Caput 30

CAPUT XXX. In quo de visionibus, typis & vaticiniis Propheticis.

TPRAEDICTIO divina rerum futurarum, est patefactio, qui Deus illa quae futura erant, & neque humanam acie & perspicacia, neque ex causis vel signis naturalibus praesciri potuissent praenunciare voluit, quatenus ea scire nostra interest. Nominatur Synecdochice Apocalypsis, revelatio, Apocalypsis 1. versicul. 1. Et intelligitur per apertionem c aeli, Ezech 1. versic. 1. seu ostii in caeo, Apoc 4. qua non corporeae substantiae caeli, sed mysteriorum caelestium reseratio significatur.

Autor ejus est DEUS PATER, FILIUS & SPIRITUS SANCTUS, Apocalypsis 1. versicul. 1. & cap. 4. versicul. 3. Quae enim natur, liter praecognosci nequeunt, necessario ex ejus tantum revelatione cognoscuntur. qui & genus humanum & naturam rerum omnium sic in sua potestate habet, ut sine ejus voluntate nihil fieri usquam & unquam possit, Jes. 41. v 23.

Eaque PRIMO facta est vel per oracula divina, vel per visiones divinas, Numet 12. vers. 6, 7. 8. Quibus dixit, audite nunc verba mea si est propheta ex vobis, per visiorem meipsum Iehovam notum facit ei, aut per somnium alloquor eum: Non sic servus meus Moses; qui est in tota domo mea fidelis: In os alloquor eum, adeo ut speccem similitudinemque Iehovae intueatur ac non per aenigmata: quare igitur non timuistis obloqui contra servum meum, contra Mosen¬

Praedictio divina per oracula, est quae ipsius Dei ore servis suis pronunciata est ad rerum futurarum revelationem

Oraculum latius patet quam vaticinium: significat enim quicquid pore Dei prolatum est, sive sit doctrina, sive lex, sive comminatio, sive promissio, sive nartatio, sive responsum datum consulentibus Deum; sive praedictio rerum futurarum. &c. interdum tamen Synecdochice restringitur ad certum quendam modum praedictionis rerum futurarum.

Visiones divinae, erant altermodus per quem praedictiones divina factae sunt, dum nimirum imagines quaedam servis Dei immediate Deo oblatae fuerunt, quibus res ipsae quae futurae erant, quodammo, do propius spectandae & contemplandae exhibebantur, ad earum certitudinem obsignandam. Pet visiones enim Deus tum quae alibi fiebant, Prophetis ostendebat, ut Ezechie.1 quae fiebant Jerosolymis Ezech 8 tum futura praedicebat, Imago autem in visionibus oblata vel erat simplex rei futurae veri tas, sic ut Ezech. 40. vel sub simili udine animalium alia: umve rerum eo depingebantur quae Prophetis suis Deus revelare dignabatur, vel uti Ezech. 1& 10. Dan 7 & 8. Porro visiones illae vel vigilantibus exhibebantur, vel dermientibus

Vigilantibus exhibebantur vel in ocuiis, quemadmodum cum Jehova eduxit Abrahamum & dixit: Intuere nunc caelum verjus & numera ipsas stellas, si poteris numerare as: sic, inquit, futurum est semtuum. Gen. 15. v. 5. Vel in mente per ἔκσασιν, sicut Pacharias Prophe ta Jehoschuham Sacerdotem maximum vidit stantem :oram Angelo Jehovae, & Satanam stantem ad dextram ejus ut adversaretur ci, constitutus, sed a seipso emota mente abreptus revelatione ei exhil i vidit; ut loquitur Justinus Martyr in Dialogo cum Tryphone Judaeo pag. 268. editionis Commelinianae. Similiter idem Zacharias c 1. v. tos quae erant in profundo: postea vero equos rufos, balios & albos

Dormientibus vero exhibebantur visiones per somnia θεοπιμπτῳ, Job. 33. v. 15,16. Per somnium, visionem nocturnam, quum irruit altus se 28. visa est scala constituta in terra, cujus summitas portingebat ad & Jehova stante, upra eam. De visionibus & somniis divinitus immissis vide plura in Commentariis nostris in Ezechielem & Danielem SECUNDO, Praedictio rerum futurarum facta est vel per typos:

Typirerum futurarum, fuerunt figurae a Deo destinatae ad res fut

De voce typi vide in Commentariis nostris in Ezechic lem in capite quarto.

