ARTO die, atque ita post plantas demum, creatae sunt StelPlae, quae sunt corpora solida, creata ex materia condensata coeAli stellati & collocata in eo, ut in ea corpora veluti receptacula. ac vehicula lux primo die creata transferretur & distribueretur, ad raebendum lumen his rebus inferioribus, in quas efficacia sua agunt; unde etiam appellantur a Mose luminaria, id est, non lux ipsa sed corpora in quibus lux est, quae lucem habent & continent, ad lumen praebendum. Disserunt enim luminare, lux & lumen. Lumitare, est corpus ipsum stellae: lux imposita est luminari: lumen ex splendor emanans e luce stellae cujusque per aerem. Sed metonymice alterum pro altero poni consuevit.

Luminaria coeli primo vel magna sunt, vel minoraMagna illa luminaria sunt Sul & Luna: quae magna dicuntur non quoad quantitatem substantiae: nam tametsi Sol usagnitudine corporis reliquas onines stellas superet, tamen illae longe majores sunt, quantitate quam Luna: sed partim, quoad magnitudinem effectionum & ultilitatum ad has res inferiores pertinentium. Solis enim & Lunae effectiones atque utilitates sunt majores in inferiore hoc mundo, quam aliarum stellarum: partim quoad δυgαν seu opinio¬ niem communem vulgi, quod de rebus loquitur non ut sunt, sed ut videntur esse, & ad cujus captum Spiritus Sanctus in his talibus sese accommodare dignatur.

Magna luminaria sunt duo, alterum majus, alterum minus Luminare majus: est Sol ad praefecturam diei creatus & ad majora officia effectaque producenda a Deo destinatus quam Luna.

Luminare minus, est Luna ad praefecturam noctis creata, sed minor quantitate substantiae & specie & efficacitate quam Sol.

Luminaria minora intelliguntur a Mose caeterae stellae, praeter Solem & Lunam, omnes: non quod substantiae quantitate superentur a Luna, sed quantitate virium & communi sententia vulgi.

Deinde luminaria coeli vel asteres sunt vel astra. Aster, est stella singularis seu unica. Astrum vero aut sidus, es quiddam ex pluribus stellis coagmentatum in formam signi seu imaginis cujusdam. Haec distinctio innuitur Jes. 13. 10. & Jobi 9. v. 7. & 9. & cap. 38. 31, 32, 33. Ex quibus locis etiam deducitur plura esse signe imagines stellarum: & Astronomi quidem stellas fixas in quadraginta signa seu imagines redegerunt, quorum signorum duodecim sunt, in Zodiaco: caetera in alterutra Zodiaci parte consistunt, eaque vel Septentrionalia sunt, numero viginti & unum; vel Australia seu meridionalia, numero quindecim

Luminarium coelestium usus naturalis a Mose statuitur triplex: Primus, est ut distinguant inter diem & noctem: Diei solus quidem Sol, velut naturalis & proxima causa praeest: Nocti vero Luna, cujus caeterae stellae videntur quasi comites esse, quam de causa a Phaenicibus Luna regina coeli appellabatur, Jere. 44. 19. Secundus, ut signa sint non particularium rerum & eventuum vel a mera voluntate divine pendentium, nisi extraordinarie & miraculose, vel ad voluntatem humanam pertinentium, veluti pietatis vel impietatis, bonorum vemalorum morum, pacis vel belli, generis vitae vel mortis, & similium: sed tum statarum tempestatum, nimirum Veris, AEstatis, Autumne Hyemis, & naturalium affectionum illarum, nempe caloris, frigoris, humiditatis, ficcitatis, pluviarum, ventorum: tum dierum, quibus menses constituuntur & novilunia, plenilunia, aliaeque dierum rationes distinguuntur: tum annorum, in primis Lunarium & Solarium, quos Sol & Luna inde a principio cursu suo descripserunt. Tertius; ut praebeant lucem his rebus inferioribus, ac cum luce vim & effica. citatem naturalem in generatione vel corruptione, augmentatione vel diminutione, alteratione & motu rerum inferiorum, per quandam influentiam, quam vocant pro natura uniuscuiusque planetae aut sideris, & conjunctione aut oppositione ipsorum inter se¬

Sidera non sunt principia aut causae praecipuae discriminis diei & noctis, tempestatum item & dierum annorumque & lucis in his inferioribus: (nam principium istorum omnium est Deus agens in na tura;) sed sunt instrumenta Deo autori & moderatori naturae servientia, & significantia simpliciter & efficientia instrumentaliter. Proinde sidera seu astra per se nihil possunt, neque agunt quicquam, nisi quod, & ubi, quando, & quatenus Deus vult

Stellarum natura, vel efficacia, vel motus, nullis creaturae viribus mutari aut impediri potest.

