est accidentaliIta vt videtur differentia adueniens alteri vel constituto ex genere et alia differentia erit accidentalis et sic non faciet per se vnum in conceptu cum illis sicut nec posterior forma cum priore et materia faciet vnum per se hoc est falsum.

181

¶ Item genus dicit actualitatem aliquam in conceptu. Alioquin non notifica ret diffinitum et dicit actualitatem substantialem simpliciter in genere substantie. ergo si argumentum est bonum differentia sibi adueniens est simpliciter accidentalis.

182

¶ praterea quia forma aduenit materie existenti inactu substantiali. ergo est accidens.

183

¶ Tertium motiuum ipsorum duco contra eos. Nam sicut illa quae accipiuntur a diuersis formis non predicantur de se inuicem per se primo modo sicut nec ille forme. Ita nec illa que accipium tur vnum a materia et aliud a toto vel a forma sicut nec materia predicatur de forma vel de toto per se primo modo. Genus autem accipitur a materia per eos et species vel a toto vel ratione sui formalis quod est differentia accipitur a forma ergo non plus predicatur vnum de alio per se primo modo secundum tuam positione: quam secundum istam si tuum motiuum est bonum.

184

¶ praterea ipsi dicunt quod eadem forma dat omnes illos gradus distinctos a quibus accipitur genus generalissimum et species generalissima et omnia genera media.

185

¶ Ex hoc dico primo quod est contra eos quia tunc genus non accipitur a materia sed a forma cuius oppositum ipsi dicunt Secundo quia sicut in re vnum eorum que accipiuntur a diuetsis non predicatur de alio per se primo modo. Ita parum in conceptu vnum eorum quo accipiuntur ex diuersis non predicatur de alio. Sed genus generalissimum et intermedia et species specialissima accipiuntur a diuersis gradibus essendi quos dat forma quos habent ponere distingui ex natura rei velint nolint: quia secundum eos tales gradus consequuntur diuersa accidentia et difformia secundum diuersitatem et difformitatem graduum quos consequuntur.

186

¶ praterea Nisi distingueretur ex natura rei sed tantum secundum rationem non video quare tota coordina tio predicamentalis non posset esse in deo vel poni non obstante eius simplicitate igitur adhuc sequitur contra te quod nullum istorum per se primoo praedicabitur de alio

187

¶ Quartum motiuum etiam ducitur ad idem inconueniens scilicet quod frustra ponentur plures differentie sicut et forme. Nam sicut vltima forma propter sui perfectionem continet alias si cut dicis et ita potest fieri per ipsam quicquid fit pialias. Ita et vltima differentia specifica cum sit nobilissima poterit continere alias superiores et sic frustra ponentur plures differentie in eodem per se vnoquod est inconueniens contra omnes.

188

¶ Dico igitur quod ista motiua nihil valent et sunt sophismatica de bilia. Ideo soluo ad ipsa cum aliis sequentibus.

189

¶ Ad primum quando dicis quod vnius entis per se non est nisi vnum esse substantia le. Dico quod vnitas est passio entis et dicitur vnum / se et per accidens et sicut ens per se aliud simplex aliud compositum. Ita et vnum et sicut ens per se compositum. Aliud compositum ex materia et vnica forma et aliud ex materia et pluribus formis modo supradicto ita et vnum per se substantiale et ita vnius entis simplicis est vnum esse simplex et vnius entis conpositi per se est vnum esse compositum et sic vnum sicut est compositum.

190

¶ Quando dicis forma dat esse substantiale verum est. Sed sicut vna forma potest concurrere cum materia ad vnum esse compositi alicuius quod est vnum per se. Ita et plures forme quarum vna non est in actu alitate completa sed est potentia ad aliam vel pars eius quod est per se in potentia essentiali ad aliam possunt concurre ad vnum esse per se magis compositum

191

¶ Aliter dicitur breuissime vnius per se est vnum esse. Uerum est completum et perfectum et ideo non est nisi vnica forma perfecta et completiua et hoc nihil contra me.

