Quaestio 1

¶ Distinctionis Quadragesime. Questio Unica.

CIrca distinctionem Quadragesimam quero. Utrum predestinati de necessitate sal uabuntur. An vtrum possibile sit aliquem predestinatum damna ri.

¶ Uidetur quod omnes de necesitate saluabuntur. Primo sic coctauo ethicorum dicitur quod hoc solo priuatur deus quod est ingenita facere que facta sunt: sed predestinatio omnium transit in preteritum quia ab eterno deus predestinauit omnes electos: ergo non potest non predestinare.

¶ Secundo sic Si predestinatus potest damnari: et non de necessitate saluabitur: hoc non est nisi per actum proprie voluntatis: sed actus voluntatis create non potest impedire voluntatem diuinam vt patet: nec actum eius: ergo etc.

¶ Tertio sic. Causa que frustrari non potest / imponit necessitatem suo effectui: alioquin frustrabilis est sed voluntas diuina predestinans est huiusmodi: et go etc.

¶ Quarto sic. Illud est eque necessarium cum alio cuius oppositum est ita impossibile sicut oppostum illius est impossibile: sed oppositum huius quod est predestinatum saluare: puta predestinatum non sal uare: est ita impossibile sicut oppositum huius quod est deum esse / puta deum non esse: quia ita impossibile est diuinam voluntatem frustrari / sicut deum non esse: ergo predestinatum saluari est ita simpliciter et absolute necessarium sicut deum esse. Si praedestinati de necessitate sal

¶ Conti lt uabuntur tollitur tota necessitas preceptorum / consiliorum / et totius legis diuine / et quicquid faciat homo oportet quod saluetur si est praedestinatus vel quod damnetur si non est praedestinatus vel si est reprobatus s Primo inquiram qui

¶ In ista quaestiont vocatur predestinatio et quomodo distinguitur ab aliis in deo que se tenent ex parte diuine scientie: et ostendam quod deo conuenit predestinare / et in ipso est predestinatio.

¶ Secundo vtrum predestinatio imponat suo effectui: vel libero arbitrio necessitatem.

¶ Tertio ex hoc vtrum predestinatus de necessitate saluabitur vel vtrum predestinatus possit damnari.

¶ Quarto vtrum numerus predestinatorum possit minui vel augeri.

¶ Ultimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum dico quod secundum Augustinum predestinatio est diuina scientia de futuris bonis predestinato conferendis in ordine ad finem vltimum consequendum / et hoc pro quantepredestinatio pertinet ad diuinam scientiam: verum est quod multum videtur ad voluntatem pertinere: sicut et reprobatio. Unde et Augustinus dicit quod predestinatio est propositum conferendi. Propositum autem ad voluntatem videtur pertinere. Unde et vnus dicit quod predestinatio est volitio efficax et determinata sal uandi aliquem et conferendi sibi vitam eternam / et ea per que talem finem consequuntur. Et hoc est verum pro quanto se tenet ex parte diuine voluntatis. Secundum quod tenet se et pertinet ad intellecium. Tunc igitur potest dici quod predestinatio est scientia diuina de de futuris bonis alteri vel alicui conferendis in ordine ad finem vltimum consequendum efficaciter.

