Quaestio 2

¶ Distin. xlv. Questio secunda.

SEcundo quaero utrum deus velit omnia bona alia ab ipso.

¶ Uidetur quod non: quia si de vult alia bona aut hoc est actu voluntatis qui est desiderium: aut actu voluntatis qui est voluntas: vel quam consequitur delectatio: quia non sunt plures actus prosecutiui in voluntate: quod patet: quia obiectum quod est bonum volitum vel est praesens et tunc in ipso delectatur: aut est absens: et tunc voluntas ipsum desiderat. Sed deus non desiderat alia: quia actus desiderii est actus. Et nec delectatur in aliis a se: quia tunc beatificaretur in aliquo alio a se: ergo etc.

¶ Secundo sic. Quicquid deus vult ab eterno / quia alias esset mu¬ tabilis: et aliqua nouitas possibilis in ipso: sed deus non vult alia a se ab eterno: quia voluntas tendit in remvt in se est: res autem alia a deo non est in seipso ab eterno: ergo etc.

¶ Tertio sic. Uolentis ad volitum est relatio realis sicut scientis et scire ad scibile vel scitum sed deus non refertur realiter ad aliquid aliud: ergo nec vult aliquid aliud a se.

¶ Quarto sic. Si deus vult alia a se aut vult ea necessario / aut contingenter: sed non vult ea necessario: quia nichil non necessarium est volitum necessario vt videtur: nec contingenter: quia tunc posset ea non velle: et tunc posset mutari. Si enim deus non vellet quod aliquando voluit necessario mutaretur: ergo etc. Hester. xiii. Domine rex omnipotens i

¶ Contra in voluntate tua cuncta sunt posita et Apocalyp. IiIi. Domine deus noster tu creasti omnia et ppter voluntatem tuam erant et creata sunt. Et in Psali mo. Omnia quecumque voluit dominus fecit etc. Primo inquiram vtrum

¶ In ista quaestione dus velit bona aliase: et qumo.

¶ Secundo vtrum deus per suam voluntatem principalius sit causa rerum quam per suam scientiam.

¶ Tertio vtrum deus posset non velle aliquid quod aliquando voluit sine sui mutatione.

¶ Ultimo ad rationes. N dico quod du¬

¶ Quantum ad primiu plex est velle secundum rationem in voluntate diuina. Quoddam est velle simplicis complacentie quo complacet sibi in aliquo bono: vel in bonitate: seu bono alicuius. Secun in dum velle est ibi quod dicitur efficax / quo non solum complacet sibi in bono aliquo sic absolute: sed etiam proponitur ponere illud in effectu et in re disponendo efficaciter omnia necessaria ad hoc vt illud ponatur in esse.

¶ Consimiliter etiam est ibi duplex amor: scilicet amor simplicis complacentie: et amor efficax quem vocant aliqui affe ¬ ctum.

¶ Dico igitur duas conclusiones. Primo quod deus i necessario diligit et vult omnia alia bona ab ipso amo re complacentie.

¶ Et secundo quod amore vel velle efficaci diligit non omnia alia bona ab ipso: sed solum illa quae disponit ponere in re: et in effectu / et contingenter diligit es tali amore.

¶ Primum probo scilicet quod deus diligit omnia alia bona possibilia alia / siue possibilia / siue cum hoc ponenda in re et in effectu amore complacentie et necessario. Ita quod non potest non velle ipsa tali amore. Ominibonitas que est sua rectitudo et non potest esse non recta: necessario diligit illud quod necessario est bonum et diligibile: vt sic. Alias enim non diligeret obiectum quo modo est diligibile. Sed omne aliud bonum a deo est necessario bonum in esse possibili: sicut in esse possibili est aliquomodo necessarium: licet non simpliciter in esse actuali: sicut deus quia non potest non esse possi bile: voluntas autem diuina est sua rectitudo.

¶ Secundo sic. Uoluntas quae necessario vult aliquod obiectum de necessitate vult omne necessario participans vt sic bone tatem obiecti: sicut volens de necessitate id quod est ad finem vt sic. Sed voluntas diuina necessario vult suam essentiam vel bonitatem sicut probatum est in questione precedenti. Omne autem aliud bonum vt sic est possibile et absolute acceptum necessario participat bonitatem divine essentie sicut bonitatem primam: ergo etc.