192

¶ Ad confirmationem quod ex pluribus actibus vel ext stentibus in actu non sit vnum per se. Dico quod verum est ex pluribus existentibus in actu completo et perfe cto secundum speciem specialissimam. Sed dico quod ex pluribus actibus qui sunt eiusdem generis puta de genere substantie et quorum alter per se est in potentia ad alium vel pars existentis in potentia ad alium sicut est in proposito de pluribus formis nostris potest fieri per se vnum. Nihil enim plus requiritur ad hoc vt ex aliquibus duobus fiat per compositionem aliquid per se vnum. Sed ex duobus actibus quorum neuterest in potentia ad alterum sed sunt actus vltimati sicut due forme specifice non potest fieri vnum per se

193

¶ Ad secundum motiuum de forma substantiali que dat esse simpliciter. Dico quod ens simpliciter dicitur vno modo ens in actu secundum quod actus dicit differentiam entis et ens in potentia dicitur ens secundum quid. Alio modo dicitur ens simpliciter primum genus entis quod est substantia et isto mo ens secundum quid dicitur accidens. Tertio dicitur ens simpliciter illud quod est nobilius et ens. Sed quid dicitur illud quod est innobilius sicut Aristo. primo. de generatione generatio nobilioris est generatio simpliciter: sed gen eraton innobilioris est generatio secundum quid. Primo modo dico quod non plus forma substantialis dat esse simpliter quam forma accidentalis. Nec econuerso forma accidentalis plus dat esse secundum quid quam forma substantialis. Secundo autem modo dico quod forma substantialis quaelibet dat esse simpliciter: quia esse substantiale et subiectum eius est ens in potentia ad tale esse simpliciter nec istud tangit propositum. Dico enim quod plures forme substantiales sic se habentes scut dictum est supra possunt concurrere ad vnum esse simpliciter cum materia.

194

¶ Tu dicis subiectum posterioris esset ens actu. Dico quod verum est per formam incompletam quia ex ratione talis imperfectionis et incompletionis est per se pars compositi existentis in potentia per se ad vel teriorem formam specificam et perfectiorem et vtraque dat esse simpliciter secundo modo quia est substantiale. Tertio autem modo non quelibet forma substantialis dat esse simpliciter in eodem composito sed tantum vltima que est specifica et perfectissima et illud quod aduenit enti in actu per talem formam est accidens nec ab aliquo intelligente ponitur aliqua substantialis aduenire.

195

¶ Ad primam confirmationem quod subiectum generis est non ens nec est in loco. Dioeretur quod primum non debet intelligi negatiue negando vniuersaliter omnem formam in subiecto generationis cuiuscumque sed priuatiue debet intelligi quia non ens est secundum illam formam ad quam in potentia et qua pri¬ uatum est cuius est forma specifica in proposito¬

196

¶ Dices eodem modo posset dici de subiecto motus

197

¶ Dico quod non quia subiectum motus secundum quod huiusmo di non est in potentia ad aliquod esse substantiale quod est esse simpliciter sed tantum ad esse actuale: et ideo non dicitur non ens simpliciter sed ens in actu simpliciter

198

¶ Aliter soluitur quod Aristoteles distinguit generatio nem a motu pro tanto quia secundum ipsum non est hoc vniuersaliter verum quod subiectum generationis sit ens in actu per formam substantialem sicut est de subiecto motus. Unde sufficit Aristoteli quod sit aliqua generatio cuius subiectum non sit ens in actu licet non sit nocessarium de omni.

199

¶ Aliter soluitur quod subiectum generationis non est ens in actu secundum formam specificam et completam sicut est potest esse subiectum motus

200

¶ Ad aliud de loco dico quod Aristoteles non vult dicere quin subiectum generationis non sit in aliquo leco. Alioquin nunquam generans attingeret aliud. Omd enim passum approximari agenti vt videtur sed pro tanto dicit quod non est in loco quia determinat sibi aliquem locum secund omnem formam specificam quam habeat Sicut dicimus quod graue est deorsum determinans sibi talem locum naturaliter per suam formam specifcam quem consequitur grauitas inclinans ad talem locum.

201

¶ Ad confirmationem quod non est via cognoscendi aliquod accidens quia dicitur quod omne accidens erit forma completa substantialis respectu priorum. Parratione dico quod immo est via cognoscendi aliqua quia sunt per se sensibilia substantia autem non. Alia quia habent contrarium. Substantia autem non vel quia suscipiunt magis et minus. Substantia autem non. Alia quia fundan tur in istis sicut respectus: substantia autem non. Alia quia habent operationes aliquas quas non habet substantia et per omnia talia signa. Si autem nullum sit signum per quod potest accidens cognosci esse accidens distinguendo a substantia tunc nesciam tibi dicere vtrum sit accidens vel substantia sicut etiam tumet nescires dicere non tamen propter hoc sequitur quod sit vtrumque.

202

¶ Dices quod habetur infallibile signum per hoc quod aduenit enti in actu per formam substantialem. Dico quod istdem signum fallit nisi intelligatur de forma substantiali completa et specifica. Nec potes dicere quod omne a cidens sit talis forma sicut nec potes dicere quod non sit nisi vnum predicamentum.