¶ Sed quomodo differt ab aliis pertinentibus ad diuinam scientiam vel intellectum diuinum. Dico quod licet actus intelligendi diuinus sit vnicus et simplicissimus et omnino indistinctus ex natura rei: tamen diuersimode nominatur secundum quod transit super diuersa obiecta Sunt ergo multa quae inueniuntur in intellectum diuino distincta secundum rationem / scilicet noticia simplicis in telligentie / scientia visionis / prouidentia / praedestinatio reprobatio / electio / consilium. Scientia / vel noticisimplicis intelligentie dicitur actus intelligendi diuimus: vt cadit super omnes quidditates simplicium terminorum / et complexiones necessarias eorumdem / vel etiam contingentes sub disiunctione ad oppositas. Scientio visionis dicitur: vt cadit super illa que aliquando fuerum sunt vel erunt tam bona quam mala. Prouidentia vero est preuisio vel scientia visionis quasi practica: quia in deo proprie non est aliqua noticia practica / et sic est preuisio futurorum agibilium ordinandorum in finem secundum beneplacitum divine voluntatis. Unde patet quod di¬ uina prouidentia cadit super omnia: tamen dicitur respectu futurorum quod pars prouidentie quae versatur circa futura ipsi deo: et omnia quae aliquando fuerunt sunt vel erunt in eternitate fuerunt sibi futura. Predestinatio vero est scientia qua¬ p si practica etiam de bonis considerandis alteri in. ordine ad finem vltimum efficaciter consequendum / quiquidem finis est gloria eterna. Unde patet quod non ad tot se extendit ad quot prouidentia: nec scientia visionis vel scientia seu noticia simplicis intelligentie. Reproba ritio vel prescientia est diuina scientia de malis futuris in aliquo ad damnationem eius eternam. Nota tamen quod e prescientia appropriatur scientie malorum istorum / licet tasit nomen commune secundum se respectu omnium futurorum Electio est noticia practica: vel quasi practica de distinctione aliquorum / et acceptione pre aliis ad finem consequendum. Unde praedestinatio non connotat aliquem alium cui praedestinatus praeferatur / et in hoc differt ab electione. Consilium vero dicit actum divine scientie de his quae sunt ad finem in ordine ad finem ipsum. Est ibi notamdum quod electio et consilium ad plura se extendunt quam praedestinatio: quia predestinatio tantum ad rationales vel intellectuales creaturas: Sed electio et consilium ad omnes suo modo et modo eis competenti.

¶ His visis dico quod predestinatio est in deo et deo conuenit praedestinare. Quod probo primo: sicut se habet prouidentia omnium in deo ad creaturam in generali. Sic predestinatio ad aliquas in speciali: sed deo conuenit prouidentia de futuris in finem vel ad finem generalem: vt patet ex predictis. Et potest probari statim: quia ad illum in quo est magna prudentia pertinet prouidentia que est pars prudentie: sed deus est huiusmodi. Similiier etiam ad summum principem pertinet prouidere de pertinentibus ad suum principatum. Deus autem summus princeps est. xii. metaphi. ergo etc. ergo in deo etiam est predestina tio quae est quedam scientia dei ad creaturam: vel de creatura in speciali: puta de intellectuali.

¶ Secundo sic. Unicuique nature vel creature prouidet deus secundum modum conuenientem illi creature: sed natura vel creatura intellectualis hunc modum specialem habet quod non potest nisi in deo quietari perfecte / ergo creature intellectuali saltem alicui prouidet deus de seipso predestumando eas ad vitam eternam capiendam de seipso / et dirigendo eos in hunc finem specialem.

¶ Tertio quia ad illum solum pertinet predestinatio ad quem per tinet conferre gratiam et gloriam: sed ad solum deum hoc pertinet: ergo etc. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum. An scilicet praescientia vel praedestinatio imponat nocessitatem libero arbitrio vel rebus ipsis. Dico quod necessitas duplex est. Una est conditionata / et ex suppositione vel genere vt sortes necessario sedet dum sedet et dum sedet non potest non sedere simul. Alia est necessitas simpliciter et absoluta: vt deum esse est necessarium / et si mul hominem esse animal et triangulum habere tres: et huiusmodi de necessitate absoluta. Dico quod nec scientia visionis / nec prescientia: nec predestinatio imponunt necessitatem libero arbitrio: seu etiam rebus circa quas sunt: sed relinquunt contingentiam simpliciter in ipsis.

¶ Ad hoc est prima ratio illa scientia vel noticia que est simpliciter contingentia de scito non imponit scito: nec rei aliquam necessitatem simpliciter: sed noti cia visionis et omnes iste sunt simpliciter contingentes: vt proba tum est supra: ergo etc.

¶ Secundo illa noticia que est vniuscuiusque secundum modum secundum quem natum est obiectum sciri vel cognosci non imponit necessitatem simpliciter obiecti cogniti: quia et ipsum obiectum sic contingenter natum est sciri: sed diuina noticia vel scientia est huiusmodi / et obiectum est de se contingens: ergo etc.

¶ Tertio sic. Aut noticia dei imponeret necessitatem rebus per hoc quod est cau sa earum: aut per hoc quod est visiua earum. Non per hoc quod est causa: quia non est causa nisi per voluntatem vel voluntate libera: nec vt visiua quia si video te quod curris non magis necessario ex hoc curris quam si non viderem te / sicut declarat Boetius quarto de consolatione: similiter etiam quia non est visiua indeo nisi presupposita volitione: ergo etc.

