Caput 30

CAPUT XXX. In quo de Sacrificiis.

ICTUM est superiore capite, post Sacramenta ceremonias TPEcclesiae esse sacrificia, observationes seu ritus & sacra: hoc capite de sacrificiis agemus. Sacrificium vel diuvinitus est praeceptum, vel humano arbitrio introductum

Sacrificium divinitus praeceptum vel typicum est, vel non typicum. Sacrificium typitum, etat ceremonia in Veteri Testamento divinitus instituta, qua res aliqua externa soli vero Deo offerebatur & consecrabatur, ut significarot beneficia a Deo promissa & per Messia exnibenda, ut sacrificium Aberis, Noachi, Abrahami, Israelitatum.

Sacrificia igitur fidelium in veteri Testamento distincta fuerunt a Gentium sacrificiis subjecto, quia fideles soli vero Deo sacrificabant, Exod. 22. 20. & fine, qui erat Christus Mediator inter Deum & homines, ad quem sacrificia omnia ducebant.

Eratque. vel expiatorium, vel euc haristicum, Expiatorium sacrificium, Graece iλασικον, alias piatulare, erat que fideles testificabantur, tot bonis a Deo acceptis, se nil nisi sordes, crimina, peccata rependere posse, quibus mortem meritissimo jure rependendam, effuso animalium sanguine agnoscebant quidem; at eodem subinde effundendo totiesque repetendo & significabant & sib significatum intelligebant, ab alio illis sanguine, Agni nempe imma culati & gratiam & vitam petendam; a vero, unico, aeterno, & perpetuo Ecclesiae propitiatorio, Messiae promissi sacrificio, quod in Cruce perficiendum erat

Ita sacrificium expiatorium in Veteri Testamento erat typus veturae victimae, quae pro peccatis humani generis fuerat mactanda. acrificio igitur expiatorio typico fideles peccata non expiabant Heb. 9 v. 9. & cap. 10. v. 4. & sequentibus, sed magis peccata confitepantur, & se mortis reos fatebantur, qui in locum suum catharmata substituebant ut symbola Christi ipsos Deo reconciliaturi. Ideo Paulus Coloss. 2. v. 14. ritus sacrificiorum vocat chirographum contrarium nobis, id est, testans nos esse peccatores & mortis reos seu obligator ad mortem aeternam, nisi per Christum fieret redemtio. Proinde expiatorium dictum fuit, non proprie, sed metonymice: eo quod signa esset veri & proprii expiatorii sacrificii, quod a Christo deinceps Deo. est oblatum

Eratque vel propitiatorium, vel redimens sacrificium Sacrificium propitiatorium, Graece δαλακτικον, erat in quo tota victima igni imposita comburebatur Deo, & in cineres redigebatur sacerdotibus nihil inde accipientibus: vocatur etiam holocaustum, item holocautoma.

Eratque tum ordinarium, tum extraordinarium. Ordinarium, aliud fuit Iuge sacrificium seu perpetuum, quod perarebatur quotidie duobus agnis, quorum alter mane, alter inter duas vesperas offerebatur, Exod. 29. 38. & sequentibus aliud ex rat statum, quod statis diebus offerebatur: Eratque vel Sibtathinum, quod Sabbatis singulis: vel menstruum, quod in novilumis: vel anniversarium, quod quotannis offerebatur, Levit. 23. Numer. 28. Extraordinarium, erat quod pro incidente vel publica totius pobuli vel privata cujusque fidelis necessitate peragebatur, 1. Sam. 7. v. 8 2. Sam. 24. v. 25.

Sacrificium redimens, Graeceθπιλυτξατικον, erat quo redimebantur. certa quaedam peccata aut reatus.

Erat igitur vel sacrificium pro peccato, vel sacrificium pro reatu. Sacrificium pro peccato, erat sacrificium redimens peccata errore. aut ignorantia commissa, Lev. 4 v. 2, 3, &c.

