Quaestio 90

Commentaria Cardinalis Caietani

IN omnibus tribus articulis quaestionis nonagesimae, de Adiuratione, sola una, propter secundum articulum, occurrit dubitatio: quantum scilicet valeat ratio litterae, toties repetita, de actibus pertinentibus ad quandam. societatem cum daemone. Consurgunt siquidem hic duo dubia. An scilicet, cessante omni invocatione, reverentia et pacto, tam explicite quam implicite, liceat homini uti operatione daemonum ad opera non excedentia vires naturales eorum, nec mala, nec propter malum finem. - Alterum est: si non est licitum, an sit peccatum mortale uti huiusmodi operibus daemonum, puta locutione, executione seu servitio.

Et est ratio dubitandi quia non apparet hic malum ex genere: sed ex periculo, quia scriptum est: Cum perverso perverteris; vel quia prohibitum, I ad Cor. x: Nolo vos fieri socios daemoniorum. — Et experientia quotidiana testatur, cum arreptitiae personae occurrunt, multos cum daemonibus colloqui absque scrupulo conscientiae. — Et Auctor inferius, qu. xcv, art. 4, ad 1, dicit: Inquirere ali- quid a daemone sponte occurrente quandoque licet propter utilitatem aliorum.

II. Ad evidentiam huius difficultatis, sciendum est quod hic non est quaestio de invocatione daemonum, ut patet ex titulo dubii: quoniam illa est manifeste illicita, et peccatum mortale, spectans ad apostasiam, ut infra in loco proprio patet. Sed quaestio est de colloquiis et admissione servitiorum et huiusmodi, quando daemon sponte se. 7" am fert aut occurrit. Et dicendum est quod dupliciter homo potest huiusmodi communes actus exercere cum. daemone: aut tanquam cum hoste; aut tanquam cum socio, seu nonhoste. Si enim homo inquirit aliquid. loquendum vel faciendum a daemone tanquam ab hoste, nullum peccatum est: quoniam dati sunt nobis in hostes, et hostiliter ad eos nos habere debemus. Et quoniam cum his hostibus nulla est indutiarum concessa libertas, ut interim possit homo cum daemone, quasi treugae tempore, conversari; consequens est ut semper hostiliter ad eos nos habere oporteat. Ad hostes autem dupliciter nos inculpabiliter ex- hibemus: scilicet expulsive, vel compulsive. Et propterea his solis duobus modis, per se loquendo, licite ad daemones nos habemus: vel expellendo, ut in exorcismis et orationibus supra arreptitios fit; vel compellendo, ut sancti viri saepe faciunt, praecipiendo eis divina potestate, qua se eos compellere posse sciunt, ut aliqua dicant vel faciant, non ut spontanei, sed ut hostes in captivitatem servitutis redacti, quo modo Deus et angeli utuntur ministerio daemonum.

III. Si vero homo ad daemonem se habeat non ut hostem, peccatum est: quandoque mortale, quandoque veniale. Nam habere socialem actum cum daemone est. peccatum mortale ex suo genere: quia actus socialis habet materiam repugnantem non qualitercumque, sed perniciose. Et quod sit materia repugnans, patet ex eo quod socialis actus terminatur ad hostem Dei, caelestis patriae, et nostrum. Constat enim hostem repugnare societati: cum societas omnis sub amicitia comprehendatur honesti, delectabilis vel utilis; nulla autem cum hoste amicitia est concessa. Quod autem sit repugnans perniciose, patet ex eo quod est cum hoste in his in quibus est hostis. Nam non potest in daemone distingui duplex genus voluntariorum, quoddam pertinens ad hostilitatem et quoddam non, ut inter-homines ad invicem inimicos contingit: sed omnia voluntaria daemonis hostilia sunt, propter eorum perversam ac obstinatam voluntatem in malo, in tantum ut in quolibet suo voluntario opere peccent mortaliter, ut in praecedenti habitum est Libro. Omnis autem amicitia cum hoste in his quae hostilia sunt, est perniciosa, utpote hostilitati contraria. Unde sequitur quod si cum daemone exercetur actus socialis perfecte, est peccatum mortale: si vero imperfecte, est peccatum veniale.

Habet autem rationem actus socialis perfecte, uti daemonis voluntaria confabulatione, servitio, doctrina, et similibus: haec enim socialis sunt vitae. Imperfecte autem, si quis ex levitate vel curiositate, non credens se divinam amicitiam offendere, cum occurrente daemone in assumpto corpore vel arreptitio, per modum transeuntis loquitur, inquirit curiosa, facit aliquid vanum ab eo fieri (puta movere lapidem), respondet pro tunc. In his namque actibus, licet sit perfecte ratio humani actus, non tamen est perfecte ratio actus socialis: et ratione huius imperfectionis a mortali excusantur; sicut in quolibet genere peccati mortalis actus propter imperfectionem sunt peccata venialia.

IV. Cum his autem omnibus stat quod per accidens licitum esse potest ab occurrente daemone inquirere, et cum eo loqui, propter aliorum utilitatem, ut Auctor in allegata auctoritate dicit, si casus accidat, quasi testimonium ab hoste oblato exigens. Et tunc tanquam cum hoste haec agenda sunt, et per modum transeuntis. Ex quo namque hoc est per accidens, non exigitur compulsio nec expulsio, nisi quoad finem: hoc est quod finis proximus sit imminens utilitas hoc exposcens ad honorem Christi, Quod raro aut nunquam accidere videtur nisi his qui possunt daemones compellere: quoniam, mendax cum sit et hostis, nulla potest eius verbis fides dari nisi adsit virtus compulsiva.