Etantque varii nempe vel re-vel personae, & rerum aut personarum facta vel eventa.

RESP. Ut Patadisus terrestris fuit tupus caeli supremi, Luc 23. 432 Cor. 125. 4. Apoc. 2. v. 7. arbor vitae in Paradiso fuit typus Christi qui est autor vitae aeternae, Genes. 2v. 9 Apocal. 2. v. 7. Primigenito. gregis oblata Deo ab Abele in sacrificium fuerunt typus hostiae a Christo offerendae Genes. 4 v 4. Odor quietis holocaustorum a Noacho post diluvium oclatorum quem odocatus est Jehova, fuit typus terdiu, & columna igris quae noctu antecenebat populum Israeliticum Exod 13 ver 21, 22. nam illa non erat tantum praesentiae Dei signum pspectabile, & medium deducendi populum, verum etiam typus erat gratiae Christi fidelibus in hac vita exhibendae & in futura consummandae Apor. 7. v. 15,16. Signum illud adspectabile sraesentiae Dei. quod praeivit Israelitis proficiue ntibus ex AEgypro Exod 13 v. 21. fuit simul typus defensionis Ecclesiarum novi T stamenti Jes 4 v 4. Setegmen tabernacuit Mofaici fuit typus puotectionis Ecclesiae Dei ad versus omnia ala studio providentiaque Dei. Jes. 4. v 5. Item: ervemaenou, Num. 21. 9 Joh. 3. v. 14 item aitare, Exod. I. 1. & 30. 1. Hebi 13. 10 item Leviticae viciimae, Levit 1. vers. 3 Hebr. 9. 8. item arca cum propitiutorio, Exod. 5. 20 Rom. 3. 25. erant typi Christi. Unguentum seu oleum illud optimum & fiagrantissimum, quo unctus fuit Aharon, Exod. 30. Ps. 1, 3. 2. erat typus Spiritus Sancti quo Christus unctus est, trae consortibus sui, Ps. 5. 8. Jes. 61. 1. Item templum Salimonis, 1. Reg. 8 fuit typu. Ecclesiae novi Testamenti: Item civitas Jerusalem fuit typus caelestis Jerosolymae, Gal 4. 2. Hebr 12. 22.

PERSONAE: Ut Anam fuit typus Christi teste Paulo Rom. 5. v. 14. propter similitudinem originis earum rerum quae sunt in ipsis & ab ipsis derivantur ab unoquoque ad suos. Sicut enim Adamus in suos propagavit peccatum & mortem: ita Christus cum suis communicajustitia & vitam. Agar ancilla & extraneae gentis nempe ex Sina monte Arabiae, fuit typus pactionis Legis in Sina monte latae: Sara ingenua ex gente sancta, fuit typus pactionis Evangelii: Iimael servus ex suis posteris utpore servis, ab haereditate Abrahami exclusus, fuit tybus Jerosolymae terrestris, id est, Judaeorum quaerentium justitiam ex Lege, ideoque non haerendum: Isaacus ingenuus & ex ingenua matre secundum promissionem ex virtute Dei extraordinaria genitus cum suis posteris justitiam ex Evangelico pacto per fidem quaecentibus, est typus Jerosolymae caelestis, id est, fidelium omnium ex Judaeis & Gentibus insistentium vestigiis fidei Abrahami ac proinde secundum promissionem fide apprehensam generatorum & justi dum Gal. 4 v. 22. usque ad finem. Sacerdotes veteris Testamenti fuerunt typi Christi, ut Melchisedech. Aharon. Num. 16. v. 47. 48 Indilit Aaron suffitum & expiationem fecit pro populo: Stetuque inter more tuos & vivos: sic cohibita est plaga illa. Hebr. 5. 7. Iehoschuah Zachatiae 3. 1. Duces etiam, ut Isaac ligno impositus, Jose, hus patriarchaobus, Job. 42. 8, 9, 10. Moses, Josua, &c. Deut 18 18. Hebr.. v. 5 & 4. v. 8. Reges itidem, ut David, Salomon, Ezech. 34. v. 23.. Sam. 7. 14. Prophetae praeterea ut Jonas Matth. 21. luaites etiam ut Siison¬

Doeg fuit typus Judae Ischariotae proditoris Christi: Antiochus Epiphanes seu potius Epimanes fuit typus Antichristi, Apocal. 15. 11. & cap. 20. v 8.

