Quaestio 4

¶ Distinctionis Decimeseptime. Questio Quarta.

Quarto quaero utrum caritas possit aliquando minui inhabente ipsam.

¶ Uidetur quod sic. Contraria nata sunt fieri circa idem in quarto metaphisice. Sed augeri et minui sunt contraria / et caritas potest augeri ergo et minui.

¶ Secun¬ do sic. Si aliquod in summo acceptum corrumpit aliud citra summum acceptum diminuit illud. Sed peccatum mortale quod est peccatum in summo totam caritatem corrumpit vel tollit / ergo veniale quod est citra mortale diminuit.

¶ Tertio sic. Diligere deum supra creaturam est meritorium et auget caritatem / diligere deum minus quam creaturam est peccatum mortale et tollit caritatem / ergo diligere equaliter deum et creaturam est medium / et non auget nec tollit totaliter sed minuit.

¶ Quarto sic. Omne peccatum adimit aliquid de bono secundum Augustinum in enchiridionsed veniale est peccatum: ergo adimit aliquid de bono non nature sicut nec mortale: quia naturalia ilangelis malis etiam remanserunt integra: ergo dicitur bono gratie vel caritatis. caritas non habet causam dimi¬

¶ Contr a nuentem: quia nec deum / quia deum non est causa non esse secundum Augusti. 83. q. q. quod non est causa non essendi non est causa deficiendi: nec peccatum veniale / quia tunc peccatis venialibus per se corresponderet eterna pena: nec mortale / quia illud totaliter tollit ergo etc In ista quaestione sic procedam.

¶ Primo ponam vnam distinctionem de potentia de et de possibili per ipsam / et ostendam quod caritas potest diminui secundum alrerum menbrum distinctionis

¶ Secundo ponam vnam opinionem quod caritas potest diminui secundum alterum menbrum distinctionis / et aliquando diminuitur de facto cum motiuis illius opnionis.

¶ Tertio ponam aliam quam intendo tenere arguendo contra primam / et soluam ad motiua.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum dico quod cum caritas effectiue non habeatur vel corrumpatum seu adnichiletur nisi a deo licet meritorie vel demeritorie ab habente: quia est forma que non habetur nisper creationem. Quando queritur vtrum possibile sit ipsam diminui: dicendum est de potentia dei. Dicitur enim vno modo pontentia dei absoluta et alio modo ordinata secundum primam dicitur deus posse omne illud quod non implicat contradictionem circa creaturam: secundum potentiam ordinatam dicitur posse illud quod ipse determinauit et ordinauit facere secundum legem sue sapien tie / et omne tale dicitur possibile isto modo.

¶ Diciigitur quantum ad primum articulum quod loquendo de potentia dei absoluta caritas potest diminui hoc enin nullam implicat contradictionem quod probo primo sic Omnis forma habens gradus plures si potest proficisci ab vno in alium potest deficere ab illo et reduci ad primum / quia ex se non determinat sibi hunc vel illum sed caritas est huiusmodi vt dictum est / supra: quare etc.

¶ Secundo sic. Nullum productum dinouo post aliud deus necessario conseruat conseruam do primum. Patet / sicut nec producit ipsum necessa rio producedo primum: sed caritas habet gradum et gradum vel partem et partem / quarum vna potest produci de nouo post aliam in deo et concurrere cum illa ad constitutionem vnius perfectionis ( vt dictum est supra) ergo conseruando primam non oportet quod conseruet secundam et potest anichilare ipsam: sed hoc esse minuere caritatem ergo etc.

¶ Tertio sic. Omne absolutum positiuum essentialiter distinctum ab alievirtute deiuinam pontest esse sine illo siue concurrat cum alia ad constitutionem alicuius siue non: quia hoc nul lam implicat contradictionem eo ipso quod ponitur essentialiter distinctum et absolutum: et illud non sit aliqua causa eius a qua necessario dependeat sicut a deo sed prior caritas et posterior sunt huiusmodi: ergo etc ergo caritas potest minui.