Stellae non sunt praeditae anima, nec sunt animalia rationalia Stellarum nulla est harmonia Musica, nisi metaphorice accepta Stellarum etsi magna vis est in corpora haec inferiora, atque etiam in eas animae passiones & affectiones quae ex corporis temperamento proficiscuntur: tamen in hominum voluntatem nullam vim exercent, imo nullam habent vim qua homines ad aliquid volendum venolendum flectant, nedum cogant

Ex astris tantum naturalia praecognosci & praedici possunt: & eo rum quaedam certo, ut Eclipses Solis & Lunae; quaedam tantum propabiliter, ut pluvia, serenitas, annonae ubertas vel caritas, morbi epidemii, &c.

Quae vero ex libera voluntate hominis dependent, ea an futurasint, nec ne, ex astris praesciri nequit, ideo nec vere praedici¬

Supernaturaliter autem Sol, Luna & caeterae stellae aliis usibus serviunt. Enarrant enim gloriam Dei, tanquam praecones in sublimi suggesto constituti, & nos convincunt, esse Deum, eumque esse sapientissimum, optimum & omnipotentem. Talia enim luminaria facere & in expanso coeli collocare, eorumque motum & efficaciam moderati vel cohibere pro arbitrio nutu solo potest nemo, nisi Deus qui solus est sapientissimus, optimus & omnipotens. Hoc argumenco gloriam Dei asserit Jobus c. 9. v. 4, 7, 9. Deus est sapiens corde. & fortis viribus: Quo interdicente Soli, non oritur; qui ante stellaobsignat viam: Qui jacit Arcturum, Orionem & Pleiadas; ac penetralia Austri. Et Jehova ipse potentiam suam inde asserit Jobi; 8. 31, 32, 33. An constringes delicias Pleiadum? aut lora Orionis dissolves; Educesne remotiora signa quodque tempore suo? aut Arcturum cum filijs suis duces? An cognoscis de statutis caeliian disponere potes dominatum eius in terra? Unde Deus, circumscriptione quadam nominatur Amos. 5. 8. opifex Pleiadum & Orionis. Quapropter Davit contemplatione stellarum in admirationem raptus exclamat Psal 8. 2. 4. Iehova Domine noster, quam magnificum est nomen tuum in universa terra, &c. Quum respicio caelos tuos, opus digitorum tuorum. Lunam & stellas quas statuisti. Et Psalm. 19. vers. 2. 3. 4, 5, 6, 7. Coeli enarrant gloriam Dei fortis, & opus manuum ejus indicat. expansum eorum. Dies ad diem eructat sermonem, & nox ad noctem ostendit scientiam. Non est sermo, neque verba eis; & sine his intelligitur vox eorum. In totam terram prodeunte delineatione eorum, si mul prodierunt in extremitatem orbis habitabilis sermones eorum; ex quo Soli disposuit tentorium in eis. Nam est tamquam sponsus prodies e thalamo suo, latatur tanquam robustus decurjurus viam. Ab extremitate coelorum exortus ejus, & revolutio ejus ad extremitates eorum est: nec est quod abscondutur a calore ejus Quocirca ex creatione stellarum hortatur nos Psaltes ad praedicandas laudes Dei & agnoscendam ejus benignitatem Ps. 136. 7. 8, 9. Celebrate Iehovam, qui fecit luminaria magna, quia in saculum est. benignitas ejus: Solem ad dominium obtinendum interdiu, quia in seculum est benignitas ejus: Lunam cum stellis ad dominia obtinenda noctu, quia in seculum est benignitas ejus. Et Psal. 147. 4, 5. Laudate Dominum, qui supputat numerum stellarum, quotquot sunt. nominibus vocans. Magnus est Dominus noster & multis viribus; cujus intelligentia est innumerabilis. Ipsas quoque stellas hortatur ut Deum celebrent Psalm 148. 3. Laudate eum Sol & Luna, lauda te eum omnes stellae lucidae. Ita stellae nos admonent officii quod nos homines animabus rationalibus ornati Deo debemus

Ex carundem stellarum dispositione, quam constanter servant, confirmat Deus veritatem suam & stabilitatem promissionum suarum erem. 31. v. 35, 36. Sic ait Iehova, qui disponit Solem ad lucem interediu, statuta Lunae & stellarum ad lucem noctu, qui disrumpit mare & fremunt fluctus ejus; cui nomen est Iehova exercituum: Si amovebuntur statuta ista a conspectu meo, dictum Iehovae, etiam semet Israelitis cessabunt esse gens in conspectu meo omnibus diebus.

