Caput 4

CAPUT IV. In quo de malo afflictionis

ALUM afflictionis, est malum quod patitur creatura ratio[nalis aeterno eoque justo decreto Dei, cedens in gloriam Dei, & electorum salutem. Dicitur synecdochice miseria, quum alioquin hac voce etiam peccatum comprehendatur: & metaphorice. cal imitas, item noculum seu calix ira Dei passim in Scriptura

Estque si fines consideres, vel poena divina, vel exploratio, vel martyrium, vel pretium redemtionis pro nobis.

Poena diuvinitus imposita, est afflictio, cum Deus illos qui peccarum; aliquo bono, quod ad felicitatem illorum pertinebat, juste privat, ad puniendum peccatum ipsorum, Gen. 3. v. 6, 7. Ps. 107. 10. & sequenti bus Jes. 5. v. 13. Vocatur usitate malum poenae, malum supplicii: & saepissime malum absque additione ulla, ut Jes. 45. 7. dicitur Deus creare. malum, quod de malo poenae accipiendum. Metonymice dicitur ira Dei, Rom. 1. 18. indignatio Dei Psalm. 30. v. 6. synecdochice visitatio, Jerem. 6. v. 6.

Malum poenae alio respectu etiam bonum est: nam quatenus est declaratio justitiae Dei, rationem boni moralis habet; quatenus item servit correctioni eorum qui peccant, & cautioni seu admonitionialiis ne peccent.

Autor ejus Deus est, ut dicitur Amos 3. 6. An erit malum in civitate quod Iehova non efficiat? non quod poena sit ens quoddam, ut alis entia quae Deus fecit: improprie enim Deus dicitur poenam efficere, quum poena sua natura nihil aliud sit, quam privatio boni, quam subtractio benedictionis divinae. Deus ergo poena immittit, benedictio nem a terra subtrahendo: caelos ne pluant, Solem ne adjuvet generationem rerum impediendo, bonam valetudinem subtrahendo, pacenauferendo. Quapropter poena est bona: quia a Deo inflicta, quia justaquia in gloriam Dei & electorum salutem cedit

Causa propter quam a Deo imponitur est peccatum, Gen. 1. v. 17. Quo die comederis de fructu arboris scientiae boni & mali, morte morieris, & c. 3. v. 16, 17, 18, 19. Prov. 19. 3. & locis innumeris.

Estque PRIMo vel nuda tantum poena, vel simul etiam peccatum Nuda tantum poena, est qua Deus simpliciter punit peccata; qualis poena erat ejectio Adami & Evae ex Paradiso, item diluvium: qualis item erit abjectio impiorum in ignem aeternum

Poena quae simul etiam peccatum est, dicitur illa quae respectu Dei judicis totius mundi est judicium justissimum, respectu autem malo rum angelorum vel hominum, per quos & quibus Deus poenam illam infligit, est peccatum ipsorum vel causa peccati. Qualis erat poena quam Deus inflixit impio Regi Pharaoni cum induravit cor illius. Talis erat poena, quam Deus inflixit impio Regi Achabo, quum indidit spiritum mendacii ori omnium Prophetarum Achabi. 1. Reg. 22. v. 23. Qualis poena est peccatorum concatenatio quum quis peccata peccatis addit, sic ut posterius peccatum sit simul poena prioris peccati. Sic pec- catum haereditarium est simul poena & peccatum.

SECUNDO poena est vel castigatio paterna, vel vindicta divina, Jer. 46. 28.

Poenae nomen, lata significatione, etiam castigationibus piorum tribuitur. Calvinus Instit. lib. 3. c. 4. sect. trigesima prima: Si observassent (quod minime praetereundum erat) duo esse divini judicii genera onge aliam in hac Davidis correptione vidissent poenae formam, quam quae ad ultionem tendere putanda sit Sic Oecolampadius Commentariis in 22. Ezechielis, poenam aliam dicit esse correctionis. aliam maledictionis:

Stricta autem significatione pro afflictione hoc fine inflicta, ut satisfaciat justitiae Dei, poenae nomen non competit afflictioni piorum seu renatorum: nam calamitates quae fidelibus eveniunt, non sunt nuωρiαs & ultiones ad illos perdendos, sed sunt necessariae πυιδειαι, quibus erudiuntur ne cum hoc mundo pereant. 1. Corinth. 11. v. 32. Proinde afflictio piis eveniens, rectius dicitur castigatio. Unde Chrysostomus homil. 28. in 1. ad Corinthios ait; Non punimur, non poenas damus, sed erudimur.

