Caput 65

CAPUT LXV. In quo de Officio Magistratus in religione.

TEc TA administratio Principatus sive Magistratus, est quae fi¬

ex praescripto Dei & legum honestarum, absque ullo populi, metu.

Quicunque Princeps & Magistratus metu populi a praescripti Dei & legum bonarum discedit in administratione sua, is peccat gra viter, ut fecit Saul 1. Sam. 15. nam metu populi pepercit praestantissimo de gregibus & armentis Amalelitarum, pepercit item Agago. contra voluntatem Dei,

Deinde quicunque Princeps & Magistratus constitutionibus divinis resistit & obtemperate non vult, tandem etiam hoc experit cogitur ut subditi ipsius ordinationibus, quantumvis justis, aequis & bonis resistant & parere recuse ne¬

porro recta administratio Principatus sive Magistratus complectitur duplex officium: primum in religione erga Deum, alterum in rebus corporalibus hanc vitam concernentibus. Hinc duae columna Reipublicae statuuntur, Religio erga Deum & iustitia erga homines Officium Magistratus in religione, est servitus, quam Magistratus servire debet Deo in Ecclesia

Estque itidem duplex: quorum unum commune sibi habet cum caeteris piis hominibus omnibus: alterum sibi proprium, quo debe tanquam Magistratus inservire Deo & Ecclesiae

Illud est, ut ipse, quanquam Magistratus, subdat collum suum Christo Regi Regum & Domino dominorum, & jugo ejus, id est doctrinae & disciplinae obediat, & admittat ministrorum verbi Dei admonitiones & reprehensiones, non minus quam subditi ipsius, Nam hac in parte non est discrimen in regno Christi inter Mag. stratum & privatum, Psal. 2. v. 10, 11, 12. Deuteron. 17. v. 18, 20. Iosuae 1. vers. 7, 8. Et fecerunt id pii Reges & Principes, ut David. Iosaphatus, 2. Chron. 19. Ezechius, Valentinianus Magnus, Theodosius Magnus.

Non irascetur & vim inferet ministris verbi Dei reprehensus jure & admonitus officii: qua in re peccarunt, Rex Asa, 2. Chronic. 16. vers. 7. & seqq. Rex Ioaschus 2. Chron. 24. 20, 21, 22.

Non habebit pro inimicis & odio prosequetur ministros verbo Dei: qua in re peccavit Achabus qui Elijam Prophetam pro inimico habuit, 1. Regum 21. v. 20. & odit Michajehum, 1. Reg. 21. vers. 8

Magistratus, quam Magistratus, est humanae societatis caput, humana autoritate: qua Christianus vero, est divinae societatis in Ecclesia membrum divina vocatione. & in eadem custos & vindex ordinis, ut membrum electum ipsius. Quocirca Magistratus exemplo pietatis & virtutis praeluc eat subditis, ac nequaquam in peccato rimus sit, & malo exemplo subditis noceat, Ezech. 9. Exempla quippe Regum. Principum atque adeo omnium qui sunt cum potestate plurimum valent ad impellendos subditos ad pietatem & virtutes alias: imo validiora sunt ad meliores reddendos illos & in bono continendos; quam poena ex legibus, & metus. Nam poenam. multi non reformidant, quam vel levem vel territandi duntaxat gra tia denunciatam esse putant; & malus est diuturnitatis custos me tur

Exempla autem Principum multo fortius trabunt & efficacius inducunt: hominibus inprimis ad eos qui sunt cum imperio flectem tibus oculos & in eorum mores se vertentibus, adeo ut & minut observent atque aemulentur. Summa; exempla Principum piorum plus movent, plus prosunt, quam severissima edicta, quam poenae, quam alia. Sicut e contrario Princeps seu Magistratus impius & vitiosus exemplo suo subditos deptavat Ead impit tatis vitiorum que imitationem rapit alioquia ad mala proclives: Sic eis nocemulto plus, quam re alia. Et ut in corporibus gravissimus est mor bus, qui a capite diffunditur: sic qui ab illo. Certe experientia ipsie verum esse evincit, quod Psalm. 12. v. 9. dicitur; Circumquaque improbi obambulant, quum extolluntur vilitates inter filios hominum, Hinc Jarobeamus saepe & multoties accusatur quod idola erexit & Israelitas ad peccandum induxerit edicto & exemplo, 1. Regum 12. v. 28.

Deinde propter Regum. Principum, aliorumque Magistratuum peccata communes poenas totis regnis, principatibus & rebuspubli cis Deus infligit; ut propter idolinatiam Jerobeami & Achabi regnum Israeliticum afflictum siccitate & fame, 1. Ergum 17. bellis & tandem excidio. Propter Regum & Princi pum libidines & aduteria totus populus vinculo obstringitur Gen. 20. 9.

Meminerint igitur qui sunt cum potestate, ut Davidem regem pium ac la udati ssimum imitati, subditi sincerae pietatis & religioniomniumque adeo virtutum Deo gratarum exemplis praeeant.