Multitudo stellarum Abrahamo, Isaaco & Jacobo erat symbolum multitudinis posterorum ipsorum, Genes. 22. vers. 17. & cap. 26. 4. Exod. 32. v. 13. Deuteron. 1. vers. 10. & nobis quoque est symbolum multitudinis electorum Dei & vere fidelium in regno Christi, sicut Jehova ait Jerem. 33. v. 22. Vt non potest numerari exercitus coelorum, nec potest mensurari arena maris; ita augebo semen Davidia. servi mei, & Levitarum ministrantium mihi.

Praeterea stellae serviunt Deo ad defensionem Ecclesiae suae & hoc stium abolitionem: sicut Debora Prophetissa & Baral canunt Julic. 5. v. 30. E coelis pugnarunt sidera ipsa, e suis aggeribus pugnaverunt contra Siseram, nimirum tanquam instrumenta Dei efficiendo imbres, ventos, grandines, procellas. Sic praedicens Jesaias ruinam Babyloniorum cap. 13. vers. 9, 10, 11. ait; Ecce, dies Iehovae advenit. saevus & excandescentia & accensa ira: ad disponendum istam terram in desolationem, ut peccatores ejus perdat ex ea. Nam stellae colorum & sidera eorum non facient ut luceat lux sua, tenebrosus erit Sol ab exortu suo, & luna splendidam non edet lucem suam. Et anim advertam in orbis habitabilis malitiam, & in improborum iniquiatem; faciamque ut cesset fastus superborum, elationemque violentorum deijciam. Similes loci sunt, Ezech. 32. v. 7, 8. Joel 3. vers. 14. 15. Amos. 8. v. 9.

Eaedem nobis ad humilitatem magistrae sunt. Nam si stellae, quam vis lucidae, ad puritatem Dei minime accedunt, imo cum Deo colla; cae non sunt purae; multo minus homo, qui ne quidem cum stellis luce comparari potest, purus coram Deo fuerit: ac proinde homo sese coram Deo humiliate & nequaquam de integritate sua gloriari debet. Huc spectavit Bildadus cum diceret Jobi 25. v. 4. 5, 7. Quid justus esset mortalis comparatus cum Deo forti? cut quid purus esset natus muliere? En usque ad Lunam, non tamen splenderet: etiam side ra non pura essent in oculis ejus: Quanto minus mortalis, vermis? & filius hominis, lumbricus

Diversitas claritatis seu decoris stellarum tum a corporibus terrenis, tum earundem inter se documento nobis est, corporum nostrorum resurrectionem ex mortuis & mutationem in melius non esse rem impossibilem. Sic enim Paulus Apostolus ait 1. Corin. 15. 40, 41, 42. Et sunt corpora coelestia, & sunt corpora terrestria: sed alius quidem coelestium decor, alius vero terrestrium. Alius decor Solis, & alius decor Lunae, & alius decor stellarum aliarum; stelle enim stella praestat decore. Ita erit & resurrectio mortuorum. seritur corpus cum corruptione, suscitatur cum incorruptione, &c. Earundem stellarum splendor est imago quaedam gloriae futurae, qua post resurrectionem potientur in coelo vere fideles, qui doctrina & bono exemplo alios erudierunt tempore inprimis persecutionum ob cultus divini sinceritatem. Dan. 12. v. 3. Et erudietes, splendebunt quasi splendore expansi, & justificantes multos, ut stellae, in sempiter. na secula.

Mystice stella matutina est Christus Dominus, Apocal. 22. 16. & lux gloriae honorisque summi, luci Christi qui Sol justitiae est & caput nostrum, conjunctissima, quam promittit se daturum vincenti & observanti usque ad finem opera Christi, Apocal. 2. v. 28. dabo estellam matutinam

Figurate item stella est gloria populi Dei coepta in Davide, completa in Christo, Num. 24. 17. Orietur stella ex Iacobo

Stellae dicuntur figurate viri principes & illustres inter caeteros, qui administratione sua cum in Republica tum in Ecclesia praelucent: ut Dan. 8. v. 10. Magnificavit se (nimirum cornu illud parvum, id est Antiochus Epiphanes) contra exercitum coelisid est contra Ecclusiac populum Dei;) adeo ut deijciens in terram de exercitu illo, & de stellis ipsis, concularet eus. In Apocalypsi vero Johannis, mystice stel lae aliquoties dicuntur Episcopi seu docrores Ecclesiarum: ut cap. 1. v.16. Habebat Christus in dextra sua stellas septem; quod versu 20. ic declaratur; Mysterium septem stellarum quus vidisti in dextro mea, & scptem candelabra aurea: Septem illae stelia, Angeli (id est, Episcopi, Pastores, doctores) sunt septem Ecclesiarum.

