Quaestio 38

Commentaria Cardinalis Caietani

In titulo, adverte quod, ut patet ex introductione huius RS isenienss in littera, praesentis intentionis est quaerere an Donum sit nomen personale, non necessario, sed possibiliter: idest, an secundum aliquam eius significationem sit nomen personale, cum eo utimur in divinis.

Il. In. corpore unica est conclusio, responsiva quaesito affirmative: Divinae Personae competit Donum esse et dari. - Probatur sic. Divinae Personae convenit esse alicuius per originem, et haberi a creatura rationali sola, non ex propria virtute: ergo convenit sibi Donum esse et dari.

Antecedens, quoad primam partem, patet: quia Filius est Patris per originem. Quoad secundam vero: quia crea- tura rationalis libere potest frui Persona divina, et uti eius effectu. Quoad tertiam autem: quia nulla alia creatura potest adduci in potestatem fruendi divina Persona. Quarta demum per se patet.

Consequentia autem probatur ex tribus conditionibus doni: scilicet quod sit alicuius ut donatoris; et possit haberi ab eo cui est donabile; et quod sit supra vires illius, idest non debitum illi. Et primae quidem conditiones ponuntur in principio litterae; atque probantur ex hoc, quod donum importat aptitudinem ut donetur. Tertia autem ponitur in calce litterae.

Et si vis, potes vertere hanc rationem, et conditiones doni assumere pro antecedente,

Commentaria Cardinalis Caietani

TITULUS ex praedictis est clarus. — In corpore est una conclusio responsiva quaesito affirmative: Donum personaliter sumptum in divinis, est proprium nómen Spiritus Sancti. - Et probatur. Donum est datio irreddibilis: ergo claudit in se rationem gratuitae donationis: ergo amorem: ergo amor est primum donum: ergo Spiritus Sanctus procedit ut primum donum: et sic Donum est eius proprium nomen.

Antecedens patet auctoritate Philosophi. Prima vero consequentia explanatur: quia irreddibilis datio est gratuita donatio. Secunda autem: quia ideo gratis damus alicui, quia bonum illi volumus. Tertia autem: quia amor, cum hoc quod est ratio dandi, est etiam datum. Quarta autem: quia solus Spiritus Sanctus procedit ut Amor. - Et confirmatur conclusio auctoritate Augustini.

II. Circa praedicta occurrit primo commune dubium, an Donum significet primo proprietatem personalem Spiritus Sancti; vel respectum aptitudinalem ad creaturas rationales; vel aliquid aliud.

III. Occurrit quoque dubium ex Aureolo, apud Capreolum, in xvur distinctione Primi, multiplex. Tum quia haec littera contradicit quaestioni praecedenti. Ibi siquidem dictum est quod Spiritus Sanctus procedit ut impressio: hic autem quod procedit ut amor. — Tum quia hoc dictum est falsum. Si enim Spiritus Sanctus procedit ut amor, igitur quo Spiritus, eo amor: igitur eo Deus, bonus et sapiens, etc.: quoniam amor essentiale quid est. - Tum quia, cum dicitur, Spiritus Sanctus procedit ut amor, aut ly amor sumitur essentialiter, aut personaliter. Si essentialiter, non est ad propositum. Et etiam sequeretur quod Spiritus Sanctus, ex vi processionis suae, specialem clauderet causalitatem respectu creaturae, illam scilicet quam claudit amor essentialiter dictus. Si personaliter, consequentia nihil valet, ergo procedit ut donum primum: quoniam ratio primi doni probata est de: amore essentialiter dicto: is enim est ratio omnis gratuitae collationis.

IV. Ad horum evidentiam, sciendum est quod donum in communi tria manifeste importat: scilicet rem donabilem; respectum donabilitatis; et respectum quasi possessionis, idest quod est illius qui potest illud donare. Sed rem donabilem importat denominative, quia denominat illam. Respectum vero donabilitatis, idest ut aptum sit alteri donari, significat primo, ut ex littera sumitur utriusque articuli: ex hac enim parte in utroque processit articulo, ut patet intuenti. Respectum vero ad donatorem consigrificat magis, iudicio meo, quam significet: vel dicatur m significat illum secundario.

Donum autem. in divinis Eth id quia primum donum, denominat amorem ut rem donabilem: quia donantis per originem .est, relationem processionis constitutivae Spiritus Sancti significat: quia vero donabile creaturis tantam rationabilibus, respectum rationis ad eas significat: eodem, iudicio meo, ordine; quem diximus in dono in communi.

V. Veruntamen non est idem ordo in re, qui est in significari, Spiritui namque Sancto primo convenit sua proprietas personalis,'ratione cuius est Patris et Filii donantium; secundo amor, ratione cuius dicitur primo donabilis; et tertio respectus donabilitatis. Quod enim respectus donabilitatis conveniat Spiritui Sancto ratione amoris essentialis inclusi, et ratione probatur, quia scilicet nullum personale, ut sic, includit respectum ad creaturas: et litterae testimo- nio convincitur, in responsione ad 4 primi articuli, ubi expresse docemur quod, sicut in definitione personae clau: ditur aliquid essentiale, ita in ratione Doni; et quod ratione. ilius essentialis importatur respectus ad creaturam, et ratione notionalis est nomen personale. Quod autem amor essentialis claudatur in Doni nomine, ex eodem patet fundamento: quia scilicet respectus ad creaturam exigit aliquid essentiale claudi in significante ipsum.