Sacrificium pro reatu, erat sacrificium redimens delicta ex infirmi tate commissa, Lev. 5. & 7. Vocatur etiam sacrificium pro delicto

Utrumque vel ordinarium fuit in novilumis, festo Paschatis & Pentecostes, Levit. 23. 19. Num. 28. 15. vel extraordinarium alio quovis tempore.

Eucharistica sacrificia, erant quae gratiarum actionis nomine, pro beneficiis Deo offerebantur, Gen. 8. v. 10. Levit. 19. v. 5. Synecdochis ce hostiae pacificorum appellantur.

Eucharistica sacrificia erant libatio, hostia pacificorum, & sacrifi. cium laudis

Libatio, erat sacrificium Eucharisticum, in quo cibi offerebantur. Horum partem capiebat Sacerdos, reliquum cum thure adolebatur. Vocatur etiam munus & sacrificium gratulatorium.

Hostia pacificoram, erat sacrificium, in quo sola pinguedo victimatum incendebatur: reliquum recipiebant i, quorum erant victima

Sacrificium laudis, erat sacrificium, in quo pecudes mactabantur. & libamento immolabantur, ad celebrandas laudes Jehovae debitas

Hec de sacrificiis typicis, quae tantum veteris Testa¬

menti fuerunt. Abillis distingui debent sacrificia seu oblationes zelotypiarum, de quibus Num. 5. quae non ad Leges ceremoniales, sed politicas res ferri debent. Pettinebant enim ad Politicam honestatem, & pacem: non ad cultum Dei immediatum.

In novo Testamento nulla nobis a Deo mandata sunt, nulla a nobis requiruntur externa ac typica sacrificia proprie sic dicta. Sacrificia; enim externa ac typica omnia Chistus suo sacrificio implovit & abrogavit.

Sacrificium ergo verum est Christi secundum naturam humanam; sacrificiorum omnium veritas; propterea etiam sacrificium univoce dicitur, estque verum, proprium & reale & unicum sacrificium propitiatorium, nec in Novo Testamento aliud est sacrificium propitia torium proprie dictum: quodcunque est aliud, eucharisticum est,

Ac proinde licet in Veteri Testamento varia erant sacrificia typica: tamen illis abrogatis & finitis, duplex tanutm in vere Catholica atque Christiana Ecclesia sacrificium ex verbo Dei agnoscimus, unum verum, proprium ac reale sacrificium ελασικον, propitiatorium, quod Christus ipse semel per Spiritum aeternum Deo obtulit, nunquam iterandum, Heb. 9. v. 14. Id unicum est, non specie, sed numero; quia nulla potest esse oblatio Christi propitiatoria, nisi intercedente morte ipsius. Imo nullum sacrificium ἔλαστικον sine mactatione esse potest, & absque sanguinis effusione. Nam ut Paulus docet Heb. 9. v. 22. absque sanguinis effusione nulla sit remissio. Itaque falsa est sacrificii propitia torii in cruentum & incruentum distinctio¬

Christus obtulit sacrificium non typicum, sed reale & significat tum, quippe non typicus, sed significatus Sacerdos exsistens

Alterum sed figurate dictum sacrificium novi Testamenti est eucharisticum, quale & Christus obtulit, & a fidelibus offertur

Sacrificium eucharisticum quod fideles Novi Testamenti Deo offerunt, vel a solis verbi divinm ministris peragitur, vel ab universi fidelibus.

Asolis ministris sacrificatur, tum Evangelium, tum corpus Christimysticum quod est Ecclesia.