¶ Sed nunquid potest diminui in infinitum: dico quod sicut potest augeri in in a finitum modo supradicto: scilicet extra subiectum et secundum se et non in aliquo subiecto ita potest diminui in iinfinitum si ponatur aliqua infinita.

¶ Uidetur enim rialicui quod nulla caritas posset diminui in infinitum nisi prius existeret actu infinita quod non videtur quod caritas sic possit diuidi vel minui secundum partes eiusdem proportionis non autem eiusdem quantitatis sicut quamtitas continua. Tunc enim non esset dare minimam caritatem sicut nec minimam quantitatem. Ex quo etiam patet quod non est augmentabilis in finitum secundum partes eiusdem proportionis sicut dicunt aliqui / ne cogantur concedere caritatem posse esse actu infinitam sed secundum partes eiusdem quantitatis: nec est negandum ipsam posse esse actu infinitam.

¶ Aliis tamen videtur quod cum aliquis gradus caritatis sit diuisibilis puta gradus constitutus ex duobus vel augmentatus et omnes sint eiusdem rationis quilibet gradus est diuisibilis sicut quelibet pars quantitatis suo modo / et per consequens in infinitum. Alioquin ex indiuisibilibus diuisibile componeretur quod est inconueniens inquantitate. Et potest probari hoc per easdem rationes quibus probatum est quod absolute loquendo de potentia dei potest diminui. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum est vna opinio quod caritas secundum potentiam dei ordinatam loquendo de ordine qui nunc est potest diminui et diminuitur aliquando in habente ipsam Adducunt ad hoc rationes. Prima ratio est. Si oppositum crescit opposito diminuto et opponuntur et caritas crescit diminuta cupiditate. Cupiditas enim est venenum caritatis secundum Augustinu. grq. q. 3. ergo etc.

¶ Secunda ratio est. Caritas est ratio acceptandi et essendi dilectum a deo. Tunc sic Qui minus diligitur minus habet de caritate: sed homo per peccatum veniale minus diligitur a deo quam ille qui non habet veniale / ergo per peccatum veniale minus habet de caritate. Quod autem minus diligatur peccatum quia deus vult eum punire non autem alium

¶ Tertia ratio est. Certum est quod per peccatum venia le minuitur feruor caritatis. Ita quod actus caritatis secundum feruorem diminuitur / ergo cum intensior. et feruentior actus maiorem caritatem meretur quod peccatum veniale impedit vel infusionem gratie vel maiorem ipfusionem ergo pari ratione potest minuere caritatem infusam iam.

¶ Quarta ratio est. Augustin confessionum decimo loquens dee deo dicit. Te minus amat qui aliud praeter te amat quod propter te non amat Et idem dicit Gregorius in homelia penthecostes Nam tanto quis a superno amore distinguitur quanto inferius delectatur. Et ibibem operatur amor magnasi est. Si autem operari renuerit amor non est. Sed planum est quod peccans venialiter aliquid amat preter deum / et minus amatur a deo / et per consequens minus habet die caritate.

¶ Confirmant per dictum Magistri in quarto vbi dicit quod plura peccata modica imputantur sicut vnum graue / et per ipsa periclitatur caritas / et homo habens ipsam / sicut per inultas guttas subintrantes pecriclitatur nauis / et per sllud Mathei. Quia abundabit iniquitas refrigescet caritas multorum.

¶ Modus ponendi istorum est quod per multa peccata venialia diminuitur caritas et adgeneratur habitus vitiosus / quoquidem acquisitooportet quod voluntas vtatur habitu caritatis / et si minuatur ille habitus vitiosus: vel si sciant aliquicraliud oportet quod peccet secundum illum habitum et ex improba voluntate / et erit sibi peccatum mortale et corrumpitur caritas formaliter non per veniale sed per mortale. Hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium dico quod opinio praecedens est minus bona et irrationabilis et falsa. Et ideo arguo contra eam.

