Quaestio 35

Commentaria Cardinalis Caietani

TITULUS ex supradictis clarus est. — In corpore duo facit: primo, ponit tres conditiones requisitas ad imaginem; secundo, respondet quaesito

II. Quoad primum, conditiones sunt: similitudo specifica, seu secundum specificum signum, puta figuram, orta ex illo cuius dicitur imago. Et prima quidem conditio, scilicet similitudo, per se nota relinquitur. Secunda autem, quoad figuram, declaratur in animalibus et picturis. Tertia autem probatur auctoritate Augustini, afferendo instantiam de ovis. - Et adverte diligenter quod haec tertia conditio intelligitur per se: idest, quod origo terminetur ad ipsam inquantum similitudo est, idest ad hoc quod sit similitudo, et non per accidens res illa sit similis. Et hoc bene nota, quoniam super hoc fundatur processus sequentis articuli: nisi enim sic intelligeretur, omnes imaginis conditiones convenirent Spiritui Sancto.

III. Contra hanc tamen tertiam imaginis conditionem, arguit Aureolus: quia sequeretur quod soli artifices imaginum haberent imagines.

Sed haec obiectio ex rudi intellectu procedit. Quoniam, etsi verum sit imaginem semper oriri a repraesentato, memorem tamen oportet esse quod hoc non contingit uno tantum modo. Quoniam quandoque oritur a repraesentato secundum esse naturale principiante, sicut filius oritur a patre: quandoque secundum esse intellectum seu cogitatum, ut statua Caesaris oritur a Caesare cogitato in mente artificis. Unde patet consequentiam nihil valere.

IV. Quoad secundum, conclusio responsiva quaesito af- firmative est: Imago in divinis est nomen personale. — Probatur. Nomina importantia originem in divinis, sunt personalia: ergo imago est nomen personale. — Antecedens patet. Consequentia vero tenet ex ratione imaginis assignata.

Commentaria Cardinalis Caietani

TITULUS clarus est. - In corpore tria facit: primo, dicit Tou usus de hoc quaesito habeat; secundo, tractat duas opiniones; tertio, determinat,

II. Quoad primum, tria dicit: primo, usum Graecorum; secundo, Latinorum; tertio, sacrae Scripturae; quae omnia clare patent in littera.

III. Quoad secundum, quia usus Latinorum auctoritate Scripturae sacrae confirmatus est, circa eius rationem di- versae afferuntur opiniones: quare scilicet solus Filius Imago dicitur. Et prima quidem opinio, propter convenientiam in notione cum Patre, excluditur: quia secundum notionalia non attenditur aequalitas; ergo nec similitudo; ergo nec imago. - Secunda autem, discurrens per singula, nec inveniens cuius possit dici Spiritus Sanctus imago, excluditur: quia posset dici Patris et Filii inquantum sunt unum. Et confirmatur: quia homo est una imago totius Trinitatis.

IV. Quoad tertium, redditur praedicti usus Latinorum et Scripturae ratio. Et quia, ut dicitur in II Posteriorum, idem est scire causam conclusionis et ipsam, simul respondetur quaesito affirmativa conclusione, scilicet: Imago est nomen proprium Filii Et eius probatio nihil aliud est quam ratio quare Spiritus Sanctus non dicatur imago, Filius autem sic.

Et consistit ratio in hoc. Filius procedit ut Verbum, de cuius ratione est similitudo specifica ad id a quo procedit: Spiritus vero Sanctus procedit ut amor, de cuius ratione non est talis similitudo: ergo Filius solus est imago. - Antecedens ex qu. xxvi, quoad utramque partem, patet. Consequentia autem tenet ex ratione imaginis.