203

¶ Ad aliam confirma tionem de forma lapidis. Dico quod forma lapidis est forma specifica completa ia ratione sua et ideo non est in potentia ad aliquid essentialiter distinctum nisi ad accidens. Sed forma corporeitatis non est talis forma sed est forma non specifica et incompleta et tendens in vlteriorem perfectionem.

204

¶ Tu dicis illa est actus lior quam forma lapidis. Dico quod non actualitate specfica sed bene actualior quia nobilior nec obstat isti nobilitati quod sit in potentia ad vlteriorem immo magis attestatur sue nobilitati. Ideo non valet.

205

¶ Ad tertium motiuum dico quod genus et species et differentia omnia accipiuntur a toto et dicunt totum sicut dictum est supra ideo falsa est ymaginatio minoris quod si in homine essent plures forme ab vna acciperetur genus ab alia species hoc ergo falsum sicut dictum est supra.

206

¶ Ad primam confimationem de genere. patet ex predictis qumo non dicit aliquid essentialiter distinctum a specie quia vtrumque dicit totum licet non eodem modo. Non obstante quod inhomine sint plures forme sicut in specie.

207

¶ praterea etiam argumentum est contra eos quia dicunt quod genus accipitur a materia et species a forma ergo genus est aliud a specie sicut materia a forma.

208

¶ Ad aliam de vltima differentia. Dico quod vltima differentia siue sint in eodem plures forme siue non dicit totam substantiam rei quia dicit totum sicut dictum est supra. Sed dico quod non dicit totum secundum omnem gradum vel rationem formalem inclusam in quiditate. Alioquin in diffinitione superflueret genus. Comparatur enim ad genus sicut actuale ad potentiale et distinguitur ab ipso ex natura rei. Alioquin non video quin vnum in comcreto posset per se primo modo de alio praedicari quod est falsum.

209

¶ Ad aliam confirmationem de bipedalitate quod est quedam bipedalitas. verum est quedam differentia pedalitatis non quia includat per se primo modo pedalitatem sed sicut diceretur quod rationalitas est quedam animalitas I quedam differentia animalitatis.

210

¶ Ad aliam de ordine qui non est in substantia. Dico quod innullo habent mentem Aristotelis sed tantum verba. Dicit enim quod in substantia non est ordo non quia eadem substantia per se vna non includat plures substantias ordinatas siue ille sint materia et forma siue plures forme. Sed in substantia non est ordo sicut dicit nisi differentie ponantur ordinate in diffinitione. puta si poneretur primo magisspecialis differentia et postea magis communis tunc non esset nisi in diffinitione substantiali ordo sed magis nugatio vel deordinatio.

211

¶ Ex quo patet quod siue sint plures forme in eodem siue non nihil omnino est ad propositum.

212

¶ Ad quartum motiuum dico quod plures formas ponere est necessarium et quod impossibile est fieri per vnam nec saluari possunt illa que ponimus de animato et qua sunt vera de christo sicut superius est ostensum.

213

¶ Quando dicis quod immo quia posterior cum sit perfectior continet omnem aliam priorem vni tiue vel virtualiter siue perfectionaliter vel eminem ter.

214

¶ Dico quod non valet. Nam licet anima contineat formas imperfectiores perfectionaliter non tamen forma liter in se continere potest formam corporeitatis. Tunc enim formaliter posset extendi et diuidi sicut corpus quod tamen repugnat sibi et ideo non potest dareformaliter esse corpus. Et patet hoc in exemplo quia anima rationalis cum sit superior: et perfectior forma quam forma celi continet illam perfectionaliter ad modum quo perfectius continet imperfectius tamen formaliter non potest dare esse celum vel esse celi.

215

¶ Quande dicis vltra quod immo quia sicut est in figuris sic in formis Dico quod philosophus non dicit ibi quod sic sit in formis vniuersaliter sed in animabus dicit. Et ideo dico quod anima vnica tantum est in animato et quod superior in eodem continet inferiorem per identitatem essentialem formaliter etiam potens dare formaliter esse secundum gradum essendi correspondentem inferiori anime quia in hoc nulla repugnantia inuenitur.

216

¶ Ad confirmationem dico quod patet per predicta que eim inferioribus sunt dispersa non oportet poni vnita in inferioribus quando repugnantia formalis in hoc inuenitur

217

¶ Ad quintum motiuum quod adducitur postea ab aliis quando dicis impossibile est quod idem numero sit corpus vnum et motiuum. Dico quod falsum est quia corpus viuum non intelligo nisi corpus informatum anima. Per corpus mortuum non intelligo nisi corpus priuatum vita vel anima. Et di¬ co quod idem est corpus aliquando carens vita et aliquando informatum vita sicut aliquando informatum albedine.