¶ Primo sic. Si caritas potest minui per peccatum veniale / ergo cum non sit infinita in aliquo subiecto potest per peccata venialia totaliter tolli: quia omne infinitum diuisibil totaliter tolli potest per amotionem partium equalis quantitatis: sed hoc est impossibile et falsum: quia tunc homo per peccata pure venialia dampnaretur: ergo etc Soluitur ad hoc quia non sequitur quod generato illo habitu ex venialibus in summo gradu si peccet amplius peccabit mortaliter / quia ex voluntate improba et ita per mortale residuum caritatis tolletur.

¶ Secundo sic contra quia habitus non inclinat nisi ad similes actus ex quibus generatur sed iste habitus generatur ex venialibus: ergo secundum talem habitum non peccat quis nisi venialiter / non ergo mortaliter ex inproba voluntate.

¶ Tertio sic. Nullus habitus in voluntate potest ipsam necessitare ad peccatum mortale sicut nec potest ab ea aufferre libertatem / ergo voluntas post istum habitum ita potest peccare venialiter sicut prius / vel facere aliquid indifferens sicut leuare festucam / et non oportet sicut dicunt quod vel vtatur habi tu caritatis vel peccet mortaliter.

¶ Quarto sic aliquis potest habituari circa aliquam materiam pecca. ti venialis / sicut in bibendo aliquantulum plusquam sufficeret vel sufficere deberet / et potest sic habituari et ita peccare venialiter in sic bibendo vel truphando quod sua caritas minuetur vsque ad infimum gradum. Tunc vltra certum est quod ipse potest peccare venialiter circa aliquam aliam materiam in qua non est habituatus / et non peccabit mortaliter: quia non ex improba voluntate quia non ex habitu. Quero ergo de illo veniali aut adimit aliquid de caritate et sic tollit eam totaliter et sic ex puro vel niali damnatur homo. Aut nichil adimit de caritate tunc pari ratione nec alia. Preterea. Cuicumque habitui compossibilis est habitus et actus qui potest elici secundum illum habitum: sed habitus iste venialis compossbilis est caritati: ergo et actus eius. Ita quod actus non expellit caritatem ergo non patet illa solutio.

¶ Secunda ratio principalis est. Deus potest infundere caritatem in minimo gradu et forte aliquando infundit. Tunc si peccatum veniale adimit caritatem in tal corrumpet totaliter caritatem et sic veniale erit mortale. Preterea quicquid eiusdem rationis tollit aliquid secundum aliquem gradum suum potest ipsum tollere sed cundum omnem gradum eiusdem rationis / hoc patet sicut albedo tollit nigredinem et potest tollere secundum omnem gradum suum. Sed peccatum veniale per se tol lit caritatem secundum aliquem gradum: ergo secundum omnem potest tollere hoc est falsum / ergo etc.

¶ Quinto sic Quecumque compatiuntur se in eodem vnum non adimit de alio / sed veniale et caritas stant simul ergo etc.

¶ Sexto sic. Deus non est pronior ad condempnandum quam ad miserandum immo econuerso / sed hoc esset si pro minori malo tolleret maius bonum vt pro peccato veniali caritatem: ergo etc.

¶ Dico ergo quod habitus caritatis infuse de quo loquimur nunquam diminuitur de facto / quia causam non habet diminuentem non demeritoriam quia illa non potest esse pctinum veniale vt probatum est. Nec mortale quia est causa demeritoria ablationis totius caritatis quare et cetera. Nec efficientem quia deus non diminuit eam nec ordinauit / nec ordinat diminuere sine aliquo mortali demerito hoc minis quo posito iam non diminuitur sed totaliter tollitur quare et cetera.