Hoc repetitur cap. 2. vers. 1. & cap. 3. vers. 1. & cap. 8. vers. 1o, 11. legitur; Tum Angelus tertius clanxit: & cecidit e coelo stella magna, ardens velut lampas, ceciditque in tertiam partem fluminum, & in fontes aquarum. Nomen autem stellae dicitur Absine thium: versa est igitur tertia pars aquarum in Absinthium: & multi homines mortui sunt ex aquis, q amara factae essent: Quibus verbis praedictum fuit, praecipuum quendam Ecclesiae Episcopum a vera atque orthodoxa Ecclesia se sejuncturum & haereticum evasurum, qui amatore erroris erat doctrinam Ecclesiae infecturus eoque mul torum hominum animas interfecturus: qualis stella fuit Paulus Samosatenus in Ecclesia Antiochena. Et cap. 9. vers. 1. dicitur, Vidi stellam e coelo cecidisse in terram, id est, Episcopum Romanum qui antea pure docuerat, a vere Catholica Ecclesia defecisse

Stellae erraticae in epistola Judae v. 13. quibus comparantur profanseductores, non sunt stellae illae, quae ab Astronomis Planetae vocan tur, nimirum Saturnus, Jupiter, Mars, Sol; Venus, Mercurius, Lunaquae quamvis nullae (ut ait Plinius) errent minus illis, tamen errantes dicuntur ex opinione & communi judicio sensus: Nam breviore orbe ac multo propinquiore citcumaguntur, ex quo sit ut multo magis quam stellae fixae errate videantur. Sed errantes stellae ibi intelliguntur ἀσερες δαθεοντες, stellae discurrentes, quae revera stellae non sunt, sed exhalationes infiammatae in aere in longum ductae cadentibus stellis persimiles, de quibus Aristoteles libro primo de Meteoris cap. 4. Nam pseudapostoli & pseudodidascali speciosam lucem praeseferunt, sed eam mendacem atque instabilem, estque illis caligo in aeternum servata: quemadmodum stellae discurrentes lucem subito evanescentem ostendunt, sed mox perpetua nocte conduntur, nec ullum vestigium sui relinquunt. Sic breviter vitium & exitium seductorum repraesentatur.

Stellam peculiarem Christo nato Magis visam, legitur Matth. 2. v. 2, 9, 10. ubi & stella Regis Iudaeorum dicitur: Sic enim Magi, Ubi est, inquiunt, ille Rex Iudaeorum qui natus est? vidimus enim ejus stellam in Oriente, & venimus ut adoremus eum. Haec stella Christo nato in Oriente emicuit, (facta comparatione ad Palaestinam,) & Magos Astronomiae studiis deditos ad Regis regum incunabul proficisci jussit, revocans illis in memoriam, tempus adesse quo vati cinium Num. 24. 17. Orietur stella ex Iacobo, in ipsa veritate sit implendum, sicut jam olim in Davidis regno tanquam typo impler coeptum erat: & admonens illos de vaticiniis quae Babyloniae Magi aDaniele didicerant, quibus decuplo superior fuit Dan. 1. 20. & quibus ille jussu Nebucadnetzaris Magni cum autoritate praefuit, ut legitur Dan. 2. v. 48. Magi igitur secretiore coelestis Numinis afflatur hanc stellam quasi coeli linguam loquentem agnoverunt, eaque ac Christum quaerendum sunt permoti. Quaeritur autem, num ea stellade numero stellarum ab initio creatarum, an vero Cometa fuerit

