Caput 7

CAPUT VII. In quo de subiectis bonorum operum.

SUBJECTA bonorum operum sunt homines in quibus illa requiruntur, quique illa habent: locus in quo fieri debent: res atque persone circa quas studium bonorum operum occcupatur & exercetur.

Homines bonorum operum ac proinde virtutum verarum ornamentis praediti, soli sunt regenerati a Spiritu Sancto, & vera atque tiva fide donati, Jacob. 2. v. 14. Quae utilitas, fratres mei, si fidem dicat aliquis habere se, opera vero non habeat? num potest fides illa eum servare. Et 17, 18. Ita quoque fides, si opera non habeat, mortua est per se. Quin imo dicet aliquis, Tu fidem habes, & ego opera habeo, ostende mihi fidem tuam absque operibus tuis, & ego ostendam tibi ex operibus meis sidem meum. Dicuntur quidem moralia opera vulgo, quae etiam in infidelibus esse possunt, quae scilicet officio & actione bona sunt, sed non fine; ut esse castum cum uxore, servare fidem datam, reddere cuique quod suum est; licet hoc ex fide in Christum non fiat. Sed omnia illa infidelium opera, quantumvis optima videantur, omnes Ethnicorum virtutes, sunt peccata

Pelagiani contrarium statuerunt, suamque opinionem conati sunt, defendere sequentibus argumentis, quae ordine proponemus, & qua ta fieri poterit perspicuitate refellemus.

II. Si infideles peccant etiam cum civilia & moralia officia praestant. ut est, depesitum reddere, pauperibus benefacere, ius dicere & similia, tum praestabit eos haec etiam officia omittere, ne peccent: At consequens est; absurdum. Ergo & antecedens

RESP. Plus colligitur quam debet. Hoc tantum sequitur consequere gratiam & successum optimum ante oculos Dei & hominum.

terim praestare ea debent quoad substantiam illorum. Officia enim civilia & moralia a non renatis praestita, non sunt peccata quoad substantiam, hoc est, quum praestant ea infideles, quae praestanda esse omnes Leges docent: imo tantum abest ut haec per se sint peccata, ut ea etiam Deus remunerot. Quod ad modum autem operandi attinet, sunt peccata. 1. quia fiunt a personis non placentibus Deo & impuris. 2. quia absque nde, quam sciant haec opera Deo placere. 3. quia non ad gloriam Dei fiunt

II. Si civilia & moralia officia sunt peccata, tum ad ea hortandi nonerunt infideles: At consequens est absurdum: Ergo & antecedens

RESP. Plus colligitur, quam debet. Nam hoc tantum sequitur, non esse ad ea hortandos eatenus, quatenus sunt peccata. Sed non sunt per se & simpliciter peccata, verum solummodo quoad modum quo ab infidelibus fiunt.

