Quaestio 86

Commentaria Cardinalis Caietani

IN articulo primo quaestionis octogesimaesextae, in responsione ad primum, gravis occurrit quaestio, quo pacto salvatur differentia inter caeremonialia et iudicialia praecepta legis veteris, si licite potest et debet modo observari hoc caeremoniale mandatum, Exod. xxu: Non apparebis in conspectu meo vacuus. Differentia siquidem assignata in praecedenti Libro, quae etiam in qu. seq., art. r, replicatur, est quod iudicialia possunt nunc servari si princeps ea statuat, caeremonialia autem non. Ex quo dubitatur sic. Cum commune sit utrisque praeceptis quod non licet ea observare tanquam viva, hoc est tanquam obligantia ex auctoritate veteris legis, quia hoc esset evacuare fidem Christi, qui legis auctoritatem, ad praefinitum tempus datam, terminavit; differentia ista consistit in hoc quod iudicialia, quoad ipsam substantiam operum, licet observare si nova statuantur-auctoritate: caeremonialia vero non licet nova auctoritate statuere. Alioquin, membra divisionis non contra se invicem ponerentur. Et si sic intelligitur, sequitur quod praeceptum de oblationibus non licitum est renovare aut | servare. - Cuius contrarium in littera hic dicitur, et ab É cclesia observatur.

Ad hoc dicitur quod differentia inter caeremonialia et iudicialia non est intelligenda quoad substantiam operum absolute, sed secundum eandem rationem formalem: hoc est quod licitum est iudicialia olim in lege facere iudicialia in civitate vel regno; sed non est licitum caeremonialia olim in lege facere caeremonialia in Ecclesia Dei. Sic enim intellecta differentia ista ex opposito membra optime distincta formaliter salvat. Quoad substantiam namque operis licitum est id quod erat caeremoniale facere: ut patet si quis se causa sanitatis circumcideret.

II Et licet sensus iste sit verus et intentus, ex eo tamen non habetur solutio motae difficultatis de oblationibus. Quoniam oblationes inter caeremonias erant, ut hinc et ex praecedenti Libro, qu. cr, art. 4, ad ult, habes, et nunc inter caeremonialia continentur: quoniam Deo offeruntur in protestationem subiectionis nostrae, et ipsa oblatio cultus est Dei exterior. Si ergo non licet olim caeremonialia nunc ut caeremonialia exercere, quomodo licitae sunt oblationum .caeremoniae videndum restat.

Si quis autem diligenter inspiciat rationem quare caeremonialia sunt mortifera, et Ecclesiae consuetudinem, videbit quod non est una omnium caeremonialium ratio, et distinguet inter ea, atque inveniet quaedam posse institui caeremonialia quae etiam olim erant, sicut de iudicialibus constat, quaedam autem non. Caeremonialium enim quaedam continent in se figuram Christi futuri: ut sacrificia et sacramenta. Et haec assumere in caeremonias nihil aliud est quam profiteri Christum adhuc non venisse, sed venturum: ut Augustinus, Contra Faustum, et Auctor in praecedenti Libro, qu. crmr, art. ult., dixerunt. Propter quod sine peccato mortali servari modo nequeunt. - Quaedam vero ad divinam reverentiam tantummodo spectant, nihil implicantes de Christo venturo; aut statu populi Hebraei expectantis Christum, quemadmodum observatio sabbati contineret. Et eorum observantiam Ecclesia potest sibi assumere in caeremonias, quia cessat in his ratio quare sint mortifera. Et sub hoc genere continetur caeremonia oblationum.

Attestatur autem huic distinctioni Ecclesiae auctoritas. Quoniam oblationes thuris et huiusmodi odoriferorum, et ablutionem manuum, et panem azymum assumpsit in caeremoniam; venerationem quoque templi post partum a mulieribus fieri non improbat, Extra, de Purificat. post part., cap. unico: quae in veteri lege omnia ad caeremonialia pertinent.

Attestatur etiam his auctoritas Sanctorum ac Doctorum, in has duas rationes resolventes peccatum observandi legalia: scilicet vel tanquam ex lege veteri ordinata, sic enim omnia sunt mortifera, utpote protestantia legem non esse per Christum adimpletam; vel quia continent Christum futurum, quod est etiam contra fidei veram professionem. Et propterea illa quae significant, non futura per Christum venturum, sed quae semper fieri aut haberi debent, ut thurificatio, ablutio et azyma, quae significant devotionem, munditiam, sinceritatem ac veritatem; aut simplicem reverentiam, ut purificatio post partum quantum ad abstinentiam ingressus ecclesiae, et oblationes; licite fieri possunt, non ut legis caeremoniae, sed ut ab Ecclesia sunt et fiunt. — Haec autem esse de mente Auctoris invenies in III Sent., dist. xxxvii, art. 5, qu 3; et in IV Sent., tam dist. r, qu. n, art. 5, qu r, quam dist. xr, qu. rr, art. 2, qu 3; et in Tertia Parte, qu. rxxxr, art. 5.

Et sic salvatur dicta differentia inter iudicialia et caeremonialia: quod iudicialia omnia possunt assumi; caeremonialia vero nec omnia proprie nec principalia, sed quaedam tantum communia et secundaria assumi possunt.

III. In responsione ad tertium eiusdem articuli, vide quod non ad rem, sed ad apparentiam respicit ratio dicens quare sacerdos non debet privare sacramento negantem debitas oblationes, ne scilicet videatur pro sacramento exigere. Oportet enim sanctos ab his qui foris sunt testimonium habere. Si tamen negaret puniendo peccatorem, non es$et secundum veritatem simoniacus. Usurparet tamen sibi superioris iurisdictionem, ad quem spectat privatio sacramenti pro hac causa.