De Evangelio ait Paul. Rom. 15. v. 16. εἰς τό σι αι μι λειτξεγον Inσο Xρισοῦ εἰς τά ἔοοη, ερκργονζα το ευαγγελιον γ Oεκm Ad hoc ut sim menister Christi apud Gentes, sacrificans Evangelium Dei. Hinc ORIGENIS in epist. ad Rom. lib. 10. ait: Sacrificale opus est annunciare Evangelium Pura victima cujus Malachias meminit, quaeque est omni loco offerenda est praedicatio Evangelii usquead fine mundi; ait TERTULLIANUS libro contra Judaeos Et CHRPSOSTOMUS in epist. ad Ram homil. vigese nona ait: Ipsum mihi sacerdotium est praedicare & Evangelizare: han iffero oblationem. Ita Paulus & sancti Patres ad Mofaicae Legis ritus & ceremonias intuentes, Evangelii praeconium sacrificii nomine appellarunt: etsi proprie loquendo sacrificium non sit

Quod ad corpus Christi mysticum attinet, sistit & offert illud Deo Sacerdos seu minister verbi Dei, idque in nomine Christi quotidie in precibus quotidianis in publico coetu, tanquam hostiam vivam, sanctam, acceptam Deo, ad testificandam gratitudinem Ecclesiae pro sacrificio illo propitiatorio, quod Christus ipsemet sacrificavit, offerens corpus suum proprium in cruce pro Ecclesiae redemtione

De hujus corporis Christi mystici oblatione loquitur Augustinus tomo quinto, libro viges. sec. de civit. Dei, cap. 10. Gentiles diis suis, & templa adificaverunt, & statuerunt aras, & sacerdotes instituerunt, & sacrificia fecerunt: Nos Christiani autem martyribus nostris non templa, sicut diis, sed memoriis sicut hominibus mortuis, quorum apud Deum vivunt spiritus, fabricamus: nec ibi erigimus altaria, in quibus sacrificemus martyribus, sed uni Deo & martyrum & nostro sacrificium immolamus, ad quod sacrificium sicut homines Dei, qui mundi in ejus confessione vicerunt, suo loco & ordine nominatur: non tamen a sacerdote qui sacrificat, invocantur: Deo quippe non ipsis sacrificat, quavis in memoria sacrificat eorum, quia Dei sacerdos est, non illorum. Ipsum vero sacrificium corpus est Christi quod non offertur ipsis, quia hoc sunt & ipsi Hactenus verba Augustini. Caeterum corpus Christi hoc loco Angustinus non intelligit naturale corpus Christi, quod Christus ex Maria Virgine assumsit: illud enim nemo nisi ipse Christus peSpiritum aeternum Deo offerre potest: nec fictitium illud corpuquod sacerdotes missifici per transsubstantiationem demurmuratis quinque verbis, Hoc est enim corpus meum, se conficere dicunt: nam quod penitus non est, id Deo offerri non potest: Sed mysticum corpus Christi, quod est Ecclesia, hoc corpus Christi, id est, Ecclesiam, ait Augustinus, offerri Deo a Sacerdote. Hoc ostendit contertus apertissime: nam mox negans mattyribus corpus Christi offerri, ratione subjicit, quia hoc, nimirum corpus, sunt & ipsi, hoc est, sunt corporis illius membra. Atqui martyres non sunt ipsum naturale corpus Christi, nec missaticum illud corpus, sed mysticum corpus Christi, quod est Ecclesia

Proinde sacrificium hoc non est propitiatorium, sed gratiarum actorium; Sacerdos enim offert Deo Ecclesiam seu corpus Christi mysticum in sacrificium gratitudinis pro redemtione facta sacrificio. illo Christi propitiatorio

Idque sacrificium offert Sacerdos Deo, non tantum in colebratione S. Coenae, sed quotidie in publicis precibus Ecclesiae

Ita insignis ille Episcopus GREGORIUS NALIANXENUS in oSratione ad plebem, ait: Hostiam vos ipsos obtult.

