Quaestio 6

¶ Distinctionis tertie. Questio. 6.

SExto quero utrum potentie pertinentes ad imaginem sint essentialiter idem cum substantia anime.

¶ Arguuntur quod non. Primo quia diuina supposita que represettantur per eas realiter distinguuntur ergo similiter iste potentie. Dices quod non sed actus earum bene. Contra quia tunc ymago non esset pera¬ petua quia actus non sunt perpetui. ergo etc.

¶ Secundo sic Quia actus sunt realiter et essentialiter distinctum ergo et potentie: non enim videtur maior vnitas in poste riori quam in priori. Actus autem est prior potentia. igitur etc. Item si potentie sunt essentialiter eedem anime et adinuicem: tunc possunt ista praedicari de seinuicem in abstracto per identitatem hoc est falsum / non enim intellectus est voluntas vel anima vel econuerso ergo etc.

¶ Contra. Noticia est sua potentia passiua ergo nihil repugnat quin anima sit sua potentia. in ista questione sic procedam. Primo ponam duas opiniones in communi et arguam contra eas

¶ Secundo respondebo ad questiones.

¶ Tertio ad rationes aliorum.

¶ Et quarto ad rationes principales

¶ Quantum po primum est vna opiAl nio communis multis quod potentie iste differunt essentialiter et realiter ab anima et ab inuicem sicut accidentia quedam absoluta ipsius anime. Hoc probatur multipliciter.

¶ Primo sic. actus et potentia sunt eiusdem generis: quia potentia reducitur ad genus actus: sed actus scilicet istarum potentiarum sunt qualitates quedam et accidentia: ergo similiter potentie.

¶ Secundo sic. Agens per essentiam est primuagens sicut ens per essentiam est primum ens sed anima non est primum agens ergo agit per aliquid quod additur sue essentie puta per potentiam que est accidens.

¶ Tertio sic. Omnoagens per suam essentiam sem per agit quandiu est / sicut etiam anima semper viuit quia est vita per essentiam: sed anima non semper agit.

¶ Quarto sic. Et est de potentiis sensitiuis: perfectibilia diuersarum rationum requirunt perfectiones diuersarum rationum: sed organa corporis sunt huiusmodi: ergo potentie perficientes sunt diuersarum rationum.

¶ Quinto sic. Accidens fluxibile non inest substantie nisi mediante accidente permanente ¶sicut patet de motu qui non est subantie: nisi mediam te quantitate. ) Sed actus sunt accidentia fluxibilia: ergo potentie sunt accidentia permanentia.

¶ Sexto sic. Potentia est immediatum principium operationis: sed nulla substantia potest esse immediatum principium operationis: quia nec operationis transeum tis quia agens talem actionem agit mediante forma contraria illi dispositioni quam habet passum: et per consequens mediante accidente. Nec operationis immanentis: quia nec materia nec subiectum possunt esse principia effectiua suarum formarum receptarum: quia idem respectu eiusdem non potest esse simul in actu et in potentia. Quod patet etiam per philosophum primo phisi. vbi dicit quod subiectum scilicet materia cum forma non est causa accidentium nisi velut mater est causa efficiens respectu prolis.

¶ Septimo sic Impossibile est idem simplex absolutum esse essentia siter idem cum pluribus absolutis: quia tunc esset vnum et non vnum. Sed potentie sunt plura absoluta: quia sunt distincta principia operationum: quod non potosconuenire eidem et secundum idem: sicut nec materie secundum idem conuenire potest quod recipiat diuersas formas simul et immediate: sed mediantibus diuersis dispositionibus et accidentibus absolutis.

¶ Octauo sic. Idem realiter vel essentialiter non potest essprincipium operationum et inclinationum contra riarium. Sed actus appetitus sensitiui contraria actui rationis / vel etiam appetitus intellectiui frequenter. tertio de anima. ergo isti appetitus distingun¬ tur essentialiter ab innicem: ergo et ab anima

¶ Nono quia sicut se habet essentia ad esse ita potentia ad agere: ergo sicut esse ad agere ita essentia ad potentiam. Sed esse et agere differunt per locuna transmutata proportione. ergo etc.