¶ Quarta ratio est ad hoc quod complectitur non solum rem: sed etiam omnem modum rei et euentus rei conformiter ad ipsam rem: ita potest cadere super aliquid contingens sicut super aliquid necessarium / et relinque re ipsum in sua contingentia: sed scientia dei est huiusmodi. Unde sicut nouit deus quod hoc eueniet: sio nouit quod contingenter eueniet / et ita non tollitur con tingentia / nec imponitur aliqua necessitas simpliciter libero arbitrio. hec videtur ratio Augustini contra Ciceronem quinto de ciuitate dei capitulo quanto.

¶ Quinto sic. Sicut memoria ad preteritum sic prescientia ad futurum: sed memoria non imponit necessitatem preterito vt patet: ergo nec prescientia futuro.

¶ Sexto. Omne prescitum ita euenie sicut prescitur sed deus presciuit liberum arbitrium producturum actum suum contingenter: ergo producet ipsum contingenter / et sic non necessario simpliciter.

¶ Septimo sic. Prescientia non imponitur aliam necessitatem: nisi quod futurum de necessitate est futurum: sed hoc non infert aliquam necessitaten simpliciter: sed relinquit contingentiam: quia licet futurum necessario sit futurum: non est tamen necesarium. Refert enim dicere ista duo: scilicet futurum necessario est futurum: et futurum esse necessarium sicut album necessario esse album / et Petrum esse album.

¶ Ultimo confirmatur: quia diuina scientia de paste negatiua alicuius contingentis vt quod sortes non curret non imponit illi parti necessitatem. Nam diuina scientia et voluntate circunscripta adhuc illa pars eueniret / et non necessario sed contingenter: et go similiter non imponit necessitatem parti affirmatiue si nouerit eam: vt quod sortes curret. Cum enim diuina scientia non immutet naturam et modum obiecti illud quod est contingens per se formaliter semper est contingens quantumcunque a deo scitum vel volitum: sicut necessarium a nobis contingenter scitum et volitum non propter hoc est minus necessarium: sed semper manet necessarium et nullo contingens est

¶ Secundo dico quod prescientia vel predestinatio imponit rebus aliquam necessitatem: sed suppositionis et consequentie et conditionate.

¶ Prima ratio est ista. Scientia infallibilis quantumcumque contingens imponit necessitatem aliquam obiecto: quia si nullam tunc potest se habere difformiter ad rem / et non est infallibilis / sed potest esse falsa: sed scientia diuina vel prescientia est infallibilis: vt dictum est supra: ere go etc.

¶ Secundo sic. Scientia sequens volitionem efficacem et omnipotentem de obiecto ponit et arguit aliquam necessitatem in obiecto: sed sic est de scientia vel prescientia dei respectu futurorum et actuum liberi arbitrii: ergo etc.

¶ Tertio sic. Si scientia dei non al guit vel concludit aliquam necessitatem in obiecto: tunc non differret ab opinione vel coniectura: sed hoc est falsum: quia est certa sicut dictum est supra: ergo etc.

¶ Quarto quia scientia nostra eo ipso quod non est nisi verorum arguit aliquam necessitatem in scito. Patet: dico tamen quod ista necessitas non repugnat contingentie simpliciter: sicut nec necessitas consequentie repugnat contingentie consequentis vt patet: quia inter contingentia potest esse consequentia necessaria / et contingens potest esse necessarium secundum quid necessitate consequentie: sicut et falsum: vt si asinus volat necessarium est quod habeat alas etc. Et si sortes currit sortes mouetur: non tamen absolute necessario mouetur sicut nec currit. Hec de secundo articulo

¶ Quantum ad tertium articu lum dico breuiter quod omnes predestinati de necessitate saluabuntur non loquendo de necessitate absoluta: quia il ilam non imponunt predestinatio / nec prescientia / nec l scientia dei: vt probatum est: sed de necessitate condi¬ a tionata et ex suppositione divine volitionis et scientie contingentis de hoc effectum / et ita absolute loquendo contingenter / sed necessario secundum quid.