Castigatio paterna, est poena, qua Deus electos propter peccata corripit, ut eos ad resipiscentiam excitet, corrigat, & cautiores tardioresque ad peccandum in posterum reddat, utque sic eos erudiat ne cum hoc mundo condemnentur. Jes. 2. v. 17. Ps. 119. v. 71. 1. Cor. 11. v. 32.

Ita parentes parvulorum suorum, conjuges conjugum, alii alios rum qui eis chari aut utiles & necessarii sunt, doloribus ac mortibus flagellantur a Deo ut emendentur?

Hanc vocant Patres disciplinam severiorem. Aug. tom. 4. pag. 842. Castigatio electorum, est poena, late sumta voce poenae: Eadem non est poena, stricte sumta voce poenae:

I. Quia non adhibetur electis eo fine, ut per eam satisfiat justitiae Dei: seu, quod idem est, quia non est compensatio peccati: non adhibetur pro purgandis praeteritis peccatis, sed pro futuris vitandis

2. Quia non est destructio electorum. 3. Quia est tantum temporalis. Poena autem stricte accepto vocabulo non est temporalis, sed eterna & infinita. Qui temporaliter puniuntur propter peccata, illis quoque in aeternum puniendi sunt: Temporales quippe poenae sunt, initium aeternatum.

Castigationis piorum causa efficientes impellentes, aliae sunt respectu Dei; aliae respectu hominum

Respectu Dei, est justitia ejus, sed cum misericordia conjuncta, qui sit ut secundum ἐπεείκειαν Deus cum electis agat, castigans eos leniter, tanquam Pater filios.

Respectu hominum electorum, qui castigantur, causa est peccatum iipsorum, sive originale tantum, sive etiam actuale. Miche. 7. v. 9. Iram Iehovae portabo, quia peccavi in eum. Exemplo est vir Dei 1. Reg. 13. v. 24.

Respectu hominum, per quos tanquam flagella Dei electi interdum castigantur, est illorum invidia, ira, odium, ambitio, avaritia, cupiditas regnandi: sicut populum Judaicum castigavit Deus per Babylonios, qui moti fuerunt avaritia & libidine dominandi.

Castigationis piorum fines sunt: I. Ut ea admoneantur electi suae immunditiei nativae, & lapsuum peccatorumque a se commissorum, 2. Chron. 17. v. 2.

II. Ut sit testimonium divinae justitiae, per quod Deus nos & alios vult certos fieri de sua justitia, se vere irasci peccatis & non solum in hac vita, verum etiam post hanc vitam morte aeterna ea puniturum, nis resipiscamus, & nos ad Deum convertamus. 2. Chron. 12. v. 6.

III. Ut ea pii excitentur ad resipiscentiam, & revocentur in viam terae pietatis & justitiae, Jes. 26. v. 9. quum iudicia tua exstant in terra iustitiam tuam discunt incolae orbis habitabilis. Hebr. 12. 10. Deus nos castigat ad commodum nostrum, ut participes simus sanctimonia ipsius

IV. Ut ea revocati ad Deum, non condemnemur cum hoc mundo, I. Corinth. 11. vers. 32. Dum iudicamur, a Domino erudimur, ne cum mundo condemnemur.

V. Ut carnem nostram domet & nos in officio retineat, ne exsul tabundi insolescamus: sicut Paulus sibi dicit, ne revelationum excelentia supra modum efferretur, datum σκολοπα carni suae & angelum Satanam a quo colaphis caederetur, 2. Cor. 12. v. 7.

VI. Ut illa sit nobis verus commentarius Sacrae Scripturae: quia pravitatem nostram quam Scriptura ostendit, non ita intelligeremus. neque liberationem divinam quam eadem Scriptura praedicat, non ita acceptaremus, ut nec ad consolationem quam eadem tradie, ita setio attenderemus, nisi interdum a Deo castigaremur.

VII. Ut nos admoneat de mortalitate nostra, Psalm. 90. 3. Nam morbis, moeroribus & luctu redigit nos eo usque ut simus contriti. Et quo saepius castigamur, eo frequentius de mortalitate nostra admonemur.

IIX. Ut nos admoneat de fine mundi. IX. Ut in nobis excitet desiderium aeternae vitae, in qua non amplius peccabimus, nec amplius propter peccata castigabimur.