Rerum aut personarum facta, ut Jobi sacrificatio, Job. 42. 8. 9. inressus Pontificis in sanctuarium cum sanguine: Mosis intercessioJosuae bella ac victoriae: Davidis fiducia preces, victoriae: aedificatio templi Salomonis, fuerunt typi factorum Christi. Isaajus bajulans lirna holocausti fuit typus Christi bajulantis crucem, in qua fi: ret victima David transiens torrentem Cedronem fuit typus Christi cundem torreutem transituri, Johan. 18. v 1 Regimen Ecclesiasticum set otius ὑπηοισικ μοναιχικη summi Pontificis Levitici fuit typus regis minis monarchici Christi: nam regimen Christi est regiminis illius, gurativi veritas Similiter Cermonie multae fuerunt typi Christi & corpus: erita; temque suam in Christo habuerunt: viultae inquam, non omnes quia tantum imperatae lege divina & ad eum finem puovidentia divina imperatae Proinde Nazireatus non fuit typus Christi: nam nequi ceremonia est imperata, sed votiva & voluntaria, naque ad prae figi randum Christum aut beneficia ejus, ideo Christus vinum bibit, A mortuos tetigit, &c sed tantum ad domituram carnis & exercitationem piam qua se fideles exercebant. Quod si quis adferat exempl Nazireorum quos jussit Deus esse Nazireos; solutio facilis est, exempla haec Nazireorum singularia esse & extraordinaria: quae autem singularia, personalia & extraordinatia sunt, ea trahi in exemplum nequeunt

Eventa rerum & personarum: ut Dormivit Adam innocens, ut fieret Eva & ipsa innocens: mortuus est Christus justus & innocens. ut fieret Ecclesia per Christum justa & inculpata, mactatio & esus agni Paschalis, exaltatio serpentis in deserto, immolationes victima rum. Davidis ex silia, regnum, victoriae; Salomonis regnum & majestas: Jonae ejectio in mare, ejusdem detentio in ventre ceti, liberatio ex eodem, fuerunt typi eorum quae Christo eventura erant. Populi, Israelitici liberatio corporalis ex AEgypto fuit typus spiritualis liberationis Ecclesiae ex potestate Diaboli. Introductio populi Israeliti ci per Josuam in terram Canaan fuit typus introductionis vere fidelium per Jesum Christum in caelum, Hebr. 3 & 4. capitibus. Libes ratio civitatis Jerosolymae a Sennacheribo, fuit typus liberationia Ecclesiae Dei a diabolo, Jes 9. Ejusdem populi Israelitici reductio ex captivitate Babylonica in patriam, fuit typus reducendorum electos rum ex captivitate diabolica in regnum Christi. Adami dominium super omnia fuit typus dominii electorum veri & perfecti super omnia in Christo, Ps. 8. Primorum parentum ejectio e Paradiso terres stri fuit typus aeterni exsilii a caelesti Paradiso, nisi fieret reconciliatioInstauratio templi Jerosolymitani post reditum Judaeorum e captivitate Babylonica, fuit typus instaurationis Ecclesiae electorum

Typi igitur non in se veri sunt, cum futurarum rerum umbra sint, Hebr. 10. sed in corpore suo & veritate quam figurant: Ut summus Pontifex Leviticus fuit typus Christi, & Christus veritas seu corpus I illius Coloss. 2. Ergo in Christo demum veritatem habet. PontifexLeviticus caput fuit Ecclesiae Israeliticae: Christus est caput Ecclesiae Catholicae,

Ex typo proprio seau destinato optime concluditur id revera esse aut fore, quod figuratum est: ut Pontifex Leviticus sacrificavit: Ergo etiam Christum sacrificium offerre oportuit.

Typus, veritate ejus adveniente & praestita, desinit. Incarnatio Christi praedicta & figurata fuit quum Aaron indutus veste Pontificali factus est Pontifex, Levit. 8. Athanas. Orat. tertia contra Arianos, pag centesima nonages. prima, tomo primo editionis Commelinianae.