RESP. Nec fuit de numero stellarum ab initio creatarum, nec Cometa. Primo enim stellae initio mundi creatae, singulis diebus poriuntur & occidunt, a diurna luce Solis absconduntur, noctu sereno coelo non occultantur, & in aetherea regione sedem habent: at stella Regis Judaeorum ex quo visa est in Oriente, spectandam se Magis perpetuo dabat eisque per totum iter praeluxit, donec in Judaeam & postea ad domum in qua rex Judaeorum erat pervenirent, eadem interdiu lucebat, & noctu quamvis coelo sereno tantisper delituit donec Magi Jerosolymis nativitatem Christi annunciassent atque ita stuporem & supinam negligentiam exprobrassent cum Judaeis communiter tum Sacerdotibus qui pastorum Bethlehemiticorum sermones contemserant, tum rursus Magis apparuit & terris vicina ste tit supra locum in quo puerulus Jesus erat, ut legitur Matth. 2. vers. 9. & 10

Summa, stella Regis Judaeorum differebat a stellis naturalibus motu, lumine seu splendore, diuina apparitione, nocturna interdum occultatione, loco seu situ, quia supra domum in qua puerulus Jesus cum matre sua erat, officio quo fungebatur, disparitione totali. Non igitur fuit e numero stellarum initio factarum: qua de re Basilius Magnus de humana Christi generatione, Chrysostomus homiia sexta in Matthaeum, Augustinus lib. 2. contra Faustum Manichaeum cap. 5. Damascenuis lib. 2. cap. 7. & aliij

Secundo nec Cometa fuit, ut liquet ex iis quae Physici tradunt de Cometarum natura & ingenio, motu, evanescentia sub diurno lumine Solis, & distantia a terris; quae in stellam Christi nequaquam competunt.

Fuit igitur ut veritati maxime consentaneum est, novum quod dam & insolitum atque extraordinarium prorsus ac proinde miraculosum Meteoron, non naturali modo, sed divina virtute e subcoeesti materia conflatum & eximiae lucis fulgore radians, quod non suapte vi, sed eadem virtute divina aut certe sancti alicujus Angelis ministerio deferebatur: propterea Magis Judaeam ingressis stella illa ad tempus vel subtracta fuit vel splendor ejus aliis modis occultatus, ut occasio praeberetur Magis de nato Rege Judaeorum quaerendi & ex Scriptura Sacra discendi ubi Christus nasceretur. Ita stellailla Magos ad Scripturam divinam adductos ad CHRISTUM perduxit.

Haec de stella Christi nati indice. Nominatim autem Scriptura Sacra meminit Solis, Lunae, Hesperi seu luciferi, &c. ut intuitu vel consideratione illorum de rebus divinis & ad fidem atque bona opera pertinentibus efficaciter admoneamur. Corporalis usus stellarum istarum satis praedicari nequit sed spiritualis usus multo est amplior. Nam prae caeteris stellis animo, nostros ad Deum evehunt & ad cognitionem ejus ducunt, de cujus nos docent divinitate, sapientia, bonitate & potentia, & de rebus aliis praeclaris

Nam intuitus istarum stellarum docet, ipsas distinguendas a Deo. Creatore cujus essentia est spiritualis, incorporea, invisibilis, infinita, increata; & qui a nemine agnoscitur, nisi cui se patefecit: ac proinde illis cultus divinus non impendendus, sicut Moses docet Deuter. 4. v. 19. Et ne sublatis oculis tuis versus coelum, quum aspexeris Solem aut stellas, ullam rvem exercitus coelestis, tum impellaris, & incurvans te eis colas ea: quae impertitus est Iehova Deus tuus reliqui- omnibus populis sub universo coelo. Sensus est: Sol non est Deus, non stella creata alia; nec cultu divino colenda: quia Sol & aliae stellae sunt, corpora visibilia, certis coeli locis affixa, creata a Jehova Deo tuo &

hominibus data ab eodem ut eis ministrent, non autem homines il lis dati; & data sunt corpora illa coelestia utenda non uni alicui populo, sed omnibus sub universo coelo. Quocirca vetuit Deus Solem: Lunam aliasque stellas adorari, & cultores earum detestatus est & capitali supplicio puniri voluit Deut. 17. 3. & passim per Prophetas deillis questus est & severissimis judiciis eos punivit.