¶ Ad hoc sunt auctoritates Comentatoris secundo de anima. vbi dicit quod anima diuiditur in istas potentias sicut pomum in colorem et saporem. Alia autem Simplicii super predicamenta capitulo de qualitate. Ub dicit quod iste potentie suscipiunt magis et minus erge sunt accidentia. Tertia est Anselmi de casu dyaboli: qui dicit quod nec voluntatem nec conuersionem voluntatis puto negari posse aliquid esse. Nam et si non sunt substantie: non tamen probari potest eas non esse essentias: ergo sunt accidentia ex quo non sunt substantie sicut dicit Anselmus. Hec primaopinio cum suis motiuis. est de hoc Henrici in sue

¶ Alia opinio quolibet. quod potentie anime non differunt ab anima re absoluta: sed per respectus: ita quod ipsa precise accepta rationem non habet sed coassumpto respectu quod probat quia potentia diffinitur per actum. nono Methaphisice. Actus autem non sic diffinitur per actum. ergo anima secundum se non est potentia sed secundum quod subinduit respectum ad actum.

¶ Sed quo modo determinatur anima ad istos respectus vel ad potentias. Dicit quod ad potentias organicas determinatur ex complexionibus et dispositionibus organorum. Ad non organicas autem obiicitur: quia ad intellectum agentem et voluntatem que sunt actiue potentie determinatur ex obiectis / circa que natesunt iste potentie. agere: vel ex seipsis determinantur ad intellectum vero possibilem que est potentia passiua determinatur ex specie intelligibili recepti inanima / et hoc est consonum imagini quod sic iste poten tie differant per relationes vel respectus: sicut et per sone ipse. Hoc etiam est secundum Augustinum nono de trinitate capitulo quinto. Ubi ponit quod iste potentie differunt ab inuicem secundum relationem. hec est opinio secunda. r opinionem argu¬

¶ Contra primaue primo sic. Quid ditas substantialis est obiectum intellectus nostri vel se um mediante fantasmate quia est prius cognosei bilis quam fantasma et accidens quodcumque: et potest in telligi non intelligendo aliquod accidens. Est enim prior natura cognitione et tempore septimo methaphisice: sed obiectum secundum eos mouet effectiue potentiam ergo substantia est immediatum principium operationis. et sic est sua potentia. Confirma tur de angelo / qui intelligit substantias immediate sine aliquo fantasmate saltem / quicquid sit de hoc mine.

¶ Secundo sic. Natura anime vel angeli perse est rationalis et intellectualis. Sed hoc non esset nisi intellectus vel ratio essent substantia ipsorum Si enim sunt accidentia: iam enim natura non est intellectualis vel rationalis / nec apta ad intelligendum immediate secundum se / sed per accidens absolutum super additum / sicut substantia est alba vel esse potest per accidens mediante quantitate: et ita natura aliqua vnde intellectualis vel rationalis non est essentialiter distincta a natra bruti / quod falsum est. Et confirmatur: quia tunc talis natura non est per se beatificabilis: sed per accidens medium quod posset separari et beatificari: quia habere¬ in se formaliter beatitudinem quod est inconueniens.

¶ Tertio sic. Impossibile est formalem terminum generationis esse nobiliorem principio totali productiuo: quia principium tale vel est vniuocum vel equiuocum. Si equiuocum nobilius est ( saltem in creaturis Si vniuocum eque nobile est: si enim non haberet pefectionem equalem termino vel maiorem / tunc daret aliquid quod non haberet: et vltra propriam virtutem et speciem ageret: et vltra terminum sibi adequatum aliquid produceret: que omnia sunt falsa: sed terminus generationis est substantia: ergo potentia generatiua mixti necessario est substantia et non accidens: quia substantia simpliciter est nobilior omni accidente.

¶ Dices quod in virtute substante accidens potest esse principium generandi substantiam: sicut calor et securis agit in virtute anime et artificis. Contra. quero de illa vit tute: aut est accidens aut substantia. Non substantia Patet per te / et per rationem: ergo accidens: et per consequens ita parum potest in illla virtute: et cum illa esse principium substantie sicut prius: quia totum est inno bilius termino formali generationis.

¶ Si dicas quod non intelligis illam virtutem recipi in accidente sed quod concurrunt substantia et accidens vt duo agentia trahentia vnam nauem / quorum neuter potest eam per se trahere.

¶ Contra sequitur ex hoc quod vnum non agat in virtute alterius: sed in virtute propria / sicut patet de quolibet trahente nauem: et ita accidens in vi tute propria causat substantiam quod nihil est.

¶ Un de dico quod calor nullo modo attingit ad generationem carnis generando: sed tantum per accidens disponendo et calefaciendo. Similiter ex hoc sequitur propositum: quia tunc virtus et potentia substantie non est accidens: sed substantia / qua immediate agit actionem sibi conuenientem.

