Caput 11

CAPUT XI. In quo de fideli timore Dei.

TIPSLIS TIMOR DEI, est virtus, dum ad verbum Dei tremenTtes per quod agnoscimus Dei justitiam & jus quod habet in o mnes creaturas, & potentiam quam potest infligere poenas, ex fide subigimur inobsequium Dei, & timemus ut summum malum, neDeum tanibonum, tam beneficum Patrem peccatis offendamus: sed ea sedulo fugiamus, non tantum formidine poenae, sed multo magis amore in Deum impulsi. Vocatur quoque filialis timor Dei, quia est: proprius siliorum Dei. Prov. 8. v. 13. Psal. 5. v. 8. A Hieronymo dici tur sanctus timor, Commentariis in Psal. 18. Vocatur etiam reverentia Dei, quae differt a veneratione Dei: Omnes enim promiscut venerantur Deum, pauci reverentur

Ergo timor Dei ab amore ejus separatus non est filialis, nec cula tus Dei. Recte Gentilis Poeta dixit:

Dderunt peccare mali formidine poenae, Qderunt peccare boni virtutis amore. Nos Scripturae Sacrae ductum sequuti, dicimus quod boni ode rint peccare amore Dei & pietatis:

Porro talis timor filialis est in electis; ut in Noacho; Hebr. 11. v. 7

Consistit in tribus rebus: Primo, ut Deum semper omnia nostra intuentem nobis ante oculos proponamus

Deinde, ut cum nostrarum cogitationum, dictorum, factorumque omnium testem & vindicem agnoscamus, ac revereamur

Tertio, ne quidquam sit, quod magis metuamus, quam ne Deum; banefactorem nostrum offendamus, & iram atque judicium ipsius adversus nos iritemus.

Ad timorem Dei filialem incitare nos debet I. Quia ad illum nos passim Scriptura exhortatur, veluti Psal. 2. vers. 11. Colite Iehovam cum reverentia; & exsultate cum tremore Psal. 33. v. 8. Timeant a Iehova omnes incolae terrae: ab ipso metuam omnes habitatores orbis. Proverb. 3. v. 7. Reverere Iehovam & recede a inalo. Jes. 8. v. 13. Iehovam exercituum ipsum sanctificate, & ipse sit timor vester, idemque sit pavori vobis. Hebr. 12. v. 28. Ita serviamus Deo, ut ei placeamus, cum verecundia & reverentia.

II. Quia ad eundem nos invitant attributa Dei. Nam Deus est omniscius, quem nihil prorsus latere potest: est omnipotens: est Dominus noster, Malach. 1. vers. 6.

III. Quia ad eundem nos incitant opera Dei, Psalm. 33. v. 8, 9, 105 I. Timeant a Iehova omnes incolae terrae: ab ipso metuant omnes habitatores orbis; Nam ipso dicente quicquid est, ipso praecipiente exsistit, &c.

IV. Quia est Deo gratus, Jesa. 66. v. 2. Ad hunc respicio, qui tremit ad sermones meos.

V. aLia nobis est utilis, Psal. 33. vers. 18. Effecta enim ejus sunt: comiacuno omnis generis boni, & elapsio e malo, Psal. 15. v. 12, 13, 14. 15. 1 in exnonitur quae rimenti Deum promittantur. Huc pertinem ea quae leguntur, Psal. 25. v. 12, 13. 14. Psal. 34. vers. 10. Timete Iehovi in, anctaeius: quia in est genuria timentibus cum. Psal. 112. toto. Jesm. 23. vers. 6. Ieveriacia Iehovae est thesaurus ejus. Proverb. 3 versic. 2, 2.

Bona quae ex simore Dei scuali velut fonte promanant, sunt plurima, e quibus priian est issominatio intellectus per scientiam, sa qentiam, prudentiam: siccuma dicitur Psal. 111. v. 10. Caput sapiens tiae est res crentia Ieliev.. Et Prov. 1. v. 7. Reverentia lehovae est caput icientie, in quibius diceis, canut idem est quod princinium & fons exquo prosiuirscientia, sapiensiae prudentia. Aimilaficiis seu peccati abstralhit & in efficio concinet. Prov. 16. v. 6. Adiicit dies vitae nostrae Prov 10. v. 27. Eaa lnncuri: to ciae, ad recedendum atendiculis mortis, Prov. 14. v. 27. & c. 19. v. 23. Facit ut homini melius sit parum, quam thesauris emplus homini icucrentia Dei destitato. Vrov. 15. v. 16.