Castigationis piorum effecta sunt praeclara: Nam consolatur eos quibus imponitur, Psalm. 23. vers. 4. Virga tua & pedum tuum ipsa consolantur me.

Fructum tranquillum justitiae reddit iis qui per eam fuerint exercitati, Hebr. 12. vers. 11. Nam qui castigatione emendati sunt, studen justitiae & fructus ejus ferunt, quos pax consequitur, sicut arbores putatae & a stolonibus purgatae fructus ferunt amoenos & utiles. Psalm. 1. v. 3. Jesa. 61. v. 3. Jet. 17 8.

Peccata piorum abrumpit: quemadmodum destructa urbe Jero soymorum cum templo a Nebucadnezare, desiit fastus roboris populi Judaici, Ezech. 33. v. 28.

Castigatio piorum, si subjectum locum spectes sit tantum in his terris

Est filiorum Dei ad vitam aeternam electorum, quos Deus dilis git, Proverb. 3. versicul. 11. Eruditionem Iehovae, fili mi, ne spernito; neque taedeat te correctionis eius. Hebr. 12. vers. 5, 6, 7. 8, 9. Et obliti estis adhortationis, quae vobis tanquam filiis loquitur, Fili mi, ne negligito pastigationem Domini, neque remissus esto, quum ab eo argueris. Quem enim Dominus diligit, castigat: flagellat autem quemcunque filium aginoscit. Si castigationem sustinetis, Deus sese vobis exhibet ut filiis: quis enim est filius quem non cast, get pateri Quod si estis absque castigatione, cuius participes sunt omnes, nempe supposititia estis, non filii. Deinde corporum nostrorum patres habuimus castigatores, & eos reveriti sumus; innon multo magis subiiciemur patri spirituum, & vivemus? Rom. 8. v. 28, 29, 30. Novimus autem, iis qui diligunt Deum, omnia simul adjumento esse ad bonum: iis videlicet, qui ex proposito ipsius vocati sunt. Nam quos praenovit etiam praedestinavit conformandos imagini filii sui: ut is sit primogenitus inter multos fratres. Quos vero praedestinavit: eo etiam vocavit: & quos vocavit, eos etiam iustificavit: quos autem iustificavit: eos etiam glorificavit.

Si adiuncta consideres, est quidem in praesens acerba & tristis, verum salutaris, ad Hebraeos 12. vers. 11. est brevis, temporaria, momentanes.

Si dissentanea spectes, non est vindicta: non affert nobis ullum nocumentum.

Comparatur igni quo excoquimur & purgamur tanquam autum & argentum.

Hucusque de castigatione. Vindicta divina, est poena, quam Deus ulciscitur peccata improborum, ut eos destruat, Ps. 1. v. 6. Agnoscit Iehova viam iustorum: at viaimproborum peritura est. Et 3. v. 8. Surge Iehova, fac salvum me Deus mi, qui percussisti omnes inimicos meos maxillam; dentes improborum. confregisti. Et 5. v. 7. Perditurus es loquentem mendacium: virum sanguinarium & dolosum abominatur Iehova. Ps. 18. 28. & 24. v. 17, 22, & 119. 21

Vindicta divina est duplex: Spiritualis vel corporalis. Spiritualis, est quae ad res spirituales seu animam pertinet. Vindicta spiritualis duplex est: Desertio divina perpetua & Induratio divina.

Desertio divina perpetua, est vindicta divina spiritualis, quam Deus reprobos abiicit, privans illos donis quibus ornati fuerant & traden eos in potestatem Satanae, qui eos magis magisque impellit in pec- catum, ita ut a Deo prorsus abalienentur, Jes. 2. 6. Jesa. 59. v. 2. 1. Sam, 28. 15,16. Act. 7. 42. Rom. 1. 24, 28. Exemplum in Judaeis reprobis quos Deus abjecit, de quibus Rom. 11

Desertio haec vocatur desertio poenae seu vindictae, & peccatum illa sequitur. De hac desertione dicitur: A Deo deserti, Deum priores deserunt

Distinguenda est a desertione temporaria, quae est vel explorationis: vel correctionis, vel exactionis poenae pro humano genere.