Sacrificium Eucharisticum quod ab universis fidelibus offertur. Deo, est, tum holocaustum Dominica passionis, tum ipsimet fideles & quicquid boni ex mandato Dei dant, vel faciunt

Holocaustum Dominicae passionis offert quisque pro peccatis suis, ait Augustinus in expositione inchoata epistolae ad Romanos. Quum credimus in Christum ex ipsis reliquiis cogitationis Christus nobuquotidie immolatur, inquit idem Augustinus in Psalm. septuages. quintum

Idque fit, tum in usu Coenae Domini, tum extra ejus usum. Panis enim Eucharistiae & poculum Eucharistiae nominantur Christianorum sacrificia a Just Martyre, Dialogo cum Ttyphone Judaeo, pag. ducentes. prima & ducentei sexages nona, edit. Commel

Offerunt autem fideles holocaustum Dominicae passionis in usu Coenae Domini, non substantiali aut reali modo, non proprie & reaiter, sed per memoriam seu recordationem, per significationem, permysterium, per figuram

Nam in Coena (ut verbis utar Eusebii de demonstratione Evangelica libro primo cap. decimo) Christus caeteris omnibus perfectis admirabilem oblationem & sacrificium singulare Patri suo fecit pro saluEte nostrum omnium, dans nobis memoriam pro sacrificio perpetus effe¬

rendam: & cap. vigesimo: Sacrificium & incendimus memoriam illius sacrificii secundum ea quae ab ipso tradita sunt, mysteria eccebrantes, & gratias Deo pro salute nostra agentes. Ergo nostrum sacrificium est memoria magni iliius sacrificii. Nostrum sacrificium est σui gorin tt κργια, symbolicum sacrificium, ut appellatur a Dionysio Ecclesiasticae Hierarchiae. c.

In isto sacrificio gratiarum actio est & commemorat: o carnis Christi, quam pro nobis obtulit, & sanguinis, quem pro nobis idem Dominus efudit; ait Augustinus de fide ad Petrum Diaconum ca. decimonono. Iterum ait contra Faustum libro viges. cap. vigesimoprimo. Hujus sacrificii caro & sanguis ante adventum Christi per victimas similitus dinum promittebatur: in passione per ipsam veritatem reddebatur: post. ascensum vero Christi per Sacramentum memoriae celebratur. Idem ait de civitate Dei lib. 10. ca. quinto: Quod ab omnib, appellatur sacrificium signum est veri sacrificii. Rursum ait: Vocatur ipsa immolatio, quae sacerdotis manibus fit, Christi passio, mors, crucifixio, non rei veritate, sed significante mysterio: quod ipsum recitatur de Consecrat. distin, sec. caHoc est. (Glossa de consecr. dist. 2. cap. semel.] Christus immolatur. id est, Christi immolatio repraesentatur, & sit memoria passioris. Distin 2. de Consecr. cap. Quum hostia frangitur. (citatur ex August. Quum hostia frangitur, & sanguis in ora fidelium funditur, quid aliud quam Domini corporis in cruce immolatio significatur? Ibide cap. in Christo. In Christo semel oblata est hostia ad salutem sempiternam potens. Quid ergo? Nonne per singulos dies offerimus? sed ad recordationem mortis ejus. Et una est hostia, non multae. Quomodo est una, non multae? Quia simel oblatus est Christus, hoc autem sacrificium EXEMPLUM est illius Et mox ibid. Quod nos facimus, in commemorationem sit ejus quod factum est. Hoc enim facite, ait, in mei commemorationem.

Ergo Eucharistia est sacrificium μνημονικον, in quo corporis & sanguinis Christi symbolis utentes, sacrificium mortemque Christi viva fide grataque memoria celebramus.

Hoc sacrificium Incruentum vocant Patres, quia in eo sanguinis nihil realiter inest, sed totum in memoria & gratiarum actione, & in mystica rerum per symbola repraesentatione versatur: non ut Papiste nugantur, quia sanguinem habet, at sanguinis effusionem non habet

Quum ergo illius unici sacrificii quod Christus cum sanguinis sui ffusione obtulit, in hoc sacramento memoriam renovamus, illud ipsum sacrificium offerimus, sed incruentum, quia non jam Christi sanguinem reipsa fundimus, sed illud cruentum sacrificium gratis animis celebramus: Sic ut ista αυαημακτος δυσιlα, nihil sit aliud quam δοζολογlα