¶ De instrumento dico quod nullum instrumentum secundum quod huiusmodi habet aliquam actionem elicitam a seipso: sed tanumodo mouetur ab agente. Unde et securis nihil agit / sed solum mouetur / et ipsa mota sic lignum diuiditur a secante: quia duo corpora non possunt stare simul / ita quod sunt duo mota quadam ordinatione causata a secante: quorum vnum prius recipitur in securi et ligno diuiso vel moto.

¶ Preterea etiam exemplum est ad oppositum: quia si accidens motum a substantia in virtute eius potest esse principium generandi substantiam: sicut instrumentum mouetur a secante: ergo saltem habemus quod illius motionis prime immediata causa est substantia non mediante aliquo accidente: vel ipsum accidens nihil recipit a substantia et ita non plus potest agere nec agit quam secundum se ad generationem substantie quod enim non se habet aliter ad actum primum nec ad actum secundum eliciendum se habere videtur.

¶ Item ex dictis eorum: quia ipsi dicunt quod anima diuiditur in suas potentias sicut totum virtuale in suas partes. Et dicunt quod totum virtuale saluatur in qualibet parte sua secundum sul stantiam / non secundum totam virtutem: ergo anima saluatur in potentiis secundum substantiam: ergo potentie non sunt accidentia.

¶ Item Boetius dicit quod diuisio totius in partes non est diuisio per accidens vel per accidens diuisi / se per se: ergo diuisio anime in potentias non est sicuti in ad cidentia.

¶ Item dico quod ipsi dicunt plane contra Augustinnum nono de tri. cap. 5. miro iam modo ista inse parabola sunt a semetipsis: et tamen eorum singula substantia est / et simul omnia vna substatim vel essentia. Item decimo de trinitate capitulo penultimo. hec tria Memoria / Intelligentia et voluntas sunt vna mens vna vita / et vna essentia. Item. 9. de trin. ca. 4. dicit quod ista non sunt in anima sicut color aut figura: ergo non sicut accidentia.

¶ Nec valet solutio aliquorum / qui dicunt quod verum est vt sunt obiectiue in anima tanquam obiectiua cognita et amota: sed formaliter loquendo et subiectiue sunt ibi sicut color et figura. Contra quia tunc precedens auctoritas esset falsa quia non essent vna essentia. Iterum etiam nihil valetet probatio August. Ibidem enim probat quod sunt vna essentia / quia alias perfectio et accidens excedent suum subiectum in nobilitate et perfectione: quia accidens: esset immediatum principium elicitiuum operationis vitalis non autem subiectum: et ita esset nobilius non viuente. Preterea Augustinus de spiritu et anima dicitur mens cum recordatur / animus dum intelligit / memoria dum memoratur / voluntas dum consentit. quare etc opinionem arguo

¶ Contra secundaiut Primo sic. Potentia passiua non includit respectum ergo nec actiua / consequentia patet: quia actiuum non est minus absolutum quam passiuum / cum sit nobilius vel eque nobile. Antecedens patet quia potentia passiua materie est per se pars compositi absoluti sicut et materia: nullum autem abso lutum per se includit respectum.

¶ Item nos loquimur de potentia secundum quod est principium operandi respectus autem non videtur vniuersaliter principium agendi. Cum ergo sint eedem quantum ad fundamentum istorum respectuum sunt idem in ratione potentie.

¶ Nec valet dicere quod respectus non est principium agedi elicitiuum sed determinatiuum: quia respectus ad actum nihil est ante actum nichil reale dico quia terminum non habet: ergo non de terminat immo actus prius est respectu reali passiuo ad actum sicut terminus est prius ratione.

¶ Item principium per se operationis per se vnius / debet esse per se vnum: sed absoluto et respectu non non sic est aliquid per se vnum. Item illud quod ex sua ratione vnde tale dicit perfectionem simpliciter non includit respectum: sed intellectus et voluntas sunt huiusmodi. ergo etc. Contra illud quod dicitur de potentiis organicis quod anima determinatur ad ipsas per organa falsum est. Organa enim magis sunt propter potentias quam econuerso. Unde sicut dicit Commentator primo dianima. Membra cerui non differunt a menbris leonis nisi quia anime differunt. Sic ergo ex potentiis magis debet accipi distinctio organorum quam econuerso¬