Desertio explorationis, est qua Deus hominem deserit tantum quo- ad auxilium & confirmationem, omittendo nimirum confirmationem creaturae & non conferendo gratiam secundam, quam prima gratia efficax reddatur ad constanter resistendum tentationibus & ad perseverandum in bono. Haec desertio potest iis accidere, qui Deum ipsi nondum deseruerunt, ut primis parentibus nostris in Paradiso, qui acceperant a Deo posse quod vellent, quamvis non acceperant velle quod possent, ut loquitur Augustinus de correptione & gratia. cap. 11. Hac deseruerat Ezechiam Regem Juda, ut legitur 2. Chron. 32 v. 2. Agentem cum legatis Principum Babyloniae, qui miserant ad eum ut in quirerent de prodigio illo quod fuerat in terra, dereliquit eum Deus: tentando eum ut experiretur quicquid erat ei in animo.

Desertio correctionis seu emendationis, est qua Deus ad tempus ca¬ lamitatibus sinit premi Ecclesiam, aut aliquem fidelium, aut sinit eam in peccata labi, ut corrigatur & emendetur. De qua Jes. 54 7. Ad momentum parvum dereliquera te, sed miserationibus magnis congregabo te.

Desertio exactionis poenae pro humano genere, est qua Deus Christum secundum naturam humanam, in magno illo agone passionis, in summis illis & horribilibus animae angustiis, quibus abjecti & derelict a Deo urgentur, ad tempus quamvis pusillum deseruit gratiosam praesentiam suam occultando, & auxilium potenten que liberationem differendo, ut hoc modo exigeret poenam mortis animae (quae mors nihil est aliud quam deseri a Deo in summis angustiis & terroribus animae) in qua nobis in aeternum fuisset manendum, nisi Christus illam pro nobis subeundo justitiae Dei satisfecisset. Psalm. 22. 2. Matt. 27. 46.

Induratio divina, est vindicta divina spiritualis, quam Deus non quidem corda mollia indurat, nec novum vitium illis infundit, nam id credere impium est; sed animos impiorum antea natura duros & bono destitutos, sibi & diabolo impellendos permittit & occasione mandati magis iritat malum quod in ipsis est & justo judicio in malum, quo ipsi feruntur ultro, amplius ad finem usque impellit, ita ut excaecati, & in reprobum sensum traditi, furenter in exitium suum ruant. Exod. 4. 21 Rom. 9. 18. Jes. 6. 9, 10. Matth. 13. 14, 15. Joh. 12. v. 39.

0. Rom. 11. v. 8. Hujusmodi induratio est judicium Dei sic ut volente Deo indurentur & excaecentur homines, qui mox duritici & caecitatis suae poenas daturi sunt,

Falluntur plurimum, qui Dei tantum permissu, non etiam voluntate fieri tntem indurationem, & excaecationem dicunt: Deus enim palam pronunciat, se indurare, se excaecare; Exod. 4. 21. ego indurab cor eius, ut nolit dimittere populum illum. INDURABO, inquit, nempe non tantum permittendo, sed etiam meo Spiritu eum destituendo consilia & actiones ejus in finem mihi propositum dirigendo, & quibuscunque modis usurus sum ejus malitiam exacerbando. Sic Deus causa est indurationis ut judicii sui justissimi, Pharat autem est causa peccati. Ut ergo tale cor haberet Phurao quod patientia Dei non moveretur ad pietatem, sed etiam ad impietatem vitii proprii fuit. Quod vero facta sunt ea, quibus cor suo vitio tam malignum resisteret iussionibus Dei, hoc est enim quod dicitur induratum, quia non flexibiliter consentiebat, sed inflexibiliter resistebat: dispensationis fuit divinae, qua tali cordi non solum iusta, sed evidenter iusta poena parabatur, qua timentes Deum corrigerentur, ait Augustinus lib. 1. Quaestion. super Exodum capite 18 Indurantur autem improbi dupliciter, aut per se, aut por accides. Pere, principio interno, scilicet voluntate sua ipsorum: Per accidens, principio aliunde accedente & movente internum illud principium quo- dammodo aut instrumenta illius, diabolo nimirum movente volunates illorum, unde illae motae feruntur in malum, & Deo tantum offerente se, illos que permittente principio interno, id est, voluntati ipsorum: ita accedente principio externo voluntas illorum suo vitioinduratur.

Vindicta corporalis, est vindicta quam Deus ab impiis in rebus corporalibus exigit, Jer 5. v 15, 16, 17.

Rursus vindicta vel temporalis est, vel aternm. Una quidem poena est impiorum, sed quae partes habet: temporales enim poenae sunt initium aeternatum.