Sed tunc insurgit dubium: Quid faciet sacerdos in tali casu? Si ministrat sacramentum existenti in peccato mortali, peccat. Si non ministrat, peccat. Erit ergo perplexus.

Ad hoc dicitur quod sacerdos debet caritative monere hominem non reddentem debitas oblationes ut saltem sit paratus consulere conscientiae suae iuxta boni viri iustum arbitrium. Et si quidem consenserit, potest illi, iam in bono statu per hoc existenti, ministrare sacramenta. Si non consenserit, protestari coram aliis debet quod non propterea quia ad eum pervenire debent oblationes, sed quia ille non est paratus conscientiae suae consulere, negat ei sacramenta, donec superior consultus provideat. Et sic debet denuntiare superiori: et interim, non tanquam iudex, sed tanquam devitans participare in peccato mortali cum illo, negare sacramenta illi Non remanet ergo perplexus: nec oportet eum usurpare sibi superioris potestatem.

Commentaria Cardinalis Caietani

IN articulo tertio eiusdem quaestionis, omisso secundo, «Leeds, in responsione ad tertium, quod triplex ratio illicitae oblationis animalis caeci aut claudi sic distinguitur quod prima penes improportionem oblatae rei ad sacrificium; secunda penes hoc quod res ipsa contemptibilis contemptibilem redderet divinum cultum; tertia penes voti vinculum attenditur. Propter primam namque non licet vinum acetosum aut farinam quasi corruptam offerre pro sacrificio Eucharistiae: quoniam immaculato sacrificio sola immaculata materia proportionata est. Propter secundam, vestes concubinarum non debent, ubi sunt cognitae, in sacras transferri vestes. Propter tertiam, qui vovit vitulum non satisfacit si infirmum offert: quia votum intelligitur de vitulo in bono statu. Ubi ergo qualem habet rem Deo quis offert, et nihil horum inconvenientium sequitur, bene facit.

Commentaria Cardinalis Caietani

In articulo quarto eiusdem quaestionis octogesimaesextae dubium occurrit circa illud, quod pertinet ad ius naturale ut homo ex rebus sibi datis a Deo aliquid exhibeat ad eius honorem. Quoniam, cum de rebus exterioribus sit sermo, aut Auctor intendit quod praeter res quae in sacrificium offeruntur, adhuc ratio naturalis dictat alias esse Deo offerendas: aut replicat id quod de sacrificii exterioris oblatione dixit. Si primum intendit, oportet hoc super aliqua ratione fundari. Dicet enim quispiam quod sat est rationi naturali quod aliquo sensibili sacrificio Deum honoremus. Offerre autem aliter quam in sacrificio, vel in ordine ad sacrificium (ut pro altari et huiusmodi quae ad sacrificii oblationem ordinantur), nulla ratione apparet: cum nullus inde appareat Deo honor. Sublata namque ministrorum Dei ratione, quae honoris ratio restat ut Deo primitias frugum offeramus? Nam ex quo non sacrificantur, sed per modum simplicis oblationis exhibentur, dicendum erit Deo: Suscipe has fruges, et relinquendae erunt: quod videtur ridiculum. — Si vero creditur replicare quod de sacrificii oblatione dixerat, sequitur quod non infert intentum. Quoniam non infert quod oblationes sint de iure naturae, sed quod sacrificia tantum: quod non oportebat iterare, Nec erat quaesitum de sacrificio: sed de primitiis et oblationibus.

Ad hoc dicitur quod procul dubio Auctor intendit de oblationibus ut distinguuntur contra sacrificia: ut ipsa distinctiio quaestionum et articulorum testatur. Videtur autem haec esse differentia inter dictamen naturalis rationis ad sacrificium et oblationes, quod ad sacrificium naturalis ratio, bene fulta veritate naturali, dictat quasi absolute ad Deum honorandum: ad oblationes vero dictat quasi ex suppositione, hoc est, supposito quod haec offerre sit in honorem Dei. Ita quod dictamen rationis naturalis ad sacrificium dictat ipsum sacrificium esse honorem Dei: in oblationibus vero, supposito quod sint in honorem Dei, dictat aliquid esse ex rebus a Deo nobis collatis ipsi offerendum. Esse autem huiusmodi oblationes in honorern Dei supponit ministros divini cultus dispensatores huiusmodi oblationum, coram quibus fiat huiusmodi professio receptarum rerum a Deo. Propter quod a principio sola sacrificia fuisse videntur, ut Abel et Cain oblationes testantur: uterque enim per modum sacrificii sua offerebat.

II. In responsione ad primum eiusdem articuli, adverte quod Auctor implicite etiam hoc in loco distinguit caeremonialia in caeremonias proprie, tacito altero membro, quod erat in caeremonias communiter. Et vult quod caeremoniae proprie sunt illae de quibus dicitur quod non possunt sine peccato servari, quia sunt in signum futuri. Secus autem est de caeremoniis communiter: possunt enim, ut praediximus, haec assumi et constitui ab Ecclesia; ut primit fecit; dee yeub; caeremonialibus praeceptis cadere non est dubium, cum in Dei honorem immediate exhiberentur; et ipsa exhibitio nonnullus est cultus Dei

In responsione ad ultimum, adverte quod primitiarum exhibitio habet in se duo: ipsam rem dandam, et modum dandi. Si consideretur res data, sic cadit sub obligatione praecepti statuentis quod primitiae dentur. Si vero consideretur modus dandi, quia scilicet datur per modum oblationis, quae est spontanea, sic habet quod non sit certa quantitas primitiarum obligata ex lege, sed videtur communi arbitrio offerentiium pensanda a etc.