¶ Tertio sic. Sicut se habet intellectus diuinus ad intel ligendum necessario omne verum necessarium: sic voluntas ad volendum omne bonum necessarium: sed intellectus diuinus necessario intelligit omne verum necessarium sicut probatum est: ergo etc. Sed bonum necessarium est creatura in esse possibili. ergo etc.

¶ Quarto probatur sic. ab vno voluntas diligens necessario aliquid de necessitate diligit omne illud quod est idem sibi: alias diligeret idem ne cessario et non necessario: sed creature vt praesentantur in simplici intelligentia diuina idem sunt quod essentia diuina quam deus necessario diligit: sed talia diligit amore simplicis complacentie: ergo etc. Ista ratio est michi dubia: quia non video quod creatura praesentata in intelligentia diuina sit idem quod diuina essentia: licet enim bene videam quod vt sic non sit aliquid aliud. Preterea etiam quia ista ratio non probat nisi quod deus necessario diligit alia bona a se vt cognita. Non autem secundum rationes propriarum bonitatum. Sic etiam diligit mala vt cogni ta: quia diligit scientiam malorum et impossibilium: ideo dimitto ipsam. Et sufficiant alie rationes.

¶ Secunda conclusio est quod deus contingenter amore efficaci diligit alia bona a se ponenda in effectu: quae disposuit facere non solum amore simplicis complacentie: sicut pro batum est immediate. Ad hoc adducuntur rationes alique probabiles contra Aristotelem quod deus nihil aliud a se vult necessario amore efficaci. Nec per consequens pro ducitis ( sicut philosophi posuerunt ) deum scilicet producente de necessitate sue nature siue voluntatis: quod magis credo quicquid immediate producit.

¶ Prima ratio est ista volens de necessitate finem non de necessitate vult aliquid quod non habet necessarium ordinem ad finem vt patet: sed nullum aliud a deo habet necessarium ordinem ad finem qui est diuina essentia: sic quod oporteat ipsum esse ad hoc vt deus volens hunc finem assequatur vel habeat et possideat hunc finem / nec ad hoc quod sit iste finis: quia nec creatura in re et in effectu est aliquid intrinsecum isti fini: nec aliquid quo circumscripto tollatur talis finis: quia creatura vel non est ens necessarium tamen est minus necessarium tali fine et obiecto primo. Ens autem magis necessarium potest esse quocunque alio minus necessario non existente: vel quocumque alio non necessario: ergo essentia diuina tanquam finis et obiectum primum non est sibi ratio volendi necessario aliquid aliud a se amore efficaci. Dices contra hoc quod destructa conclusione destruitur principium. Unde ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedentis: et tamen conclusio est minus necessaria quam principium: siue etiam minus vera: quia propter vnumquodque tale est illud magis primo posteriorum. Respondetur ad hoc quod veritas conclusionis non est omnino siue alia veritas a veritate principii: sed est quedam veritas partialis inclusa in veritate principii. Et ideo destructa conclusione destruitur principium: sicut destructa parte destruitur totum. Non sic autem de bonitate creature in effectum respectu bonitatis diuine.

¶ Secunda ratio est ista. Aliquid est contingens in vniuerso vt patet etiam per Aristotelem / et alios philosophos / et dicere oppositum est inconueniens sicut deducit philosophus primo perihermenias: sed si deus vult efficaciter et causat de necessitate quicquid vult et causat immediate extra se sequitur quod non est contingens aliquid in vniuer so. Probatio: quia eadem necessitate qua deus mouet et causat: quia secunda causa non mouet nisi mota. Mouens autem quia motum eadem necessitate mouet qua mo uetur. Patet de instrumento: ergo nullus effectus est contingens in vniuerso: siue immediate siue mediate sit a deo: et ita pereunt effectus liberi arbitrii et exhorta tiones / et consimilia / et punitiones / et premia Dices quod immo sunt aliqui effectus contingentes non ex defectu cause prime nec contingentia eius: sed ex impedimento aliquo proueniente ex materia vel ex aliqua causa secunda: puta ex arbitrii libertate. Contra omne impedimentum reducibile est ad aliquam causam agentem a qua est effectiue: sed sicut iam dictum est. Si prima causa vult efficaciter et agit de necessitate: qualibet causa secunda agit de necessitate: ergo impedimentum est necessarium et effectus necessario impeditur / et sic nichil est contingens: sed omnia necessaria sicut prius.