Proprium Magistratus in religione officium, est diligenter curare, ut in sua ditione, vera religio ex puro Dei verbo Scripturis Sacris comprehenso, per ipsum verbum Dei explicato, & juxta prima fidei principia atque analogiam fidei intellecto, aut instituatur, aut instituta; pura conservetur; aut corrupta instauretur ac reformetur: ut falsae doctrinae abusus, idola & superstitiones tollantur, ad gloriam Dei, & ad suam suorumque subditorum salutem, Ezr. 7. v. 14. & seqq. 2. Chron. 6. item 2. Reg. 22. Tutela verae religionis Principi cordi esse debet: nam ea demandata ipsi a Deo: & ad gloriam supremi Numinis facit; & praeclaram famam & potentiam Principi conciliat, ut docet exemplum Josuae, Davidis, Josaphati, Ezechiae, Josiae, Constantini Magni, Theodosiii Magni. Caroli Magni, Alphonsi illius laudatissimi Hispaniae Regis, & aliorum

Proinde, quum haec ita sini, idololatriam omnem in ditione sua eradicabit; nec imitabitur loramum Regem Israelitatum qui partem duntaxat idololatria abstulit 2. Reg. 3. v. 2, 3. conventus Ecclesiae ordinarios, velut conciones statas & presbyteria, autoritate sua tuebitur; & eos conventus contemnentes, deserentes, vel impie negligentes ad officium adducet:

Extraordinatios conventus, quoties opus erit, indicet, velut Synodos, Josuae 23. & 24. 1. Chronicor. 15. 3. 4, item 2. Chronicor. 29. vers. 4. visitationes Ecclesiarum instituet. 2. Chronicor. 17. versic. 7. & sequentibus: quin etiam ut facilius & citius majorique cum autoritate vera religio reducatur aut conservetur, ipsemet populum obibit, ut fecit Iosaphatus, 2. Chronicor. 19. vers. 4. & ministros Ecclesiae admonebit serio officii, exemplo Iosaphati, 2. Chron. 19. v. 8, 9. & Ezechiae, 2. Chron. 29.

Curabit ut bona Ecclesiastica debito modo colligantur, exemple Joaschi, 2. Chron. 24. 8, 9.

Ut bona Ecclesiastica recte administrentur curabit. Jure enim divino inspectio & cura rerum sacrarum Magistratui politico convenit, quod arguit Regum institutio a Deo facta. Deut. 17. & exempla Regum Judae. Ious rex quum videret pecuniam sacram a sacerdotibus non recte administrari, immiscuit se illi curae, & autoritate regia rem composuit.

Bona legata in pios usus, juste auferet abutentibus, ut docet Ambrosius epistolam trigesima prima ad Valentinianum Imperatorem

Fidos Ecclesiarum antistites, pastores & presbyteros honorabit, audiet, a vectigalibus & contributionibus immunes prestabit, Ezr. 7. v. 24. Episcopos & Pastores Ecclesiarum officio non satisfacientes, vel rorsus non facientes deponet, & alios in locum eorum substituet idoneos 1. Regum 2. v. 26, 27. illosque tuebitur & defendet, assertaeorum, ut par est, autoritate, assignatis ipsis stipendiis sufficientibus & honestis, &c. Imitabitur hac in re Davidem, Ezechiam, Josiam, Nehemiam, Constantinum Magnum, &c.

Non constituet ministros Ecclesiae quoscunque qui volunt, qua i1 re peccavit Jarobeamus Rex Israelitatum, qui ejus qui volebat, implebat manum, 1. Reg. 13. v. 34. In eadem re peccavit Rex Hero des, Pontifices Jerosolymitanos constituens quos volebat

Felix item praeses Syriae qui idem faciebat, unde confusio tristis sequuta, sic ut nec Paulus Apostolus sciret, aliquando quis esset summus Pontifex, Act. 23. 5. De confusionibus sacerdotii illius tempocis videatur Josephus libro vigesimo Antiquitatum Judaicarum cap. 6 & 7.

Constantius, Valens item & alii Imperatores constituebant Episcopos & pastores Ecclesiarum qui ipsis placebant, unde sequuta sum maxima dissidia & confusiones in Ecclesia & Republica, veluti praeparationes ad ruinam Imperii:

Non invehet, nec defendet alium cultum Dei quam Deus in verpo suo praescripsit: quam in re peccavit Salomon Rex Israelitarum Peccavit Jarobeamus 1. Reg. 12. vers. 28. & sequentibus. Peccavit Achabus & alii Reges Israelitici, Joasch. 2. Chron. 24. 17, 18.

Non imperabit ministris Ecclesiae quod verbo Dei adversatur: in quo peccavit Rex Achax qui Urijae sacerdoti praecepit, ut altare ad formam altatis Damasceni exstrueret & in eo adoleret, quod nequaquam erat faciendum, 2. Reg. 16. v. 10. & seqe Non ipse sibi partes ministrorum Ecclesiae usur pabit; qua in reeccavit Rex Uazias qui sacrum sacerdotium invasit, & propterea Deo lepra percussus & hominum consortio exclusus est, 2. Chronic. 26. v.16. & seqqe

Non obtemperabit Principibus corruptelas religionis suadentibus; in quo peccavit Rex Joasch, quem adulationibus & blanditiis suis Principes Judae ita demulserunt, ut animum illius divini cultur alioquin studiosum frangerent, & regiae autoritatis specie omnia prolibidine administrarent, etiam in causis religionis 2 Chron. 24. v. 17. & sequentibus.