218

¶ Tu dicis ista differunt genere. Dico quod est falsum. Nec genere phisico nec metaphisico. Sed sunt eadem pars alicuius in potentia vel in actu in eodem genere et in eadem specie et indiuiduo per reductionem recte sicut tu poneres materiam eandem cum anima et sine anima

219

¶ Ad confirmationem viuere viuentibus est esse. Dico quod viuere non est totale vluentium: sed est esse completum animati et viuentis quod non manet manente anima Esse vero incompletum et imperfectum manet quod est esse corporeum vel corperis per formam incompletam manentem.

220

¶ Ad sextum dico breuiter quod caro viua et mortua sunt vniuoce caro: immo eadem caro numero sicut de corpore dictum est.

221

¶ Ad philosophum dico quod opus carnis vnde caro non est carnem generare vel nutrire siue alimentum conuerteresed vnde viua est. Et ideo bene concedo quod non est viua sicut prius nisi equiuoce. Quecumque autem sit operatio carnis et si habet aliquam propriam vnde caro est. Dico quod illa vniuoce conuenit carni viue et mortue des quam cunque volueris

222

¶ Ad septimum dico quod fundatur super imaginationem falsam scilicet quod ponatur pluralitas formarum propter gradus generis predicamentalis. Dico enim quod ab eadem quiditate licet non ita simplici accipiuntur omnes isti gradus in substantia conposita sicut ab eadem albedine in genere qualitatis vt dictum est supra. Nec oret quod a forma ita simplicisicut est albedo. Alioquin non esset dare substantiam compositam per se in genere. Nulla enim forma partia lis per se est in genere substantie sicut albedo per se est in genere qualitatis et ideo a toto composito siue exmateria et vna forma siue ex pluribus formis accipiuntur gradus praedicamentales et non ab aliqua simplici forma nec ab anima nec ab alia.

223

¶ Ad illud super additum dico quod non oportet per omnia esse simile intergenus substantie et accidentis. Sic enim posset etiam argui contra eos de corpore vel materia que non est per se in generesicut est quelibet accidentalis forma. Sic dico quod non quelibet forma substantialis est specifica licet omnis forma accidentalis.

224

¶ Ad octauum dico primo quod commentator non dicit verum quando dicit quod potentie non multiplicantur in materia secundum multiplicationem specierum si accipiatur potentia pro principio passiuo susceptiuo forme. Nam istud non est nisi essentia ipsa materie que non variatur nec multiplicatur. Et patetiam in subiecto contrariorum quia eadem est potentia susceptiua contrariorum. Si autem per habitualitates illas intelligat respectus ad formas non video quod dicant nisi respectus rationis vel respectus reales habituales et in potentia qui nihil sunt actu et ita bene debent nulmerari secundum quascumque formas etiam indiuiduales et eiusdem rationis sicut secundum alias sicut et respectus numerari debent secundum numerationem terminorum.

225

¶ Secundo dico quod licet dictum commentatoris esset verunet faceret aliquid ad propositum scilicet quod habilitates nunera rentur secundum multitudinem formarum vel specierum Diceretur quod verum est secundum multitudinem formarum specificarum completorum et ita adhuc staret quod eadm potentia esset ad duas formas quarum vna esset com¬ pleta et imperfecta et altera specifcia et completa. Nec obstante quod ille essent alterius rationis non autem ad duas specificas completas.

226

¶ Tu dicis aliud est posse sanari et egrotare. Dico quod verum est de potentia obiectiua alia et alia est potentia obiectiua ad sanitatem et egritudinem non autem subiectiua quia eadem est contrariorum. Et dato quod intelligat de potentia subiectiua non est ad propositum quia sanitas et egritudo sunt diuerse forme accidentales et complete non sic nostre due substantiales in eodem animato.

227

¶ Tertio dico et melius quod in materia est potentia ad primam formam et in materia secundum se non est potentia ad animam sed in toto composito ex materia et prima forma et sic nihil ad propositum de tuis habilitatibus vel potentiis in materia.

228

¶ Per idem patet ad confirmationem que dicit quod potentia non est in materia mediante potentia igitur nec vna forma mediante alia. Dico quod verum est sicut dicimus quod albedo est in substantia mediante quantitate. Tunc enim prima forma esset tota le receptiuum secunde forme quod est inconueniens. Sed totum compositum ex materia et forma est ipsum respectiuum totale anime et sic nihil ad propositum. Ad primam de ec¬

229

¶ Ad auctoritates clesasticis dogmatibus. Dico quod bene concludit pro me quod in eodem viuo non sunt plures anime: sed non dicit auctoritas neconcludit quin sint ibi plures forme.

