Caput 7

CAPUT VII. In quo de vera cognitione Dei.

TUPER de fide salvifica tractavimus: nunc sequitur ut agamus de vera cognitione Dei, quae fidem immediate sequitur. Prim enim virtus est credere verbo Dei, & postqua persuasi sumus eum qui nobis in verbo, quod nunc in Sacra Scriptura comprehensum est, loquitur, esse Deum; nihil deinceps menti nostrae prius occurrit, quod ante omnia cognoscendum sit; quam quis sit Deus ille qualis sit, quae ejus voluntas. Ita primo necesse est credere Deo de sepso testificanti, deinde demum Deus veritasque ejus cognoscitur; sicut Petrus suo & aliorum Apostolorum nomine dicit Johan. 6. ver. 69. Et nos credidimus & novimus te esse Christum illum Filium Dei viventis

Proinde doctrinam de vera cognitione Dei, CHRISTO DOMI NO, qui lux illa mundi est, per Spiritum Sanctum nos in veritatem suam ducente, ex plicabimus, ita ut ostendamus quid sit vera cognitio Dei, quae ejus causae, &c. VERA COGNITIO DEI; est virtus perquam non modo concipimus esse aliquem Deum, sed etiam tenemus. quod de eo scire nostra interest, ut eum recte colamus

Analysis definitionis. Definitionis hujus tres sunt partes: Genis, subjectum proprium; & proximus finis agnitionis Dei. Genus verae cognitionis Dei est virtus, id est, habitus in anima regenerata a Spiritu Sancto ex gratia creatus, inclinans ad Deo placentes actiones secundum regulam iverbo Dei praescriptam. Subjectum proprium cognitionis Dei est τὸ γνώςτὸν το δες; quod de Deo cognosci potest a creatura rationali nempe non tantum quod Deus sit, sed multo magis, quid & qualis sit, quae ejus voluntas de nobis & erga nos, quid a nobis velit fieri, ac in summa, quicquid nobis de eo scire expedit. Finis proximus cognitionis Dei est rectus Dei cultus Causa cognitionis Dei efficiens princeps est Deus ipse, Pater, Filius & Spiritus Sanctus. Johan. 6. v. 45. Scriptum est in Prophetis, & erunt omnes docti a Deo. Quisquis ergo audivit a Patre & didicits venit ad me. Matth. 11. v. 27. Nemo, novit Filium nisi Pater, neque Patrem quisquam novit, nisi Filius, & cuicunque voluerit Filius retegere. 1. Cor. 2. v. 11. 12. Quis enim hominum novit ea quae sunt hominis, nisi spiritus hominis qui est in eo? ita etiam ea quae sunt Dei. nemo novit nisi Spiritus Dei. Nos vero non spiritum mundi accepimus, sed Spiritum qui est ex Deo: ut sciamus quae Deus est nobis gratificatus.

Causae administrae sunt tum Angeli boni, tum homines. Nam Angelos bonos ad Deum cognoscendum hominibus autores & duces fuisse, tot eorum appatitiones in veteri & novo Testamento descriptae ostendunt.

Homines vero Deo servire adducendis aliis hominibus ad veram ejus cognitionem, extra controversiam est. Propterea enim ministerium Ecclesiasticum institutum esse quis ignorat

Instrumenta autem quibus Deus ad rem utitur, sunt libri duplicestnempe naturae & gratiae,

Liber naturae est geminus, internus & externiis. Liber naturae internus est conscientia nostra. Omnium enim hominum mentibus notitia Dei naturaliter est inscripta: quoniam id quod de Deo cognosci potest, manifestum est in ipsis: Deus enim eis manifestum fecit, ut Paulus ait Rom. 1. v. 19. Ac proinde unumquemque conscientia sua propria docet & convincit esse Deum, & esse sapientem, bonum, justum, beneficium, potentem, amantem boni, vindicem scelerum:

