Caput 29

CAPTTIII In quo Iudaeorum, haereticorum & Gentilium ipsorum¬ met testimonium de divina autoritate S. Scri¬ pturae exponitur

TTUCUSQUI de testimonio Ecclesiae quod illa de divinitate seu divino ortu Scripturae Sacrae perhibet, egimus: testimonia aliorum hominum extra Dei Ecclesiam sunt tum Iudaeorum, tum haereticorum, tum Gentilium ipsorummet

Iudaei enim testantur, omnes libros veteris Testamenti vere esse livinos: Quorum testimonium merito acceptamus, quia eis credita sunt eloquia Dei, ut Paulus testatur Rom. 3. 2. Nam quod etiam nunc apud Iudaeos pietatis nostrae libri asservantur, divinae id de nobis opus est providentiae: ne enim ex Ecclesia eos proferentes occasionem quasi suppositi a nobis aut corrupti sint, maledictis nos incessere uolentibus praebeamus, ex illorum Synagoga producimus: ut ex ipsis hucusque apud eo, censervatis libris, ad nos nostramque dectrinam a sanctis viris edita juriliquido & manifesto pertinere appareat: ut Iustinus Martyr ait in Paraenesi prima ad Graecos, pag. undecima. Quid est enim aliud hodieque gens ipsa Iudaeorum nisi quaedam scriniaria Christianorum, bajulans Legem & Prophetas ad testimonium assertionis Ecclesiae? ait August. sexto tomo, libro duodecimo contra Faustum Manichaeum, cap. vigesimoter io: Propterea adhuc Iudaei sunt, ut libros nestros portent ad confusionem suam. Quando enim volumus ostendere prophetatum Christum, proferimus paganis istas literas. Et ne forte dicant duri ad fidem, quia nos illat Christiani composuimus, ut cum Evangelio quod praedieamus finxerimus Prophetas, per quos praedictum videretur quod praedicamus, hinc cos convincimus, quia omnes ipsae literae quibus Christus prophetatus est, apud Iudaeos sunt: omnes ipsas literas habent Iudaei. Proferimus codices ab inimicis, ut co fundamus alios inimicos. In quali ergo opprobrio sunt Iudaei Codicem portat Iudaeus, unde credut Christianus. Librarii nostri facti sunt, quomodo solent servi pest dominos codices ferre, ut illi portando deficiat, illi legendo profitiant;ait idem Augustinus tomo octavo, in enarratione Psalmi quinquagesimi sexti, pagina trecentesima octogesimaquarta editionis Frobenianae Anni 1529. Et sub finem concionia primae in enarratione Psalm. quinquagesi, octavi pag. quadringent nona, Iudei sunt necessarii credentibus gentibus. Quare hoc? Vt demonstret nobis Deus in inimicis nostris misericordiam suam (nempe erg nos.) Et mox: Dispersi sunt Iudaei testes iniquitatis suae & veritatis nostrae. Ipsi habent codices de quibus prophetatus est Christus, & nos tenemus Christum. Et si forte quado aliquis paganus dubitaverit, cum ei dixerimus prophetias de Christo, quarum evidentiam obstupescit, & ad mirans putaverit a nobis esse conscriptas, de codicibus Iudaeorum probamus, quia hoc totum ante praedictum est. Videte quomodo de inimicis nostris alios confundimus inimicos. Similia habet Augustinus tomo secundo epistolam quinquagesimanona quae est ad Paulinum: & sextotomo, lib. tertiodecimo contra Faustum Manichaeum, capite decimo: & lib. sextodecimo contra eundem, cap. vigesimoprimo

Speciatim autem testatur libros veteris Testamenti esse divinitus. inspiratos Flavius Iosephus gente & professione Iudaeus, libro primo contra Appionem Grammaticum Alexandrinum non ita procul abinitio, quem locum Eusobius quoque citat histor. Eccles. lib. terrio, capitibus nono & decimo