III. Cornelii, de quo Act. 10. ca. opera non fuerunt peccata; licet ipse ante Petrum auditum infidelis fuerit: Ergo &c.

RESP. Negatur, Cornelium aute Evangelium a Petro auditum infidelem fuisse. Habuisse antea fidem, & quomodo ostendi. primo S. AUCUSTINUS, quarto tomo, libro primo ad Simplicianum quaestione secunda: Incipit autem homo percipere gratiam, ex quo incipit Deo credere, vel in terrema, vel ex terrena admonitione motus ad fidem. Sed interes: quib. articulis temporum vel celebratione saoramen¬ torum gratia plenior & evidentior infundatur. Non enim catechumeni: non credunt, aut vero Cornelius non credebat cum eleemosynis & oratio nibus dignum se praeberet cui angelus mitteretur: sed nullo modo ista operaretur, nisi ante credidisset. Nullo modo autem credidissetnisi vel se cretis per visa mentis aut spiritus, vel manifestioribus per sensus corporiadmonitionibus vocaretur. Sed in quibusdam tanta est gratia fidei quam ta non sufficit ad obtinendum regnum coelorum, sicut in Catechumenis, sicut in ipso Cornelio, antequam Sacramentorum participatione incorporaretur Ecclesiae. In quibusdam vero tanta est, ut iam corporiChristi & sancto Dei templo deputentur. Templum enim Dei sanctum est, inquit Apostolus, Johannis tertio, quod estis vos. Et ipse Dominus: Nisi quis natus fuerit ex aqua & Spiritu Sancto, non intrabit in regnum caelorum. Fiunt ergo inchoationes quaedam fidei, conceptionibus similes, non tamen solum concipo, sed etiam nasci opus est, ut ad vitam perveniatur aeternam. Nihil horum tamen sine gratia misericordiae Dei, quia & opera si quasunt bona, consequuntur ut dictum est, illam gratiam, non praecedunt. Deinde, GRECORIUS MAGNUS Papa Romanus, libro secundo super Ezechielem, homilia decimanona: Non virtutibus venitur ad fidem, sed per fidem pertingitur ad virtutes. Cornelius enim Centurio, cuius eleemosynae ante Baptismum, Angelo testante, laudatae sunt, non operibus veuit ad sidem, sed fide venit ad opera. Nam & ei per Angelum dicitur: Orationes tuae & eleemosyna adscenderunt in conspectum Dei. Si enim Deum vere & ante baptismum non crediderat, quid orabat? vequomodo hunc omnipotens Deus exaudierat, si non ab ipso se in boniperfici petebat? Sciebat igitur creatorem omnium Deum, sed quod eius omnipotens Filius incarnatus esset, ignorabat. Neque enim poterat bona agere, nisi ante credidisset. Scriptum namque est: Sine fide impossibile est placere Deo. Fidem ergo habuit, cuius operationes & eleemosyna placere. potuerunt. Bona autem actione promeruit, ut Deum perfecte cognosceret Sincarnationis eius mysterium crederet, quater ad sacrametum baptismatis per veniret. Per fide ergo venit ad opera, sed per opera est solidatus in fide:

IV. Act. 17. 23. Athenienses dicuntur ἔυσεζειν, id est, colere Deum ignotum: qui tamen erant infideles & idololatrae. RESP. Homonymia committitur in verbo ἐυσερειν, quod ab Apostolo usurpatur καια δοζαν, secundum opinionem Atheniensium, quo- Christo lucrifacere cupiebat.

V. Peccatis non est studendum: At virtutes Ethnicorum tales res fuerunt, quibus Ethnici studere debuerunt: Ergo virtutes Ethnicorum non sunt peccata.

RESP. Concedo totum, si conclusio sic intelligatur, virtutes Ethnieorum non esse peccata per se. Si vero sic accipiatur, virtutes Ethnicorum nec per se nec per accidens esse peccata, negatur, quia plus tum erit in conclusione, quam in premissis Maior enim nonnisi de iis quaper se peccata sunt, recte intelligi potest, hoc est de iis, quae contra proecepta Dei admittuntur. Sic autem intellecta maiore, manifestum est hoc tantum sequi, quod virtutes Ethnicorum non sint per se peccata. etiamsi interea fiant peccata per accidens.

VI. Qui muita praeclava opera faciunt, eorum virtutes non sunt peccata: Ethnici multa praeclata opera faciunt: Ergo, &c.

RESP. Faciunt praeclara opera ex parte, non ex toto secundum quid, non simpliciter

VII. Qui agunt secundum veras notitias de Deo & uoluntate eius. atque vita recre instituenda, & secundum rectae rationis iudicium: eorum. virtutes non sunt peccata: At Ethnici egerunt secundum veras notitias de Deo. &c Rom 2. 14. Ergo, &c.