¶ Quod dicitur etiam de potentiis actiuis: quod deter minatur anima ad ipsas per habitudines ad actus et obiecta. Contra quia ipse potentie secundum te non sunt nisi respectus: vel saltem sunt ipsi respectus ad actus: quia sic diffiniuntur: ergo hoc est dicere quod iste potentie exlipsis determinantur / et non oportet querere aliquid extrinsecum. Et similiter in aliis. Ite rum etiam essent tunc tot tales potentie quot obiecta et actus: quia tot respectus. Contra illud de intellectuali possibili: ad ipsum determinatur anima exspeciebus receptiuis: quia iste doctor negat alibispecies intelligibiles impressas. Iterum etiam quia tunc tot essent intellectus quot sensus vel obiecta que sunt inconuenientia. Nec valet pro eis dictum / Augustini quod iste potentie sunt vnumiad se et tria inquantum ad seinuicem referuntur. Primum dictum verum est de ipsis vt habet rationem principii: sic enim sunt vna essentia absoluta et ad se. S secundum verum est pro ipsis vt substant actibus productis duobus mediantibus: quibus ad seinut cem referuntur secundum originem. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum dico primo quod potentie anime in quibus imago consistit non distinguuntur essentialiter a fundamento siue ab anima ipsa nec a seinuicem: sicut probant rationes adducte superius contra primam opinionem. Et addo vnam quia illa quorum vnus non potest esse et poni in effectu sine alio: nec sunt adinuicem relata: non distinguuntur essentialiter ab inuicem ( sicut dictum est supra. Sed anima et sue potentie ( cum sint consubstantiales secundum Augustinum ) sunt huismodi quantum ad primum: nec relatiue dicuntur adinuicem vt patet. ergo etc. Ad hoc sunt auctoritates adducte superius: ergo etc.

¶ Secundo dico quod distinguuntur realiter et ab anima et ab inuicem in eadem essentia: quod probo sic quia quelibet istarum dicit aliquid postiuum extra intellectum. Non enim dicunt negationes et neutra earum immo nulla est actu infinita: nec habent esse indistinctum sed distinctum secundum proprias rationes / nec aliqua earum in abstracto praedicatur de altera. hec euim est falsa / anima est intellectus / vel intellectus est voluntas / vel econuerso: ergo etc.

¶ Ter tio concludo consequenter quod distinguuntur formaliter et ex natura rei: quia omnes dicunt aliquid positiuum / et nulla earum conuenit alicui per se primo modo: ergo formaliter et quidditatiue differunt. Modus pomendi huius positionis est iste quod anima cum sit forma nobilissima potest in seipsa vnitiue continere potentias istas tanquam proprietates consubstantiales: et tamen manentes secundum proprias formales rationes quid ditatiue distinctas et habentes consimilem ordinem adinuicem ac si essent essentialiter distincte. Et dico quod hoc est ex perfectione anime / et similiter ex perfectione cuiuscumque alterius entis sic continentis aliqua plura: sic vnitiue continet amota omni imperfectione: si sit simpliciter perfectum ) sicut deus. Hec de secundo articulo

¶ Quantum ad tertium Dico ad primum argumentum prime opinionis quod actus et potetia obiectiua vel possibile obiectiuum sibi cor respondens pertinet ad idem genus / et ad eandemn speciem et ad idem indiuiduum / sicut homo in actu et hoin potentia. Sed de potentia operatiua vel subiect ua non est verum / immo est impossibile quia esset processus in infinitum: et non esset dare immediatum subiectum ad cidens: quod esset substantia.

¶ Ad secundum dico quod agens per essentiam suam sic quod sua actio est sua esse tia sicut deus est primum agens et independens: sed agenns per essentiam suam sicut per rationem agendi: pro tanto quia potentia sua non distinguitur essentialiter ab ea non oportet quod sit primum agens / sicut etiam secundum te et secundum Auicenam calor separatus calefaceret: et tamen per suam essentiam sicut per potentiam calefaciendi calefaceret et tamen non esset primum agens.

¶ Ad tertium per idem.

¶ Ad quartum dico quod licet organa sint alteri rationis quantum ad dispositiones: non tamen oportet quod potentie perficientes sint alterius et alterius essentie sed sufficit quod sint distincte formaliter ex natura reisicut dictum est supra / ad hoc vt informent diuer sa organa: licet sint anime consubstantiales. Aliter dicit tur ab aliis quod potentie sensitiue vel organice non sunt consubstantiales anime: sed accidentia et distincte essentialiter ab anima et ab inuicem. Sed contra hoc est illud argumentum superius factum de potentia generatiua que est organica: et tamen oportet quod substantia. Aliter dicitur quod maior istius rationis non est vera etiam secundum alium doctorem: quia anima eiusdem rationis existens: et vnica forma existens in animato informat organa que sunt alterius rationis non solum in operando sed etiam. in essendo. Patet quarto methaphi. circa finem.