Vindicta temporaiis, est poena quae in hac vita infligitur impiis ut illa tanquam praeludio ad dirissimam, quae tandem eos manet, gehennam apparentur. Jes. 66. 15, 16. Exempla plurima sunt in historia sacra & prophana: veluti diluvium universale, consumtio Sodomae & Gomorrhae. Pharaonis & exercitus ÆEgyptii submersio in mari tubro, impiorum Israelitatum interitus in deserto; Saulis infelix exitus, item Sennacheribi; Herodis Ascalonitae cujus exitus horrendus describitur a Joseph. Antiq. Judaic. l. 8 c. 17. & l.1. de bello Judaico, c 21. Herodis Antipae qui Johannem Baptistam interemit, qui regno exutus a CajoCaligula Imperatore & in exsilium misus cum Herodiade in summa rerum omnium egestate vitam finivit. Herodis Agrippae qui Jacobum interfecit, Act. 12.

Improbi subito intercuntes in hac vita, similes sunt fumo evamescenti, & cerae liquescenti igne. Ps. 69. 3. Vindicta aterna, est poena quae impios, in inferno in perpetuum sine ullo fine manebit.

Thomas Aquinas Quest, disput. de malo, quest. 5 art. 3. & alii Scholastici, poenam aternam statuunt duplicam, unam sensus, altera damniPoenam sensus vocant, quae cum dolore & cruciatu est: Poenam damni quae sine sensis doloris est, quae nullum dolorem neque extra neque intra incutit. Sed ista distinctio falsa est. Omnis enim poena est cum sensu doloris, & qui damnantur, ii non damni modo, sed etiam sensus poenam perpetiuntur. Nam si intelligunt se esse in poena, non possunt non dolere: si se puniri nesciunt, non ea poena putanda est, ut supra dictum

Poenatum quas Deus impiis infligit, fines sunt: 1. Ut in illis Deus suae justitiae & potentiae gloriam manifestet, Lev. 10. v. 3. Ps. 58. v. 12. Jes. 5. v. 16. Ezech. 30. v. 16. Rom. 11. v. 22. Vide benignitate & severitati Dei: in eos quide qui ceciderunt severitate, &c. Exod. 9. v. 16. Rom. 9. v 17. dicit Scriptura Pharaoni; ad hoc ipsum excitavi te, ut ostendam in te potentiam meam, & ut annuncietur nomen meum in tota terra.

Hunc finem Deus apud Ezechielem saepe repetit, cum ait, se judicia sua effecturum, ut experiantur & cognoscant omnes se esse Iehovam

2. Ut ex impiorum poenis credentes evadant sapientiores, hoc est; cognoscant Deum & concipiant timorem Dei, verbum ejus diligant ab ejus judiciis timeant & a peccatis sibi caveant. Num. 26. v. 10. A periens terra os suum abserpsit eos & quae erant Rorachi moriente coeti illo, quum absumsit ignis ducentes quinquaginta viros, fueruntque i1 signum. 1. Cor. 10. v. 5. & sequentibus. 3. Ut ex illis fideles consolationem percipiant, & opera Dei puaedicent, in Deo laetentur & fidu¬ ciam collocent: Ezech. 35. v. 11. Psalm. 52. 7, 8. Deus fortis demoliturus est te in aeternum: abripiet te & avellet te a tentorio eradicabitque te e terra viventium vchementissime. Quod videntes iusti reverebuntur. Psalm. 68. v. 4. & Psalm. 119. v. 119. Psalm. 64. v. 8, 9, 10, 11. Proverb. 11. v. 10. Quum pereunt improbi, cantus exercetur.

Poenae impiorum amplam consolationis materiam fidelibus sub ministrant, quia testantur Deo curae esse genus humanum, & in eo maxime pios quos mirifice liberat, improbos reprimendo vel deprimendo vel penitus e medio tollendo Psalm. 58. v. 11. & 9. v. 12. & 119. v. 52. & v. 119, 1: 0. Tanqua scoriae facis ut cessent omnes improbi terrae, idcirco diligo testimonia tua. Horret pavore tui caro mea: adeo a iudiciis. tuis timeo.

. Ut testentur non esse vanas & irritas comminationes Dei in Lege propositas. Nam exempla poenatum ostendunt, Deum bona fide certo praestare quicquid est comminatus impiis peccatoribus Ezech. 6. v. 16.