Sol & Luna jubente Deo ad preces Josuae substiterunt, sicut legitur Jos. 10. v. 12, 13, 14. Tunc alloquutus est Iosuae Iehovam, quo die exposuit Iehova hunc Emoraeum filiis Israelis: & dixit ante oculos. Israelis, Sol in Gibhone subsiste; & Luna in convalle Ajalonis. Substitit ergo Sol & Luna stetit, donec vindicata esset gens Israelitica ab hostibus suis, nonne hoc scriptum est in libro recti? stabat autem Soin medio coelo neque festinabat ad occasum quasi diem integrum. Nefuit similis diei illi ante eum, vel post eum, auscultante Iehova voc cujusquam: nam Iehova pugnabat pro Israele. Sol in gratiam Regis Ezechiae retrocessit Jes. 38. 52. Hinc refulget singularis favor Dei erga Ecclesiam & singulos in ea fideles, quod sicuti ad usum humam generis quotidiano Solis cursu diem a nocte dividit, & molem illam ingentem infatigabili pernicitate assidue versat: ita ad conservationem confirmationemque Ecclesiae suae fidelium singulorum, ad bro re tepus quum visum est, subsistere vel etiam cursum reflectere jubet

Sol nobis est monimentum gratiae ac benignitatis Dei, & felici atis perpetuae quam fidelibus largitur Deus per Christum & in ipsosicut Psalm. 84. v. 12. dicitur; Sol & scutum est Iehova Deus, gratiam & gloriam dat Iehova: Et Jes. 60. v. 19, 20. Non erit tibi amplius Soin lucem diurnam; & quod ad splendorem noctis, luna non illustra hit te: sed erit tibi Iehova luci perpetuae, & Deus tuus ornamento tibi. Non occidet amplius Sol tuus, & Luna tua non recipiet se: nam lehova tibi erit luci perpetuae, & completi erunt dies luctus tui. Qui admodum Sol luce sua mundum vivificat, fovet atque exhilarat: itasereno Dei adspectu fideles recreantur, imo non aliter vivunt & spirant, nisi quatenus illis Deus affulget. Cujus Sol Deus est, ejus prosperitas est sempiterna & immutabilis, quum perpetuam lucem habeat, nulli mutationi & vicissitudini subjectam

Ut Sol iste visibilis luce sua tenebras pellit: ita Christus Dominus peccatorum nostrorum caliginem abigit & lucem justitiae reducit, nos justitia sua tanquam luce circumfundens: unde Christus Sol justitiae dicitur Malach. 4. v. 2. Ut unicus in coelo Sol est, qui caetera sidera lucida efficit: & sublunaria luce & calore suo illustrat, vivificat & sovet; ac si Sol non foret, nox esset perpetua: ita unicus est justitiae Sol, & Dei ac hominum Mediator homo Jesus Christus, qui omnes sanctos in Ecclesia, radiis sapientiae suae illuminat, vitae suae benedictione vivificat, gratia sua fovet & conservat, qui etiam regnans ac dexteram aeterni Patris, pro nobis interpellat solus, quia ipse solus pro nobis justitiae divinae satisfecit; ac si hic Sol justitiae nobis exortus non esset, tum enimvero in tenebris & umbra mortis omnibus. contabescendum & pereundum foret.

Sol medius fertur inter stellas, amplissima magnitudine ac potestate, nec temporum modo terrarumque sed siderum etiam ipsorum rector; hic lucem rebus ministrat, aufertque tenebras, hic reliqua sidera occultat, hic vices temporum, annumque semper renascentem. ex usu naturae temperat, hic coeli tristitiam discutit atque etiam nubila humani animi serenat, hic suum lumen caeteris quoque sideribus foenerat, praeclarus, eximius, omnia intuens: ita Christus versatur in medio septem candelabrorum auteorum, id est, Ecclesiarum suarum in quibus accensa lux Evangelii lucet, eidem data est omni potestas in coelo & in terra & omnia subjecta pedibus ejus, lucem fidei cordibus nostris infert & ignorantiae tenebras discutit, cum ipsi etiam sancti Angeli luce comparari non possunt, nedum homines. hic tempus gratiae verumque illum annum Jubileum reduxit, hic animorum nostrorum tristitiam discutit, & moerores validissime solatur, hic lumen salvificum beatis Angelis & hominibus communicat eminens super omnes, caput Ecclesiae, omniscius, &c. Apocal. 1. vers. 16. & cap. 12. 1.