Sic intelligendum docet AUGUSTINUS epist. viges. tertia: Sape ita loquimur, ut Paschate propinquante dicamus, crastinam vel perendinam Domini passionem: quum ille ante tam multos annos passus sit, ne omnino nisi semel illa passio facta sit. Nempe ipso die Dominico dicimus Hodie Dominus resurrexit; quum ex quo resurrexit, tot anni trasierint Cur nemo tam ineptus est, ut nos ita loquentes arguat esse mentitos, nisi quia istos dies secundum illorum quibus haec gesta sunt similitudinem nuncupamus, ut dicatar ipse dies, qui non est ipse, sed reuolutione tempois similis ejus: & dicatur illo die fieri, propter sacramenti celebratio: nem, quod non illo die, sed iam olim factum est? Nonne semel immolatus est Christus in semetipso? Et tamen in Sacramento, non tantum per omnes Paschae solennitates, sed etiam omni die populis immolatur. Nec Autique mentitur, qui interrogatus, eum responderit immolari. Si enim Sacramenta quandam similitudinem earum rerum, quarum Sacrame. ta sunt, non haberent, omnino Sacramenta non essent. Ex hac autem sit militudine plerunque etiam ipsarum rerum nomina accipiunt.

Ergo Christus in Sacramento immolatur symbolice & mystice: non proprie ac reipsi

Hoc symbolicum, hoc mysticum sacrificium Eusebius vocat In cruentum, & rationabile sacrificium. Hoc CInquit Irenaeus) est NoviTestamenti sacrificium: hoc sfacrificium Ecclesia ab Apostolis accepit, Ipostoli a Christo, qui nova fecit omnia. Hoc sacrificium offertur in usu Coenae Dominicae, non a solis ministris verbi, sed ab omnibus fidelib. Coena Domini utentibus. Eise enim administratio Coenae Dominicae ad solos Ministros verbi pertinet; tamen spiritualis illius sacrificii oblatio atque immolatio est cuiusque pii & fidelis hominis Hoc est quod Chrysost. inquit in sec ad Cor. homil. dec. oct. Inmysteriis nihil differt sacerdos a subdito. Quoc clarius explicat Ambres. in pri.ad Cor. cap. undec. Invicem exspectate, ut multorum oblatio simul celebretur.

Extra Coenae Domnica usum Christus etiam nobis immolatur: tum in baptismo, tum in fideli auscultatione & meditatione Evange:it.

Holocaustum Domin tum pro unoquoque offertur quodammo doquum eius nomine baptuando signatur, habet Augustinus in exposi. tione inchoata ad Rom. pag. octingentes. quadrages. secunda: Et rursus ibid. Non rdinquitur sacrificium propeccatis, id est, non potest denuo baptizari. Atque hoc est quod Chrysostomus ait in epistos ad Hebr. homil. decinalexta: Baptisma Christi, sanguis Christi est Similiter Ambrosius le poenit. libro secundo, cap secundo: In baptismo crucifigimus in nibis Filium Dei.

De auscultatione & meditatione Euangelii. ait Hieronymus in Ps. Dcentes. quadrages sepomum: Quum audimus sermonem Domini, caro Christi, & sanguis aus in auribus nostris funditur: Ausculatio & meditato Euangelii cum fide conjuncta esse debet, de qua ait Augustinus quaestion. Evangel. libro secundo: Tunc unicuit que Christus occiditur, quum credit occisum. Hieronymus sic habet acDamasum: semper Christus credentibus immolatur.

Tantum le holocausto Dominicae passionis. Ipsi vero fideles, & quicquid est in ipsis, aut proficiscitur ab ipsiDEO gratum sacrficium μεταφορικως dicitur & in Scriptura, & in Patribus orthodoxit.