230

¶ Ad auctoritates commentatoris dico quod in ista materia contradicit commentator sibi plane in tertio de celo ponen do simul cum forma mixti formas elementorum et in illis auctoritatibus negando pluralitatem formarum ineodem vno per se: et ideo nihil valent auctoritates eius et ego simpliciter nego eas vel si valent non valent nisi de pluribus formis specificis et completis quas impossibile est simul stare in eadem materia. Non sic autem est in proposito. quare etc.

231

¶ Ad primum principale Dico quod in generatione conuersiua vnius elementi ex alio realiter est verum quod generationem vnius concomitatur corruptio alterius et econuerso. Sed non est hoc verum vniuersaliter quod generatio vnius sit corruptio alterius scilicet quando materia non se habet immediate ad formam generati sed mediante alia sicut ad animam rationalem vel ad animam: tunc enim oportet quod adueniente posteriore forma prior corrumpatur et quod quando generatur animatum quod corrumpatur corpus. Nec quod cedat forma corporeitatis sicut etiam posuisset commator et posuit et in generatione mixti ex elementis non oportet elementa corrumpi tamen in hoc male dixit: quia forma elementi est forma specifica et completa mediante qua manente materia non est in potentia ad aliam nec compositum ex ipsa et forma elementi.

232

¶ Unde dixi supra quod generatio mixti ex elemento vel elementis necessario est corruptio elementi vel elementorum vel ipsam concomitatur. Et dico quod quotiens aliquid generatur ex alio ente quod est completum secundum speciem specialissimam necessario corrumpitur prius ens licet non oporteat hoc vniuersaliter quod generatio vniussit corruptio alterius vt patet in generatione vermis sub speciebus vel cum speciebus eucaristie sicut dixi alias vel magis patebit in quarto.

233

¶ Si autem ista propositio debeat velr verificari in omni generatione ex alio ente in actu preexistente per formam. Tunc dico quod intelligendum de generatione totali ipsius rei per quam habetur totum esse ipsius. Tunc enim generatio vnius est corruptio alterius et econuerso. Sed non oportet in generatione partiali qua solum habetur esse animatum et cui praesupponitur esse corporeum vel corruptio. Tunc enim nec generationi concomitatur aliqua corruptio nec econuerso corruptionem talem partialem concomitatur aliqua generatio. Unde quando homo moritur et corrumpitur in ipso esse viuum vel humanum nihil generatur sed tantum relinquitur cor pus et forma mixtionis naturaliter manet in materia. Uerum est tamen quod exinde alteratur et tendit ad corruptionem naturaliter ipsum corpus licet corpus christi ad hoc fuerit miraculose conseruatum. Sed quando corpus corrumpitur bnm aliquid generatur quia in corruptione corporis completur et vltimatur corruptio hoc minis.

234

¶ Ad secundum principale dico quod yle materia prima est subiectum generationis elementorum et corporum inaimatorum quorumcunque et est subiectum prime generationis homins partialis que terminatur ad copositum ex materia et prima forma hominis sed non generationis vlterioris cuiuscumque animati que terminatur ad ens animatum sed magis ipsum compositum ex materia prima et prima forma est subiectum: huius generationis yle ergo est subiectum primum generationis. Non quia omnis generationis: sed quia prime generationis in rebus inainmatis.

235

¶ Ad tertium dico quod quelibet forma substantialis cum materia que est specifica secundum speciem specialis simam constituit suppositum vel ad ipam naturaliter in materia consequitur suppositum. Sed non est verum vniuersaliter de qualibet forma substantiali. Putade forma substantiali que non est specifica nec completa¬

236

¶ Ad quartum potest dici quod Aristoteles non comparat ibi formas partiales numeris: sed differentias formales comparat numeris. Nam si quis remoueat a diffinitione vel a specie deteram vnam formalem specificam vel addat sibi aliquam statim variatur speciesscut variatur speciegnumeri amota vel addita vnitate et tunc nihil est ad propositum sicut patet. Hoc eim verum est siue in eodem sint plures forme siue vna¬

237

¶ Uel potest dici aliter quod dato quod comparet ibi formas partiales numeris non tamen quascumque sed specificas et completas et planum est quod illis variatis vel multiplicatis species variatur sed non ponuntur plures tales in aliquo animato nec in aliquo per se vno vt dictum est supra. Sic de ista questione.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1