Liber naturae externus est fabrica mundi exhibens Dei opera in hatura, cujusmodi sunt coelum, terra, mare, & omnia quae in eis sunt, & fiunt, sive secundum sive praeter ordinarium naturae cursum, in quibus homines veluti legunt & ex quibus colligunt esse Deum & qualis sit, ut Paulus itidem docet Rom. 1. vers. 20. Ipsius enim invisibilia, jam inde a condito mundo ex iis quae fecit mente perpensa pervidentur, aeterna videlicet ejus tum potentia tum diuvinitas: ad hoc ut sint inexcusabiles. Et David Psalm 8. & 19. & exempla docent, Daniel. 2. 47. Deinde respondens rex Danieli dixit, ex veritate est, quod Deus vester est Deus deorum, & Dominus regum, ac revelans arcana: quum botueris revelare arcanum hoo: Et cap. 6. 27, 28. Ame proponitus decretum, ut in toto dominatu regni mei tremant & timeant omnes. a conspectu Dei Danielis: quia ipse est Deus vivens & stabilis in secula, & regnum ejus incorruptum, ac dominatus ejus ad finem usque Liberat, & cripit, facitque signa ac miracula in coelo & in terra, qui liberavit Danielem a leonibus. Quo etiam pertinent beneficia & judicia quibus homines perducuntur ad Deum agnoscendum, ut ostendit exemplum Nebucadnezaris Magni Daniel. 4. vers. 25, 26. & cap. 5. v. 21

Liber gratiae est itidem duplex, internus & externus. Liber gratiae internus, est Scriptura non atramento sed Spiritu? Dei vivi in carneis tabulis cordis inscripta, Jer. 3 1. v. 33, 34. Indam legem meam menti eorum, & cordi eorum inscribum eam; & ero ei Deus & ipsi erunt mihi populus, &c. 2. Gorinth. 3. v. 3. Dum manifecum sit vos esse epistolam Christi subministratam a nobis, inscriptam non atramento, sed Spiritu Dei vivi: non in tabulis lapideis, sed incarneis tabulis cordis, Hebr. 8. 10, 11. Quamobrem hoc est pactum, quod paciscar domui Israelis post dies illos, dicit Dominus, Indam leges meas menti eorum, &c. Et cap. 10.16. Hoc est pactum quod pangam cum eis post dies illos, &c.

Liber gratiae externus, est Scriptura Prophetica & Apostolica continens Legem & Evangelium: Vera Dei cognitio nobis semper & ubique cordi esse debet. I. Quia a Deo praecipitur, Proverb. 3. 6. In omnibus viis tuis recognosce eum.

II. Quia utilitatem eximiam adfext: Nam qui Deum in omnibus viis suis agnoscit, ei Deus ubique adest, ejusque itinera ditigit Proverb.6.

III. Quia de ea nobis gloriandum, Jerem. 9. 24. IV. Quia magis Deo placet quam sacrificia, Hosc. 6. 6. Distinctiones cognitionis Dei sunt aliquot, Cognitio Dei est duplex, nimirum, Dei Creatoris, & Dei Redetoris. Cognitio Dei Creatoris, est qua intelligimus, & in omnibus negociis nostris & rebus prosperis atque adversis attente, & per fidem consideramus, Deum sapientia sua creasse omnia, & eadem sapientia nunc instituere omnia, sua nos potentia fulcire, providentia regeret bonitate fovere, omnique benedictionum genere prosequi, Jesa. 40. 26, 28.

Cognitio Dei Redemtoris, est qua scimus nos esse a Deo Patre per Christum redemtos a peccato, potestate diaboli & morte aeternae ob. 19. 25. Haec naturalis non est, sed tantum patefacta, Matth. 16. versic. 17.

Hujus pars est cognitio Christi, quae duplex est: alia corporalis, alis spiritualis

Corporalis cognitio Christi, est qua Christus in carne manifesta. tus, visus est & cognitus olim, & rursus post gloriosum adventum ad universale judicium vivorum & mortuorum videbitur cognoscetur. que oculis corporeis, 2. Cor. 5.16. Johan. 19. 37. Luc. 21. 27.

Ista communis est electis & reprobis & neminem per se salvat, Luc. 2. 26, 30. Joh. 20. v. 29. Johannis. 7. 28.

