Table of Contents
Commentarius in summa theologiae
Pars 1
Quaestio 50
Quaestio 51
Quaestio 52
Quaestio 53
Quaestio 54
Quaestio 55
Quaestio 56
Quaestio 57
Quaestio 58
Quaestio 59
Quaestio 60
Quaestio 61
Quaestio 62
Quaestio 63
Quaestio 64
Quaestio 65
Quaestio 66
Quaestio 67
Quaestio 68
Quaestio 69
Quaestio 70
Quaestio 71
Quaestio 72
Quaestio 73
Quaestio 74
Quaestio 75
Quaestio 76
Quaestio 77
Quaestio 78
Quaestio 79
Quaestio 80
Quaestio 81
Quaestio 82
Quaestio 83
Quaestio 84
Quaestio 85
Quaestio 86
Quaestio 87
Quaestio 88
Quaestio 89
Quaestio 90
Quaestio 91
Quaestio 92
Quaestio 93
Quaestio 94
Quaestio 95
Quaestio 96
Quaestio 97
Quaestio 98
Quaestio 99
Quaestio 100
Quaestio 101
Quaestio 102
Quaestio 103
Quaestio 104
Quaestio 105
Quaestio 106
Quaestio 107
Quaestio 108
Quaestio 109
Quaestio 110
Quaestio 111
Quaestio 112
Quaestio 113
Quaestio 114
Quaestio 115
Quaestio 116
Quaestio 117
Quaestio 118
Quaestio 119
Pars 2
Pars 1
Pars 2
Quaestio 57
Quaestio 58
Quaestio 59
Quaestio 60
Quaestio 61
Quaestio 62
Quaestio 63
Quaestio 64
Quaestio 65
Quaestio 66
Quaestio 67
Quaestio 68
Quaestio 69
Quaestio 70
Quaestio 71
Quaestio 72
Quaestio 73
Quaestio 74
Quaestio 75
Quaestio 76
Quaestio 77
Quaestio 78
Quaestio 79
Quaestio 80
Quaestio 81
Quaestio 82
Quaestio 83
Quaestio 84
Quaestio 85
Quaestio 86
Quaestio 87
Quaestio 88
Quaestio 89
Quaestio 90
Quaestio 91
Quaestio 92
Quaestio 93
Quaestio 94
Quaestio 95
Quaestio 96
Quaestio 97
Quaestio 98
Quaestio 99
Quaestio 100
Quaestio 101
Quaestio 102
Quaestio 103
Quaestio 104
Quaestio 105
Quaestio 106
Quaestio 107
Quaestio 108
Quaestio 109
Quaestio 110
Quaestio 111
Quaestio 112
Quaestio 113
Quaestio 114
Quaestio 115
Quaestio 116
Quaestio 117
Quaestio 118
Quaestio 119
Quaestio 120
Quaestio 121
Quaestio 122
Quaestio 123
Quaestio 124
Quaestio 125
Quaestio 126
Quaestio 127
Quaestio 128
Quaestio 129
Quaestio 130
Quaestio 131
Quaestio 132
Quaestio 133
Quaestio 134
Quaestio 135
Quaestio 136
Quaestio 137
Quaestio 138
Quaestio 139
Quaestio 140
Quaestio 141
Quaestio 142
Quaestio 143
Quaestio 144
Quaestio 145
Quaestio 146
Quaestio 147
Quaestio 148
Quaestio 149
Quaestio 150
Quaestio 151
Quaestio 152
Quaestio 153
Quaestio 154
Quaestio 155
Quaestio 156
Quaestio 157
Quaestio 158
Quaestio 159
Quaestio 160
Quaestio 161
Quaestio 162
Quaestio 163
Quaestio 164
Quaestio 165
Quaestio 166
Quaestio 167
Quaestio 168
Quaestio 169
Quaestio 170
Quaestio 171
Quaestio 172
Quaestio 173
Quaestio 174
Quaestio 175
Quaestio 176
Quaestio 177
Quaestio 178
Quaestio 179
Quaestio 180
Quaestio 181
Quaestio 182
Quaestio 183
Quaestio 184
Quaestio 185
Quaestio 186
Quaestio 187
Quaestio 188
Quaestio 189
Pars 3
Quaestio 1
Quaestio 2
Quaestio 3
Quaestio 4
Quaestio 5
Quaestio 6
Quaestio 7
Quaestio 8
Quaestio 9
Quaestio 10
Quaestio 11
Quaestio 12
Quaestio 13