¶ Ex quo apparet quod ista propositio predestinatum posse dam nari / vel prescitum posse predestinari / etiam deum posse scire plura scientia visionis quam sciat / et huiusmodi sunt absolute / possibiles / et vere / tamen non sunt possibiles ex impossibilitate conditionata. Uel ad euidentiam maiorem sensus et veritatis earum ipse sunt distinguendem secundum compositionem et diuisionem / secundum compositio nem et in sensu composito semper sunt false / et est sensus quod contradictoria possunt stare simul / quod scilicet simul aliquis sit praedestinatus et praescitus: vel possit esse vtrumque sicut sedentem ambulare dum sedet. In sensu diuisionis possunt accipi dupliciter. Uno modo quod accipiantur diuisim instantibus / vt sit sensus quod predestinatus prius in vno instanti possit praesciri: postea in alio instanti vel reprobatur seu prescitur predestinari: sed hoc est falsum: quia tunc necessario esset mutatio et successio in deo: sicut in nostra voluntate Aliomodo quod accipiantur diuisim vel in sensu diuiso pro eodem instanti: et sic sunt vere quia voluntas diuina vt prior actu suo pro quanto cadit super aliquod obiectum extrinsecum pro eodem instanti potest diuisim eum reproba re vel praedestinare / et sic praedestinatus potest presciri: et per consequens damnari et sic in consimilibus: igitur etc. Contra. Omne quod est quando est necesse est esse / sed predestinatio vel predestinatum esse semper est et eternum: ergo necesse est ipsam esse semper et eterno: ergo predestinatus non potest esse non predestinatus. Dico quod ista propositio omne quod est quando est etc. potest habere sensum vpothetice / et hoc quia est ypothetica: aut ergo peripsam denotatur necessitas consequentis / et sic est falsa: sicut ista. Necesse est hominem currere: quando cur rit: vel mouetur quando currit: sicut si dicatur si homo currit homo mouetur de necessitate: aut denotat necesitatem consequentie vel illationis: et tunc est vera: vel necessitatem ex conditione / et sic est vera: et scilicet talis necessitas in predestinatione diuina cum contingentia simpliciter et cum possibilitate ad oppositum: licet non simul sed diuisim pro eodem instanti eternitatis: ideo non valet.

¶ Circa istum articulum nota contra aliquos quod impossibile est predestinatum dampnari per istum modum quod deus aliquando voluerit aliquem salua ri et ita fuerit predestinatus: et postea de nouo veliter ipsum damnari vel damnare. Impossibile est enim deum aliquid velle vel nolle de nouo: licet enim actu diuine voluntatis vel volitione diuina necessaria in sepossit obiectum esse contingenter volitum: non enim volitione diuina eterna potest esse aliquid de noue volitum / licet de nouo productum vel creatum vel positum in re: non tamen in esse volito.

¶ Quod pro bo. Primo quia tunc esset vere et realiter mutabilis: quia a contradictorio vel contrario in contradi ctorium vel contrarium non est transitus sine realimutatione: que est prior et ad quam necessario reducitur mutatio rationis: quia mutatio prima nunquam terminatur ad ens rationis: ergo si aliquid de non volito sit volitum vel nolitum / vel econuerso: necessario est mutatio aliqua realis. Contra aliquid realiter se habet aliter vel variatur sed illa non potest poni in obiecto volito: quia volitum ex eo quod volitum nullum esse reale. Habet igitur in voluntate diuina quod est impossibile.

¶ Secundo: quia volitio et esse volitum vel sunt idem vel concomitantur se inseparabiliter. sic saltem quod vtriusque est eadem mensura: sicut etiam intellectio et esse intellectum / representatiuum formaliter / et esse representatum sola enim volitione et nullo alio dicitur aliquid formaliter volitum: ergo si volitio eterna et esse volitum et si illud nouum et illa noua.

¶ Tertio: quia volitione diuina ab eterno ponitur determinate omne volitum et in esse volito: Alioquin esset imposita ad determinationem de aliquibus: et per consequens careret determinatione aliquorum / et per consequens scientia eorundem: quia non cognoscit nisi presupposita determinatione voluntatis. et sic non esset deus: quia nesciret aliquid quod potest poni futurum non obstante sua priori determinatione de opposito: et caderet ignorantia in ipso / et nouitas / et non esset deus sicut arguit Augustinus quinto diciuitate dei capitulo nono vbi dicit quod qui negat deum determinate scire vel prescire futura: dicit deum non esse deum.