Hanc expetiverunt multi Prophetae, justi & Reges, sed non sunt consequuti, Matth. 13. 17. Luc. 10. 24.

Hac Christum in carne exhibitum non omnes electi tunc viventes in terris cognoverunt: imo ad tempus etiam Johannes Baptistanon cognoverat, donec signo divinitus dato cognosceret, Johan. 1. v. 51, 32, 33.

Corporalis cognitionis carentia in hac vita nemini electorum obest; sicut non oberat Johanni Baptistae, quum nondum Christum nosset de facie: & nunc non amplius novimus Christum secundum carnem, 2. Cor. 5. v. 16

Spiritualis cognitio Christi, est qua Christus ab electis ad vitam aeternam visus oculis animi cognoscitur in Spiritu ad vitam aeternam. Hac sancti Patres in veteri Testamento cognoverunt Christum ex promissionibus de semine illo benedicto Genes. 3. v. 15. & cap. ex sa crificiis & expiationibus & aliis typis. Hac Abraham cognovit Christum, Johan. 8. 56. de hac dicitur Jes 53. 11. Exemtum molestia seipsum videns satiabitur, cognitione sujustificabit justus servus meus multos; quorum iniquitates ipse bajuaverit, Et Johan. 20. v. 29. Beati qui non viderunt, & crediderunt.

Quod de fidelibus veteris Testamenti diximus, illos cognovissie Christum, ei non repugnant loca Johan. 1. v. 18. Matth. 13. v. 16. & Luc. 10. 23. 1. Pet. 1. 10, 11, 22. Spiritualis cognitio Christi est a nobiserio appetenda, & augenda & custodienda. I. Quia nos justificat,

pud Deum, Jesa. 53 Haec in reprobos non cadit, Johan. 8. v. 19. Rursus cognitio Dei quae in homines cadit vel perfecta est, vel imperfecta

Perfecta cognitio Dei, est qua homines in coelo consummati Deum illustri mentis intuitu cognoscunt, totam & integram utpote simplicissimam Dei naturam & majestatem, sed non totaliter, hoc est, infinite, verum eatenus tantum intelligentes, quatenus ipse se illis revelat, & quantum ad conformitatem rationalis creaturae satis est. Infiniti enim cognitionem perfectam & totalem non nisi infinitus intellectus capit.

Imperfecta cognitio Dei, est qua homines in hac vita Deum cognoscunt, minus quam ex creationis beneficio poterant, ac propterea exmandato divino debebant. Estque duplex, naturalis & patefacta.

Naturalis cagnitio, est quae ex principiis natura notis & considera tione operum Dei in rerum natura percipitur.

Patefacta cognitio Dei, est quae ex doctrina Prophetarum & Apostolorum hausta est

Parefacta cognitio Dei duplex est: Spiritualis, vel literalis Spiritualis cognitio Dei, est notitia de Deo in mentibus a Spiritu 8S. secundum verbum & per verbum Dei accensa, vera, viva, efficax, salutaris, efficiens in voluntate & corde inclinationem & studium ea magis magisque cognoscendi, credendi & faciendi, quae Deus in verbo suo cognoscere, credere & facere jubet,

iteralis cognitio Dei, est notitia de Deo sive ex creatione retenta. sive deinceps a Spiritu Sancto per verbum Dei effecta in mentibus quam non comitatur studium ad eam se conformandi. De qua dicitur I. Corinth. 8. v. 1. Cognitio inflat

Utraque, nimirum tum spiritualis tum literalis cognitio Dei vemediata est, vel immediate

Mediata, est quae sit a Spiritu Sancto per media ordinaria, nimirum per praedicationem doctrinae coelestis auditam, lectam & studiose meditatam, cui Deus de se testimonia naturalia adjungit, quae electorum fidem confirmant, reproborum autem impietatem coarguunt.

Immediata, est quae a Spiritu S. sine mediis ordinariis per immediatam illuminationem accenditur.