Quaestio 14
Quaestio 15
Quaestio 16
Quaestio 17
Quaestio 18
Quaestio 19
Quaestio 20
Quaestio 21
Quaestio 22
Quaestio 23
Quaestio 24
Quaestio 25
Quaestio 26
Quaestio 27
Quaestio 28
Quaestio 29
Quaestio 30
Quaestio 31
Quaestio 32
Quaestio 33
Quaestio 34
Quaestio 35
Quaestio 36
Quaestio 37
Quaestio 38
Quaestio 39
Quaestio 40
Quaestio 41
Quaestio 42
Quaestio 43
Quaestio 44
Quaestio 45
Quaestio 46
Quaestio 47
Quaestio 48
Quaestio 49
Quaestio 50
Quaestio 51
Quaestio 52
Quaestio 53
Quaestio 54
Quaestio 55
Quaestio 56
Quaestio 57
Quaestio 58
Quaestio 59
Quaestio 60
Quaestio 61
Quaestio 62
Quaestio 63
Quaestio 64
Quaestio 65
Quaestio 66
Quaestio 67
Quaestio 68
Quaestio 69
Quaestio 70
Quaestio 71
Quaestio 72
Quaestio 73
Quaestio 74
Quaestio 75
Quaestio 76
Quaestio 77
Quaestio 78
Quaestio 79
Quaestio 80
Quaestio 81
Quaestio 82
Quaestio 83
Quaestio 84
Quaestio 85
Quaestio 86
Quaestio 87
Quaestio 88
Quaestio 89
Quaestio 90
Quaestio 81
Articulus 1
In articulo primo quaestionis octogesimaeprimae, dubium primo novitiorum occurrit, quo pacto stat declaratio Auctoris de modo quo originale peccatum traducitur. Proportionalis namque similitudo de peccato membri ac voluntatis moventis illud, et huius hominis ad primum parentem generantem ipsum, inconsona est. Nam quia voluntas membrum quod est, movet ad executionem culpae, ideo membrum culpae particeps fit. Generans autem non movet generationis motione hunc hominem existentem, ad culpam: sed facit hunc hominem esse cum tali defectu, quo non fit participatio culpae, sed poenae vel defectus potius.
II. Ad hoc dicitur quod similitudo consonat, et optime declarat intentum, si attendimus ad illud quod est per se. In motione enim membri a voluntate, per se fit quod membrum constituitur in hoc quod est esse instrumentum vo- luntatis ad tale opus: et ex hoc ipso, supposito quod sit capax culpae, instrumentum illud culpae fit particeps. Et similiter in generatione huius hominis ab Adam, per se fit quod hic homo constituitur in hoc quod est esse membrum Adae ut capitis: ex hoc namque quod per semen ab ipso generatur, eius membrum fit; adeo quod, si aliter generaretur aut fieret, non esset eius membrum, Ex hoc autem quod eius membrum est, supposito quod susceptivum culpae, particeps fit culpae, et non solum poenae. Generativa ergo motio respondet motioni imperativae in hoc quod est utramque constituere motum in hoc quod est esse aliquid moventis, ut sic possit ei imputari ad culpam, praesupposita eius capacitate.
Quod autem ibi membrum praesit, et hic non, nihil efficit: immo proportionalitatem adiuvat. Quia sicut ad cul- pam actualem movet praeexistens; ita movens ad culpam originalem, moyet, idest ducit de potentia ad actum, non praeexistens. Contra rationem namque eius quod oritur, est praeexistere.