Et manifestatur ac confirmatur vis rationis huius, assignantis pro causa modum procedendi, ex simili differentia, propter similem causam ibi inventam, inter Filium et Spiritum Sanctum, in hoc quod est esse natum. Quamvis enim uterque sua processione Patris accipiat naturam, solus tamen Filius dicitur natus, propter modum procedendi differentem utriusque, ut supra manifestatum est: quia scilicet procedit ut similis, etc. — Et ne aliquis sollicitus restaret, unde habet Spiritus Sanctus quod sit similis Patri et Filio, aut crederet hoc ex modo procedendi habere; subiunxit quod similitudo convenit Spiritui Sancto, non inquantum amor, sed inquantum amor divinus.:

V. Circa haec dubium occurrit ex Aureolo, apud Capreolum, in xxvrr distinctione Primi, qu. 1t, concl. 6. Et est dubium ex praesenti littera ortum habens, eandemque infringens sic. Spiritus Sanctus procedit ut amor divinus: ergo ut similis: ergo ratio adducta nihil valet. - Prima consequentia tenet ex littera, dicente quod Spiritus Sanctus, inquantum amor divinus, habet quod sit similis. Secunda autem, et antecedens per se patent.

VI. Ad evidentiam huius difficultatis, distinguendi sunt termini in antecedente positi, scilicet ly amor divinus, et ly procedit ut. Quoad primum, scito quod forma communis potest dupliciter contrahi, et a contrahente denominari: primo, per aliquam differentiarn per se illius; secundo, per aliquid extra latitudinem formalem illius. Exemplum primi, color albus; exemplum secundi, color naturalis: albedinis enim differentia est coloris per se diversificativa; natura vero, sicut et ars, extra genus coloris est. Amor igitur dupliciter contrahi potest: primo, per amoris proprias differentias, puta amicitiae vel concupiscentiae; secundo, per naturas amantes, puta angelicam vel humanam. Et si quidem amor contrahatur per omnes suae latitudinis per se differentias, nunquam invenies aliquam, ex qua habebit rationem similis ei a quo procedit. Tum quia omnes per se differentiae infra appetitus ambitum continentur, in quo nihil habet rationem similis. Tum quia, ut infra patebit, impulsio quaedam est; ac per hoc, omnes per se eius differentias oportet esse impulsionis per se diversificativas; quod a similis ratione, quamvis non causaliter, formaliter tamen remotum est. — Si vero per aliquid extraneum contrahatur, nihil prohibet similis quandoque rationem habere: sed hoc est per accidens, naturaliter et identice, ut de se patet.

Quando ergo dicitur amor divinus, si ly divinus non trahat amorem extra latitudinem differentiarum per se amoris; sed, infra voluntatis, inquantum voluntas est, latitudinem stando, denotet cuius sit ut obiecti et amantis, scilicet Dei: negandum est quod; inquantum huiusmodi, sit similis. Nec in hoc sensu intelligenda est propositio in calce litterae subiuncta. Ratio autem patet ex dictis, — Si autem ly divinus sit denominatio sumpta quasi ab extraneo, puta a natura cui identificatur, tunc concedendum est, ratione identitatis inter amorem et naturam, quod amor divinus, ut sic, est similis ei a quo procedit. Et in hoc sensu intelligas litteram praesentem,

VII. Quoad alium terminum, adverte quod, cum dicitur, Spiritus Sanctus procedit ut amor divinus, et in aliis similibus locutionibus, duplex sensus fieri potest. Primo proprie, ut denotentur tantum formalia et propria illius modi procedendi: secundo extensive, ut denotentur etiam communia, et concomitantia modum procedendi sive terminum, Verbi gratia, in proposito, cum dicitur, Spiritus. Sanctus procedit ut amor divinus, si ly ut sumatur proprie, propositio non est vera accipiendo amorem divinum identice: quoniam ex propriis processionis amoris etiam divini, infra latitudinem voluntatis solius stando, Spiritus Sanctus non habet quod sit Deus, sed quod sit amor Dei ut amantis et amati. Sed est vera pro amore divino. formaliter. Sed tunc, concesso antecedente, nihil valet prima consequentia, ut patet ex dictis. Nec oppositum habetur in littera, loquente de amore divino identice. - Si vero ly ut denotet etiam communia, tunc est vera de amore divino et formaliter et identice: et sic habet rationem similis.

Sed quoniam proprie et formaliter de modis procedendi a theologis sermo habetur, idcirco illud antecedens de amore divino primo modo intelligendum est et admittendum: sed neganda est prima consequentia, scilicet, ergo procedit ut similis. Et ad probationem dicendum est, quod laborat in aequivoco, ut patet ex dictis: quoniam ly divinus aequivocum est, cum sumitur obiective et effective, ut in antecedente sumitur; et cum sumitur identice, ut in probatione consequentiae fit.