De fidelibus ipsisdicitur Rom. 12. 1. Adhortor vos, fratres, per miserationes Dei, ut sistitis corpora vestra, hostiam vivam, sanctam, acceptam Deo, rationalem illum cultum vestrum.

De eo quod est in fi delibus, ut ab ipsis proficiscitur Deo gratum dicitur Hebr. 13. v. 15.16. Per ipsum assidue efferamus Deo sacrificium laudis, id est, fructum labiorum celebrantium nomini eius. Beneficentis vero & communicitionis ne obliviscimini: talibus enim victimis delectatur Deus. Psl. 50. 14. Sacrifica Deo laudem, & redde Excelso vota tua. 51. 19. Sccrificia Dei sunt spiritus fractus; animum fractum & contritum o Deus, non spernis. Paulus Philipp. 2. 17. meminit hostiae sacrificiique fidei: & cap. 4. 18. beneficentiam quam a Philippensibus. in summa rerum inopia fuerat sublevatus, appellat odorem bonae fragrantiae hostiam Deo acceptam ac gratam. 1. Petr. 2. v. 5. dicitur, Ips. quoque veluti viri lapides aedificati, fiatis domus spiritualis, sacerdotium sanctum ad offerendum spirituales hostias acceptas Deo per Christum, Iesum.

Hoc sacrificium Laudis appellant orthodoxi Patres itidem ἀναί¬ μκκιον δυσίαν, incruentam victimam: velut ATHENAGORAS in Legatione pro Christianis ad Imperatores Antoninum & Commodum, ait: Opifex ille & pater universorum, non sanguine eget, non nidore, non floribus, & suffimentis fragrantibus, quum ipse sit odor long suavissimus, quum nulla re indigeat, nihil extra se desideret: Imo maximum hoc sacrificium ducit, si cognoscamus qualis ille sit tantus qui caelos extendit, & conglobavit, qui terram centri instar constabilivit. qui aquas in mare derivatas congessit, lucem a tenebris discrenit, atherem stellis ornauit, & omne genus fruticis e terra produxit, qui animalia creavit & homine finxit. Haec cum cogitamus & animo complecti mur, Deum opificem, conservantem, & gubernantem arte ac scienti. res universas, manusque ad eum puras attollimus, quanam amplius hecatombe, quo magnificentiore sacrificio indiget? Et mox, Deposcit ille sibi victimam incruentam, & animum rationis compotem sibi offerri.

EUSEBIUS libr. secundo Demonstrat. habet: Offerant illi λ eτκας κι αναμας δυσιας, rationales & incruentas hostias.

CYRILLUS ad Reginas, vocat incruenta sacrificia preces, atque Angelorum, beatorumque spirituum, Dei nomen continuis laudibus celeprantium diuinissimas cantilenas. OECUMENIUS in cap. duodec. Hebr. ait: ἀνανμακιας θυσίας τς διαχιλίαν, incruentas victimas quae offeruntur libiis.

JUSTINVSMARTXR, Dial. cum Ttyph. Judaeo, pag. ducentes septuages edit. Commelin,. affirmat, supplicationes & graciarum actiones, quae a dignis peraguntur, solas perfectas esse; & Deo charas victimas.

CLEMENSALEXANPRINVS libro sept. Siromatum, pag. trecentes. quarta, ait: και γυ ἐτυη δυτια τς εκκλησίας, σαα λτο ταν, εγίαον ψυχων αν κυμαος, εκμαλθπλομιης αμα της εγυσιαη οοης δια¬ γοιας ἀπατης τῳ Θεο

Si Christiana nostra sacrificia in Euangelio praecepta, quainqui dem spiritu tota fiunt atque a mente ipsa proficiscuntur, incri as dici solent a Patrilius

CXPRIANUS ait de Unctione Chrismatis: Giines qui a Chri¬ sti nomine dicuntur Christiani, offerunt Deo quotidianum sacrificium ordinati a Deo sanctimoniae sacerdotes.

