Table of Contents
Syntagma Theologiae Christianae
Liber 1
Caput 2 : An Theologia vera sit, quid sit, et quod subiectum eius.
Caput 3 : In quo de Theologia archetypa
Caput 4 : In quo agitur de theologia ectypa
Liber 2
Liber 3
Liber 4
Liber 5
Liber 6
Caput 22
Caput 23
Liber 7
Liber 8
Liber 9
Liber 10
Caput 67
USTITIA billica, est per quam bellum justum cum aequitate prudenter administratur, ut publica pax constanter haberi possit Luc. cap. 3. versic. 14. Interrogarunt autem Iohannem Baptistam etiam milites, dicentes, Et nos quid faciemus: Et ait eis, Neminem concutite, neque dolo opprimite: & contenti estote stipendiis vestris. Prov. capite vigesimo-quarto, versiculo sexto: Prudentibus consiliis geres tibi bellum, & salutem comparabis amplitudine consiliariorum.
De bello igitur aliquid dicendum hoc loco, non ex praescripto Poditicorum, in quorum fines invadere minime cogitamus: sed ex praescripto Dei quoad pietatis, & justitiae officia, quae in bello ejusque actibus omnibus a Principe militiae, & iis qui sub eo militant, requicuntur secundum Scripturam Sacram
BELLUM, est inimicitia publica Reipublicae alicujus adversus hostes publicos, quam manu armata ordinarius Magistratus exercead fines Deo placentes & Reipublicae utiles. Bellum dicimus esse inimicitiam, ut discernatur a praelio: differunt enim ωολεμoς & μαχε, bellum & praelium. Bellum quippe est tota illa publice dissentientium adversus se invicem disceptatio, toto ille discordiae publicae tempore quantumvis diuturno durans; unde sape tricennalia bella fuere, saepius etiam diuturniora, velut inter res gnum Juda & regnum Israeliticum post defectionem decem tribuum a Rechabeamo filio Salomonis. At praelium est exercituum insestis signis & armis inter se concurrentium hostilis conflictus, qui saepe brevissimo tempore durat, sic ut etiam magni exercitus nonnum quam paucis horis concidantur, profligentur & deleantur. Ita praelum est pars belli, & vocatur etiam pugna, certamen, dimicatio, conftictus collatis signis & aciebus. Bellum igitur est inimiciti
Sed quia inimicitia alia privata, alia publica; alia unius, alia plurium; alia corporalis, alia spiritualis est: ideo differentiae gratia adluntur quaedam, nimirum quod bellum sit inimicitia publica Reipublicae alicujus. Deinde si subjectum belli spectetur, quod adversus nostes sit publicos: tum causa efficiens proxima & fines generatim indicantur.
justitiae bellicae sunt duae partes: susceptio belli tantum justam oo causam, & conservatio disciplinae militaris
Leges belli sunt duplices, quaedam de justitia belli: quaedam de aactionibus bellicis, 2. Chron. 13. versic. 6, 7. 8, 9, 10, 11. 2. Reg. 14. v. 18. 19, 26.
Bellum justum, est quod a principe seu summo Magistratu indictum aut aliis legitimis Magistratibus susceptum ex justis causis & adfines justos, modo legitimo geritur: Quale fuit bellum Asae ad versus Jarobeamum, 2. Chron. 13.
lustum bellum igitur ut sit requiruntur tria: personae inter quas bellum geritur: causa propter quam geritur: & modus intra quem consistere debet
Personas si spectes, consideranda duo: Unum, Cujus sit bellum mevere? Alterum, adversus quem bellum gerere liceat, vel non liceat
Quod ad primum attinet; bellum nemo movere debet, nisi legitimus Magistratus, cui Reipublicae administratio commissa est a Deo. Sic Moses, sic Josua, sic David, moverunt bella adversus hostes.