Timer Dei & in vita αυλαρκειαν atque σιδυμιαν: &in morte, futurae vitae spem minime dubiam facit, quibus vera atque genuina felicitas absolvitur

Idem parit veram sapientiam & veram justitiam VI. Quia Deo omnibus momentis indigemus: timendus igitur a nobis filiali timore

DEIICITUR. 1. Summum bonum non potest timeri: quia timor est fuga mali: Deus est summum bonum. Deus ergo non potest timeri RESP. Major propositio negatur intellecta universaliter. Ut verae sit, oportet eam restringi. Summum bonum non potest timeri, nimirum quatenus est bonum; eatenus enim diligitur: sed quatenus est, etiam aliud quid, nempe quatenus idem est justum & potens ad puniendum. Deus ergo timetur, non quatenus est summum bonum, sic enim amatur: sed quatenus est justus et potens ad inssigendas puenat malis

Timoris Dei τεκμήρια sunt bona opera quae Deus requirit, praefertim temporibus periculosis praestita: Ita Hobadja commendatur quod fuerit valde timens Jehovae, idque probatur, quia centum prophetas Dei absconderit & aluerit, exercente Jesabele in eos tyrannidem 1. Reg. 18. v. 3. 4, 12, 13.

Timori Dei sideli opponitur tum infidelis timor Dei: tum securitas carnalis, timor idololatricus, & timor hominum potius quam Dei:

Infidelis timor Dei, est qui ex infidelitate proficiscitur Estque vel timor Dei καζαχρισικώς sic appellatus, vel timor Dei vanus, vel servilis timor Dei

Timor Dei αυχρησικώς sic appellatus, est vitiosus & perversus cultus Dei, 2. Reg. 17. v. 32, 33. Sic reverebantur Iehovam: & facieban sibi e numero suo sacerdotes excelsorum, qui saera faciebant eis in aedeexcelsorum Iehova reverebantur; & deos suos colebant cxritu Gentium quas deportaverant inde.

Timor Dei vanus, est timere offensionem & iram Dei, ubi non est timendi causa ulla. Psal. 14. v. 5. est hypocriticus timor, qualis est Papistarum, qui timent iram Dei quum violant traditiones stultas, quum nolunt vesci carnibus diebus a Pontifice Romano interdictis; & non timent iram Dei, quum pertinaciter propugnant idololatriam, & homines pios innocentesque ferro & flammis persequuntur, eosque trucidant.

Servilis timor Dei, est metus irae Dei & judicij divini adversus peccata, quo impij percelluntur ut fugiant Deum & fremant adversus eum, separatus a charitate in Deum & cum odio Dei conjunctus, Qualis est in daemoniis, item in hominibus impiis, ut Cajino, Saule; uda; de quo timore dicitur I. Joh. 4. v. 18. Metus non est in charitate: integra charitus foras eficit metum: quoniam metus cruciatum habet: qui autem metuit, non est consummatus in charitate

Differunt igitur fillalis timor Dei & servilis: ille a charitate in Deum proficiscitur, hic ab odio

Praeterea differt timor hic Dei a terrore Dei, id est, quem Deus incutit hominibus, iisque vel fidelibus, ut eos comparet ad sanctam & religiosam perceptionem verbi divini, ut Abramo Genes. 15. vers. 12. Mosi, Exod. 3. v. 6. Danieli c. 10. vel infidelibus, ut veluti freno aliquo contineantur, ne quid in pios tentare ausint; de quali terrore dicitur Gen. 35. v. 5. Deinde profecti sunt (nam inerat terror Dei civitatibus illis, quae circumstabant ipsos, adeo ut non persequerentur abeuntes filios lacobi. Exod. 23. v. 27. Deut. 4. v. 34. 2. Chron. 14. v. 14. Ejusmodi terrorem vulgo terrorem Panicum nominant.