¶ Ad quintum dico quod maior est falsa. Calefactioenim in aliqua potest esse non mediante alio accidente vt subiecto quia planum est quod non mediante humiditate nec frigiditate. Dices quod mediante quantitate: Contra saltem de generatione et corruptione oporete dicere quod sit immediate in materia / quia in istis fit resolutio vsque ad materiam primam. Ita enim sufficit substantia suscipare accidens aliquod siuxibile immediate sicut fluxum. Similiter etiam de motu ad quamtitatem et quantitate patet quia est immediate in substantia. Et licet hoc verum sit de aliquibus sicut de motu locali in corporibus quod inest mediante quantitate quia per quantitatem formaliter corpea occupant locumvel saltem fundamentaliter: tamen vniuersaliter non est verum. Sed arguere vniuersaliter est fallacia consequentis videlet sic. ita in aliquibus: ergo in omnibus.

¶ Ad sextum dico quod maior est falsa et contra Aristotelem septimo methaphisice. vbi dicit quod generationem substantie oportet substantiam preexistere: sed ad generationem accidens non oportet praexistere aliquod accidens: ergo substantia potest immediatum principium causationis accidentis non precedente vel mediante aliquo ac cidente / sicut exemplificat ibi Aristoteles expresse in illo capitulo quandio vera diffinitio. ratio est. etc. Hoc autem confirmatur per dictum eius / quia accidens agit in virtute substantie et illa virtus substantia est non autem accidens. Tunc esset processus in infinitum. Quando dicis non operationis transeuntis. Dico quod immo. Cum dicis forma substantialis vel substantia non est contraria forme passi. Dico primo quod quicquid sit de hoc: an scilicet substantia habeat contrarium vel non / quod substantia licet non sit formaliter contraria dispositioni et forme passi: tamen bene virtualiter potest esse contraria / sicut patet in actione transeunte equiuoca: qua sol calefacit lignum et expellit frigus / quod virtualiter continet calorem ipsum quem potest generare immediate per suam substantiam sicut posset calor formaliter positus in sole.

¶ Tamen bene est dubium / anialique forme substantiales habeant contrarium putade formis elementorum: et de aliquibus aliis. Et dicunt aliqui quod sic. Tum quia sunt transmutabiles adinuicem: vel materia secundum ipsas: termini autem mutationis si sunt positi sunt contrarii. Quia vero quodlibet fit exquolibet contrarium ex contrario: album ex nigro. Tum quia continentur sub eodem genere phisico: et inter ipsas est recipere magis vel minus: et per consequens distantiam maximam: ergo sunt contrarie: quia sub eodem genere maxime a se distant.

¶ Ad hoc est auctoritas Auicenne. 2. phisicorum. vbi dicit quod forme substantiales a quibus descendunt contrarie qua litates sunt contrarie: quia perficiunt vnum subiectum et vicissitudinaliter in eo. Et inter ipsam est inuenire maximam distantiam. Hoc etiam amplius declarat ipse Quando dicit quod celum non est generatum: quia forma eius non habet contrarium in eo / quia forma generati habet contrarium in eo quod mutatur sicut dicit.

¶ Ad hoc est etiam commentator primo phisicorum. conmento tertiodecimo. vbi dicit quod nihil prohibet substantias esse contrarias secundum formas: sicut in sub¬ stantiis simplicibus in elementis / licet non insubstantiis compositis: quia Aristoteles dicit in de generatione quod corpora simplica sunt contraria. Uerba sunt Commenta. vnde innuit ibi quod verba Aristo. in predicamentis quod substantia non habet contrarium / est intelligendum non de substantiis simplicibus: sed de compositis: tamen non curo de hoc. Similiter etiam argumentum parum valet. Substantia non habet contrarium ergo in ipsa non est motus / quia nec quantitas habet contrarium: et tamen in ipsa est motus.