¶ Tertia ratio. Si prima causa necessario vult et agit quicquid immediate vult et agit: sequitur quod non est malum in vniuerso: sed hoc est falsum: ergo etc. Probatio consequentie. Agens necessario mediate vel immediate inducit omnem perfectionem quam potest in effectum / et dat suo effectui omnem perfectionem quam potest. Cum ergo deus sit agens perfectissimum et potentissimum potens in omnem perfectionem possibile effectui / si agat de necessitate oportet quod det effectum omnium omnem perfectionem sibi possibile / et ita non est malum vel defectus alicuius perfectionis in vniuerso.

¶ Quarta ratio est prius natura et perfectione aliquo alio simpliciter independens non determinatur necessario ad illud esse vel fore siue secundum naturam siue secundum voluntatem / quia nullam implicat contradictionem quod hoc sit sine illo ad quod necessario determinatur vt sic / sed deus est prior respectu creature vel omnis alterius ab ipso. ergo et cetera.

¶ Quinta ratio est ista. Omne illud quod vult de necessitate efficaciter aliquid esse vel non esse extra se potest impediri a sua perfectione per esse eius vel non esse / et indiget ipso ad suam perfectionem vel potest assequi aliquam perfectionem per esse eius / quia alias non est ratio quare necessario velit ipsum / sed deus nec potest impediri a sua perfectione nec assequi aliquam perfectionem per esse vel non esse alicuius extrinseci. ab ipso: ergo etc.

¶ Sexta ratio est omne volens aliquid efficaciter de necessitate est causans et dependens in volendo vel causando: sed primum non est dependens in volendo vel causando: ergo etc. probabiles: non

¶ Iste rationes sunt tamen sunt demonstrationes iudicio meo: nec cogunt intellectum et ideo sola fide et dictis scripture: et sanctorum / et doctorum teneo quod deus nichil aliud a se vult efficaciter et amore efficaci: nec causat sed omnia contingenter et libere libertate contingentie. Ad hoc sunt auctoritates quam plurime. et Anselmus hoc dicit. Cur deus homo et articulus doctorum parisiensis est expressus. Quod deus de necessitate produxit mundum est error: siue intelligatur de necessitate coactionis quia illa tollit libertatem: siue intelligatur de necessitate immutabilitatis vel ineuitabilitatis: quae opponitur intelligentie supra: quia illa tolleret rerum possibilitatem id est contingentiam saltem rerum supra immediate a deo productarum: deus enim contingenter producit alia a se: sed sic vul ea amore efficaci sicut ea producit: ergo contingenter vult alia a se volitione efficaci.

¶ Ad cuius euidentiam aduertendum est quod volun tas nostra contingenter se habet ad diuersos actus et mediantibus illis actibus ad diuersa obiecta / et vlterius ad diuersos effectus. Sed secundum hoc in voluntate nostra est triplex indeterminatio vell / indifferentia. Prima est ipsius voluntatis ad suos actus vel ad negationes suorum actuum ad suos actus / siue contrarios sicut velle et nolle respectu eiusdem obiecti / siue disparatos sicut sunt velle hoc obiectum vel velle illud / seu etiam nolle aliud. Et ista indifferentia seu indeterminatio necessario ponit mutabilitatem et potentialitatem / et arguit imperfectionem in voluntate nostra. Secunda indifferentia est ipsius ad obiecta secundum quam potest velle hoc vel illud: vel hoc et non illud. Tertia indifferentia est ipsius per comparationem ad effectus: et ista tertia presupponit secundam: quia voluntas non potest aliquid habere extra se pro tertio producto / vel pro effectu nisi prius habeat ipsum pro obiecto volito. Prima autem indifferentia arguit imperfectionem in voluntate nostra. Tum quia arguit in ipsa alietatem essentialem ab actu suo: et per consequens potentialitatem et passibilitatem et possibilitatem successionis diuersorum actuum in ipsa: et per consequens mutabilitatem ab actu ad negationemactus vel econuerso. Et talis prima indifferentia et continentie non est in voluntate diuina: quia ipsa est eadem realiter quod actus suus vnicus. Est enim illimitata et infinita: et idem cum actu suo vnico. Et ideo actu vnico indistincto vult quicquid vult / nec est possibilis in ipsa actus alius successiue: nec etiam negatio talis actus. Secunda indifferentia scilicet ad obiecta debet poni in voluntate diuina: et hoc ad obiecta extrinseca loquendo de amo re efficaci vel velle: quia sicut voluntas nostra potest velle hoc vel illud indifferenter vel incontingenter vel etiam velle hoc vel non velle pro eodem instanti diuisim vel etiam velle hoc vel nolle pro eodem instanti diuisim vel etiam velle hoc et velle aliud pro eodem instanti conlunctim accipiendo et eodem actu simpliciter propter infinitatem actus. Non sic voluntas nostra potest etiam hoc velle vel nolle pro eodem instanti diuisim et eodem simplici actu sicut prius. Potest etiam hoc obiectum velle vel non velle pro eodem instanti diuisim / et hoc obiectum velle et aliud non velle sic. Sed non viydeo quod aliquo actu possit dici non velle aliud: sed magis negatione actus. Est tamen difficilius in voluntate diuina quam in voluntate nostra: quia in voluntate nostraest possibilis successio respectu predictorum. In voluntate autem diuina nulla. Unde oportet quod ab eternon velit quicquid vult / et nolit quicquid dicitur nolle sicut magis dicetur infra. Eodem modo dicendum est de tertia indifferentia et continentia ad effectus sicut de ista: et sic patet quomodo deus vult alia a se contingenter amore vel velle efficaci: licet autem istud sit verum et fidei consonum: quia tamen non videtur hoc demonstratum