Tantum de sacrificiis diuvinitus praeceptis: Sacrificia humano arbitrio introducta, sunt quaecunque idolatrae abse Dei mandato, & contra verbum Dei invexerunt caque duplicia sunt: alia idolis seu falsis diis aut potius daemoniis oblata: alia vero quidem Deo sed ab ipso non requisita

Idolis seu falsis diis aut potius daemoniis oblata sacrificia adeo offendunt Deum, ut sacrificantes idolis perdi jubeat instar anathematis, Exod. 22. 20.

Suntque duplicia, cruenta & incruenta. Cruenta rursus duplicia, θηριοουτίαι & αυυρωποδυσίσque Θκριοουσίαι, sunt sacrificia pecorum: Nam Gentiles diis suis hecatombas & chiliombas, imo integros ovium greges, integra boum armenta jugulabant, ut refert Theodoretus sermone septimo de curatione Graecarum affectionum. Centum nonnunquam pingues boves una die immolarunt:

Aνδρωπονυσίιι, sunt humanae hostiae: de quibus vide Commenarium nostrum in caput sedecimum Ezechielis

Incruenta sacrificia idololatrarum erant caetera omnia praeter pecunias, & humanis hostias. Ita sacrificia, quae olim fiebant Fidet & Termino, αυαjμακζα id est, incruenta dicebantur, quod suffitibus dun taxat quibusdam, atque odoribus perficerentur cruore nullo imbuerentur. Sic fuit de sacrificiis quae contra verbum Dei oblata fuerunt

idolis seu falsis diis aut potius demoniis. Sacrificium quod quidem vero Deo in speciem offertur, sed ab eo non requiritur, est Missa Papistica, quam paterculi Tridentini fingunt,. esse proprium, verum & reale sacrificium propitiatorium, in quo mortalis & plane miser homo audet gloriari se immortalem Dei Filium Patri offerre

MISSAM autem non esse sacrificiam propitiatorium pro peccatis, fert animus confirmare

At ne quis perperam sententiam nostram accipiat, principio terminos theorematis istius declarabimus: deinde argumenta confirmationis nostrae subjungemus.

MISSAE nomine non intelligitur a nobis Coena Domini, sed actio illa apud Papistas Missa dicta, quam Sacerdos Missaticus vestitu fere Comico indutus, rasus vertice, variis gestibus ac motibus corporis celebrat histrionis instat

Sacrificium autem propitiatorium intelligitur, non quod sit tantum commemoratio facrificii Christi in cruce peracti, sed quod sit verum, reale & proprium sacrificium propitiatorium, quo ira Dei placetur, per quod misericordiam consequamur & gratiam inveniamus in auxilio opportuno, cujus oblatione placatus Dominus, gratiam & donum poenitentiae concedens, crimina & peccata, etiam ingentia dimittat, ut loquitur Concilium Tridentinum Sess. 6. in Canonibus & c. 2.

Terminis declaratis sequuntur argumenta, quibus evincitur Missam sacrificium propitiatorium pro peccatis non esse: quorum primum hoc est:

Quicquid est sacrificium expiatorium pro peccatis, exstat in SacraScriptura Canonica. Missa Papistica nusquam exstat in Sacra Scriptura Canonica: Ergo, &c.

Maitor propositio est certissima: nam Omnis legitimus cultus Dei exstat in Sacra Scriptura: quia Deus dicit Jesa. 29. v. 23. Matth. 15. v. 9. Frustra me colunt docentes doctrinas quae sunt mandata hominum. Omne verum sacrificium propitiatorium est legitimus cultus Dei: Ergo, &c.

Assumtio itidem verissima est: nam nec in Veteri, nec in Nove Testamento Missa exstat; sive rem ipsam spectes sive nomen. Vol. vant & evolvant Papani omnia scripta Prophetica & Apostolica, & ferant ex illis ἐνσασιν, si possunt.

Secundum argumentum. Quicquid adversatur Sacrae Scripturae, id non est sacrificium propeccatis: Missa Papistica adversatur Sacrae Sctipturae: Ergo, &c.