5. Ut per eas separentur probi ab improbis, refundendo totam rempublicam, velut adulterinus nummus refunditur. Jes. 1. v. 25.

6. Ut sint documenta benignitatis Dei sempiternae erga Ecclesiam, cujus bono impios punit & e medio tollit, Psalm. 136. 10, 15. 17, 18. 19, 26.

7. Ut per eas abrumpantur scelera cum abominationibus omnibus. Ezech. 16 v. 43. item cap. 23. v. 48.

8. Ut ex poenis omnes improbi discant & sciant Deum summe dominari in Ecclesia Dei, usque ad fines terrae. Psalm. 59. v. 14. Ezech. 6v. 12, 13, 14. Non omnes sinit Deus in hac vita impune abire, ne cuncta prorsus absque ulla esse providentia suspicemur. Ideo poena nominatur eruditio stultorum: Prov. 7. 22.

9. Ut sint testimonia irae Dei adversus peccata & futuri olim judi cii in omnes peccatores qui non resipuerunt, tametsi multi impune usque ad vitae finem evadant, 2 Thessal. 1. v. 5, 6, 7. 8, 9.

Poenae improborum quorundam etiam in hac vita sunt diuturna propter sequentes rationes

1. Ut carum non obliviscantur fideles. Psalm. 59. v. 12. 2. Ut illae tandem improbis invitis extorqueant confessionem nequitiae suae; Psalm. 59. v. 13:

Caeterum non ab omnibus Deus in hac vita exigit ultionem, noresurrectionis spem abjiciamus, ac judicium quoque desperemus futurum, utpote omnibus hic reddentibus rationem

Hactenus de poena: sequitur de exploratione di¬

vina & martyrio. Exploratio seu tentatio divina, Graece δοκιμασια & δοκίμιον, est afdictio piorum, per quam Deus eorum fidem in promissiones divinas & obedientia erga praecepta Legis praesenti vel imminente malo exlorat, & patientiam exercet eamque omnibus spectandam, cognoscendam & imitanda proponit. Gen. 22. v. 1 & sequentibus Deut. 8. v. 2. Psalm. 66. v 10. & 105. v. 19. Jacobi. 1. ver. 1, 12. 1. Petr. 1. v. 6, 7. Actor 20 v. 19. 1. Cor. 10. v. 13. 1. Petr. 4. v. 12. Saepe hominem affligit Deus, non tam ob peccata quae commise rit, quam ut ejus fidem probe: & patientiam exerceat: sicut Medicut saepe medicamentum aut potionem subministi at cuipiam, non tam ad curandum jam contractum morbum, quam ad valetudinem bonam tuendam & morbos praecavendos.

Eaque vel interna est vel externa, vel vtraque coniuncta. Interna duplex: animi angestia, vel spiritus & carnis lucta: ut apparet ex Abrah imi exemplo, quum jussus esset filium Isaacum offerre in sacrificium, Genes. 22.

Externa, ut afflictio corporis per morbos aut plagas Interdum utraque est conjuncta, ut conspicitur in exemplo Josepb Patriarchae & Jobi Martyrium, est crux seu afflictio propter Christum ad perhiben dum sanctum testimonium ipsi veritatique ipsius.

Voca ur perpessio Christi. 2 Cotinth. 1. versicul. 5. quia est afflictio quam ob Christum perpetimur: & quam in nobis perpetitur Christus: & quam conformes reddimur imagini Christi. Item persecutio overitatem & iustitiam

Estque vel cruentum vel incruentum. Martyrium cruentum, est sanguinis & vitae profusio, propter Christum, ad veritatem Dei, tanquam extremo & indubitato testimonio¬. finaliter confirmandam. Joh. 21. 18.

Martyrium incruentum, est calumniarum, ignominiae carceris, exfilii & aliorum periculorum perpessio veritatis causa. 2. Cor. 4. 8. & 6. 4, 8. & 12 v. 10. 1. Petr. 4. v. 14.

Explorationis divinae & martyrii fines sunt: 1. ut Capiti nostro Christo conformes fiamus in passione & morte. Roman. 8. 17, 29. Philip. 3. 10.

2. Ut alii fideles inde consolationem & exemplum patientiae ad perseverantiae capiant, & in fide confirmentur. 2. Cor. 1. v. 6. & cap. 4. v. 12, 15. Coloss 1. v. 24. 2. Tim. 2. 9, 10.