RESP. Qui agunt secundum veras notitias de Deo, &c. nimirum integras & sufficietes, & ex vera fide atque hoc fine principali, ut Deus honore afficiatur: & si voluntas atque affectus rectae rationis iudicio ob temperent. At Ethnicos egisse secundum veras notitias de Deo, &c. integras & sufficientes, & vera fide, atque hoc fine principali, ut Deus honore afficeretur, negatur. Juxta notitias post lapsum in mentibus non regenitorum reliquas, Deus recte coli non potest, nisi accedat, agnitio Dei & voluntatis divina ex verbo Dei Ecclesiae tradito. Deinde homines non instituti in Ecclesia assuunt multa falsa veris notitiis naturae impressis, & erroribus peccata cumulant. Ad haec voluntais & affectuum in non renatis ea est contra iudicium rectae rationis contumacia, ut ne naturalib. quide notitiis, ne dum iis quae ex verbo Dei debent accedere, obtemperent: unde illa querela; Video meliora proboque. Detertora sequos

VIII Quicquid a Deo praeceptum est, id peccatum non est: At virtutes Ethnicorum a Deo praeceptae sunt: Ergo: &c.

RESP. Quicquid a Deo praeceptum est, id peccatum non est? videlicet quatenus praeceptum est, ac proinde per se; & nisi accedat aliquid propter quod sit peccatum. At virtutes Ethnicorum esse a Deo praeceptas, conceditur, sed nihil ad eas accessisse propter quod in pec- catorum censu haberi debeant, negatur. Deinde non omnes virtutes. Ethnicorum a Deo praeceptae sunt, ut magnanimitas & magnificentia, quemadmodum ab Aristotele describuntur?

X. Dona Dei non sunt peccata: Virtutes Ethnicorum sunt dona Dei. ut conversio & continentia Polemonis, qui Xenocratis oratione permotus ex ebrioso atque ebrio repente modestus & temperans cuasit, Ergo, &c.

RESPON. Dona Dei non sunt peccata, scilicet per se, si absque de pravatione maneant: nam virtutes Ethnicorum esse dona DEI, concedimus: sed ea absque depravatione mansisse negamus.

X. Res bonae non sunt peccata: Virtutes Ethnicorum sunt res bonae: Ergo. RESPONPEO. Res bonae, videlicet, quae non tantum substantia sua bonae sunt, sed etiam bene siunt, quod ad modum attinet. non sunt peccata. At virtutes Ethnicorum, quoad modum benefactas fuiss:, imus inficias

XI. Quaecunque inerito & recte laudamus atque admiramur, ea non sunt peccata: Virtutes Ethicorum merito & recte laudamus atque admiramur, Ergo. RESPON. ad Maiorem, non sunt peccata, nimirum, si per omnia ondeant voluntati divine: Bonitas enini rerum non est probanda estro iudicio. Sed virtutes Ethnicorum non respondent per omnia e voluntatis I. Quicquid Deus amplissime remuneratur in hac vita per mostitiae, id non est percatum: Virtutes Ethnicorum Deus amin hac vita remuneratur per modum iustitiae: Ezechielis trigelebucadnetzari in praemium expugnatae Tyri promittitur AEugustinus libro quinto, de Civitate Dei, capite decimoquinorum virtutibus, ait, imperium mundi loco praemii datum. ErEthnicorum non sunt peccata. N. ad maiorem, eam universaliter intellectam, nequaesse: merces enim terrena non semper veram virtutem bonnisi rerum caducarum est, quas Deus tam reprobis promiscue largitur: illae autem verae virtutes sunt, quatraemiis dignatur: virtutes autem illae sunt verae quarum Christus est, quae ex fide in Christum & ad gloriam vincit id apertissime sententia quam Christus in ultiabit, ut videre est Matth. 25. vers. 35. & sequentibus Iam quod ad min orem attinet, virtutes Ethnicorum ut Nebucadnet. zaris, ut Romanor um mercedem quidem a Deo habuerunt: sed illa merces huius bres is vitae finibus & bonorum periturorum praemiis continetur Estque, hoc insigne iustitiae Dei documentum, quod non modo veras virtutes: aeternis praeiiis, sed virtutum etiam imagine ample in hac vita rei nuneratur, ne etiam infideles de summi & verDei iustitia conquerat itur: perceperunt enim mercedem suam. Adhaec quaecunque bona mora lia sunt in Gentilib. etiam dona Dei sunt: DEUS, autem coronat dona sus 2.