III. In eodem articulo, adverte quod Auctor positionem quam in II Sent., dist. xxx, secutus est, licet non totaliter, arguere videatur: si tamen diligentius consideretur littera, dum arguitur insufficientiae secunda via, positio illa olim sua reprehenditur. Nam ibi tenuit peccatum originale contrahi per originem sicut podagram vel stoliditatem, redundante in formam conditione materiae; et habere rationem culpae propter voluntatem parentis. Hic autem licet de isto voluntario non fiat mentio referendo illam opinionem, subintelligitur tamen, ut puto, tanquam commune confessum ab omnibus, quod hoc est voluntarium aliena voluntate. Reprehenditur autem haec positio tanquam insufficiens, quia non salvat rationem voluntarii etiam aliena voluntate, sic quod sufficiat ad rationem: culpae in hoc genito. Quoniam totum hoc quod illa positio dicit acceptatum, verificatur de Socrate secundum se: est namque secundum se habens conditiones formae coaptatas materiae conditionibus, voluntarie Adae voluntate contractas ab eo. Et tamen defectus iste non est culpa Socratis secundum se. Quia ergo oportet ad salvandum voluntarium requisitum "ad culpam huius absque propria voluntate, ponere hunc hominem esse aliquid alienae voluntatis, ut sic sit voluntarius defectus voluntate propria non secundum se, sed se- cundum quad membrum alterius, a quo inchoat haec culpa; et hoc non positum esta praedictis positionibus: ideo arguuntur. Et ponitur alia yia, qua salvatur sufficienter ratio voluntarii per hoc quod ponitur in Socrate hoc peccatum ut est membrum Adae, et ex consequenti in ipso secundum se.
IV. In responsione ad tertium in eodem articulo, nota quod culpam esse virtualiter in semine, accipiendum est concomitanter, et non principaliter: in semine namque est virtualiter natura humana, quam concomitatur culpa originalis. Ita quod non oportet aliquam intentionalem qualitatem in semine fingere, qua productivum sit culpae. Hoc enim nec somniavit Auctor: cum culpa nihil entitatis sit, et concomitanter fiat, et sufficiens sit semen decisum a natura destituta iustitia originali. - Verba autem Auctoris in Qu. de Malo, qu. tv, art. 1, ad 9, non significant oppositum: sed quod privatio iustitiae originalis in semine, illo modo quo in semine salvatur ex defectu, spectat ad genus moris virtualiter, non quia est actu moralis, sed quia tendit ad morale peccatum, et sic ista privatio est quaedam intentio mali moralis, et malum morale est in ea intentionaliter, sicut color in aere et anima in semine. Et tenet similitudo quoad hoc, quia intentio ordinatur ad illud cuius dicitur intentio: non quoad esse entia positiva, cum hoc de privatione dici non possit, etiam si fingendi detur licentia.
Articulus 3
In articulo tertio eiusdem octogesimaeprimae quaestionis, omisso secundo, adverte duo circa universalitatem peccati originalis. Primum est, quod ad fidem catholicam spectat quod omnes praeter solum Christum, contrahant peccatum originale. Quod dictum non intelligendum est aliter quam de morte, quae est poena peccati originalis: ita quod sicut omnes incurrunt mortem, idest necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, idest necessitatem habendi peccatum originale. Et sicut non spectat ad fidem an singuli moriantur actualiter, an divina dispositione aliquis non moriatur; ita non spectat ad fidem an aliquis, ex speciali praerogativa gratiae, non incurrat actualiter originale peccatum. De utroque enim simul inquit Apostolus, ad Rom. v: Per unum hominem peccatum introivit. in mundum, et per peccatum mors. Est igitur necessarium secundum catholicam fidem, credere quod omnis utriusque sexus ab Adam secundum rationem seminalem proveniens, ex ipsa sua generatione sit obnoxius peccato originali. Et contra Pelagianos dicentes oppositum, Augustinus disserit et definit. De solo autem lesu Christo verum est quod ex ipsa generatione nulli obnoxius est peccato: iuxta verbum Angeli ad beatam Virginem ante Filii conceptionem, quae vocatur nativitas in utero, dicentis: Quod ex te nascetur sanctum. Et iuxta hunc sensum militat ratio Auctoris, scilicet quia aliter non indigerent redemptione quae per Iesum Christum facta est. Si enim peccatum originale, vel in actu vel in necessitate habendi illud, quis non incurreret, non egeret redemptione: quod haereticum esset dicere. Sed si omnes obnoxii sunt peccato originali, sufficit ad indigentiam redemptionis: neque enim solum redemeget actualiter captivus, sed etiam obnoxius captivitai. Et haec bene notabis tu, Thomista, ne nimio zelo, non secundum scientiam, accensus, erronea dicas quae er- ronnes non sunt, cum de beatissimae Virginis Conceptione disputas aut praedicas.