3. Ne confidamus in nobis ipsis. 2 Cor. 1. v. 9. 4. Ut confidamus in Deo, qui mortuos suscitat. 2. Cor. 1. v. 9. 5. Ut nos & una alii nobiscum & pro nobis Deum tanto ardentius invocemus, 2. Cor. 2. 11

6. Ut piis liberatis Deus celebretur per multos gratiarum actione pro nobis 2. Cor. 1. v. 11, 7. Ut afflictionibus, velut igne quodam, excoquamur & perficia. mur ut tandem salutem consequamur. Psalmo 66. versic 10. 1. Petr. 1. 7. Cor. 1., 32. 8. Ut sint certum testimonium, justi illius judicii futuri 2. Thesi1. 7.

9. Ut ne fidamus mundo, vel ab ipso pacem exspectemus. 10. Ut exercitatio illa per explorationem & martyria sit nobis verus commentarius Scripturae Sacrae. Nam reddit nos attentiores ad consolationes illas quas Spiritus Dei in Scriptura tradit.

Hec de exploratione divina & mar¬

tyrio Αὕτζον seu precium redemtionis pro nobis, est afflictio quam solus Christus Dominus loco nostro pertulit in anima & corpore ad satis. faciendum pro nobis justitiae Dei.

Interdum una eademque afflictio simul est castigatio paterna ob eccatum ut homo emendetur, & exploratio qua exerceatur & probetur fides, charitas, spes, patientia misericordia; ut quum fideles parentes habent liberos aegrotantes, aut cum fideles ipsi adulti aegrotant vel aliis modis affliguntur. Parvuli fidelium cur morbis cruciantur aut etiam moriuntur? Ut majorum duritia contundatur, misericordia probetur?

Interdum una eademque afflictio est simul castigatio paterna, exloratio & martyrium: ut cum fideles patiuntur persequutionem ob Evangelium Jesu Christi.

Hactenus distinctio afflictionis peccatum consequu¬

tae, si fines eius spectes Ex effectis sumitur distributio generis in species Species vero afflictionis plurimae sunt: ut privatio tot insignium donorum animae & corporis, quibus homo ante lapsum ornatus fuit, obscuratio imaginis Dei ad quam erat conditus, pravitas & corruptio totius naturae peccatum sequuta, morbi innumerabiles, damna infinita, insecta noxia humano generi & pecoribus post lapsum Adami & Evae a Deo immissa ad poenam hominum, ut muscae, vespae, cimices, pediculi, &c. bellicae clades, fames, pestis, persequutio ab hostibus, rerumpublicarum eversio, inopia, infamia, anxietas animi, curae cor exedentes, vita laboriosa, aerumnosa ac brevis, & mille formae aliarum calamitatum, quarum omnium coronis mors est

Attamen ad ternatium docendi causa revocari possunt: aliae enim pertinent ad principium, aliae ad medium, aliae ad finem vitae hominis: uniuscuiusque.

Si principium vitae hominis consideres, nascitur homo vere miser. conceptus & formatus in peccato, orbatus animae & corporis bonis,

quae haereditatio jure possidere debebat, carens justitia & sanctitate originali, &c.

Si medium vitae hominis spectes, innumeris malis is est expositus internis & externis, exsul extra Paradisum, hospes & inquilinus in his terris: terram maledictam esse sentit ex sterilitate ejus & duro labore quo colenda est: morbis variis est obnoxius, ἀτυχιματα & fatadifficilia experitur, &c. Mephiboseth ex casu claudicavit, Achaxia rex Israelitatum per quendam clathrum in coenaculo suo cecidit & aegrotavit 2. Reg. 1. v. 2.

Si finem vitae intuearis, certa homini mors imminet, & corporis in pulverem terrae resolutio: sit tandem esca vermium. Multi etiam tragicos & ignominiosos vitae exitus habent

Mors autem primo est duplex: spiritualis & corporalis Mors spiritualis, est privatio communionis cum Deo, & gratiae Dei creaturam rationalem in aeternum vivificantis Unde anima Dei: luxari dicitur ab eo, quem Deus tanquam abalienatum a communione ipsius abscindit, Jerem. 6. v. 8.