Unde, secundum rem et secundum nomen, excepto ordine significandi, Donum se habet ut Verbum. Sicut enim. Verbum tria dicit, scilicet respectum originis, notitiam, et. respectum ad res dictas et etiam faciendas; ita Donum dicit respectum originis, amorem, respectum ad amata et susceptiva doni. Et sicut ibidem argumentum a rebus ad nomina, et e converso, non tenet: quoniam non. valet, Verbum, inquantum. Verbum, dicit respectum ad. res dictas, ergo proprietas Filii dicit talem respectum, nec e converso, proprietas.Filii non. dicit respectum talem, ergo nec Verbum inquantum Verbum, quoniam plus importat Verbi nomen quam proprietas illa: ita proportionaliter de Dono censendum est. Non enim valet a Doni nomine arguere ad proprietatem Spiritus Sancti, aut e converso: quoniam plus includit Doni nomen, ut patet ex dictis.

Esto igitur cautus, intuendo an de rebus pure sit sermo, an digrediatur ad res sub nominibus. Si enim de rebus pure est sermo, nulla persona procedens, ex vi processionis suae, habet aliquam rem realem aut rationis propriam, nisi relationem originis, quae est idem quod ipsa. Et sic neque personae Verbi convenit notitia, seu respectus ad res dictas; neque personae Spiritus Sancti amor, seu relatio ut donetur. Sed si de eisdem personis ut significantur his terminis, scilicet Verbo et Dono, est sermo; tunc dicimusVerbi personae esse proprium respectum ad res dictas, et Doni personae respectum ad res doni capaces, etc.

VI. Et per haec patet solutio argumentorum multorumapud Capreolum, ubi supra, volentium quod respectus donabilitatis non est proprius alicui. Personae. Hoc enim est verum ratione proprietatis personalis simpliciter consideratae: falsum autem ratione absoluti inclusi non extranee, sed ut in obliquo cadehtis in eius ratione. Sicut in definitione personae ponitur rationalis natura: et si definireturpersona divina, caderet in eius ratione natura divina, Et similiter, si definiretur Verbum divinum, definiretur per. notitiam divinam: et similiter Donum per amorem divinum, etc.

VII. Ad argumenta ergo Aureoli veniendo, dicitur quod, ex inopia vocabulorum, modo. dicitur quod Spiritus Sanctus procedit ut impressio, modo ut impulsus, modo ut amor, etc.; ut vel tot nominibus rem obscuram ir innominatam significare possimus.

Quod autem additur falsum esse quod Spiritus Sanctus. procedit ut amor, negatur: quoniam hoc commune dictum. Sanctorum esse videtur. — Et ad primam in oppositum pro-: bationem, neganda est sequela, de amore essentiali lo-. quendo. Quoniam non eo Spiritus Sanctus quo amor; quamvis eadem processione sit Spiritus Sanctus, et Deus, et amor, et beatus, étc.; ut patet per Augustinum et Hilarium, in xvry distinctione Primi.

Ad secundam veto. dicitur, quod ly amor sumitur personaliter; et quod valet consequentia, Spiritus "Sanctus procedit ut. amor, idest ut impressio amando procedens, ergo procedit ut primum donum, quia amor essentialiter sumptus, ex modo procedendi clauditur in ratione illius impressionis in obliquo; sicut diximus de Verbo respectu notitiae, et persona respectu maturae. Et. sic nihil obstat quod de amore essentiali probatum sit esse donum, et tamen hoc conveniat Amori personaliter sumpto ratione illius inclusi. - A UE

Quamvis dici possit, et vere, quod esse primum donum probatur de impressione illa in communi, et deinde, ascendendo ad divina, infertur convenire Spiritui Sancto, qui est illa impressio. Sed quoniam est res relativa, et iste respectus doni invenitur convenire impressioni in. communi ratione absoluti, ideo subintelligimus quod Spiritui Sancto conveniat hoc ratione absoluti, ut clausi in ratione respectivi.

Posset et tertio dici quod, cum dicitur Spiritus Sanctus procedit ut Amor, ly ut notat modum amoris essentialis: quoniam revera ad modum illius procedit. Et sic ex modo procedendi magis. quam. ex proprietate procedentis, probatur Donum, quoad respectum rationis ad illius susceptiva, esse proprium nomen Spiritus Sancti, cointellecta relatione originis,

VIII. Et ne fallaris in huiusmodi nominibus plura importantibus, iudica de eis sicut de complexis ex notionali et essentiali, puta Sapientia genita, Amor productus, et similibus. Quodlibet enim horum proprium nomen est alicuius Personae ratione totius coniuncti simul: vel, una pars ratione alterius inter propria computatur. Sic enim accidit de. Dono et similibus, ut de se patet resolvendo clausa in eorum significationibus.