Table of Contents
Commentarius in summa theologiae
Pars 1
Quaestio 50
Quaestio 51
Quaestio 52
Quaestio 53
Quaestio 54
Quaestio 55
Quaestio 56
Quaestio 57
Quaestio 58
Quaestio 59
Quaestio 60
Quaestio 61
Quaestio 62
Quaestio 63
Quaestio 64
Quaestio 65
Quaestio 66
Quaestio 67
Quaestio 68
Quaestio 69
Quaestio 70
Quaestio 71
Quaestio 72
Quaestio 73
Quaestio 74
Quaestio 75
Quaestio 76
Quaestio 77
Quaestio 78
Quaestio 79
Quaestio 80
Quaestio 81
Quaestio 82
Quaestio 83
Quaestio 84
Quaestio 85
Quaestio 86
Quaestio 87
Quaestio 88
Quaestio 89
Quaestio 90
Quaestio 91
Quaestio 92
Quaestio 93
Quaestio 94
Quaestio 95
Quaestio 96
Quaestio 97
Quaestio 98
Quaestio 99
Quaestio 100
Quaestio 101
Quaestio 102
Quaestio 103
Quaestio 104
Quaestio 105
Quaestio 106
Quaestio 107
Quaestio 108
Quaestio 109
Quaestio 110
Quaestio 111
Quaestio 112
Quaestio 113
Quaestio 114
Quaestio 115
Quaestio 116
Quaestio 117
Quaestio 118
Quaestio 119
Pars 2
Pars 1
Pars 2
Pars 3
Quaestio 1
Quaestio 2
Quaestio 3
Quaestio 4
Quaestio 5
Quaestio 6
Quaestio 7
Quaestio 8
Quaestio 9
Quaestio 10
Quaestio 11
Quaestio 12
Quaestio 13
Quaestio 14
Quaestio 15
Quaestio 16
Quaestio 17
Quaestio 18
Quaestio 19
Quaestio 20
Quaestio 21
Quaestio 22
Quaestio 23
Quaestio 24
Quaestio 25
Quaestio 26
Quaestio 27
Quaestio 28
Quaestio 29
Quaestio 30
Quaestio 31
Quaestio 32
Quaestio 33
Quaestio 34
Quaestio 35
Quaestio 36
Quaestio 37
Quaestio 38
Quaestio 39
Quaestio 40
Quaestio 41
Quaestio 42
Quaestio 43
Quaestio 44
Quaestio 45
Quaestio 46
Quaestio 47
Quaestio 48
Quaestio 49
Quaestio 50
Quaestio 51
Quaestio 52
Quaestio 53
Quaestio 54
Quaestio 55
Quaestio 56
Quaestio 57
Quaestio 58
Quaestio 59
Quaestio 60
Quaestio 61
Quaestio 62
Quaestio 63
Quaestio 64
Quaestio 65
Quaestio 66
Quaestio 67
Quaestio 68
Quaestio 69
Quaestio 70
Quaestio 71
Quaestio 72
Quaestio 73
Quaestio 74
Quaestio 75
Quaestio 76
Quaestio 77
Quaestio 78
Quaestio 79
Quaestio 80
Quaestio 81
Quaestio 82
Quaestio 83
Quaestio 84
Quaestio 85
Quaestio 86
Quaestio 87
Quaestio 88
Quaestio 89
Quaestio 90
Quaestio 175
Articulus 2
IN articulis primo. et secundo simul quaestionis centesiJauiciegteagosithi quintae" dubium occurrit, cur abstractionis a sensibus in primo articulo Auctor tres tantum assignaverit causas, scilicet aegritudinem, daemonem et Deum: cum constet quartam inveniri causam, ab ipso expressam in secundo articulo et alibi, scilicet vehementiam amoris seu intentionis animae.
Et augetur dubium. Quoniam invenitur Socrates, apud Aulum Gellium, de Noctibus Atticis lib. II, quod perdius atque pernox immobilis abstractus manebat.
Ipse etiam Auctor, ut in gestis eiusdem legitur, tam familiarem habebat huiusmodi alienationem, ut etiam ad nutum illam habuisse videatur.
II. Ad hoc dicitur quod revera abstractio a sensibus, praeter illam quae fit in somnio, a quatuor oritur causis iam dictis. Sed tres earum in primo articulo numeratae, sunt causae extrinsecae: et propterea ipsae solae ibidem numeratae sunt. Et de Deo quidem et daemone clarum est quod sunt extrinsecae causae. De corpore autem manifestatur ex hoc quod, licet sit intrinsecum homini, est tamen extrinsecum animae, quae alienatur et abstrahitur a sensibus. — Quarta vero intrinseca est: quoniam est ipsa intentio seu affectio animae. Et propterea non est computata cum aliis.
Ad id autem quod de Socrate dicitur, posset dici quod ex vehementia intentionis animae abstrahebatur. Veruntamen Aristoteles, in Problemate Magno de Viris Excellentibus, corporali causae videtur tribuere: existimavit siquidem illum maniacum.
