Quaestio 13

Commentaria Cardinalis Caietani

In articulo primo quaestionis-decimaetertiae dubium multiplex occurrit circa distinctionem in littera factam de blasphemia in opinione tantum vel etiam cum detestatione affectus, et illius membra. Et primo, circa ipsam distinctionem, quia insuffidiens videtur: quoniam deficit tertium membrum, scilicet in detestatione affectus tantum. Nam contingit divinae bonitati derogare tripliciter: primo, intellectu tantum, scilicet opinando de eo falsum; secundo, addendo falsae opinioni detestationem voluntatis; tertio, absque falsa opinione, exercendo solam detestationem voluntatis, ut communiter fit a Christianis blasphemis. Dicentes enim quod non potest facere Deus, non ideo dicunt quia credunt Deum non posse facere: sed, in. detestationem divinae potentiae, loquuntur oppositum eius quod credunt. Quare ergo in littera non numerantur nisi duo prima?

II. Secundum dubium est circa primum mehibrum, Scilicet in opinione intellectus tantum. Et dubitatur ex duplici capite. Primo, quia derogatio quae in sola opinione. falsa de Deo consistit non. est blasphemia, sed erroris et ignorantiae consecutio, Blasphemia enim, cum in genere peccatorum mortalium sit, non invenitur in solo actu intellectus: quoniam absque voluntate nullum est ees in moralibus.

Secundo, derogatio quae consistit in falsa de Deo opinione intellectus tantum, si est voluntaria, est peccatum infidelitatis. Ac per hoc, aut blasphemia est species infidelitatis, quod non consonat supradictis: aut blasphemia non consistit in sola opinione intellectus.

III. Est et tertium dubium, coincidens cum primo, quomodo de ratione blasphemiae sit falsitas: ut in littera insinuatur in corpore et in responsione ad tertium. Et expresse in responsione ad primum dicitur quod ille qui contra Deum loquitur convicium inferre intendens, derogat divinae bonitati non solum secundum veritatem intellectus, sed etiam secundum pravitatem voluntatis etc. Et est ratio dubii quia contingit. blasphemare ignominiose nominando pudenda membra Christi, quae habet; et etiam ipsam altitudinem et iustitiam et potentiam Dei. Tunc enim nulla est falsitas.

IV. Ad evidentiam horum, ex quibus pendet intellectus totius materiae de blasphemia, tria declaranda sunt: primo; in quo actu. consistit. blasphemia; secundo, quomodo- in illo invenitur. semper falsitas; tertio, quomodo. se habet ad illum fides et malignitas. Quoad primum, sicut in. fide inveniuntur duo, scilicet assentire articulis fidei, et dicere locutione exteriori vel interiori ea quae sunt fidei; et primum pertinet ad ipsam fidem, secundum ad- confessionem fidei, iuxta: illud,' Credidi, propter quod locutus sum: ita in. infidelitate inveniuntur duo, scilicet dissensus ad ea quae sunt fidei, et dicere intus vel extra contraria his quae sunt fidei; et primum horum spectat ad infidelitatis vitium et illius species, secundum autem ad blasphemiae vitium. Ita quod blasphemia: consistit in dicere intus vel extra contra Deum. Et quoniam semper in materia morali, cum de actibus est sermo, intelligitur de voluntariis; ideo intelligas quod blasphemia consistit in dicere voluntario contra Deum. Et quoniam dicere multipliciter contingit, scilicet enuntiative, imperative et optative, quocumque modo dicat quis contra Deum, blasphemia est.

V. Quoad secundum, discurrendo per singula, patet primo in blasphemia enuntiativa semper esse falsitatem in tribus modis in littera positis. In quarto autem (qui tamen non est alius a praedictis), scilicet cum aliquis [blasphemat] ignominiose nominando membra pudenda lesu Christi vel sanctorum, quae in veritate habent; falsitas invenitur quia, cum. non derogetur Deo ex hoc quod dicatur talia. habere, sed ex eo quod ut vituperabilia: dicuntur in. actu exercito, consequens est ut falsum dicatur: quoniam nihil habent sancti vituperabile. Et licet blasphemi huiusmodi non dicant in actu signato sanctos habere aliquid vituperabile, satis tamen hoc dicunt in actu exercito ex modo dicendi, ignominiose enuntiando: neque enim solo vocabulo significativo enuntiatur, sed etiam nutu et signis aliis.

In blasphemia autem optativa, imperativa, et si qua est alia eiusmodi, falsitas non consistit in enuntiatione eius quod est vel non est: sed ut sit vel non sit quod non potest vel decet esse, Qui enim optat Deum non esse beatum aut esse maledictum, et alia huiusmodi, non dicit Deum sic esse vel non esse: sed ut sit vel non sit quod esse non potest aut debet. Et si optative dicantur aut exponantur nominata pudenda sanctorum in ignominiam, patet falsitas: quia dicunt et optant ut sint vituperabilia. — Et ex hoc patet quod non est differentia formalis inter ignominiose dicentem pudenda, quae habet sanctus, et dicentem ea quae non habet: quoniam in ratione vituperabilis utrumque dicitur, et falso. Quamvis a secundo etiam materiale falso dicatur; et propterea peior sit.