¶ Ad primum eorum dico quod si aliqua cupiditas opponitur et est incompossibilis caritati quod illa est cupiditas mortalis non autem venialis. Prima autem non diminuit sed corrumpit. Tamen dico quod nulla cupiditas formaliter opponitur caritati sed tantum demeritorie.

¶ Ad secundum dico quod homo propter peccatum veniale non minus diligitur nec habet minorem dilectionem habitualem vel minorem caritatem. Uundo dicis deus vult eum punire non autem alium. Dico quod nichil valet ita quod pater vult ali quando verberare filium et non alium / et tamen filium multoma gis diligit. Similiter etiam patet de multis sanctiqui descendunt ad purgatorium quos deus multomagis diligit quam paruulos baptisatos qui statin euolant et habent multomaiorem caritatem quam illi / vnde et inuentum est quod deus pro talibus adhuc in purgatorio existentibus fecit aliquando miracula.

¶ Ad tertium de feruore dico quod feruor habitualis caritatis nunquam diminuitur per veniale sed feruor bene diminuitur quia est quedam promptitudo derelicta ex actbus frequentatis et illa ipsius caritatis et illa etiam potest totaliter tolli. Sed dico quod nec habitus caritatis nec actus eius meritorius et pro quanto est secundum ipsam nunquam minuitur et ideo nec aliquid de primocorrespondente licet verum sit quod homo non mereatur aliquando stante peccato veniali sicut nec dormiendo: igitur etc.

¶ Ad quartum de Augustino et Gregorio. Respondeo per idem / ad exemplum et dictum magistri in quarto. Dico quod magister non intendit quod per pura venialia possit homo periclitari / sicut nauis per multas guttas intrantes sistendo in ipsis venialibus nisi faciat aliquid mortale ad quod non necessitant venialia / licet bene inducant distrahendo mentem et inpediendo: nec intelligit quod multa venialia imputentur sicut vnum graue mortale sed suo modo infra prae venialium: sicut multa mortalia minora equipollent vni minori sicut mlta venialia vni magno veniali.

¶ Ad primum principale dico quod dato quod augeri et minui sint contraria circa idem quam tum ex natura rei caritas ita potest minui sicut augeri de potentia absoluta Tamen dico quod de potentia ordinata non propter causas predictas: vnde dico quod ex ordinatione diuina caritati inest tantum posse augeri / sicut igni inest tantum caliditas ex natura rei et non potest sibi frigiditas inesse¬

¶ Ad secundum dico quod verum est de his quae sunt eiusdem rationis in summo vel in fimo vel medio et quo rum illud quod est in summo ex natura rei tollit aliud totaliter. Modo veniale et mortale non sunt eiusdem rationis. Similiter etiam mortale non ex natura rer¬ sed ex ordinatione tollit caritatem / et ideo etiam quod non oportet quod minus mortale diminuat: sed similiter tollit ipsam totam ex eadem ordinatione: igitur etc. Non sic autem veniale et mortale.

¶ Ad tertium deco quod diligere deum infra creaturam minus appreciam do ipsum non dico actu minus intenso: vel etiam diligere ipsum equaliter cum creatura vtrumque est mortale et tollit caritatem / ita quod non est medium sicut imaginatur argumentum.

¶ Ad quartum dico quod peccatum veniale adimit aliquid de bono non nature subiecti nec etiam gratie que insit tunc non peccaret quis mortaliter nisi semel sed adimit aliquid de bono vel quod inerat vel quod debuit inesse vel in fuisset. Et illud bonum aliquando est caritas / aliquamdo debita circunstantia alicuius actus / aliquando etiam ipse actus venialis. Aut nunquam adimit gratiam vel caritatem directe licet indirecte sicut dormire quia dormiens non meretur augmentum gratie / sic nec peccans venialiter licet etiam aliquando cum peccato veniali sit actus meritorius et augmen tum gratie / sicut predicans ad honorem dei habet aliquando aliquam vanam gloriam leuem