Una religio eaque vera, nimirum in sacris literis praescripta, inditione sua ut publice privatimque vigeat & ab omnibus observetur omne studium omnemque operam impendet: diversas autem religiones non aliter tolerabit, quam peritus nauclerus diversos & contrarios ventos & inter se certantes fluctus; ut sicut hic inter ventos & ductus pugnantes navim salvam in portum adducit, ita ille Rempublicam a ruina immunem ad salutem populi gubernet. Proinde dissintientes de religione, si sint Christiani, velut Papistas, Cataba tistas, dociles quidem cum lenitate institui curabit, indociles vero es refractarios excommunicatos vel coercebit, ut quiescant & turbat non moveant; ut si sint blasphemorum dogmatum autores & pertinaces defensores ac disseminatores, tranquillitatisque publicae & nen: sr:tii in Ecclesia & Republica civili ordinis perturbatores sue tint omnia monita, evictiones, preces Ecclesiae & interdicta Magistratus politici contemserint, velut sunt turbulenti Ariani, Samosateniani, Servetiani & similes, qui fidei fundamentum convellunt, & publicum ordinem pervicacissime evertunt, vel carcere, vel exsilios vel etiam gladio puniet, Deuteron. 13. v. 1. & sequentibus: & cap. 17. vers. 2 & sequentibus. Augustinus secundo tomo, epistola quadragesuna-octava, quae est ad Vincentium. Fraxciscus Iunius Defensione secunda de Trinitate

Sin vero non sint Christiani, veluti sunt Judaei, permittet quidem in sua ditione habitare (si qui in ea sint, & nec Christum blasphement. nec picem publicam turbent,) & civiliter cum aliis subditis versari & negotiari, Synagogas etiam habere, in quibus utantur solis Bibliis & precibus ex sacris literis conceptis, nec ulla ratione Christum lesum Nazarenum ejusque Ecclesiam blasphemantibus: infantes vero Judaeorum invitis parentibus baptizari non curabit: & ne fideles cum Judaeis aut connubia contrahant, aut ritibus Judaicis communicent, cavebit

Omnes autem subditos a vera religione aberrantes exhortationibus paternis, & recta institutione ad purum Dei cultum adducere studio habebit, non autem armis coget aut exstirpare conabitur: ac ne quidem tum armatam vim adhibebit, ubi exhortationibus & institutione parum aut nihil profecerit, sed eos paterno animo tolerabit & exhortari atque erudire non desinet. Sic fecit Josaphatus 2. Chronicor. 19. versic. 4. & capite 20. versic. 32, 33. Non enim vi ar ruata opprimere molitus est populum, qui adhuc non comparavecant animum suum erga Deum majorum suorum

Adhaec idola & idololatriae instrumenta amovebit & abolebit, ut fecit Moses, vituium aureum ab Sarone populi postulato factum amovens & comminuens; ut fecit Ezechias serpentem aeneum frangens. Ac ne quidem in parentum suorum gratiam tolerabit idololatriam: sicut AS A rex Judaeorum etiam aviam suam Mahacam dignitate & potestate Augustae privavit, eo quod fecerat horrendam statuam cum luco, 1. Reg. 15. 13.

Verum QUAESTIO hic oritur, consideratione dignissima: An subditis licitum sit, invito Magistratu, aut non exspectato Magistratus mandato, imagines raligionis cauta factas tollere & abolere.

RESP. Etsi potestas atque autoritas reformandi Ecclesias & tola dendi e templis imagines religionis causa factas pertineat ordinario ad Principem seu Magistratum summum seu ad populum penes quem est summa rerum, ac proinde a privatis nihil attentandum in eo quod publicum est, praesertim si Princeps, si Magistratus summus officium faciat aut facturus sit: tamen extraordinarie Deus etiam inferiorum opera interdum utitur, ubi superiores cessant vel nolunt veimpie verbo & mandato Dei resistunt.

Scholas etiam, sine quibus puritas religionis in Ecclesia conservari nequit, quum Scholae sint seminatia Ecclesiae & Reipublicae, vel instituet, vel institutas conservabit, maxime vero Academias, qui studiorum sunt matres, & in quibus veritas doctrinae facilius retineri potest, quam in particularibus scholis nente erravit, cognito errore emendationem instituet, ut rex Daviccorrexit, quod antea peccatum erat in deportatione Arcae federis, 2. Sam. 6. & 1. Chronicor. 15. Arcam novo plaustro vehi curaverat

Si qua in re ad religionem vel cultus divini constitutionem pertipraeter Dei praescriptum, quum a Sacerdotibus ad id sanctificatis portari debuisset, quod deinde puocurante ipso factum.

Hec de Officio fidelis: Magistratus in religione.