De Auctore autem, particulariter quidem dici potest quod ex intrinseca causa alienabatur a sensibus, scilicet ex nimia intentione ad speculabilia, vel affectione ad fruibilia. Universaliter autem in nullam possunt reduci corporis vel animae causam illius raptus: quoniam corporaliter elevatus a terra inspiciebatur, quod et corporis et animae vires excedit. Et propterea, cum Sanctus Dei esset, procul dubio divina rapiebatur virtute.
Articulus 3
IN articulo tertio eiusdem quaestionis centesimaeseptuagesimaequintae, ubi de raptu Pauli ad videndam divinam essentiam ineffabilitas verborum affertur, scrupulus mihi accidit: quoniam Paulus non dicit se vidisse, sed audisse; ac per hoc, ad minus quid se raptum dicit quam ad videndum Deum per essentiam. Audire enim verba arcana ineffabilia non est videre Deum per essentiam: quoniam intuitus ille unius est, non multorum; visus est, non auditus.
Ad hoc dicitur quod, quia non ex Scripturae auctoritate, sed divi Augustini et sequacium, creditur Paulum raptum usque ad visionem divinae essentiae; ideo non oportet tam proprie discutere seu intelligere verba illa, ad opinandum oppositum.
II. In responsione ad tertium eiusdem articuli, dubium occurrit etiam de ipso habitu fidei in Paulo: quia videtur quod frustra remanserit. Quoniam actualis visio alicuius rei non solum excludit actualem fidem respectu illius pro tunc, sed etiam in futurum. Qui enim semel vidit Romam, non credit amplius (si Roma esset incommutabilis) ipsam esse. Cum igitur Paulus supponatur vidisse divinam essentiam, in qua omnia fidei mysteria relucent; postquam cessavit videre, non credebat amplius, sed certus erat certitudine praeteritae evidentiae, cuius erat memor.
Ad hoc dicitur quod Paulus non vidit omnia quae sunt fidei in divina essentia: cum non viderit se iz corpore vel extra corpus. Et propterea habitus fidei remansit in eo: quoad multa credenda, exiturus in actum simpliciter; quoad illa vero quae vidit, exiturus in actum sub conditione et praeparatione animi, scilicet quod etiam crederet si non vidisset. - Et hac solutione utendum est cum de visionibus prophetarum et eorum fide est quaestio.
Articulus 4
In articulo quarto eiusdem quaestionis centesimaeseptuagesimaequintae, in responsione ad tertium, adverte quod responsio ista, scilicet quod in Paulo vidente divinam essentiam relictae fuerunt aliquae species intelligibiles ex ipsa visione, sicut, abeunte sensibili, remanent aliquae im- pressiones in anima, quas conferens ad phantasmata postea memoratur, potest dupliciter intelligi. Primo, quod remanserint in intellectu Pauli species intelligibiles quasi reliquiae illius visionis: sicut contingit in nobis quod remanent reliquiae lucis post visionem corporalem. Et hoc videtur sonare modus loquendi istius litterae, dum dicit quod relictae fuerunt ex hoc ipso quod videbat Deum. Et sic intellectus Pauli passive se habuisset ad huiusmodi participationem specierum.
Articulus 5
IN articulo quinto eiusdem quaestionis, in responsione ad tertium, circa differentiam inter vires sensitivas et vegetativas, quod sensitivae ex intentione animae, vegetativae autem per modum naturae operantur, et propterea oportet intentionem vehementem animae abstrahere a sensitivis et non a vegetativis: adverte quod, ut Auctor in Qq. de Verit., qu. xmr, diffuse declarat, hoc intelligitur per se. Quoniam per "accidens pars intellectiva impedit vegeta- tivam, et e contra. Experimur enim actus vegetativae et digerendo, et calefaciendo, et fumando, etc., prodesse et obesse virtutibus ministrantibus intellectui: adeo ut quidam penitus priventur intellectu, ut fatui et ebrii, etc.; quidam clarum videantur sortiti intellectum ex claritate spirituum ex vegetabili generatorum. E contra experimur etiam. quod exercitatio intellectus nocet parti vegetativae quandoque, ut immediate post cibum: quia calor et spi-
ritus debentes servire vegetativae parti, trahuntur ad ministrandum cogitativae, memorativae et huiusmodi ministrantibus intellectui, Quandoque etiam confert exercitatio intellectus vegetativae, pro quanto ponit in exercitio et labore virtutes sibi ministrantes: labor enim et exercitium partium corporalium, si moderate et tempore congruo fiant, ad digestionem conferunt.
Articulus 6
In articulo sexto eiusdem quaestionis, in responsione ad ultimum, ubi Augustinus recitatus dicit, Hoc defuit Paulo rapto ad plenam perfectamque cognitionem rerum quae angelis inest, etc., cautus esto, et non intelligas quod hoc tantum defuerit: quoniam, ut diximus, simile est, immo maius est iudicium de multis aliis: Quandoquidem multa alia non pertinebant ad ipsum Paulum: se autem in corpore vel extra corpus esse vel rapi, ad se pertinebat. Meminit autem huius solius Augustinus, non quod hoc solum exceptum sit: sed quia hoc solum scriptum est.