Praefatio

AD LEONEM DECIMUM PONT. MAX. THOMAE DE VIO CAIETANI CARDINALIS S. SIXTI IN SECUNDAE SECUNDAE DIVI THOMAE AQUINATIS COMMENTARIOS PRAEFATIO

OMNES homines qui ex iniuncto sibi munere in republica gerenda versantur, cuiuscumque ordinis illi sint, non. privatis solum, sed publicis etiam pro beneficiis ad referendam gratiam reddi. obnoxios nemo unquam sapiens dubitavit. Tanto siquidem. foedere commune bonum particulari bono insertum est ut illud unusquisque proprio anteferendum putet, nemoque quod suum. est. bonum-vel se consequi vel tueri posse confidat, nisi publicum inde bonum augeatur et conservetur. Ego itaque, quod ad me attinet, tua, Leo Decime Pontifex Maxime, et in rempublicam Christianam et in meipsum maxima beneficia mecum animo deputans, haec Tibi mea commentaria offerenda nunc censui, non qui hoc pacto parem me Tibi gratiam referre nunc arbitrer, sed qui potius grati animi voluntatem Tibi significem, nec sine veneratione debita recolam immensam cunctisque communem beneficentiae tuae vim. Tu quidem, Beatissime Pater, statim ut Pontifex factus es, perniciosum illud universalis Ecclesiae schisma quod. sub Iulio Secundo eruperat tua bonitate ac providentia. ita. funditus. excidisti ut hoc immortali beneficio Christianos omnes facile Tibi devinxeris. Neque vero tuae satis fuit magnanimitati pestilens hoc malum. quod tempestate nostra Ecclesiae incubuerat summovisse, nisi etiam, futuris saeculis e sublimi ista Sedis Apostolicae specula longe prospiciens, radicem. quoque gignendis in posterum schismatibus, ac fomenta etiam. quibus alerentur ac viverent, aboleres. Nam cum praeteritarum rerum experientia satis nos doceret graves ac periculosas Ecclesiae dissensiones inde ortas. quidem fuisse quod quidam, nimis impie arroganterque ausi, auctoritatem. Synodi supra maiestatem Pontificis. efferebant; alimenta. vero ac fomenta, quo diutius perdurarent, ab ea quam Pragmaticam vocant Sanctione sumpsisse, quamque, veluti perpetuum quoddam schisma, Ecclesiae adversam Sedique Apostolicae semper aemulam, multi quondam alioqui clari magnanimique Pontifices ardenti studio abolere, sed incassum, conati sunt; Tu tamen utrumque. malum, Beatissime Pater, de medio facile: sustulisti; dum, Lateranensi approbante Concilio; ipse, Sanctorum Patrum dogma sectatus, omni iam disceptatione de. Synodi ac Pontificis imparitate sublata, Sedis Apostolicae auctoritatem supra Synodum statuendam esse tanta firmitate sanxisti ut Lateranensis ipsa Synodus veterum Conciliorum vestigia imitari ac se Pontificiae auctoritati subditam esse confiteri non erubuerit; dumque in eodem Concilio, Pragmatica Sanctione extincta, integrum Sedi Apostolicae ius suum restituisti. Quibus honestis magnanimisque incoeptis ad optatum finem perductis, vere Leo fortissimus, Ecclesiae sanctae filiis, tuisque. adeo catulis, solidam tranquillitatem, quantumque in Te fuit, pacem etiam venturis saeculis stabilisti. Quantum vero cuncti professores eorum Ordinum qui Religiosi vocantur bonitati tuae caritatique debeamus, iam ipse testis facundissimus esse possum. Etenim cum illorum. Ordinum privilegia; quibus decus et immunitas continetur, quidam vel. pessumdare: vel saltem labefactare anniterentur, Tu tamen solus, ingenua bonitate atque auctoritatis robore obluctando, Patrem. Te nobis omnibus, Patronum- Protecto- remque benignissimum praebuisti. Quid enim dicam quod ea liberalitate ac munificentia litteratos omnes doctosque homines protegendos susceperis ut disciplinarum omnium professores ac studiosos viros tum collatis muneribus iam ornaveris, tum ad bene sperandum de benignitate tua erexeris? Mihi autem, ut omissis aliis me inspiciam, tametsi vel ecclesiasticae militiae sacramento, vel sacri Ordinis professione ac magisterio, vel assiduo litterarum studio, nullum tuorum tot beneficiorum a me alienum esse cognoscerem, sed ea potius ubertim me accepisse sentirem, proxime cumulus