Ita per typos fuerunt praedictae res futurae: sequitur de

vaticiniis Propheticis. VATICINIA PROPHETICA, sunt praedictiones rerum. futurarum a Deo Ecclesiae suae, per sacros vates seu prophetas communicatae

Suntque vel absoluta, vel typica. Veticinia absoluta, sunt quibus nulli typi sunt adjuncti, quae nulli typis sunt vestita & involuta: ut sunt omnes directae, apertae, expressaeque praedictiones de Christo, de ejus nativitate, humilitate, passione, morte, resurrectione, adscensione in caelum, sessione ad dextiam Dei Patris, officio, beneficiis, regno aeterno. Jes. 7. 14. & 9. 6 & 11. 1. & 25. 9. & 52. 13. & 53. 2. Jer. 23. 6. & 33.16. Mich. 4. 3. & 5. 4. Zachar. 2. vers 8. & cap. 9. Psalm. 110.

Vaticinia absoluta de eo solo immediate intelligi debent, in quo solo omnem impletionem sortiuntur. Ita vaticinia absoluta, de Christo edita, de Christo ipso solo, idque immediate accipi debent, cum in eo solo & in ejus spirituali regno sint complementum consecuta& si quae adhuc implenda sunt, consequentur.

Vaticinia typica, sunt quae typorum velaminibus tecta fuerunt: qualia sunt edita, vel de typis, ut Exod. 12. 4. 2. Sam. 7. v. 13. Psalm. 72. vel a tyns, ut Psalm. 2. & 16. 22. & 40 & as¬

Vaticinia typica vel simplicia sunt, vel composita Simp icia, sunt quae soli substantiae, corpori seu veritati typorum. conveniunt, quoniam habent impletionem simplicem unam tantum nempe in solo corpore. Quemadmodum Jesat. 61. vers. 1 a Jesais tanquam typo Christi dicuntur, quorum impletio in solo Christo. facta est, Luc. 1. v. 16 & sequentibus

Vaticinia typica composita, sunt quae typis & veritati typorum conveniunt, quoniam habent impletionem geminam, nempe typicam figuralem imperfectam in typis olim: & significatam seu praefiguratam, primariam, principalem, propriam, solidam, veram & perfectam in veritate seu substantia typorum. In iis typos considerati oportet, ut (udaeorum infirmitati succurratur: veritatem etiam typorum expendi necesse est, ut errori Judaeorum & calumniis iniquorum censorum occurratur.

Ea igitur prius in aliis ceu in Christi & regni ejus typis impleri coeperunt, quam in Christo & ejus spirituali regno perfectum complementum habuerunt: quum ea ad Christum & ejus regnum, ceu aproprium scopum principaliter a Prophetis directa fuerint. Haec, inquam, sunt quae aliquam historiae, quae ante adventum Christi contigit veritatem prius habuerunt, quam in Christi persona & spiritualis ejus regno complementum perfectum sortita sunt. Cujusmodi est vaticinium Jesa. 9 v. 1,1

Quapropter cum Evangelistae & Apostoli, ejusmodi vaticinia cicant & in Christi persona, officio, factis & regno spirituali impleta esse dicunt: non citant extra propositum Prophetarum, nec illis abutum tur; neque per solam allusionem quandam & similitudinem ad Christum & regnum ejus applicant, sed proprie & juxta mentem Spiritus E Sancti in Prophetis ea ad Christum referunt, qui & Legis finis est & scopus vaticiniorum propheticorum, cum prophetae principaliter re¬ spexerint in Christum & spirituale ejus regnum. Proinde Matth. c. 4.