¶ Ad probationem quod substantia non potest esse immediatum principium operationis immanentis dico quod immo. Cum dicis de materia: dico bene quod materia non potest esse principium alicuius sue forme. quia est in mera potentia ad ipsam respectu eius: quia tunc esset nobilior forma sua. Sed dico quod sul iectum aliquod potest esse principium sue operationis immanentis nec obstat illud falsum principium quod nihil est in actu et in potentia respectu eiusdem sicut alias ostendetur quod dicitur quod materia cum forma est principium vt mater et subiectum verum est sed non propterea negatur quin vt efficiens. Quod additur quod idem non potest esse principium effectiuum vel receptiuum plurium operationum. Dico quod immo sicut eadem essentia anime recipit omnes istas potentias secundum te. Quod dicis de materia: dico quod ipsa secundum idem: et secundum id quod est recipit immediate diuersas formas sibi succedentes puta generatiet corrupti: tamen argumentum non currit contra me: quia dixi quod potentie formaliter et realiter distinguuntur licet non essentialiter.

¶ Ad septimum dico quod potentie non sunt plura essentialiter absoluta distincta et ideo anima potest esse vnum cum ipsis.

¶ Ad octauum dico quod actus duorum appetituum non sunt contra rii proprie: quia non sunt eiusdem subiecti / sed sunt disparati actus: quorum vnus tendit in bonum vnum et alius in aliud frequenter. Appetitus autem isti distinguuntur / etiam sicut dixi supra: vel adhuc plus quia forte essentialiter sed non curo.

¶ Ad nonum dico quod non sic se habet essentia anime ad potentiam: sicut ad agere. Prima enim combinatio est falsa: quod sic se habeat potentia ad agere sicut essentia ad esse: quia secundum omnes / potentia et agere essentialiter differunt in creatura: non autem essentia et esse. Et ideo magis debes dicere quod sicut essentia ad esse / ita potentia ad posse: et tunc nihil habes.

¶ Ad commentatorem nego eum proprie loquendo: sed ben sicut ponuntur in formas et accidentia ita anima in potentias formales. Uel aliter dic ad Commentatorem quod ipse non asserit / immo loquitur dubitatiue: potest enim dubitari vtrum sic diuidatur anima / sicut accidentia.

¶ Ad simplicium quando dicit quod sunt ydoneitas non intelligit de istis potentiis. Sed de habilitatibus pertinentibus ad secundam speciem qualitatis disponmentibus potentias naturales. vel ad simplicium dico quod ipse no dicit verum: sed iste potentie sunt consubstantiales et in eodem genere cum substantia anime per reductionem.

¶ Ad Augustinum dico quod iste potentie sunt equales immo eedem secundum substantiam: secundum actus suos hic in via possunt esse inequales: quia actus vnus potest esse perfectior actu alterius. Unde dico quod potentie secundum substantiam non suscipiunt magis et minus in eodem: licet forte in diuersis.

¶ Ad Anselmum dico quod non vult nisi impedire istam consequentiam: potentie non sunt substantie: ergo nichil sunt. Et planum est quod consequentia non valet: sed dico quod non vult affirmare antecedens.

¶ Ad Dionysium de substantia virtute et operatione. Dico quod intendit ponere aliquam distinctionem inter substantiam et virtutem: non tanen essentialiter / vel quod accipit virtutem pro aliquo habitu nature angelice / et tunc distinguitur virtus a substantia essentialiter. pro opinione secunda: dico quod non

¶ Ad illa oportet omnino ad similitudinem inter potentias et personas: nec oportet quod si vnum dicit respectum quod aliud propter hoc dicat.

¶ Ad illud quod potentia diffinitur per actum: dico quod potentia prout est id quo aliquis agit vel potest non est respectus / tamen ipsum concomitatur vel natus est comcomitari aliquis respectus a quo forte non potentie ipsorum: et quantum ad illum describitur per actum.

¶ Ad aliud de Augustino patuit supra. arguendo contra opinionem.

¶ Ad primum principale dico quod non concludit contra me: quia pono quod potentie realiter distinguuntur sicut et persone in diuinis: non tamen essentialiter sicut nec persone.

¶ Ad secundum dico quod actus essentialiter distinguuntur non tamen potentie quia potentia est principium actus: maior vnitas vel non minor debet et potest esse in principio quam in principiato. Tu dicis quod actus est prior potentia: dico quod verum est in diuersis. Est enim dare aliquem actum priorem omni potentia existente in alio: non autem oportet quod in eodem.

¶ Ad tertium dico quod si essent realiter eedem non video quin predicatio illa esset vera in abstracto: intellectus est voluntas et econuerso quod reputo falsum. Argumentum ergo concludit quod potentie differunt realiter non tamen essentialiter. Sic de isto.