III. Secundum notandum est quod licet, ut dictum est, ad fidem non spectet tanquam necessario credendum, utrum aliquis actualiter non habuerit, ex speciali gratia, originale peccatum; per hoc non excluditur quin spectare possit tanquam probabile, propter auctoritates Sanctorum. In principio namque Primae Partis distinxit Auctor quomodo multipliciter aliqua spectent ad sacram Theologiam. Propter quod oportet sobrie se habere hominem in re hac, sicut et de actuali morte eorum de quibus loquitur Apostolus I ad Thess. iv; et diabolicas aemulationes, detractiones rixasque, tam sub zeli quam sub pietatis umbra, evitare; ac Spiritui Sancto obicem non ponere, iureiurando firmando hoc vel illud.
III. In responsione ad secundum in eodem articulo, scito quod peccatum originale in baptizato dicitur remanere actu, et transire reatu. Quia et vere actu remanet privatio iustitiae originalis: sumus enim adhuc illa privati. Quoniam quamvis habeamus gratiam gratum facientem coniungentem supremum hominis Deo, non tamen babemus eam secundum hunc effectum qui est iustitia originalis, in statu isto. Gratia enim, ut in Prima Parte dictum fuit, est radix originalis iustitiae; quae, olim cum suo fructu perdita, per baptismum reparatur secundum se, tantum fructum factura iustitiae originalis post resurrectionem. Et vere transit reatu. Quia non remanet in baptizatis privatio originalis iustitiae sub ratione culpae: non enim amplius eis imputatur ad culpam, nec reservatur punienda. Et sic brevibus hic colligere poteris quomodo originale peccatum in baptizato actu remaneat, reatu vero transeat; et alia multa necessaria pro declaratione eorum quae sanctus Doctor dicit in littera.
Articulus 4
IN articulo quarto eiusdem octogesimaeprimae quaestionis, in responsione ad secundum, dubium occurrit, quia Auctor in II Sent., et hic in art. 1, ad 4, tenet animam infici ex carne quae est pars geniti, quam constat non esse principium activum in generatione: nunc vero dicit quod caro non inficit nisi inquantum est principium activum in generatione. Non enim stant haec duo simul.
II. Ad hoc dicitur quod carnis nomine quatuor accipere possumus: corpus paternum, ex quo deciditur semen ipsum; semen, secundum virtutem activam in spiritu spumoso; carnem quae fit pars prolis in ipsa unione ad animam; et carnem ut perseverantem in prole. Et retrogrado ordine procedendo, caro perseverans inficit animam mediante proprio consensu, dum concupiscit adversus, spiritum. Caro vero in unione, ut stat sub actione. seminis generando, viventis, inficere dici potest ut materia, cui coaptatur forma in principio in constitutione naturae. Magis tamen, et verius, dicitur quod semen inficit, cui proprie convenit actio naturae: et eadem ratione, licet remote, paternum corpus, inquantum mediante semine active generat. Ex quibus patet quod. verissimum est quod caro non inficit sola (quod dico propter carnem ut perseverantem), nisi pro quanto est principium activum: quia si caro in unione inficit, hoc habet ut stat sub principio activo. Et sic verificatur etiam. illud comparativum magis, in primo articulo positum, ad quartum: magis namque inficit semen quam caro in unione, quia propter illud; et quam. caro perseverans, quia non nisi diminute inficit, ut dictum est, concupiscendo.