.13. 14, 15, 16. vaticinium Jes. 9. v. 1, 2. minime extra propositum Prohetae citavit, sed proprie & citra allusionem ad Christi beneficium applicavit, ad quod principaliter pertinet. Vidit Naphthali & Zabulon lucem liberationis Jerosolymae obsessae a Sennacheribo, quae lux liberationis corporalis, fuit typus lucis liberationis spiritualis Ecclesiae per Christum, ut Matthaeus docet

At in ejusmodi vaticiniis quaedam sunt comunia typo & substantia. typi; quaedam propria vel soli typo, vel soli substantiae typi. Quae comuniaiunt typo & substatiae, intelliguntur de utroque vel eode modo vel diversis

Quae eodem modo intelliguntur, sunt duum generum. Prioris generis, sunt quae de utroque, hoc est, typo & substantia simul proprie seu ut loquuntur) literaliter accipiuntur, ut Exod. 12. 45. Os non frangetum i, Joh. 19. v. 33. milites non confregerunt crura Iesu.

Posterioris generis, sunt quae & de typo & de substantia typi pariter tropice aut (usurpato lata significatione vocabulo) figurate accipiuntur, ut Num. 4. v. 17. Procedit stella ex lacobo: & Psalm. 118. 22. Lapis quem aedificantes reprobaverunt, factus est caput anguli.

Quae diversis modis de typo & substantia typi intelliguntur, sunt etiam duplicis generis: Untus generis, sunt quae literaliter de typo, figurate vero seu anagogice de substantia typi accipiuntur, ut 2. Sam. 7. v. 13. AEEdificabit domum nomini meo. Matth 16. v. 18. Super hanc petram aedificabo meam Ecclesiam.

Alterius generis, sunt quae figurate de typo, literaliter autem de substantia typi capiuntur, ut Ps. 22. 17. Foderunt manus meas & pedes meos, Item vers. 19. diviserunt inter se vestimenta mea, Matth. 27. v. 35. Postquam crucifixerunt eum, partiti sunt eius vestimenta, sortem iacientes, ut impleretur quod dictum est a Propheta, Partiti sunt sibi vesti. menta mea, & super vestem meum iecerunt sortem.

Vaticinia vero reperiuntur, in quibus praeter communia, etiam quaedam exstant proprie convenientia, vel soli typo, vel soli substantia typi. Quale est 2. Sam. 7 14. Quum perverse egerit, corripiam eum virga hominum & plagis humanis: Hoc de solo typo accipiendum: nam substantiae typi, id est, Christo non convenit. Versu 13. dicitur, Stabiliam solium regni eius usque in saeculum; Hoc de sola substantia typi capiendum: nam in typum non competit Implotionis praedictionum divinarum circumstantiae inprimis expendendae sunt, Forma seu modus, locus, & tempus

FORMA seu MODUS impletionis pro diversitate praedictionis diversus est, nempe vel corporalis vel spiritualis. Misera enim est servitus animae, si quis more Judaeorum carnalium requirat & exspectet corporalem impletionem praedictionum illarum quae spiritualiter impleri debent secundum divinam dispositionem. Praedictio de eductione populi Israelitici ex AEgypto, item de reductione populi Judaici ex Babylonica captivitate fieri corporaliter debuit: praedictio aute de instauratione totius Israelis per Christum de regno Christi intoto mundo, de regni illius majestate & potentia, nonnisi spirituale complementum desiderat.

LOCUS impletionis itidem variat pro varietate praedictionum. nam eorum quae praedicta sunt, quaedam Bethlehemae fieri debuerunt quaedam Nazarethae, quaedam Jerosolymis, quaedam alibi, quaedam denique in toto mundo, quaedam interra, quaedam in caelo. Messiaa. debuit concipi Nazarethae, nasci Bethlehemae, educari Nazarethae; docere in templo & pati morique Jerosolymis, regnum gratiae erige, re in toto mundo, adscendere in caeleste sanctuarium, sedere ad dextram Dei Patris in caelo. Ecclesiam oportuit primo colligi in terra, tandem in caelo universam constitui necesse est.

TEMPUS impletionis itidem variat: nam quaedam praedictiones impletae sunt in veteri Testamento, ut praedictionis diluvii, quaedam mpleri debuerunt demum tempore novi Testamenti, ut praedictio es. 7. Ecce Virgo concipiet, & pariet Filium. Quaedam impletae sut tum veteris Testamenti tempore in typis; tum Novi Testamenti tepore in substantia typorum, ut praedictio filii Dei primogeniti ex AEgypto. Pleraeque praedictiones de Rege Messia & regno ejus post Johannis Baptistae cursum consummatum impletae sunt & adhuc implentur: quaedam in ultimo die complebuntur.