Alia est ratio eorum, qui non sunt simplices subditi, sed etiam parrem aliquam Reipublicae legitime administrant & statum Reipubli. cae incolumem conservari, juris ipsorum interest ac proinde subordi nati Magistratus sunt: sicut Davidvivente adhuc Saule adversus Pedischthaeos copiolas suas duxit, & Rehilaeos obsidione liberavit, etiamsi a Saule jussus non esset, 1. Samuel. 23. Sic Machabaei recte fecerunt, arma sumentes adversus hostes: & Principes regii sanguini in Gallia illisque juncti Proceres, recte fecerunt, atma sumentes adversus Guisios
Deinde perpendendum, adversus quem bellum gerere liceat, venon liceat RESP. Bellum licet gerere tantum adversus hostem, sive externus is sit, sive intestinus. Sic Abraham & Josua bellum gesserunt ad versus hoctes externos: Israelitae adversus domesticos, nempe Benjaminitas: David adversus Israelitas, qui partes Ischbosethi duce Abnero sequebantur: Idem David adversus subditos rebelles, qui primo Absolomum sibi regem constituerant, deinde Sebam sequebantur.
Non licet autem bellum movere & gerere adversus amicos sivi cognati sint sanguine, sive conjuncti ejusdem religionis orthodoxavinculo. Nam Deus noluit ut Rechabeamus rex Judaeae bellum gereret adversus Jarobeamum & Israelitas, qui a domo Davidis defecerant, 1. Reg. 12. vers. 24. Ne pugnate contra fratres vestros, filios raelis. Sic Deus noluit, ut Israelitae terram sibi promissam occupatur ri bellum miscerent cum Edomaeis & Moabitis, Deuteron. 2. Ac versus fratres igitur & concives ejusdem reipublicae aut sanguine junctos bellum non gerendum: quod qui faciunt, justo judicio Dei, exitum sibi accersunt, ut accidit Ephraimitis, Judic 12. vi.
Causae belli justae sunto, ut bellum ipsum justum sit, Eaeque vel a nobis sunt, vel ab aliis. Anobis justae causae sunt: I. Ut purum Dei cultum conservemus & defendamus contra temeratios corruptores & violentos omnes oppressores ejus, sive domesticos, sive exteros. Testantur exempla, Josuae 22. vers. 31. & seqe. mu tis. Nechem. 4 v. 9. & seqq. Dan. 11. v. 34. & in historia Machabaeorum.
Proinde etiam bellum ob defensionem religionis verae in Scritura Sacra praescriptae ab inferioribus Magistratibus, adversus tytannos susceptum, est justum.
II. Ui contumaciter resistentes justitiae publicae, quae in puni endis publicis & notoriis delictis declaranda est, ad officium compellantur Hoc fine Israelitae bellum decreverant adversus Binjaminitas & divino jussu postea gesserunt, Jud cap. 20.
III. Ut regnum, libertatem & salutem publicam, subditos & facultates eorum vel tueamur, vel recuperemus. 2. Samuel. 8. & capite 10. & 11. Judicum 19. versic. 29. Neque ulla frequentior causa est, arma justa capiendi quam servitutis depulsio, quam vitae & incolumitatis tutela contra vim & immoderatam dominationem potentiorum, publicam libertatem & salutem opprimentium
Ab aliis justae causae afferuntur: II. Si vicini, vel alii orthodoxae religionis consortes, quamvis re motiores, ob veram religionem tyrannice opprimantur, ut hos eruamus & vindicemus. Sic olim Constantinus Magnus Christianis ad versus sex hostes, Diocletianum, Maximianum, Galerium, Maxentium, Maximinum & Licinium, suppetias tulit & tyrannis devictis Christianos in libertatem vindicavit. Proinde supperias ferre exteris ob religionem a tyrasio aliquo vim injustam patientibus, est justum. Hoc fine hactenus Germani bedum gesserunt ad defensionem Hun garorum adversus Turcas haereditatios Christi refigionis hostes.