¶ Ideo ad rationes superius adductas est soluent dum. Ad primam dicerent philosophi quod essentia diuina que est primum obiectum diuine voluntatis / et finis alio rum est sibi ratio volendi necessario quicquid vult im mediate et causat: non quia ab aliquo extrinseco dependeat in acquirendo vel possidendo finem nec finis etiam in essendo: sed magis ex plenitudine perfectionis ipsius finis et obiecti primarii est volitus etc. Ex perfectione enim primi obiecti quod est essentia per voluntatem necessario fluit quicquid deus vult immediate: et ideo deus vult ipsa necessario et amore efficaci si cut prius dictum est / et etiam secundum istos quod necessario vult alia bona a se amore simplicis complacentie / quia necessario participant secundum esse possibile bonitatem ipsam diuine essentie. Unde licet dicerent phpi quod licet diuina essentia sitmagis necesse esse quam quod libet aliud extrinsecum ab ipsa: est tamen perfectissima et fecundissi ma et ex ipsa necessario fluit quicquid immediate est volitum a deo sine quo esse non potest: non ex imperfectione vel dependentia: sed ex summa perfectione et primitate sui.

¶ Ad secundum dicerent philosophi quod est aliquid contingens in vniuerso secundum illud quod est immediate volitum ab ipso: sed omne tale est necesse esse: sed magis alia que producuntur a causis se¬ cundis. Unde nec puto quod possit efficaciter demonstrari primam contingentiam esse in voluntate diuina respectu volitorum immediate ab ipsa: immo nec aliqua contingentia: licet hoc fuerit probatum superius probabiliter per aliquas rationes. Quando dicis causa secunda non agit nisi mota a causa prima. Dico quod hoc potest dupliciter intelligi. Uno modo quod moueatur a causa prima sicut instrumentum ad agendum: sicut securis mouetur ab artifice. Et tunc dice rent philosophi quod ista imaginatio est falsa. Sic enim omnes cause secunde non essent nisi instrumenta proprie dicta / quod est falsum etiam secundum multos catholicos / et si omnes cause sic agerent monte a prima cau sa necessario mediate vel immediate. Tuc cum actiones eorum non essent nisi motiones earum passiue sequeretur quod agerent omnia de necessitate et nichil esset contingens. Aliomodo potest intelligi quod causa secunda moueatur a prima metaphorice magis: non autem effectiue: et hoc quantum ad causas voluntarias sicut a fine: et isto modo non oportet quod licet finis et prima causa quantum est ex se necessario moueat metaphorice ad aliquid agendum / quia causa secunda necessario mouet effectiue ad idem si est arbitrio libera praecipue: vel etiam si est agens naturale quod licet finis moueat metaphorice: vt intentus a tali natura intendere potest id est tendere in finem quod necessario agat simpliciter loquendo: sed potest occurrere impedimentum sicut etiam superius dicebatur: nec valet instantia nisi supponendo quod causa secunda sic agat mota a prima sicut dicebatur primo modo: quod tamen philosophi negarent. Aliter potest dici quod sicut dicerent philosophideus potest velle de necessitate aliqua necessaria: puta quicquid vult immediate et potest velle de necessitate contingentiam aliquorum sicut super necessitatem aliquorum et hoc non videtur repugnare: et per confequens non perit contingentia a rebus.