hic tuae benignitatis maximus splendidissimusque accessit quod me, nullius interventus favore, nullis intermediis precibus, nullis. denique beneficiis. provocatus, sed ipse ingenua tui animi bonitate adductus, in sacrum Cardinalium ordinem cooptasti, rem sane admiratione magna dignissimam totoque orbe terrarum. memorabilem tempestate nostra aggressus, ut quam optimates viri dignitatem, quam principes ac reges provinciarum summo studio et contentione vel sibi vel suis assequi suppliciter elaborant, Tu mihi eam nec petenti quidem nec speranti, vixque adeo cogitanti, sponte tua contuleris. Ne itaque in tuum Domini mei conspectum, omni veneratione dignissimum, vacuis manibus ut asymbolus ingratusque venirem, quae proximis annis in Secundam Secundae Divi Thomae Aquinatis Partem commentaria elucubravi, Tibi nunc dedicanda, tuique Numinis praesidio publicanda constitui. Quae,'si vel nulla in me tua seorsum beneficia tanta extarent, Tibi tamen iure optimo debebantur: quia, cum Tu et Summi Regis et Sacerdotis Maximi dignitate. fungaris, doctrinae moralis commentaria, pro tua bonitate ac sapientia, nequaquam a tua ditione aliena ducturus fueras. Moralis enim doctrinae instrumento Ecclesiae sanctae regnum: efflorescere ac decorari oportet, sub eo praesertim Pontifice qui timere non debet ne, cwm alis praedicaverit, ipse refrobus habeatur, cum | ea quae, in ethicis praeceptionibus tradita, suis auspiciis publicantur, ipse vitae suae' exemplo sancire et comprobare videatur. Neque enim latere quemquam existimo Te inde ab adolescente aetate cum aliarum virtutum, tum praecipue liberalitatis et continentiae normam cunctis propositum claruisse. Iam vero quam altis radicibus fides, spes, caritas pectori tuo insitae semper fuerint, quaeque ad eas tuendas conservandasque virtutes maxime necessaria est ingenua fortitudo, plane tunc omnibus ostendisti cum, periculosis reipublicae Christianae temporibus, Ecclesiae Romanae Legatus amplissimus, contra telorum turbines bellicaque tormenta, pulsis prope omnibus, ipse imperterritus perstitisti; moxque, ad maiorem, ut puto, virtutis tuae probationem, inclinatis rebus, alienae potestatis iam factus, nullis tamen expugnari machinis, nullis abduci terroribus ab integro Ecclesiae corpore ad divulsas partes potuisti. Quae cum animo reputamus, Dei providentia factum. cognoscimus ut Tu Pontifex Ecclesiae sanctae praeficereris qui, ut Apostoli verbis utar, fer ommia fentatus, compati laborantibus scires, et quas antea meditatus virtutes fueras, auctoritate potentiaque suffultus, multo nunc uberius multoque felicius propagares; id quod inaudita et ineffabilis illa clementia qua capiti tuo insidiatos homines conservasti plane testata est, Tibi profecto tuaeque sanctissimae potestati valde conveniens ut, sicut Dei Maximi vices inter nos geris, ita ceteris mortalibus ea praestes virtute qua homines, quantum mortalibus licet, Deo Maximo Optimo similes fiunt. Ceterum tuae laudes longioris subsellii tempus exposcunt. Quod vero ad institutam rem pertinet, non modo Pontificiae Maiestatis nomine; cuius est officium summovere scelera ac virtutes inserere, sed tuo ipsius etiam nomine, qui virtutes: colis semperque coluisti, decenter tibi nostra haec commentaria dedicantur, in quibus de vitiis ac virtutibus disputationes pulcherrimae proponuntur. Quae tamen hac mente omnes a me Tibi nunc dedicari intelligant ut quaecumque hic vel usquam alibi a me scripta sint Apostolatus tui iudicio, cui sunt iure subdita, substernantur. Accipe igitur, Beatissime Pater, de manu Tibi deditissimae creaturae munusculum, grati animi alacritate conditum, atque in eo accipiendo Dei Maximi, cuius Tu vicem inter nos geris, benignitatem, quaeso, in animum tuum revoca: Hic enim, cum pingues tauros ac arietes immolari ante se cerneret, duo tamen minuta de manu pauperis mulierculae in gazophylacium Templi missa non respuit. Aeternum vale, Pater Beatissime.