Sol imago est Ecclesiae, Cantic. 6. v. 7. Quae est illa spectata ut aurora, pura ut Sol;

Sol praeterea imago est primariorum rectorum in Ecclesia & Republica, Apocal. 8. v. 12. percussa est tertia pars Solis, ut obscuraretur, hoc est, tertia pars gubernatorum orbis Christiani, Episcoporum & Magistratuum, caligine haereseos obtenebrata fuit. Et cap. 9. 2. Adscendit fumus ex puteo ut fumus fornacis magne & obscuratus st Sol, id est, prodiit erronea doctrina & idololatria ex inferno, qui praecipui quique Ecclesiastici & politici, qui aliis doctrinae & vitae puritate praelucere debebant, seducti fuerunt

Est symbolum visionis veritatis, Mich. 3. v. 6. Occidet Sol superistos Prophetas, id est, haec vindicta in ipsos divina erit, quod verita is visio ipsis non contingeEst symbolum gloriae & prosperitatis qua quis fruitur, Jer. 15. v. 7. occidet Sol ejus, id est, momento mutabitur clarissima gloria prosperitasque eius in calamitates tenebrosissimas

Est spes liberationis, Amos. 8. v. 9. ait Deus, efficiam ut Sol occidat ipso meridie & obtenebrabo terram die lucido, id est, efficiam ut sper liberationis consequendae & adipiscendae laetitiae evanescat eo ipse tempore quo validissima erit

Est persecutionum & afflictionum aestus, Cantic. 1. v. 6. dicit sponsa Ecclesia: Ne respiciatis ad me, quod sim subnigra, quod contuitus sit me Sol, hoc est, ne offendamini eo quod velut infuscata sim peccatis & afflictionibus, quod persecutione & oppressione, tanquam Sole correfacta sim, ut Matth. 13. 6. Solis appellatio accipitur.

Est imago quaedam & gustus gloriae Christi Matt. 17. v. 2. Transformatus est coram eis & fulsit facies ejus ut Solimo & gloriae justo¬ rum in coelo, Matth. 13. 34. Tunc justi fulgebunt ut Sol, in regno Patris sui. Qui habet aures ad audiendum, audiat

volis perpetua conversio quam oritur & occidit quotidie, argui miserabilem hominis vanitatem, qui semel mortuus, ad vitam hanc nunquam revertitur, ut docet Eccles. cap. 1. v. 3. 4, 5. Quid emolumenti est homini, ex toto labore suo quo laborat sub Sole? Generatio una, abit, & altera advenit; quavis terra in saculum permaneat. Oritus Sol, & occidit Sol; iterumque ad locum suum adspirat, ubi oriebatus Qua comparatione & poeta Gentilis Catullus usus est ad hominis vanitatem exaggerandam