II. Ut vicinos atque in-primis propinquitate junctos aut federet aliquo, ex manibus hostium liberemus. Eo fine Abrahamus Loth. agnati sui liberandi gratia, ut & aliorum cum ipso in captivitatem abductorum vernas suos armavit & hostes persequutus est eosque cecidit: & Lotum aliosque captivos reduxit, una cum facultatibus ipsorum, Genes. 1. 3. Sic Israelitae Gibeonitatum liberandorum causa adversus Reges aliquot exercitum duxerunt, eosque ceciderunt Jos. 16.
Extra has causas bellum adversus neminem suscipiendum. Nam qui vel elatione quadam animi, & praesumtione vanam consequendi. victoriam, vel nullis injuriis lacessitus, bellum alii infert, eumque ad conflictum provocat: plerunque infel xest, ac sibiipsi, atque Reipublicae toti infortunium accersit: ut Amurzia rex Judae insignem contra Edomaeos victoriam consequutus erat, quam elatus Joaschum regem Israelis bello lacessivit, & ab eo fusus, captus, gravi mulcta affectus est, ut legitur 2. Reg. 13. Iosias tex Judae nullis affectus injuriis a Pharaone Necone Rege AEgypti, bellum contra eum temere suscepit, & in conflictu vulnere accepto ex eo mortuus est, regnumque Judaicum perturbutum reliquit, ut legitur 2. Reg 25.
Vel qui eo fine bellum movet ut facultates diripiat aliorum: quamvis illi pacem colant & causam bello nullam praebuerint aut praebeunt; is justam belli causam non habet. Eo fine Benhadadus ex Syriae bellum moverat Achabo, sed infeliciter, ut legitur I. Regum 20.
MODUS etiam belli gerendi justus esse debet. Sicut enim optima ac justissima causa male agendo redditur vitiosa: Ita bellum, si modus ejus justus negligatur & excedatur, sit injustum. Modus au tem est tum necessitas inevitabilis, tum crudelitatis militatis coercitio. Bellum enim tum demum justum censetur, si etiam sit necessarium, id est, si incidant necessitates & angustiae rerum hujusmodi, ut viri fortes non possint aliter vel obtinere vel retinere quod justum est, & apud omnes Gentes sanctum habetur, nisi vi armata. Omnia enim consilio prius tentari oportet, quam armis: Ut Achabus movibellum non necessarium quod ei exitiosum fuit, 1. Reg. 22. Similiter Amazja rex Judae 2. Chron. 25. 17. & Josias rex Judae 2. Cliron. 31. 20, 21. Quod si ad arma necessitate quadam ventum est; militatis tamen insolentia, rapacitas & crudelitas coerceri severis legibus & poenis debet, aliisque modis omnibus. Sic Abner admonuit Joabum, ut desisteret cedere Israelitas fugientes, 2. Samuel. 2. versicul. 26., 4: in aeternum, inquit, consumet giadius? an nescis amaritudinem fore infine? quousque ergo non edices populo isti, ut auertantur a persequendis fratribus suis
Huc pertinet quod legitur Lucae 3. versicul. 14. Interrogarunt Iohannem Baptistam milites, dicentes, Et nos quid faciemus? Et ait eis Neminem concutite, neque dolo opprimite; & contenti estote st pendius pestris. Deuteronom. 20. vers. 19. praecipit Deus: Quum ebsidecis aliquam civitatem diebus multis oppuguando cam, ut capias eam ne perdito arbores ejus vibrando in eas securim, si ex eis comedere potes; easque ne exscindito.
Leges de actionibus bellicis aliae sunt de apparatu hostilem aggressionem praeeunte: aliae, de ipsa aggressione hostili: aliae, de consequente. vel victoria vel fuga, Deuter 20. v. 2. & sequentibus In apparatu praecedente, Principum sive Ducum duo sunt officia: primum, quod per alios praestant; secundum, quod per seipsos, Deut, 20. vers. 2, 5.
Alii quorum opera Principes sive Duces bellicos in apparatu bellum praecedente utuntur, tum politici sunt, tum ministri Ecclesiae
Politici vel annonae curatores sunt, Jud. 20. 10. vel militum collecto. res & lustratores: vel munitionum exstructores aut reparatores 2. Chronicor. 32. versic. 5. vel navantes operam in auferendo hostibus commeatu, usu fontium & fluminum & aliis commodis quibus uti possent, 2. Chron. 32. 3, 4.
Per ministros Ecclesiae exercitum primo doceant, opus esse omnibus humiliatione sui coram Deo, conversione ad ipsum, resipiscentia seria, atque imploratione remissionis peccatorum; quum bella non casu, sed divina providentia accendantur, & sint plerunque communes poenae utriusque partis. Id docetur Jud. 20. in exemplo Israelitarum, qui non prius potuerunt Binjaminitas vincere, quam ad Deum serio conversi essent & voluntatem ejus cognovissent, praestante sedulam in eo operam Pinchaso nepote AaroniSecundo, ut eosdem nioneant, etiam in causa optima fngiendam esse carnalem secutitatem & temerariam victoriae praesumtionem; quali peccavit Benhadad rex Syria, 1. Reg. 20. 10. non fidendum in multitudine, Psalm. 33. versic. 16, 17. non in sacramentorum usu externo, ut olim Israelitae in praesentia arcae federis, 1. Samuel 4. versic. 4. 5. sed victoriam esse cum vera fide & resipiscentia exorandama Deo, quum ipse doceat feliciter praeliari, largiatur robur animi, viresque corporis, & det victoriam, Hebr. 11. 32, 33, 2. Sam. 22. versic. 35. & sequentibus. Psal. 18. versic. 35. & seqq. Psalm. 144. versic. 1, 2. Benedictus sit Iehova rupes mea, qui docet manus meas praelium & digitos meos haellum. Benignitas mea & propugnaculum meum. &c. Psal. 20. quuinqus etiam optimam causam habentes, nisi ad Deum conversi sint eumque recenciliatum habeant & animis ad ipsum respiciant, ab hostibus caedantur justo judici. Dei, quemadmodum Israelitae a Binjaminitis bis caesi fuerunt, Judic. 20.
Tertio, ut eosdem hortentur, forti ut sint animo, & non timeant hostes, etiamsi multi & potentes & formidabiles sint, proposita DEI praesentia apud ipsos in causa justa, Deuteron. 20. versic. 2, 3. 4. Exeadem necessitate perpetua etiam lex aequitate sua est perpetua, 25. Chron. 13. v. 12, 13.
Officium quod Duces per seipsos praestant est: Militum delectus & ordinum militarium constitutio, Deuteron. 20. v. 5, 9.
Delectus militum talis esto, ne admittant, neve admissos tolerent impios & sceleratos homines, propter quos caeteri divina ope destituti ab nostibus caedantur, quod accidit Israelitis, qui propter scelus chanis ab Hajitis caesi fuerunt, Josu. 7. Ne recipiant timidos, & ad bellum ineptos: neque qui domorum, vinearum, uxorum fructum nondum perceperunt, ne omnino eis fraudentur, Deuteron. capite igesimo Oodinum militarium constitutio talis esto, ut primo sit princepo militiae, postea chiliatchi, tum centuriones, deinceps praefecti quin¬
fagenis, postmodum decuriones, &c. 2. Samuel. 23. 2. Reg. 4. 1. Chrosi. 12. v. 2, 1S, Num. 31. 23. 2. Sam. 8, v. 18. 2 Chron. 25.
Aguressio hostilis vel praedatio est ex hostico: vel obsidio locorum ad hostem pertineutium: vel praelium
Principis militiae officium duplex est: unum erga Deum: alterum ga homines. Officium ejus erga Deum est, ut ad ipsum fide respiciat, ipsum sedulo invecet, in ipso fiduciam collocet & victoriam non a sua prudentia, non ab armis, non ab exercitu, sed a Deo exspectet, & cum ipsemet preces ad Deum concipiat, non illas a tota Ecclesia expetat, IPsal 20. 2. Psal. 44. v. 2, 3. 4, 5, 6, 7. 8. Nam ut legitur I. Sam. 17. 47.
Et cognoscent tota congregatio haec, non glacdio aut husta Iehovam servare. Sic pii Reges fide & precibus a Deo obtinuerunt hostium contritionem. Theodosius Magnus magis precando quam praelianda Eugenium & Arbogastum vicit. Et Psal. 33. vers. 16, 17. Non est rea qui servetus maltitudire copiarum, potens non cripitur multitudine. virium: Mendax est equus ad salutem, & multitudine roboris sui non liberat sesserem. Exemplo est Benhadad rex Syriae jactabundus & inmultitudine copiatum suarum confidens, 1. Reg. 20. v. 10, 18. Ludovicus rex Ungariae, Annc 152.
Erga hostes offitium ejus est, ut ante aggressionem, ipsos ad faciendum id quod justum est hortetur, quo conflictus hostilis evitetur, & equis conditionibus pacem proclamet, vel per se, vel per legatos, Deut 20. v. 10 Judic. 29. 12, 13. 2. Chron. 13. v. 4. & seqe.
Erga sues officium habet duplex: unum ad exercitum animandum spectat: alicram ad aggressinnem ineundam, I. Sam. 10. v. 9, 10, 11, 12. 2. Chron. 20. v. 16, 17, 18, 19.
Ad exercitum animaeaiaiiitariν o, ut hortationibus utatur? ad strenue pugnamitua mitar is potentia & potentia; 2. Chron 32. versic. 6, 7, 8. timaanni ineellitate & honeltate, ut pote quod pro cultu divino, pro civitatibus Dei, pro uxoribus, pro liberis, pro patria pugnent; tum ex fortitudinis praemiis communibus & specialibus: ut Joabus fecit 2. Sam. 10. v. 11, 12. Secundo, ut postulet pro ces fundi ad Deum pro conservatione populi 1. Samuel. 7. versic. 7. utque etiam ipse preces ad Deum fundat sanctas & ardentes cum toco exercitu, 2. Chron. 14. v. 11, invocavit Asa Deum conflicturus cum AEthiopibus: & 20 v. 8, 9, 10, 11. Josaphatus contra Moabitas & a lios hostes opem Dei imploravit. Rubenitae, Gaditae, & dimidia tribus Manassis ad Deum clamaverunt in praelio & exoratus fuit eis quia fiduciam collocaverant in eo, 1. Chron. 5. v. 26.
Ad aggressionem ineundam acies instruere debet: sic enim rex Achabus jussus est componere aciem, 1. Reg. 20. v. 14. tum ad conflictum faciendum. tum ad siratagemata, Jos. 8. v. 1, 2.
Scratagemata, sunt justae in bello insidiae & simulationes ad circumveniendum hostem, absque tamen perfidia & mendacio, Jos. 8 v. 4, 5, 6, 7. 8. Jud. 20. v. 29. & sequentibus
Eaque sunt licita: quia Dei ipsius consilio & jussu a sanctis heroibus adhibita, ut a Josua, a Davide.
Tantum de Officio Principis Militiae. Aliorum militum officium est, tum ut serio peccata sua agnoscant & defleant, & ad Deum serio conversi remissionem peccatorum propter Christum implorent, exemplo Israelitarum, Jud. 20. tum ut ver bo Dei credant 2. Chron. 32. 8. tum ut hujus vitae negotiis & voluptatibus exuti ita legitime certent, ut σραολογησανκ placeant, 2 Sam. 11. 2. Timoth. 2. v. 4. Deuter. c. 20. v. 6, 7. & seqq. tum ut Deo freti ipsoque inter pugnandum invocato, exemplo Judaeorum 1. Chronic 13. v. 14. fortiter, alacriter, constanterque hostem aggrediantur & profligent: nec cupiditate praedae deserant ordines, sed hostem tantisper persequantur, donec solidam victoriam consequuti sint, ac postea demum ad praedam diripiendam veniant, 1. Sam. 17, 52, 53.
victoria, vel fuga. In victoria alia sunt Ducum militiae, caeterorumque militum ergo Deum, alia erga victos, & alia erga suos offici:
Erga Deum, ut gratitudo declaretur pro data ab ipso victoria, Genes. 14. v. 20. 1. Sam. 7. v. 11. Num. 31. v. 28, & sequentibus, item, vers. 5o Utque sic agnoscant omnes, Deum nostrum esse Jehovam, I. Regum 20. 30, 28.
Princeps igitur gloriam victoriae vero DEO adscribet: & nequa quam imitabitur Nebucadnetzarem, magnitudinem suarum rerum gestarum tribuentem idolis. Chabalc. 1. 11.
Erga victos, tum ut a caedibus illorum temperetur, 2. Sam. 2. vers. 25, 26, 27, 28. Sic Israalitae Benjaminitis residuis pepercerunt, netota tribus exscinderetur, ipsisque de uxoribus prospexerunt, Jud. 21. nisi Deus velit exterminatos, ut olim voluit exterminatos Chana naeos Jos. 6. vers 20. 1. Samuel. 15. vers. 3. tum ut captivorum, praeci que feminatum & parvulorum vitae & pudicitiae consulatur, Num 31. vers. 17, 18. captivi in servitutem redigantur, vel tributarii consttuantur, Deuteron. 20. v. 10, 11, 12, 13. vel redemtionis pretio perso luto dimittantur, vel etiam gratis dimittantur, ac insuper commeatur instruantur, ut factum ab Israelitis qui Judaeos captivos remiserunt nudos vestiverunt, debiles asinis Jerichuntem usque deduxerunt, moniti a Propheta Hodebo 2. Chron. 28. v. 8. & sequentibus
Officia vincentium sunt: Primum, publicum bonum respicere, & quae conservari possunt, conservare Deut. 20. v. 19, 20.
Secundum, praedam dividere ad justitiae normam, ut & DEO, Ecclesiaeque ejus offeratur aliquid & omnes pro meritis, etiam qui ad impedimenta remanserunt, parte aliqua potiantur, Genes. 14. v. 24. Num. 31. v. 26. & sequentibus I. Sam. 30. v. 23, 24. Tertium, obtenta victoria non evadere securum, & in utramque aurem ociose dormire, sed adversus novas hostium, quamvis devictorum, molitiones se confirmare & subditis providere, ut per Prophetam a Deo mandatum Regi Achabo post victoriam de Syris reportatam. 1 Reg. 20. v. 22. & sequentibus
In fuga officium Principis militiae est, omnibus quibus possit mediis, sibi suisque prospicere, ut fuga sit medium conservandi exercitum, non occasio illum plane perdendi, 1. Sam. 15. v. 24, 25, 26, 27, & cap. 16.
Dictum de bello iusto & actionibus in eo. Bellum injustum, est quod susceptum est ab iis a quibus non debet aut iniustis de causis & ad fines injustos, aut quod modo injusto geritur.
Estque fugiendum; quia autoribus suis & Reipublicae est func stum: ut ostendit bellum ab Israelitis autore Jarobeamo Rege ad versus Asam rexem Judaeorum gestum, in quo perierunt ex Israelitis quingenties mille viri delecti, 2. Chron. 13. vers. 17. Bellum item Josiae adversus Neconem regem AEgypti, 2. Reg. 23. 29. 2. Chron. 35. 19. 20. & sequentibus.
Praeterea bellum vel externum est, vel civile. Bellum externum, est quod infertur ab extraneis, nullum communem Magistratum nobiscum habentibus.
On this page