¶ Ad tertium eodem modo est respondendum quod in aliquo volito a deo immediate non est malum sicut dicerent philosophi: in aliis tamen bene sicut et contingentia.

¶ Ad quartum dicendum quod philosophi dicerent quod prius natura et perfectione non determinatur ex aliqua imperfectione vel dependentia ad volendum efficaciter aliquid posterius: sed potius ex summa perfectione et fecunditate et actiuita te sua a qua fluit illud posterius.

¶ Ad quintum maior est falsa secundum philosophos de voluntate volente aliquid necessario non propter indigentiam sed ex plenitudine perfectionis.

¶ Ad vltimum dicendum quod non plus arguitur de dependentia ex volitione effica ci noticie vel causatione quam ex contingente: nec oportet quod plus concludatur ex hoc quam ex illo. Sic ergo patet qund deus vult alia a se. hec de primo articulo principali ad secundum articulum dicunt aliqui.

¶ Quantumi Supposito quod deus sit causaliorum a se per intellectum et voluntatem: quia est agens a proposito eo ipso quod est primum agens extra se / et ita per intellectum e et voluntatem. Et quod per scientiam et intellectum dicit expresse commentator. 12. metha. vbi dicit quod scientia rei est causarerum: et quod etiam per voluntatem superius probatum est.

¶ Dicunt tamen aliqui quod principalius deus est causa rerum per intellectum quam per voluntatem et per scientiam quam per velle. Ad hoc adducum tur quatuor rationes. Prima est ista. Agens principalius agit per illam potentiam per quam principalius continet formam eft fectus: sicut calidum principaliter calefacit per calorem: sed deus per intellectum continet principaliter formam essectus causati: quia ydea pertinet ad intellectum quae est forma exemplaris creature. Non autem pertinet ad voluntatem: ergo etc.

¶ Secundo sic. In agente per artem vel secundum artem principalior est intellectus quam voluntas: quia ars pertinet ad intellectum et non ad voluntatem. Sed deus alia a se agit secundum artem et causat per modum artis: non autem per mondum nature: ergo etc.

¶ Tertio sic. Aliqua inclinatio non potest esse principale principium alicuius actus: sed forma ipsa quam sequitur talis inclinatio ( sicut forma grauitatis ) est principalior causa motus deorsum quam inclinatio grauis sequens talem formam. Sed voluntas non est nisi inclinatio quedam sequens formam apprehensam per intellectum: sicut inclinatio grauis deorsum se quitur formam impressam: ergo etc. s opinio non videtur michi vera: sed videtur

¶ I etunt michi quod principalius: vel saltem non minus principaliter deus sit causa rerum per suam voluntatem et suum velle quam per intellectum vel suam scientiam: supposito quod per vtrumque: quod tamen est valde dubium: quia videretur forte alicui quod voluntas in ratione per se cause vel principii / et non in ratione intellectus: nisi sicut dictans et presentans obiectum secundarium in esse cognito ipsi voluntati. Ad hoc probandum arguo primo sic. Illa potentia est principalior in agendo ex qua habet alia quod ipsa sit actiua vel motiua et in ordine ad ipsam: pa tet: sed intellectus hoc habet ex voluntate vel ordi ne ad voluntatem: quia intellectus non est operatiuus alicuius extrinseci nisi ex appetitu finis qui pertinet ad voluntatem vt patet: ergo etc.

¶ Secundo sic. Illa potentia que est principalis in operando vel mouendo est principalior in causando et producendo: sed hec est voluntas quae habet omnibus potentiis imperare et dirigere infines suos: quia respicit finem in communi: ergo etc.

¶ Tertio sic. In productione libera principalius est illud ad quod primo et principaliter pertinet libertas: sed libertas primo et principaliter pertinet ad voluntatem et non ad intellectum sicut supponitur ad praesens: ergo etc.

¶ Quarto sic. Illud est principalius in producendo creaturam per quod primo determinatur et principaliter de terminatur creatura fore: sed hoc est per voluntatem diunam sicut dictum est supra. Unde nec intellectus diuinus determinate cognoscit nec dictat creaturam fore: nec post determinationem voluntatis sicut dictum est supra: ergo etc.