Mediata cognitio Dei est ordinaria & a Deo praescripta ac proina de consectanda: immediata autem est extraordinaria, quam a Deo postulare aut exspectare non debemus, nisi hanc ultro nobis offera& testimoniis certis confirmet

Rursus cognitio Dei vel innata est, vel acquisita, vel infusa. Innata cognitio Dei, est quam nobis insitam habemus natura Acquisita cognitio Dei, est q habemus ex institutione & disciplina; Compatatur auscultatione verbi accepti in corde bono, continua. tione attentionis quum non sit satis semel bene coepisse, amore intelligentiae, invocationo Dei & sedula indefessaque scrutatione, Prover. 2. v. 1. & sequentibus.

Infusa cognitio Dei, est quam obtinemus ex singulari gratia Spiritus Sancti, qui eam in nobis creat.

Iterum cognitio Dei vel generalis est, vel specialis. Generalis cognitio Dei, est qua cuncti mortales, qui non omninomente capti & destituti sunt; Deum aliquem esse intelligunt, naturali quadam relicta nobis luce, fideoque sunt inexcusabiles. Ro. 1. v. 16. το γνωστὸν το δες

Specialis cognitio Dei, est quae tantum vere fidelium hominum propria est & peculiaris, & ex solo ipsius verbo habetur ut cognoscamus quis sit verus ille Deus, & quod in una eademque essentia divina sintres personae, Pater, Filius & Spiritus Sanctus, quod Deus Pater nolegerit in Christo, redemerit per eum & sanctificet per Spiritum Sa & certo servaturus sit & vita aeterna donaturus. Psalm. 76. versic. 2. Haec proprie Agnitio Dei dicitur. Differunt enim cognitio & agnitio Dei: illa communis est etiam reprobis, haec propria electorum & vere fidelium. Nominatur lux vitae Johan. 8. v. 13:

Hac speciali cognitione novimus, quae nos jubet Evangelium d nobis ipsis credere: proinde de iis certi sumus, non eo quidem notitiae & certitudinis genere, quo solus Deus novit qui sunt sui, notitia & certitudine scientiae; sed notitia & certitudine fidei, quae verbo Dei nititur?

Cognitionem Dei nos habere constat inde tanquam ex signo certissimo, si praecepta Dei observemus. 1. Johan. 2. 3. 4.

Opposita est ipsi ignorantia Dei privativa, quae est non scire deDeo illa quae scire quisque debet: & praesumta notitia Dei.

Ignorantia enim est duplex, negativa & privativa. Ignorantia negativa, est cum quis nescit ea, quae per naturam scire non potest & ex officio non debet: Qualis est etiam in bonis Angelis, qui innumera ignorant quae Deus scit, qui solus est omniscius Qualis erat primorum parentum in statu integritatis, qualis itemerit omnium regeneratorum post hanc vitam, quia non erunt omniscii: Qualis est etiam Christi secundum humanitatem, secundum quam in statu humiliationis multa ignoraverat. Istam nonnulli nelientiam malunt dici, quam ignorantiam Haec igitur peccatum non est, & agnitioni Dei, de qua jam agimus, non adversatur.

Ignorantia privativa, est quum quis nescit ea quae per naturam scire potest & ex officio debet.

esta peccatum est & cognitioni Dei, qualis a nobis requititur, ad versatur. Ista redarguitur graviter Jes. 40. 21, 22, 23, 24, 25.

Est causa ignorationis eorum quae placeant Deo. Cuicunque enim Deus minus notus est, is etiam minus novit quid Deo placeat.

Est causa calamitatum variarum, Jes. 5. v. 13. Idcirco migrat populus meus, quod expers sit scientiae. Similis est tenebris, Jes. 60. vers. 2. Exemplum in filiis Heli 1. Sam. 2. v. 13:

Praesumta notitia Dei, est quum quis sibi falso persuadet & gloriatur se nosse Deum, quum eum non noverit. Johan. 7. 27.

Disparantur etiam a vera cognitione Dei omnes falsae opiniones. de Deo, quales sunt Gentilium, blasphemorum Judaeorum, haereticorum.

Haec de vera cognitione Dei: sequitur