Ea appellatur etiam mors animae: non quod sit animae interitus aut extinctio, sed quod sit separatio animae a Deo, & sensus ac terror horribilis irae & judicii divini in anima deserta atque abjecta a Deo. Sic enim est mortuus Adamus, adhuc corpore vivens in Paradiso, juxta comminationem divinam, statim ubi de fructu verito ederat. Sic ad Ephes 2. 1 per peccatum dicuntur mortui, qui in illo absque conversione ad Deum vivunt: & c. 5 v. 14. jubetur surgere a mortuis, qui revocatur a peccatis ad Deum, & justificatus regeneratur: & Paulus Rom. 7. se agnitione peccati sui & irae Dei mortuum fuisse dici:

Mors corporalis, est privatio vitae corporis, facta per animae ab ille separationem propter peccatum

Ea homini integro naturale non fuit nec fuisset: 1. Quia est stipendium peccati,

2. Quia quicquid homini in statu integro naturalis fuit, a Deo creatum est.

3. Quia est infirmitas quam in hac natura patimur. 4. Quia mors contra naturam est & contra ordinem a Deo in humano genere principio creationis constitutum

I. Quia si mors, etiamsi homo non peccasset, naturalis fuisset; cur non etiam morbus, senectus & ipsa ignorantia;

Estque mortis spiritualis appendix, tunc quidem cum Adamus pec- casset dilata ex Dei misericordia, ut genus humanum servaretur.

Mors autem haec electis & credentibus in Jesum Christum non est pro peccatis satisfactio; sed est peccati abolitio, & transitus in vitam aeternam. Joh. 5. v. 24. Philip 123. Rom. 2. 24.

Secundo mors vel prima est, vel secunda Mors trima, est in quam primo per peccatum homo incidit: de qua iam dictum

Mors secunda, est cui tum animae tum corpora damnatorum, id est. toti homines addicuntur & traduntur in aeternum, Matth. 10. v. 28. Haec est horribilis & tremenda illa mors, quae omnes damnatos manebit: stagnum videlicet aeterni ignis infernalis. Apoc. 20. 14.

Fideles vero ab illa non laeduntur, Apoc. 2. v. 12 & 20. SI SUBJEETA spectes, afflictio peccatum consequuta, vel interna est, vel externa Interna, anim: ae est: externa, corporis. Nam poena. peccati non solo corporis cruciatu aut vitae hujus mortalitate metienda atque desinienda, sed animae etiam afflictione gravissima, nempo ignorantia Dei & rerum divinarum, mala conscientia, &c.

Rursus e subjectis duplex est: publica & privata Publica ufflictio, est cujus sensus uno eodemque tempore ad plures pertinet, cujusmodi est A luvium, vistatio urbium per terraemotum aut per incendia, bellum, clades publica, malae bestiae, pestis, ficcitas diuturna, 1. Reg. 17. pluvia intempestiva seu nimis diuturna, unde terra nascentia laauntur, fames, tyrannis, persequutio, Ecclesiarum dispersio, bonorum Principum obitus, communis servitus, seu commune exsilium omnium aut multorum, haeresis, schisma. Exemplum est in subversione regni Israelitici, item regni Judaici. Pii Principis obitus est plerunje publicarum calamitatum primordium, ut Josiae pii regis Judae exemplum ostendit

Privata afflictio, est cujus sensus ad singulos pertinet, ut morbus dolor, amissio honorum & boni status, mopia, infamia, mors; & si quid velut domo clausum, in uno singuloque homine consideramus

Distinctio haec afflictionum non est vana: quia gravior est afflictio publica, quam privata: & revera aliter is luget & alio quodam sensu qui cladem patriae, qui exsilium, exitiumque multorum, quam qui unius suum. Gravissimus certe dolor est videre, patriam non una; clade premi, passim agros vastari, diripi, oppida incendi, everti, homines capi, caedismatronas pol ui, virgines vitiari, & quae alia comitati solent bellum:

Hujusmodi dolorem hauserut & testati sunt etiam Prophetae ipsi deplorantes & lamentantes publicis calamitates patriae, velut Jer. o4. 19. 29. Viscera mea, viscera mea, doleo, praecordia mea, fremit mihi comeum, non possum silere: Nam sonum buccinae audis anima mea, clango tem belli, Contritionem super contritionem proclamari, quia vastanda est tota haec terra: repente vastabuntur tentoria mea, momento aulaei mea Et in Threnis seu Lamentationibus capitibus quinque

Amplius e subjectis afflictio est hominum omnium ordinum summi, medii & infimit

Nam ne Reges quidem exemti sunt afflictioni: nulla exceptio eos a poena tuetur, nullum privilegium contra morbos, contra mor tem habent: