Caput 22

CAPUT XXII. In quo de haereticis & schismaticis.

ISSIMULATI hostes Christi & Ecclesiae purae, sunt qui Christum sub ipsius nomine oppugnant

Isti nominantur fatui Proverb. 9. 6. Relinquite fatuos, & vivite.

Veniunt in nomine suo Joh. 5. 43. hoc est, quaerunt suam propria gloriam, non Dei, sicut dicitur Joh. 7. 18. Qui a semetipso loquitur gloriam propriam quaerit.

Suntque vel Antichristi, vel Pseudochristi. Antichristi, sunt dissimulati hostes Christi, qui doctrinae Christi,

& nam suadent apostasiam cujus se sectatores profitentur, quoquo modo adversantur, 1. Joh. 2. 18, 22. & cap. 4. v. 3. 2. Joh. v. 7. Iidem dicuntur etiam Pseudoprophetae, Matt. 7. v. 15. & lupi graves sictor. 20. v 6.

Antichristus est duplex: aut enim uni vel alteri tantum parti doctrinae Christiana; aut fere toti ejus corpori adversatur.

Prioris generis sunt omnes haeretici, 1. Joh. 2. v. 18. & 2. ep. Johannis vers. 7.

Haereticus, est antichristus qui dogma aliquod erroneum pugnans cum sacris literis & fidei aliquem articulum oppugnans atque convellens, quod sibi sive sponte sua sive aliena seductione delegit, quavis convictus autoritate verbi divini etiam in conscientia sua, voluntaria animi obfirmatione pertinaciter tuetur, Rom. 16. vers. 17, 18. cap. haeresis. 24. q 3. Item I. 1. & 2. C. de summa Trinit. & Nov. 115. cap. 3. §. 14.

Haereticum hominem igitur tria haec conjuncta faciunt: error, evictio & contumacia. Error autem non quivis haereticum facit, veluti qui tantum attingit dogma aliquod inferius, non ita ad fidem proprie simpliciterque necessarium; talis enim error est hominis miserin via a via aberrantis, sed retinentis caput ac proinde cadentis sue Domino & suo Domino surrecturi, potest enim Deus eum stabilire ut Paulus Apostolus loquitur Rom. 14. v. 4. Quapropter etiam hominem tali errore praeoccupatum nec veritas haereticum & Antichristum vocat, nec debet charitas, nec Domini jubet autoritas Sed error ille haereticum facit, qui praecipuo alicui dogmati fidei Christianae seu articulo aliquo fidei aut pluribus contrarius est & sic in doctrinae Christianae fundamentum impingit: Haeresis enim est proprie in quaestionibus fidei

Deinde non omnis qui errat in fide, haereticus est; potest enim ex simplicitate & ignorantia errate in fide. Nec quisquis sic errat, ut tamen veriora & meliora docentem paratus sit audire & veritati locum dare; nec omnis qui semel aut bis erroris evictus est: sed quisqui in errore demonstrato & autoritate verbi Dei evicto, est contumax & in eo persistit. Insignis est locus Augustini secundo tomo, episto la centesima sexagesimasecunda, quem operaepretium est huc adscribi: Dixit quidem Apostolus Paulus: Haereticum hominem post unam correptionem devita, sciens quia subversus est ejusmodi, & peccat, & cs. a semetipso damnatus. Sed qui sententiam suam, quamvis falsam ate perversam nulla pertinaci animositate defendunt, praesertim quam non audacia praesumtionis suae pepererunt, sed a seductis atque in errorem lapsis parentibus acceperunt, quaerunt autem cauta solicitudine verita tem, corrigi parati cum invenerint, nequaquam sunt inter haereticos deputandi. Tales ergo vos nisi esse crederem, nullas fortasse vobis literas mitterem. Quanquam & ipsum haereticum quamlibet odios a superbi. tumidum & pervicacia malae contentionis insanum, sicut vitandum monemus, ne infirmos & parvulos fallat ita non abnuimus quibuscunque modis possimus corrigendum. Unde factum est, ut etiam ad nonnullos Donatistarum primarios scriberemus, non communicatorias literas, quas jam olim propter suam perversitatem ab unitate Catholite quae toto orbe diffusa est non accipiunt, sed tales privatas, qualibus nobis uti etiam ad paganos licet, quas illi etsi aliquando legerunt, respondere tamen eis sive noluerunt, sive ut magis creditur nequiverunt. Ubinobis satis visum est implevisse nos officium charitatis, quam non solum nostris sed & omnibus nos debere Spiritus Sanctus docet, qui nobis ait per Apostolum: Vos autem Dominus multiplicet, & abundare faciat in charitate, in invicem & in omnes. Monet etiam alio loco, in modestia corripiendos diversa sentientes, si forte, inquit, det illis Deus ponitentiam ad cognoscendam veritatem, & resipiscant de diaboli laqueis captivati ab ipso in ipsius uoluntatem. Haec prolocutus sum, ne quis meexistimet impudentius vobis quam prudentius scripta misisse, & hoc modo vobiscum de negotio animae vestrae aliquid agere voluisse, quia notrae communionis non estis, cum tamen si de negotio fundi, aut alicujus pecuniariae liuis dirimendae vobis aliquid scriberem, nemo fortasse repre henderet Vsque adeo charus est hic mundus hominibus, ut sibimetipsi, viluerint. Erit ergo mihi ad defensionem testis haec epistola in judicio Dei, qui novit quo animo fecerim, & qui dixit: Beati pacifici, quia ipsi filii Dei vocabuntur.

Quapropter etiam non omnis error mentis in fide est haeresis, sed qui autoritate verbi Dei demonstratus & evictus, pertinaciter defensitur. Est enim propria forma haereseos, error mentis voluntate pertinaci confirmatus.

Porro haeretici distinguuntur variis modis pro ratione haeresium: quibus infecti sunt. Aut enim totaliter a doctrina verae fidei discedunt, & ut Simoniani, Menandriani, Gnostici: aut ex parte solum.

Qui ex parte solum tenentur haereseos aut in causa capitis errant aut in causa corporis, aut in causa adjunctorum. In causa capitis erant, qui caput & arcem fidei subruere tentant, id est, fidem de Deo & inprimis de Christo Servatore nostro oppugnant

In causa corporis errant, qui male de Ecclesia sentiunm Qui in causa adjunctorum errant, ii aut errores de rebus necessatio adjunctis Capiti vel corpori mystico pertinaci animositate de fendunt; aut de rebus non aeque necessariis: aut denique de rebus mediis, in quibus plurimum imperiti & simplices errate solent, ut de circumstantiis, ritibus, ceremoniis.

Rurium horum omnium alii plus, alii minus errorum habent: & in iisdem erroribus alii gravius, alii levius a veritate aberrant

Postremo haereticorum alii sunt errantes solum: alii in errorem inducentes alios, aut saltem conantes inducere

Frrantes aut privatim Deo & sibi cadunt: aut publice erroris sui professione & demonstratione aliis sunt offendiculo Seducentes vero aut ex parte in errorem tentant abducere: aut pleNon igitur omnes errantes, sed qui a fundamento discedunt & in errore demonstrato persistunt, pertinaciter ab Ecclesia Dei fiunt alieni. Ecclesiae hae et cae similiter aliae aliis gravius & periculosius errat: Quedam nuni to capite doctrinae Christianae, quaedam in pluribus. ac rurius, quaedam in principali aliquo capite, quaedam in minus principili¬

Sin vero ab haeresi in ἀπισίαν demergantur, tum plane Ecclesiae Christi esse desinunt. Id autem fit, ubi Christus caput Ecclesiae, Salva tor & Mediator non agnoscitur: ubi mediatio illa, quam Christus Ecclesiam, ut jugulum corpori caput conjungit, abscilsa est, ac proinde publite Christus illis Ecclesiis repudium edixit, quae in alterius nustum invocant, salutemque aeternam non amplius per Christum quaerunt. Etemplum est in Asiaticis Ecclesiis, quae passim a Nestoriana haeresi ad Mahumeranam impietatem desciverunt, & Christo relicto in Mohumetis thorum transierunt:.

Hae retices esse mitandum non est: quia futuros Sacrae Scriptura praenunciarunt.

Haereticos fidem quotundam subvertere minime minime mira dum: quia haereses ad hoc sunt, ut fides habendo tentationem, habeat, etiam probationem, Deut. 13. v. 3, 4.

Haereticus cum schismatico non est confundendus: nec omnis schismaticus in numero haereticorum censendus. Etsi enim haeretici plerunqu fiunt schismatici, & vicissim schismatici plurimum fiunt haeretici tamen differunt haereticus & schismatiuus. Nam primo haeretici falsis dogmatibus sinceritatem fidei corrumpentes non semper sese ab Ecclesi i scindunt: schismatici vero, interdum etiam fidei puritatem retinentes sine haereseos labe, fraternae societatis vinculum disrumpunt ambitione honoris aut functionis alicujus in qua sibi alium praelatum frre nolunt, aut odio & impatientia ordinis divini & disciplinae Ecclesiasticae, aut praetextu scandalorum quae passim committantur.

cunno haeretici proprie in veritatem dogmatum fidei impingunt, qua haeretici: schismatici vero in charitatem, qua schesmatici:

Qui autem in veritatem fidei & charitatem simul impingunt, & errorem fidei pertinaciter tuentes sese ab Ecclesia Dei discindunt, ii simul haeretici & schismatici sum

Persaepe usu venit, ut alii diversum ab aliis sentiant orthodoxi, artamen siue schismate: ut Hieronymus & Augustinus

Schismatici aut se in totum ab Ecclesia scindunt: aut ex parte etiam ab hac aut ab illa Ecclesia singularium offensionum nomine¬

E haereticua est, no: qui alicujus loci Scripturae interpretationem humanam.

Porro haeretici fuerunt Sacerdotes Jerosolymitani tempore Jeremiae, Jer. 5. v. 30, 31.

Et deinceps diversi haeretici in populo Judaico fuerunt, nominatissim Scribi & Pharisaei, Sadducaei & Essai, qui spem Israelis & exspectationem Messiae a Deo promissi profitendo Messiam tamen exhibitum oppugnabant: de quibus praedictum fuit Zachar. 11. v. 8. De his Flavius Iosephus libro duodevigesimo Antiquitatum Judai¬

I quaedam commemorabimus.

SCRIBT & PHARISEI, erant haeretici in populo Judaico & communia plera que doginata & facta habebant. AEdificabant sepulera Prophetarum & ornabant monumenta justorum, ut legitur Matth. 23 29. ligabant onera gravia difficiliaque portatu, & imponebant in humeros hominum, digito autem suo nolebant ea movere, Matth. 3. 4, omnia opera sua faciebant ut spectarentur ab hominibus Matth. 23 v. 5: dilatabant phylacteria sua & producebant sime brias palliorum suorum Matt. 23. v. 1, praecludebant regnum caelorum hominibus: ipsi enim non introibant, & volentes introire non permittebant, Matth. 23. 13. Nam quum regni caelestis ostium apertum esset per praedicationem Evangelii ab ipso Christo, Scribae & Pharisei exsecrabili simulatione verae religionis decipientes alios & seipsos, praecludebant ostium illud: & nec ipsi in Christum credebant, & alios pedem habentes in limine, a fide Evangelii arcebant, tum sinistra Scripturae Sacrae interpretatione, tum excommunicationis comminatione & terrore. Exedebant insuper domos viduarum idque in speciem longis u entes precibus; circumibant mare & terram, ut facerent unum proselytum, & cum erat factus, faciebant es filium gehennae duplo magis quam ipsi erant, Matth. 23. ver. 14, 153 perperam de juramento sentiebant, quemadmodum Christus ostendit Matth. 23. 2 v. 6. usque ad 233 decimabant mentham & anethum & cuminum & omittebant quae graviora sunt Legis, judicium & misericordiam ac fidem; percolabant culicem, camelum autem deglutiebant, ut legitur Matth. 23. v. 23. 24. hoc est, in minutis ceremoniarum servandis erant anxii, praecipua Legis ex professo neglis gebant: Purgabant exteriorem poculi patinaeque partem, intus autem illa plena erant rapina & intemperantia Matt. 23. v. 27, ceremonias externas & traditiones a patribus profectas solicite observabant praecepta vero moralia Legis divinae secure contemnebant & violabant. Calat. 1. vers. 14. Docetur id passim in Novo Testamento, vel uti quum Jesus Sabbatho per sata iret, discipuli ejus esurichant, coeperuntque vellere spicas & comedere. Pharisaei vero quum hoc vidissent, dixerunt Jesu, Ecce discipuli tui faciunt, quod non licet facere Sabbatho. Sic ceremoniis addicti charitatis officia pro ni hilo ducebant, & condemnabant innocentes, ut videre est Matti. 12. vers. 1 & sequentibus. Iidem indignissime ferebant Christum sanare Sabbatho: sed pro peccato non ducebant, quod Sabbatho consilium caperent adversus Jesum, ut eum perderent Matth. 12. v. 10. 8

& edehat, Ecclzebuli principi daemoniorum adscriberent Matth. 12. versic. 24. Iidem accusabant discipulos Jesu, quod transgrederen¬ tur traditionem seniorum, non lavantes manus suas, quum ederent panem: at ipsimet secute & impie irritum faciebant mandatum Dei, per traditionem suam, ut pluribus explicatur Matt. 15. v. 1. & sequen tibus. Quum tradidissent Jesum Pilato, non ingressi sunt Praetorium, ne immundi fierent, sed Pascha edere possent: interim Jesum innocenem accusabant falso & ad necem deposcebant. Persequutiones adversus Christi Apostolos & alios Christianos excitabant ut Acta Apostolica passim testantur & epistolae Paulinae. Adversus Christum ptias & thorum aperte convolarunt, & Deum non amplius per Chri¬

concilia & conventus celebrarunt: quod doceret & se esse Christum profiteretur, aegerrime tulerunt: ministros ad illum capie ndum miserunt, ut legitur Johan. 7. v. 32. Dies observabant & menses & praestituta tempora & annos, & cogebant fideles citcumcidi, Gal. 4. v. 10. & ca. 6 v. 12, 13. Superstitiose ciborum delectum habebant, Ne edeis, ajebant, neque gustaris, neque artigeris, ut docet Paulus Colossa v. 21. Se errate & seduci non posse prae se ferebant, summum judicium in religione sibi sumebant, adversus Christum crudelitatem non exercentes tanquam seductos reprehendebant, se pro norma fidei proponebant, ab aliis id solum credi volebant quod ipsi crederent, populum Christo adhaerentes negibant Legis notitiam habere & exsecrabilem esse statuebant, atque ita plebem contemneban& nihili faciebant, si quis iniquis praejudiciis ipsorum resisteret, etiamsi ex ipsorum numero esset, superbe & contumeliose rejiciebant ut videre est Joh. 7. v. 45. usque ad finem capitis. Circumcisionis & legum Mofaicarum observationem tanquam necessariam ad saluti urgebant Actor 15. v. 5. bonis operibus nos coram Deo justificari asserebant Matt. 5. v. 26.

SAODUCAEI, erant hae retici in populo Judaico quaedam habentes dogmata cum Scribis & Pharisaeis communia: sed peculiariter contendebant, non esse resurrectionem mortuorum Matt 22. v. 23. Marc. 12. 18. Luc. 20. 27. Iidem negabant esse Angelos & spiritus, Act. 23. & Videntes miracula quae A postoli edebant repleti sunt invidia & injeperunt manus in Apostolos & in custodia publica eos posuerunt Acton 5 v17, 18 Ab illorum, ut & Pharisaeorum fermento ut sibi fideles caverent, Christus monuit Matt 16. 11, 12.

Sadducaei si denominentur a nomine appellativo CyPH justitum scribitur gemino ddisin vero a nomine proprio Sadoc vel Tzadoc, quod nomen est hoc loco non summi Sacerdotis illius de quo Es: Et, erant haeretici in populo Judaico, sic dicti ab Hebraeo POI d est, δnος, sanctus, quan sancti & a sanctitate nomen ducentes. Diis Philo Judaeus in libro cui titulus Quod omnis probus liber, seut Quod liber sit quisquis virtuti studet A temporibus autem Apostolorum exstiterunt atque etiamnum exsistunt varii haeretici, veluti Pharisaisantes de quibus Act. 15. & in epistola Pauli ad Galatas, Coloss. 2 v. 10. & seqq. Angelolatrae Coloss. 2. v 18. Nicolaitae Apocalyps. 2. v. 14, 15 Simoniani sic dicti a Simone Mago de quo Act. 8. v. 9. & seqq. Cerinthiani, Ebionitae, Vaentiniani, Marcionitae, Sabelliani, Samosateniani, Ariani, Nestoiani, Eutychiani, Pelagiani & alii, quorum plerorumque patriar chae fuerunt Philosophi Gentiles: & contra quos scripserunt Irenaeus, Tertullianus, Epiphanius, Augustinus & superiore seculo Lamber tus Danaeus MORES haereticorum quales sint, passim Scriptura Sacra deribit. Fascinant alios ne obsequantur veritati, Gal. 3. v. 1 Consilia ineunt de Christo e medio tollendo & interficiendis cutoribs ejus sinceris, Joh 5. 16, 18. & c. 7. v. 30. & c. 11. v. 13. & 12. v. 16.

Persequuntur Christum Jesum, tum in ipso, Joh. 5. v. 16. tum in membris ipsius Act. 6. v. 9 & seqq

Prohibent annunciare verbum Dei, Jet. 11. v. 21. Act. 4. v. 17, 18. Ineunt cogitationes & consilia de tollendis e medio praeconibus veritatis, Jer. 11. v. 19. Joh. 8. v. 37, 40 Sic mores produnt animum, & mihi credite, semper junctus cum falso est dogmate caedis amor

Christi nomen praedicant, commune tamen illis cum piis funda, mentum non est, sed manet Ecclesiae proprium. Nominetenus invenitur Christus apud haereticos, reipsa non est: ideo haeretici caput non tenen¬

Laudant tempora quibus idololatriae dediti fuerunt & calamitaes publicas adscribunt omissioni seu neglectui suae idololatriae, Jera 14. 17, 18.

Queruntur ab aliis negligi religionem, quam ipsi gravissime violant ac prope evertunt. Ita enim Pharisaei querebantur, a Christo, discipulis ejus violari Sabbathum, cujus sanctitatem ipsi prope universam tollebant.

Veritatem & sermonem Christi accipiunt carnaliter, ludificantur, exagitant, Joh. 7. 35, 36. & c. 8.

Verbum Dei pervertunt & alio sensu accipiunt, quam dictum est, h2. v 20, 21, & cap. 6. 52. & cap. 7, 35, 36. & cap. 8. v. 22, 33, 52, 57. s.

Offenduntur & ad iram concitantur verbo Dei, Joh. 6 41, 52. Commendant majores & Patres, & se illorum discipulos ac sectatores esse gloriantur, & interim Christum & doctrinam ejus damnant, & diabolo adscribunt: id fecerunt Judaei, qui dicebant Joh. 8. 39. Pate. noster Abrahamus est, & v. 52, 59. Nunc cognovimus te demonium habere, Abraham mortuus est & Prophetae: tu dicis, Si quis sermonem meu servaverit, non gustabit mortem in aeternum. Sustulerunt ergo lapide ut iacerent in eum: Iesus autem occultavit se, & exivite teplo, transiens per medium eorum: & sic praeteriit. Et Joh. 9. v. 28, 29. conviciati sunt. ei, cui Christus visum dederat, & dixerunt, Tu discipulus illius esto: nos autem Mosis discipuli sumus. Nos scimus Deum esse loquutum Mosi: hic autem unde sit, nescimus

Accommodant se cupiditatibus impii Magistratus, ut olim fecerunt Baalitae ad votum regis Achabi loquentes & consulentes 1. Reg. 22. 6, 11, 12. Ano Pontifice, cap. 2.)quae est spiritualis illa Babylon, mater illa scor2. Tim. 3. v 6. Simon Magus Haeresin condidit, Helenae meretricis adiutus auxilio. Nicolaus Antiochenus omnium immundiciarum repertor, choros duxit femineos. Marcion Romam praemisit mulit rem, quae decipiendos sibi animos praepatatet: Apelles Philomenem suarum comitem habuit doctrinarum. Montanus immundi spiritus praedicator, multas Ecclesias per Priscam & Maximillam, nobiles & opulentas feminas, primum auto corrupit, deinde haeresi pos luit. Arius, ut orbem deciperet, sororem Principis ante decepit. Donatus per Aphiricam ut infelices quosque faetentibus pollueret aquis, Lucillae opibus adjutus est. In Hispania Agape Elpidium, mulier virum, caecum caeca duxit in foveam, successoremque sui Priscillianum habuit, Zoroastris magi studiosissimum, & ex mago E piscopum, cui juncta Galla, non gente, sed nomine, germanam huc illucque currentem alterius & vicinae haereseos reliquit haeredem.

Sic fuit de eAntichristo prioris generis: sequitur.