Quaestio 6

Commentaria Cardinalis Caietani

IN titulo articuli primi quaestionis sextae nota quod quaestio est de fide simpliciter et absolute, et non sic vel sic: ut patet ex littera sequentis articuli.

In corpore articuli dubium occurrit, an assentire his quae sunt fidei elevet hominem supra naturam suam, Si namque hoc asseritur, iam certitudo non fidei, sed experimentalis habebitur de habitu fidei nobis infuso, ex isto actu quem experimur in nobis. Et rursus doctrina superius habita in praecedenti Libro ruit. Et experientia comprobari potest oppositum: ut dicunt Durandus, in II .Sent., dist. xxvi, qu. r, art. :; et Scotus, in dist. xxr, III Sent., qu. 1. — Si autem hoc negatur, ruit ratio littefae.

II. Ad hoc dicitur quod, sicut fides sumitur dupliciter, scilicet simpliciter et secundum quid,. ita actus proprius eius, qui est assentire his quae sunt fidei. Fides enim simpliciter loquendo est virtus theologica: ac per hoc, cum de ipsa absolute est sermo, de ipsa ut virtus est theologica intelligendus est. Cum autem iam determinatum: sit quod fides non nisi formata est virtus, liquido patet quod idem est loqui de fide absolute, et de ea ut virtus theologica, et formata. Et propterea non sunt immiscenda huiusmodi sermoni ea quae conveniunt fidei secundum quid, ut mortuae.

Et similiter distinguendum est de actu fidei, qui est assentire. Quoniam potest sumi dupliciter: scilicet quantum ad substantiam operis; et quantum ad modum, ut scilicet ex fidesit. Et dicendum est quod, cum hic sit sermo de fide simpliciter, ac per hoc de fide ut est virtus theologica (ut etiam ipsa Apostoli auctoritas inducta testatur, scilicet: Gratia estis salvati per fidem, etc.; ubi, effectum fidei ponendo salvationem, manifestat quod non mortuam, sed vivam fidem appellat simpliciter et absolute fidem, quam dicit esse donum Dei), consequens est quod de assensu modificato; et non quantum: ad solam substantiam operis, loquitur littera; Huiusmodi autem. assensum constat elevare hominem. supra hominis et angelorum etiam naturam. Et propterea Auctor absque probatione alia pertransivit, sequentis articuli discussioni reservans an fides informis sit donum Dei. In quo, non ex actu fidei informis, sed aliunde arguens, confirmat hanc esse mentem suam.

Sed haec responsio fuga potius est quam expositio litterae. Quoniam littera ex propriis fidei procedit: ut patet intuenti omnes eius causas in littera allatas. Immo, ut ex sequenti patet articulo, hic est sermo de fide simpliciter: et non de fide ut est virtus simpliciter, aut informis. Fides autem est fides simpliciter et perfecta simpliciter, perfectione fidei non perfectione virtutis, ex hoc quod est fides, abstrahendo a formatione vel non formatione caritatis: ut in corpore sequentis articuli et in responsione ad primum dicitur.

III. Dicendum est ergo quod actus fidei, hoc est assentire veritati primae secundum Scripturas et sensum Ecclesiae, elevat hominem supra suam naturam: et hoc qui negat propriam ignorat vocem. Nam actus iste ex nulla naturali cognitione, ex nullo naturali appetitu natus est sequi: sed ex appetitu beatitudinis aeternae, et ex adhaesione ad Deum supernaturaliter revelantem et conservantem Ecclesiam suam. Et hoc experimur; nec eget probatione. Sed ex hoc non sequitur, Ergo experimur habitum in nobis fidei infusae, ut obiectio infert: sed ex hoc credimus ratonabiliter in nobis esse habitum fidei infusum. Sicut dolere de peccatis propter Deum crucifixum beantem in patría est actus elevans hominem supra suam naturam, et credimus quod sit ex poenitentia infusa a. Deo: non tamen hoc scimus.. Et similiter ire devote ad communionem, post probationem sui, etc., est actus supra naturam humanam, et credimus quod sit ex divina caritate etiam infusa: et tamen hoc nescimus. Aliud est ergo dicere quod experimur in nobis actus excedentes naturam humanam: et aliud, quod experimur propterea in nobis infusos habitus illorum principia, aut Deum. Primum affirmat littera, non secundum, Et per haec patet responsio ad omnia obiecta.