Haec de Iudaeorum testimonio. Haeretici etiam qui se ab Ecclesia separatunt testimonium reddunt Sacrae Scripturae quod sit divina. Nam ex illa doctrina suam conantur probare & hominibus aliis persuadere: ut Ebionei retinebant E vangelium Matthaei, Valentiniani Evangelium secundum lohannem, &c. Quum ergo hi qui contradicunt nobis testimonium perhibent divinitati Scripturae, firma & vera est nostra demonstratio, ut docet Irenaus lib. tertio adversus haereses, capite undecimo. Sic ait Tertullianus libro de Praescriptionibus adversus haereticos capite decimoquinto Sed ipsi (haeretici) & de Scripturis agunt, & de Scripturis suadent. Aliunde scilicet loqui possent de rebus fidei, nisi ex literis fideit

Gentiles denique ipsimet, similiter fatentur, Scripturam nostram esse. divinam. Nam miranti Ptolemaeo Regi AEgypti, cur divinorum libro rum nulli neque Historici, neque Poetae veteres meminissent? Deme trius Phalereus respondit, ut ex Aristaea referunt Iosephus libro duodecimo Antiquitatum Judaicarum cap. secundo, & Eusebius libro octavo puaeparationis Evangelicae cap. primo, divinam hanc Scriptu tam esse, atque a Deo ipso datam; propterea si qui profanorum hominum eam attingere voluerunt, eos a Deo percussos continuo resu liisse. Significavit enim quomodo Theopompus volens in historia ali quid de his conscribere, sit mente turbatus plus triginta diebus: & ¬ versus ad se, cum humilitate a Deo veniam supplex oravit, cum inde sibi dementiam factam suspicatus esset, nec non & in somnis vidisset quod ei hoc ideo accidisset, quia divina scrutatus esset & proferre e ad homines imputos vellet: cumque conscribere quievisset, mentem recepit. Referebat autem & de Theodecte Tragoediarum poeta dici quod cum conatus fuisfet in aliquo dramate eorum meminisse, quae in divino volumine continentur, caecitate oculorum percussus sit, cumque causam suae caecitatis recognovisset, liberatum esse a passione Deo veniam indulgente¬

OEIICITUR I. Impiorum hominum testimoniis non est utendii ad asserendam librorum Sarcorum divinam autoritatem: Iudaei vero, haeretici & Gentiles sunt impii homines: Illorum igitur testimoniis non utendum,

RESP. Maior propositio est limitanda. Impiorum hominum testimoniis non utendum in rebus divinis, scilicet nisi vel ad alios impios & hostes confundendos vel ad succurrendum hac in re infirmitati piorum, qui value confirmantur in veritate, cum vident etiam ab hostibus testimonium ei perhiberi. Illorum igitur testimoniis pro veritate nostra Christiana uti quis vetet? Certe universaliter magnam fi dem habet inimicorum testimonium pro inimicis & cupide suscipitur.

Deinde & minor restringenda est, Judaei, haeretici & Gentiles sunt impii homines, non ex aequo & eodem modo, sed alii ex malitia, alii ex mera ignorantia¬

DBIICITURII. Quod Deus ab omnibus hominibus vult cognosciob eius cognoscendi & ad alies propagandi studium non est verisimile. quenquam a Deo puniri. At Scripturam Saeram Deus ab omnibus hominibus vult cognosci: Ergo non est verisimile quenquam ob eius cognoscendi & ad alios propagandi studium a Deo puniri,

RESP. Maior est restringenda. Quod Deus ab omnibus homini bus vult cognosci, scilicet quovis tempore, nulla habita ratione distinctionis Ecclesiae ab aliis hominibus extra Ecclesiam, nullo observate discrimine populorum; ob ejus cognoscendi & ad alios propagandi. studium non est verisimise quenquam a Deo puniri

At Sacram Scripturam Deum voluisse ab omnibus hominibus cognosci quovis tempore, nulla habita ratione distinctionis Ecclesia a reliqua colluvie hominum impiorum, negamus. Nam Deus anti Christi adventum in carnem indicavit verba sua lacobo & statuta sua. & jura sua Israeli. Non fecit ita ulli genti, ideoque iura ista non noverumm vt dicitur Psal. 147. versibus duobus ultimis: Praeteritis aetatibus sivi amnes Gentes suis ipsarum viis incedere, ait Paulus Actor. 14. v. 16,