¶ Dico igitur quod deus est causa rerum pruam scientiam et per intellectum: et per suam voluntatem velvelle: sed principalius per voluntatem quam per intellectum / et per velle quam per intelligere vel per scientiam: immo quod plus est non puto quod intellectus vel scientia habeat aliquam causalitatem super creaturam fore nisi ex voluntate: vel presupponendo actum voluntatis quo deus determinat creaturam fore loquendo de intellectum quantum ad scientiam qua nouit creaturam fore: sed loquendo de noticia quidditatum incomplexarum possibilium / dico quod intellectus quantum ad talem noticiam vel scientiam precedit voluntatem: nec praesupponit ipsam in sua causalitate aliorum dico quod primum agens

¶ Ad primum deus principalius contineteffectum per voluntatem quam per intellectum: exemplariter tamen et quantum ad esse possibile per intellectum. Sed per voluntatem efficienter et virtualiter productiue ponendo ineffectum: vel imperando et determinando effectum fore pri mo et principaliter: sicut dictum est supra.

¶ Ad secundum dico quod in agente per artem: vel in agente aliquod artificiatum ars non est principalior: sed voluntas imperans et mouens secundum artem illam: nec ars habet aliquam effica ciam nisi ex voluntate.

¶ Ad tertium dico quod fundatur super imaginationem falsam: quia imaginatur quod voluntas non sit nisi quedam inclinatio sequens necessario formam apprehensam per intellectum et determinatam omnino ab intellectu. Dico enim quod voluntas non est minus principalis potentia quam intellectus et est primum dictum ab in tellectum / et quasi alia quedam forma et perfectio absolum ta non necessario determinabilis: sicut imaginatur: nec determinabilis ab intellectum vel ratione: ideo etc. Ud luntas namque inclinat intellectum et non econuerso. Tu dicis sequitur formam apprehensam dico quod verum est: quia nuichil vult nisi aliquod apprehensum: sed hoc nihil est ad propositum: stat enim cum hoc quod voluntas sit principalis et in imperando et in operando.

¶ Ad quartum dico quod voluntas est prima causa alicuius quantum ad fore: et intel lectus posterior: quia voluntas primo determinat futurum fore / et postea intellectus vel scientia hoc dictat determinate sicut dictum est supra. Et ideo istud argumentum potest retorqueri contra eos. articulo dicunt aliqui quod deus

¶ De tertio potest non velle aliquid extrin¬¬ secum quod aliquando voluit: vel velle: vel etiam velle aliquid quod aliquando non voluit sine sui mutatione. Hoc probatur ao primo sic. Uoluntas cuius actus est idem quod ipsa: et ille mutatus nec est dependens ab ipso obiecto potest de nouo sine sui mutatione aliquid velle vel non velle sine sui mutatione: quia actus ille vnicus infinitus in se habet omnem perfectionem cuiuslibet actus nostre voluntatis. Siliter etiam quicumque actus arguit mutationem in aliqua potentia de necessitate dependet ab obiecto illius potentie: sed actus diuine voluntatis sic se habet ad ipsam voluntatem: vt patet ergo etc.

¶ Secundo sic. Deus potad extra quicquid non implicat contradictionem: sed quod deus vellit modo aliquid quod prius non voluit nullam implicat contradictionem vt patet: quia affirmatio et negatio non sunt eiusdem durationis: ergo etc.

¶ Tertio sic Deus ab eierno voluit creaturam: et potuit non velle si ne sui mutatione vt dictum est supra: cum igitur nihil transeat in eternitate adhuc potest non velle creaturam quam aliquando voluit sine sui mutatione.

¶ Quarto sic. Relatio rationis noua potest aduenire alicui sine sui mutatione: sed voluntatis dei ad alia extra se volita non est nisi relatio rationis: ergo etc.