Tantum de bonorum operum subiecto δεἰlικς. Eadem in omni loco e xerceri debent, publice & privatim, Ps. 119. 46. Et loquar de testimoniiis tuis, coram Regibus, neque erubescam. Et v. 5. Psallendi argumenta esse mahi statuta tua, in loco peregrinationum mearum: Et 63. Socius sum om nibus qui reuerentur te, & observantibsmans data tua. Et v. 74. Timentes tui videant me & laetentur, quod in verbo tuo exspectationem habeam, Matth. 5. v.16. Ita splendeat lux vestra coram hominibus, ut videant vestra bona opera, glorificentque Patrem illum vestrum, qui est in coelis. Iohannis 3. v. 20, 21. Quisquis enim quae mala sunt: agit, odit lucem, nec venit ad lucem, ne arguantur opera ipsius: Qui vero dat operam veritati, venit ad lucem: ut manifesta fiat opera ipsius, quod secundum Deum facta fuerint. Roman. 12. v. 17. Nemini malum pronalo vicissim reddentes. Procurantes honesta in omnium hominum conspectu, 1: Petr. 2 vers. 11. 12. Dilecti precor, ut tanquam inquilini & advenae abstineatis a carnis cupiditatibus, quae militant adversus animam, conversationem vestram habentes honestam inter Gentes. Ut pro eo quod obloquuntur vobis ut facinorosis, ex bonis operibus quae spectarint, glorificent Deum die visitationis,

Sunt autem bona opera primo & praecipue in corde, unde effecta eorum prodeunt: sicut opposita vitia itidem in corde sunt praecipue & primario, unde vitiosae actiones prodeunt, ut Christus docet Matth. 15. ver. 18, 19.

Porro bona opera lege praecepta requirit Deus in omnibus hominibus, in-primis autem in illis quae praesunt populo Dei in regimine Ecclesiastico & Politico, id est, in Ministris Ecclesiae & Magistratu politico¬

Ministros Ecclesiae oportere prae aliis omnibus bonorum operum studio excellere, argumenta subjecta confirmant I. Quia illis hoc Deus peculiariter iniunxit, I. Timoth. 3. versi. 2. & seqq. Et cap. 6. v. 11: & 12. tu vero o homo Dei, ista fuge: sectare autem ustitiam, pietatem, fidem, charitatem, tolerantiam, lenitatem. Decerta praeclavum illud certamenfidei: apprehende vitam aeternam, ad quam & vocatus es, & professus praeclavam illam professionem coram multis testibus. Tit. 1. v. 6. & sequentibus

II. Quia ipsi aliis exemplo praeclaro praeire debent, Matth. 5. 13, 14. 15, 16. 1. Tim. 4. 12. Esto exemplar fidelium in sermone, in conversatione, in charitate, in spiritu, in fide, in castitate

III. Quia ipsi cavere debent, ne aliis scandalum praebeat. Nam sacerdotes serosolymitanos reprehedit Deus, quod scadala daret, Malach. 2. v. 8.

IV. Quia illis obsequentibus promissa sunt a Deo ingentia praemia 2. Timoth. 4. v. 7, 8. Certamen illud praeclavum decertavi, cursum consummavi, fidem servavi. Quod reliquum est, reposita est mihi iustitiae corona, quam reddet mihi Dominus in illo die, iustus ille iudex: non solumautem mihi, sed & omnibus qui expetiverint illustrem illum ipsius adventum

V. Quia ipsis immorigeris paratae sunt graves poenae temporales. & aeternae: Nam ipsorum ministerium Deo ingratum & Ecclesiae in utile est, Malach. 1. 8. & c. 2. v. 2. inopia & contemtu totius populi puniuntur. Malach. 2. v. 3. 5.

Res & personae circa quas studium bonorum operum occupatur. pro cuiusque operis ratione variantur, ut videre est Romanorum duodecimo & decimotertio¬