Servilis timor Dei est nobis deponendus & cavendus I. Quia est a Deo prohibitus, ut ad Mariam dicebat Angelus Gabriel Luc. 1. v. 30. Ne time Maria: ad pastores Bethlehemiticos Luc. 2. 5. 10 ne timeto

II. Quia sumus in gratia apud Deum, Luc. 1. v. 30. III. Quia nobis natus est Servator, qui est Christus Dominus; Luc. 2. vers. 10.

Securitas carnalis, est peccatum, quum vivitur sine cura, sine timore irae Dei & judicij divini adversus peccata, Prov. 28. v. 24. Beatus homo, qui ad modum pavet jugiter, qui autem obdurat animu suum, ruet in malum. Matth. 12. v. 44.

Securitas duplex est, vel in impiis, vel etiam inpiis Securitas in impiis, est omnimoda carentia reverentiae Dei, gignens Epicuraeum & Cyclopicum contemtum Dei, & stuporem plane stolidum, negligentem iram & judicium Dei.

Illi, in quibus talis securitas est, nominantur in Scriptura Sacrastulti, velut Prov. 3. v. 7. Sapientiam ac eruditionem stulti spernunt id est, vacui reverentia Dei. Hinc intelligitur quam diversum sit de stultis judicium mundi & Spiritus Dei. Mundus illos stultos esse judicat, qui vel mente capti sunt vel ad tem suam augendam & alios circumveniendos, aut ne ab aliis circumveniantur non satis attenti; callidi & circumspecti: At Spiritus Dei vere stultos esse affirmat eos; qui reverentia Dei sumt destituti. Securitas in piis, est frigidus & languidus timor Dei, in rebus praesertim secundis. Exemplum est in Davide, quemadmodum ipsemet fatetur Psal. 30. v. 7. Ego dicebam in tranquillitate mea, non dimovebor in saculum: Iehova, beneuolentia tua constituerus in montomeo robur. Similiter m Corinthiis, ad quos in hunc modum scribi Paulus, 1. Cor. 11. v. 2. 29, 30, 31. Qui edit & bibit indigne, judicium sit biipsi edit & bibit, non discernens corpus Domini. Propterea intervos multi sunt infirmi & valetudinarij & dormiunt multi. Etenim si nos ipsos judicaremus, non judicaremur

Alia est securitas fidei, quam nihil haesitamus de promissionibus divinis sed futura a Deo promissa tam certa habemus; quam si praesencia essent. Sancta haec & Christiana est securitas, quam Scriptura passim commendat. I. Johan. 3. vers. 19. Tiieor idololatricis, eii quum timetur ab idolis: qualis erat timor Gentilium, qui a signis coeli, a diis suis metuebant: Atqui dij Genti hum metuendi non sunt quia non sunt. Gentiles imitantur Papanitimentes a sanctis, quos iratos sibi fore arbitrantur, nisi honore eo illos afficiant, quo Papa jubet: qui metuunt indignationem Petri & Pauli, quam incursuros Papa minatur eos, qui edictis ejus contraveniunt.

Timor hominum potius quam Dei, est peccatum quum quis plus timoris non ratione sed respectu praesentis potestatis hominibus dicat, quam Deo Trinuno: Quemadmodum Saul plus timuit populum quam Deum 1. Sam. 15. v. 24. Pharisaei plus timebant populum ne lapidarentur, quam Deum

Sic Tertullianus ait de Romanis in Apologetico adversus Gentes, cap. 27. Ventum est igitur ad secundum titulum laesae augustioris majestatis: siquidem majore formidine & callidiore timiditate Caesarem observatis, quam ipsum de Olympo Iovem, & merito si sciatis Quis enim ex viventibus non quolibet mortuo potior? Sed nec hoc vos ratione facitis potius quam respectu praesentaneae potestatis, adeo & in isto irreligiosi erga Deos vestros deprehendimini, quum plus timoris humano dominio dicatis: citius denique apud vos per omnes. deos, quam per unum genium Caesaris pejeratur.

Tantum de fideli cimore Dei: sequitur