¶ Quinto sic. Non est mimus perfecta diuina voluntas quam nostra: sed nostra voluntas potest aliquid velle de nouo sine sui mutatione: quia voluntas nostra volens finem eodem actu quo vult finem manifeste potest ipsum extendere ad volendum id quod est ad finem de nouo: ergo etc. et ita sine sui mutatione: et isti habent dicere quod deus posset modo beatificare iudam: licet fuerit prius damnatus: et damnare Petrum similiter istam opinionem ( quia non videtur mihi¬

¶ Contra vera) dico quod deus in eternitate vult et intelligit quicquid velle et intelligere potest vel potius quicquid vult et intelligit: nec potest aliquid de nouo velle vel intelligere sine sui mutatione / et per consequens non potest non velle quod aliquando voluit: nec velle quod aliquando non voluit vel velle etiam: sed quicquid vult et intelligit vel etiam velle et intelligerelpotest: et non velle vel velle et non intelligere oportet si ponatur velle vel non velle: vel velle: vel intelligere: vel non intelligere: quod totum sit ab eterno et nichil de nouo. Hoc primo probosic. Augustinus quinto de trinitate. Absurdum est dicere quod deus de nouo creaturam diligat: sed non est absurdum nisi quia sequitur mutatio: et ideo et cetera. Dices quod Augustinus intendit quod ab¬ furdum est deum diligere de nouo creaturam dilectione noua realiter differente ab ipso: sicut voluntas nostra potest aliquid diligere de nouo: sed quod dilectione eterna quod sit idem realiter in ipso possit creaturam de nouo diligere non negat Augustinus. Contra istam cauillationem primo est contra mentem Augugustini: secundo quia sequeretur adhuc quod deo adueniret aliqua noua realitas et dilectio noua. Probao: quia a contradictorio in contradictorium non est tram situs nisi per mutationem aliquam: ista fuit superius probata ) sed si deus vellet aliquid de nouo transiret ve contradictorio in contradictorium: quia de non vellein velle: sed illa mutatio non potest poni in volito: quia per volitionem vt si absolute nichil ponitur in volitoergo est in diuina voluntate et cum voluntas sit idem quod essentia sequitur quod diuina essentia mutatur: Dices quod non quia non aduenit voluntati nisi nouus respectus rationis. Contra. Nouus respectus rationis non fitnisi per aliquem motum nouum actum realem. Quero igitur in quo ponitur ille nouus actus vel in voluntate et sic etiam voluntas mutatur vel in intellectum et sic deus saltem secundum intellectum mutatur: ergo etc.

¶ Secunda ratio est ista: quia sicut superius fuit de claratum: licet diuina voluntas possit in opposita diuisim pro eodem instanti: non tamen pro diuersis instantibus / tunc esset possibilis in ea successio et mutatio: sed ponere quod deus non vellit vnum postea vnum est hoc ponere: ergo etc.

¶ Tertia ratio. Non est minus coeternum volitum vt sic actui legendi quam presentatum actut respondendi vel intelligendi: sed planum est quod presentatum est coeternum actui respondendi vel inte ligendi: ergo etc. Cum igitur actus volendi diuinus sit eternus planum est quod volitum vt sic est coeternum sibi: alioquin vel esset actus volendi sine volito: vel actus volendi esset nouus quorum vtrumque est impossibile.

¶ Quarta ratio est: quia sicut dictum / est supra et probatum distinctione trigesima Intellectus diuinus et pari ratione nec aliqua alia potentia eius potest facere aliquem nouum respectum rationis. Unde si non esset aliqua creatura habens intellectum dei ad creaturam non esset aliquis respectus nouus: sed si deus possit non velle quod voluit / et velle quod non voluit talis respectus rationis nouus esset possibilis per aliquam diuinam potentiam sibi intrinsecam: ergo etc.

¶ Dico igitur quod licet deus possit quicquid potuit: tamen non potest non velle quod aliquando voluit: nec hoc etiam vnquam potuit: quia hoc arguit necessario mutationem in eo. Unde dico vltra contra alios quod deus non potest beatificare Iudam: nec dam nare Petrum: quia supponitur quod iam Iudas fuerit bamnatus / et Petrus saluatus / licet absolute loquendo nichil presupponendo possit Iudam beatifica rei et Petrum reprobare sicut potuit ab eternoaliorum dico maior est falsa

¶ Ad primum quantumcumque enim voluntas diuina sit illimitata / et idem cum suo actu: non tamen potest aliquid velle de nouo: immo dico quod ista pro positio voluntas eterna que est idem cum actu suo in dependente potest velle aliquid de nouo. Dicdo quod est falsa impossibilis: quia includit contradictionem quia talis voluntas est eterna: et per consequens actus suus: et per consequens obiectum vt volitum per talem actum: ergo non est nouum nec aliquid de nouo est volitum ab ipsa. Et si de nouo est volitum: dico quod talis voluntas non est infinita: nec actus suus est idem cum ea: sed est dependens simpliciter: quia omne nouum dependens est.