VI. Quoad tertium, blasphemia potest esse cum fide, et sine fide. Contingit enim utroque modo dicere quod Deus non potest facere hoc vel illud. Et hoc non solum verbo exteriore, ut patet; sed etiam interiore. Potest enim quis credens Deum omnipotentem velle dicere secum, ut iniuriam Deo faciat, quod Deus non potest, et delectari in hoc mendacio: quia potest concipere oppositum. eius quod credit et scit, quamvis non possit tali opposito assentire.

Et licet omnis blasphemia, ut dictum est, quia est voluntaria, sit a voluntate mala; non tamen Mrs est cu: voluntate affecta ad derogandum divinae bonitati, sed aliqua tantum, ut in littera dicitur. Sicut omne credere est voluntarium, non tamen omne credere est a voluntate. caritate Dei: habet enim malitia haec. de qn .est sermo litterae se ad blasphemiam sicut caritas ad fidem.

VII. Ex his autem facile patet solutio dubiorum. Nam ad primum dicitur quod distinctio est sufficiens si bene intelligatur. Potest enim intelligi dupliciter. Primo, quod ad blasphemiam omnem concurrat falsitas enuntiative. Et in hoc sensu malo procedit argumentum, - Secundo, quod concurrat falsitas. vel enuntiative vel quocumque jy modo. Et sic verum est quod dicitur; et nulla est blasphemia in dr qua non sit falsa opinio hoc modo.

Et per hoc etiam. patet solutio tertii dubii. Nam conviciando vel irridendo nominantes potentiam, excellenti vel quodcumque aliud divinum, dicunt. aliquo modo illud ut vituperabile: quod longe est ab omni re divina, ut pudendis dictum est.

Ad secundum vero dubium ex primo: capite, iam patet quod ly tantum, vel ly sola, etc, non excludit a voluntate, quia non-excludit a voluntario: sed excludit voluntate affecta detestationis malitia.

Ad idem autem ex secundo capite, iam patet. quod differentia inter assensum et dicere solvit quaestionem. Peccatum namque infidelitatis consistit in dissensu ad ea quae sunt fidei: peccatum vero blasphemiae consistit in actu dicendi ea quae sunt contraria fidei. Et quoniam contingit dicere oppositum eius cui assentimus, ideo non oportet blasphemum esse infidelem, nec blasphemiam esse speciet infidelitatis. Propter a" blasphemia ponitur in littera Opposita confessioni fi quae consistit in dicere: et non ipsi fidei, quae consistit in assensu.

VIII: In responsione ad secundum et ad tertium. adverte quod, quia species blasphemiae non. diversificantur Deum et sanctos; nec per illa tria in littera numerata; nec per enuntiationem et desiderium; nec per honorem, fama et huiusmodi: in una et eadem specie est blasphemia Dei et sanctorum, sive sit per modum maledictionis, sive contumeliae, sive irrisionis, sive detractionis. Cum enim quodlibet horum respectu Dei vel sanctorum sit blasphemia; et blasphemia non habeat plures species, proprie loquendo: consequens est quod omnia sint eiusdem speciei. Unde inferius in qu. rxxvr, art. 2, dicitur quod maledicere irratio- nalibus inquantum sunt. creaturae Dei, est peccatum blasphemiae; et in art. 4, ad 1, dicitur quod eadem est ratio de detractione. Et Luc. xxu, de illudentibus Domino Iesu et interrogantibus, Prophetiga nobis, etc., dicitur: Et alia multa blasphemantes dicebant. Ratio autem quare iniuria sanctorum et Dei est eiusdem speciei est quia sancti ut sic ad Deum referuntur, nihilque damnationis est his qui sunt in Christo Iesu.

Et hinc habes, confessor, quod varietas blasphemiarum pro diversitate specifica non est inquirenda: sed pro maiori gravitate iudicanda, ut in ceteris peccatorum speciebus contingit.

Commentaria Cardinalis Caietani

IN articulo tertio eiusdem decimaetertiae quaestionis, praetermisso secundo, dubium occurrit, quomodo blasphemia habeat in se gravitatem infidelitatis aggravans ipsam, cum iam dictum sit quod blasphemia frequenter fit salva fide, et quod non est de ratione blasphemiae dissensus constituens infidelitatem. Quomodo ergo stant haec simul?

Ad hoc dicitur quod de ratione blasphemiae, licet non sit sentire falsum de Deo, est tamen dicere falsum de Deo. Ad infidelitatis autem genus spectat non solum sentire falsum de Deo, sed etiam dicere falsa de eodem: non ita quod blasphemia sit species infidelitatis; sed quia est species cognata illi, et naturali ordine ab illa emanans. Qui enim blasphemat, quamvis non sentiat verum esse quod dicit, dicendo tamen induit personam sentientis sic esse ut dicit: dicit enim tanquam si crederet sic esse aut sic esse possibile, prout diversimode dicit.