Commentaria Cardinalis Caietani

In articulo secundo eiusdem sextae quaestionis, in responsione ad secundum, dubium occurrit, quomodo deformitas actus sit de ratione speciei ipsius actus secundum quod est actus moralis. Videtur enim hoc contrarium doctrinae datae in Prima Secundae, ubi dictum est quod privativa actus peccati non est de integritate speciei ipsius peccati, sed consequens ad speciem mali mois. Quomodo stant haec duo simul?

Ad hoc dicitur quod littera non dicit quod privatio siiniuicina per deformitatem sit de ratione speciei simpliciter et absolute, sed cum modificatione, scilicet ut supra dictum est. Ubi, propter subiunctam rationem, scilicet, Dicitur enim actus deformis per privationem formae intrinsecae etc., scito quod comimmensuratio intrinsece debita actui morali dupliciter, quantum ad propositum spectat, potest inveniri deesse in actu. morali. Uno modo, per modum purae privationis: sicut tenebra invenitur in diaphano per solam absentiam luminis. Et si hoc modo inveniri concederetur actus moralis deformis, tunc procul dubio deformitas privative esset intrinsece de ratione speciei actus moraliter mali. Et quoniam ex dictis in Primo Libro et Secundo patet mali moralis speciem positivam esse, et non in privatione, sed in contrarietate consistere; ideo hic sensus non est huic litterae tribuendus.

Alio ergo modo contingit per modum privationis consequentis contrariam formam: sicut caecitas sequitur ad formam contrariam visui vel oculo. Et hoc modo dictum fuit quod deformitas privative invenitur in actu malo moraliter. Et dicitur esse de ratione speciei actus moralis non ut differentia intrinseca, sed ut passio consequens ad differentiam intrinsecam. Et dicitur etiam privatio formae intrinsecae: quia est privatio formae intrinsecae actui morali. Et quantum ad praesentem quaestionem spectat, idem est iudicium sive illa privatio sit de ratione speciei ut differentia sive ut passio: ab eodem enim agente sunt.

Potest autem et debet, secundum intentionem litterae et planum illius sensum, aliter exponi littera ista: ut sit sermo non de specie mali moralis quod est genus positivum in genere qualitatis; sed sit sermo de actu quidem morali, et eius specie moraliter, sub malo simpliciter transcendenter sumpto. Et tunc esset sensus quod deformitas est intrinsece de ratione speciei actus moralis inquantum malus.

Et quoniam haec responsio non attingit ad deformitatem specificam actus moralis in proprio genere usque ad ultimas species simpliciter, ut ex supra dictis contra Scotum patet; sicut iuxta primum sensum ad deformitatem consequentem speciem deventum est, et deformitas dupliciter sumi potest, privative et contrarie: ideo secundam addidit responsionem de deformitate contrarie sumpta. In qua vides quomodo actus contrarius virtuti non est a Deo, in suo exemplo, sicut nec falsa fides, quae etiam contrarie opponitur verae fidei, ut patet in II Periherm.

II. In responsione ad tertium eiusdem articuli adverte quod hinc habes quomodo debeat intelligi simultanea infusio virtutum: quod scilicet intelligitur in esse virtutis simpliciter. Habes enim hinc quod fides informis quandoque datur a Deo sine caritate: ac per hoc, datur ille fidei habitus qui sine caritate est vera fides infusa, non tamen simpliciter virtus, ut patet ex dictis. Cum autem infunditur una aliqua virtus simpliciter in esse virtutis, tunc simul omnes virtutis habitus in esse virtutis infunduntur. Et hac distinctione oportet uti propter virtutes quae possunt esse informes. Nam in aliis non distinguitur esse et esse virtutem simpliciter: ac per hoc, non distinguitur in eis infundi et infundi in esse virtutis simpliciter. Et haec nota propter baptizatos in peccato mortali; et propter haereticos quando convertuntur ad fidem cum peccato mortali. Infunditur siquidem tunc a divina liberalitate fides sine caritate subiecto disposito ad fidei et non caritatis susceptionem: sicut materiae dispositae ad substantiam animae et non ad opera eius infunditur anima, ut patet in amentibus ab utero.