¶ Quarto: quia scientie diuine posset sub esse falsum: si enim postquam predestinauit petrum: et noluit ipsum finaliter esse saluandum / et per consequens sciuit hoc et potest reprobare petrum vel nol le saluare: sequitur quod prima scientia sua potest esse falsa. Hoc autem est impossibile quod deus possit falli vel errare: ergo etc. hec de tertio articulo.

¶ Quantum ad quartum dico breuiter quod numerus electorum vel predestinato rum potest augeri vel minui vel talem numerum electorum posse augeri vel minui potest distingui sicut precedentes propositiones: quia sicut ista posse deum augere vel minuere numerum electorum: aut in sen su compositionis / et tunc est falsa / et est sensus quod cum numero quem pretaxauit manente precise possit ordinare numerum maiorem vel minorem / et est falsum et concludunt contradictionem. vel diuisim et hoc pro diuersis instantibus successiue / et est falsum. Est enim sensus quod prius taxauit vnum numerum / et postea successiue potest taxare alium / quod est falsum: quia necessario arguit mutationem et successionem: aui pro eodem instanti / et est sensus quod in eodem instanti eternitatis in quo taxauit vel taxat istum numerum posset taxare maiorem vel minorem: et hoc est verum. Unde dico quod absolute est possibile numerum electorum augeri vel minui / non tamen est pos¬ sibile sed impossibile ex presuppositione / et necessarium est ipsum sic remanere necessitate conditionata supposita / scilicet quod deus talem numerum taxauerit cum tamen alium taxare potuerit.

¶ Contra quia dicitur Apoca. tertio tene quod habes ne alius accipiat coronam tuam: ergo potest mutari numerus electorum: quia possunt perdere coronas suas / et alii accipere / et similiter glo. super illud qui nume rat multitudinem stellarum etc. quod aliquis aliquando non obumbrata fidei specie se interserit electis dei.

¶ Dico quod ista sunt intelligenda de corona presentis iusticie non glorie eterne: vel de corona quantum ad apparentiam hominum / et tunc est sfensus tene quod habes et videris habere ne alius videatur acciperecoronam glorie: et ponendus in gloria loco tui: et similiter de illa intercessione: vel si de corona glorie hoc non est intelligendum quod tales non fuerunt predestinati ex quo accipiunt coronam: sed non videbantur apud homines / et alii qui perdunt coronam quam videbantur tenere non erant electi vel predestinati. hec de quarto articulo

¶ Ad primum principale Dico quod argumentum currit super imaginationem falsam Non enim predestinatio transit in predestinatum. Nam cum ipsa sit in instanti eternitatis quod est permanens non transit: sicut nec instans eternitatis / et ita sicut deus ab eterno absolute loquendo potuit non predestinare: vel non velle saluare petrum: ita et modo potest / posito tamen quod et velit ipsum salua re non potest non velle simul ipsum saluare vel vel le damnare: ita etiam de predestinatione quantum ad id quod est in re: licet secundum quod significat per hoc nomen transierit in preteritum: quia predestinatio significat et dicitur respectu futuri. Aliter dicit quod supposito quod deus predestinauerit non sequitur eos esse predestinatos de necessitate absolute: sed tantum necessitate suppositionis et consequentie.

¶ Ad se cundum dico quod actus proprie voluntatis in predestinato non potest impedire diuinam predestinationem quin necessario necessitate consequentie: et se cundum quam non sequatur effectum cum eliciat firmum actum: sed sicut absolute loquendo potest non predestinari aliquis et non saluari / ita et habere alium actum vel non habere illum: qui tamen non impediret tunc in aliquo diuinam voluntatem vt patet.

¶ Ad tertium dico quod potest dici vno modo quod causa licet frustrari non possit non tamen imponit necessitatem effectui suo si est libera et contingens: sicut nec est causa necessaria. Aliter dicitur quod non imponit necessitatem absolutam: sed tamen necessitatem secundum quid et consequentie de qua dictum est supra: sic est de voluntate diuina.

¶ Ad quartum dico quod non est eque impossibile predestinatum non saluari sicut deum non esse. Nam deum esse non deum absolute et simpliciter est impossibile: non autem predestinatum non saluari: sed impossibile ex suppositione. Et ideo dico quod non est eque necessarium predestinatim saluari: sicut deum non esse. Nam deum esse est simpliciter necessarium: quod non subest alicui potentie: illud vero est necessarium secundum quid et ex suppositione: igitur etc.