II. Et quoniam littera non dicit quod blasphemia habet in se infidelitatem, sed habet in se gravitatem infidelitatis; scito quod, quemadmodum sentire falsum de Deo, ut infidelis sentit, est actus secundum se malus quia cadit super materia indebita, et constituit infidelitatis peccatum in tali gradu; ita dicere falsum de Deo, ut blasphemus dicit, constituit blasphemiae peccatum in tali gradu quia dicere cadit super materia indebita. Et quia materia haec, quae est materia circa quam, quae obiectum est, eadem est; consequens est ut gravitas una sit, Et propterea in littera dicitur quod habet gravitatem infidelitatis, et quod peccatum maximum est ex genere suo sicut et infidelitas. Et consequenter quod aggravat gravitatem in qua communicat cum infidelitate, si superveniat detestatio voluntatis. Quamvis enim semper in blasphemia inveniatur voluntas consentiens in hoc quod est falsum dicere de Deo (aliter peccatum non esset), sicut semper in infidelitate est voluntas consentiens in hoc quod est sentire falsum de Deo; non tamen semper adest voluntas affecta ad detestandum, quae in littera dicitur aggravare, Propter dictam autem differentiam inter sentire et dicere falsum de Deo, in responsione ad secundum sub. disiunctione dicitur quod qui periurat non dicit aut sentit aliquid falsum de Deo, sicut blasphemus.

III. Si quis autem contendat perfectam blasphemiam praesupponere et claudere infidelitatem, distinguendo de blasphemia secundum perfectam vel imperfectam rationem blasphemiae, pro eo quod confessio fidei perfecta fidem praesupponit et claudit; advertat primo, quod bonum ex causa integra, malum autem ex particulari consurgit defectu. Ac per hoc, quamvis ad perfectam fidei confessionem exigatur fides, quia aliter virtuosa non est; blasphemia tamen est vitiosa absque infidelitate.

Advertat secundo, quod blasphemia perfectior est cu ex intentione profertur in Deum quam cum ex ignorantia: quoniam tunc est blasphemia ex utraque parte, scilicet ex parte Dei et ex parte blasphemi. Quando autem non credit quis contra Deum se dicere, blasphemia est solum ex parte Dei blasphemati. Constat autem quod blasphemia non credentis in Christum est solum blasphemia secundum se: blasphemia autem credentis in Christum est et secundum se et secundum blasphemantem blasphemia. Ac per hoc blasphemia perfectior est sine infidelitate quam cum infidelitate.

Et confirmatur auctoritate II Pet. II: "Melius erat eis veritatem non cognoscere quam post agnitam retroire": et multo magis, iniuriari.

Commentaria Cardinalis Caietani

In articulo quarto eiusdem quaestionis dubium occurrit, ras .eex omnibus quae in littera numerantur non concluditur in damnatis actus blasphemiae: ut patet discurrendo per singula et omnia simul. Aversio in primis a iustitia Dei in hoc quod. amantur quae ab illa odio habentur, non constituit blasphemiam: alioquin committens fornicationem et amans illam, quam scit odio haberi a Deo, blasphemaret. In hoc etiam quod odiunt poenas, blasphemia non est, ut patet: quia odium hoc a natura inditum est. In utroque autem simul, quia scilicet amare peccata pro quibus puniuntur et dolere de poenis nulla blasphemia est, sed obstinatio. Nulla ergo blasphemia ex his concluditur.

Ad hoc dicitur quod amare malum culpae; « et odio habere. malum. poenae, contingit dupliciter. Primo, absolute. Et sic non spectat ad blasphemiam, ut obiiciendo manifestatur. - Secundo, in ordine ad Deum ut prohibitorem mali culpae et inflictorem mali poenae. Et sic est blasphemia, Quoniam nihil aliud est amare mala culpae ut prohibita a Deo quam odio habere prohibitorem; et similiter odio habere malum poenae ut inflictum a Deo, quam odio habere punitorem, Et hoc modo intendit littera in. damnatis esse odium divinae iustitiae. Et ad hoc insinuandum, non dicit absolute quod amant mala aut odiunt poenas, sed dicit: Amant ea pro quibus puniuntur, et odiunt poenas quae pro huiusmodi peccatis infliguntur: quasi diceret: Amant punita, ac per hoc detestantur punitorem et prohibitorem; et odiunt inflicta, ac per hoc inflictorem.

Fundatur autem hoc super consummata damnatorum voluntate in malo: ut scilicet amor culpae consummatus, qui hic interpretative erat detestatio prohibitoris, ibi iam fiat consummatione detestatio eiusdem; et similiter odium mali poenae, quod hic in impoenitente erat interpretative detestatio. punitoris, ibi consummatione fiat detestatio eiusdem; iuxta inductam in littera auctoritatem ex Apoc. et Glossa. Et hoc modo responsio ad tertium intelligenda videtur: quae, adiuta ex responsione ad primum, clariorem reddit expositum sensum.