Soles occidere & redire possunt: Nobis cum semel occidit brevis luNox est perpetua una dormienda Luna est imago Ecclesiae Dei, nam Cantic. 6. v. 7. dicitur de Eclesia quod sit pulera ut Luna. Ut Luna non propria, sed aliena luc lucet, quandoquidem a radiis Solis collustrata lucem suam inde accipit: ita Ecclesia lucet, non suo, sed Christi fulgore & summis ejus dotibus ac beneficiis illustrata. Et queadmodum non semper Luna pleno orbe lumen suum nobis ostendit, sed aliquando ita decfescit, ut nobis illa non amplius superesse videatur, nec tamen unquam propterea radiis Solis destituitur, quamvis humanis sensibus secus appareat: ita Ecclesia non semper plenum fulgorem emittit, sed aliquado ita obscuratur, ut nostris oculis non pateat: & nihilominus certest eam semper esse, semperque a Sole illo justitiae, id est, a Christo illuminari. De mystica significatione defectus & mutationis Lunae habet praeclara Ambrosius Hexameron quarto lib. cap. 6. unde quaedam decerpsimus: Si miraris quomodo defectum Luna patiatur, cum tantam vim mutationis habeat suae: considera & in eo magnum est. mysterium, quod ejus exemplo cognoscis o homo nihil rerum humanarum esse posse, & mundanae totius creaturae, quod non aliquand. rasolvatur. Nam si etiam Luna, cui tantum Dominus commisit ministerium, ut illuminet orbem terrarum, & crescit & deficit, quia omnia ex nihilo orta usque ad perfectionem venerunt, & iterum perfecta minuuntur: Coelum enim & terra praeteribunt: cur non id moderationis assumimus, ut neque in adversis abijciamus animum: qui enim omnia fecit ex nihilo, facile te quoque potens est ad summa perfectaque provehere; & rursum non extollamur in prosperis, neque in potet state aliqua nos divitiisque jactemus, neque in viribus corporis aut pulchritudine gloriemur, in quo est facilis corruptio, crebra mutatio sed manentem in futurum animi gratiam persequamur? Nam si te Lunae contristat occasus, quae se semper reparat ae reformat: multo magis cotristare te debet si anima profectu virtutis impleta cum fuerit, postea per inconstantiam mentis atque incuriam a suo deflexa proposito, studia sua saepe commutet: quod est insipientiae & inscientiae. Pnde & Scriptura ait: Stultus ut Luna mutatur; Et ideo sapiens non cum Luna mutatur, sed permanebit cum Sole. Unde non Luna est particeps stultitiae, quia non Luna mutatur ut stultus, sed stultus ut Luna. Denique semen justi sicut Luna perfecta in aeternum manet, & testis in coelo fidelis. Aliud enim est fungi ministerio, aliud circum ferre ingenio, & sensus infirmitate fixam non habere sententiam Luna pro te laborat, & propter uoluntatem Dei subdita est. Vanitatis enim creatura subjecta est: non sponte, sed propter eum qui subjecit in spe. Illa ergo non sponte mutatur, tu sponte mutaris, Illa congemiscit & comparturit in sua mutatione: tu non intelligis, & gratularis frequenter. Illa tuam redemtionem frequenter exspectat, ut a communs totius creaturae servitio liberetur: tu & tuae redemtioni, & illius libertati affers impedimentum. Tuae ergo, non suae stultitiae est, quod ditu exspectaris, & nec sero converteris, adhuc & illa mutatur. Noli er goLunam oculo tui corporis aestimare, sed mentis vivacitate. Minus tur Luna ut elementa repleat: Hoc est vere grande mysterium. Donavit hoc ei qui omnibus donavit gratiam. Exinanivit eam ut re; pleat, qui etiam se exinanivit ut omnes repleret. Exinanivit enimse ut descenderet nobis: descendit nobis, ut ascenderet omnibus. Ascendit enim, inquit, super omnes coelos, ut impleret omnia. Itaque qui exinanitus advenerat, de plenitudine sua Apostolos adimplevit: Vno de unus ex his dicit: Nam de plenitudine ejus omnes nos accepimus Ergo annunciavit Luna mysterium Christi: non mediocris, in qua signum posuit suum: non medioeris, quae typum dilectae habet Ecclesiae. quod significat Propheta dicens: Orietur in diebus ejus justitia, & abundantia pacis donec extollatur Luna. Et in Canticis Dominus de sua sponsa ait: Quaenam est haec prospiciens tanquam diluculum, speciosa sicut Luna, electa ut Sol: Et merito speciosa sicut Luna Ecclesia; quae toto mundo refulsit, & tenebras seculi hujus illuminans dicit: Nox praecessit, dies autem appropinquavit. Pulchre ait, prospiciens, quasi suos de superiore prospectans, sicut habes: Dominus de caelo prospexit super filios hominum. Prospiciens ergo Ecclesia, sicut Luna dejectus habet & ortus frequentes, sed defectibus suis crevit, & his meruit ampliari, dum persequutionibus minuitur, & confessorum martyrijs coronatur. Haec est vera Luna, quae de fratris sui luce perpetua lumen sibi immortalitatis & gratiae mutuatur. Fulget enim Ecclesia. non suo, sed Christi lumine, & splendorem sibi arcessit de sole justitiae, ut dicat: Vivo autem jam non ego, vivit autem in me Christus.

PHOSPHORUS seu LucITER stella praeveniens Solem, & antmatutinum exoriens, magnitudine alia sidera exsuperans & clarita. tis tantae ut umus hujus stellae radiis, praeter Solem & Lunam, um brae reddantur; quam alii Hesperum seu Vesperum quum subsequi tur Solem, adii stella Veneris, alii Isidis, alii Junonis, alii matris deum appellavere. Est illustris imavo clarae doctrinae Evangelii de Sole justitiae Domino nestro Jesu Christo: nam 2. Petr. 1. v. 19. legitur: Ethabemus firmiorem sermonem Propheticum: quem quod attenditis velut lucernam splendentem in obscuro loco, recte facitis, denec dies illuceicat, & lucifer exoriatur in cordibus vestris. Projhei: cus sermo comparatur lucernae in obscuro loco praelucenti, doctrina Ev¬ angelii autem lucifero, ob claritatem: nam in Evangelio est pleniit & apertior cognitio Christi, quam sub umbris Legis,

Idem est imago Christi, qui ut Rex & Princeps summa dignitate & gloria inter omnes homines veluti stella matutina in coelo est conspicuus, unde Christus stella matutina dicitur Apocal. 22. 16.

Et cujusvis hominis est imago qui luce gloriae alios homines antecellit: ita Rex Babylonis dicitur lucifer, Jesa. 14. v. 12. Quomodo decidisti de coelis Lucifer, nate Aurora

Haec de operibus creationis quarti diei:

PrevBack to TopNext

On this page

Caput 23