¶ Ad secundum dico quod ista implicant contradictionem in voluntate diuina sicut dictum est statim: quia cum dico deum velle aliquid est ipsum velle illud in eternitate / et pro tota duratione cuiuslibet temporis possibilis: ergo ponere ipsum non velle idem postea est ponere simul velle deum idem et nonn velle: et plana est contradictio.

¶ Ad tertium dicon quod deus ab eterno voluit creaturam: et tamen potuit non velle diuisim pro eodem instanti non presupposito velle eiusdem creature: et adhuc potest idem quia in eternitate: sed ab eterno non potuit velle creaturam et postea in alio instanti non velle ipsam nec etiam potest modo.

¶ Ad quartum dico quod nouus respectus rationis bene aduenit alicui vt obiecto sine mutatione sui: sed non sine mutatione operantis vel facientis talem respectum: operans autem in proposito esset deus vel esse posset: ideo etc. Preterea dico quod omne velle quo aliquid est volitum de nouo refertur realiter ad obiectum volitum: sed illud est aliquid actu existens.

¶ Ad quintum dico. quod voluntas nostranon potest aliquid velle de nouo sine mutatione nec finem nec illud quando est ad finem. Unde dico quod impossibilis et ficta est extensio illius actus prioris sine mulatione volendi finem ad volendum de nouo id quod est id finem: sed est nouus actus necessario vel saltem nouus respectus realis ipsius actus ad id quod est ad finem: si illud sit aliquid in actu: immo dico plus peterminate quod necessario est nouus actus vel nouus gradus intensionis in actu et hoc non est sine mutatione. Sic de ista questione

¶ Ad primum principale Dico quod deus proprie loquendo nec desiderat creaturam nec delectatur in ipsa: licet bene vellit eam sicut obiectum secundarium: sed in primo obiecto suo quod est diina essentia delectatur: sed aliquomodo dicitur desi derare vel delectari pro quanto placet sibi creatura praeens: vel dicatur quod deus delectatur in creatura sicut in obiecto secundario: non tamen beatificatur in ipsa sed tantum in obiecto primario.

¶ Ad secundum dico quod deus vult quicquid vult ab eterno / et vult creaturam ab eterno. Tu dicis creatura non est in re ab eterno: dito quod verum est in seipsa: sed in primo obiecto volito est aliqualiter: puta in essentia diuina. QSdtum autem ad prinum obiectum volitum verum est quod voluntas tendit in rem: vt in se est: non oportet autem de obiecto secundario: si tamen vniuersalem habet sensum illa propositio: de qua puto quod non est intelligenda sicut sonat alibi habet locum.

¶ Ad tertium dico quod volitionis vel voluntatis divine ad obie ctum nulla est nec esse potest relatio realis sicut dictum / est supra de intellectione eius. Unde maior absolute accipiendo et vniuersaliter est falsa: sed in aliquibus tantum est vera. Secundo dico quod ad hoc vt deus distincte velit alia a se nullus respectus rationis conexigitur vel preexigitur in deo nec in voluntate sua: nec in actu suo ad ipsa: quia actus et obiectum primum et potentia omnia sunt illimitatasicut dictum est distin. xxxv. Tertio dico quod consequuntur respectus rationis facti ab intellectu comparante voluntatem ad / volita et actum eius etc. Quarto dico quod voluntas diuina vel creata potest facere obiecto suo vel circa obie ctum suum aliquem respectum qui non est respectus realis quia non surgit ex natura extremorum / et hoc potest facere quia est potentia operatiua potens operari obiectum suum ad aliquid propter quod vult ipsum vt quod vult propter aliud vel propter quod vult aliud: sicut etiam imaginatio vel ratio particularis potest conferre et obiecta sua adinuicem comparare et tales respectus causare. Tales autem respectus non sunt proprie respectus rationis quia non sunt facti per intellectum nisi vocetur respectus ration nis omnis respectus qui non consurgit ex natura rei.

¶ Ad quartum dico quod deus necessario vult alia bona a se amore simplicis complacentie / et sic etiam sunt necessaria in esse possibili et contingenter in amore efficaci. Sed non sic quod possit ea non velle postquam ea voluit: sed velle vel non velle pro eodem instanti diuisim sicut dictum est supra.