Minor est vera: quia Sacra Scriptura docet Hebr. 9. versic. 28. quod Christus semel oblatus sit, ut auferret multorum peccata. Et cap. 10. vers. 8. Quod nos sanctificati simus per oblationem corporis IesuChristi semet. Et vers. 14. quod Christus unica oblatione conservaveit in perpetuum eos qui sanctificantur. At in Missa Papistica offertur Christus seu corpus Christi, ut dicunt Pontificii, offertur toties, quoties Missa celebratur & celebrabitur, hoc est, innumerabilibus vicibus, nimirum quotidie, idque non semel, sed saepius, etiam in eodem templo.

Tertium argumentum. Quicquid post Apostolos a Pontificibus Romanis demum ex cogitatum & inventum est, id sacrificium propitiatorium pro peccatis esse non potest: Missa post Apostolos a Pontificibus Romanis demu excogitata & inventa est: Ergo, &c.

Minor est verissima: nam tempore Apostolorum & aliquot seculis post in ficclesia Novi Testamenti nec Canna Misse fuit, nec Ceremoniae quae in iMiissarum solemnibus usurpantur, nec inmnitus aliarum rerum apparatus, sine quo missam vel vitio: a nuce non emislent: non fuerunt instructa altaria; non rasi Sicerdites, non vestes. missuticae, ex quibus praecipuae sunt, humetale, alba, cingulum, stola, manipula, calula: non aliae res, ut aqua benedicta, caudelubra, lucernae, ampullae, thuribula, thyimiamata, oscula imagines, cruc.S & catopanae; nullum istarum rerum vestigium habucrunt Ecclesiae Apostolicae. Quin Missae Pontificiae partes longo temporis tractu A paulatim consarcinatae & a pluribus consutae, hoc quod nunc vide mus superstitionis corpus efformarunt. Caelestinus Missae introitum dedit: Gregorius longo post intervallo, Ryrie eleison. In celebratione Sixtus I. mandasse dicitur, ut Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth cantaretur. Gloria in excelsis Deo, a Thelesphoro additum est: Collationes a Gelasio: Epistolae & Evangelii recitatio ad Hieronynum refertur: Alleluja ex Jerosolymitanae Ecclesiae consuetudine fluxit Symbolum Nycenum ab incerto autore in Missam intrusum: commemorationem mortuorum Pelagius primus introduxit: preces ad mortuos Innocentius III nam cum primo pro Leone Papa orare isti soliti essent, instituit ille, ut Leo deinceps invocare. tur. Decret. Gregor. lib. 3. tit. 41. de celebratione Missarum cap. 6. Osculum patis in Missa Innocentium primum autorem habuisse fertur. Volater. lib. 22. & Platin, in Sixto I. Sergius instituit ut caneretur Agnus Dei. Thus a Leone III. additum fuit pars illa Canonis qui pridie quam pateretur, usque ad hanc clausulam, Hoc est corpus meum, Ad Alexandrum I. Gradualia autem, & pars Te igitur, &c. ad Gelasium refertur. Quod aqua vino admixta fuerit, primus Alexander I. invenit. Verba illa; Orate pro me fratres; &c. item ista, Sacrum Sacrificium, immaculatam hostiam a Leone I. ad Canonem addita dicuntur. Antiphonas & Psalmodias in Missa ordinasse, offertoriumque invenisse & tres postulationes fertur Gregorius primus Transsubstantiatio & tintinnabula cum lumine Innocentio IIl. tribuuntur. Elevationem panis & ejusdem adorationem Honorius instituit. c. sane cum. Decret. Gregor. lib. 3. Tit. 41. de celeb. Miss. Ista omnia non tantum novitatem sapiunt, sed etiam corruptos Ethnicorum & Judaeorum mores. Consecrationes enim, & aquam lustralem & incensum, & lotionem manuum & vestium mirificam distinctionem, & lumen, & reliquas ceremonias partim a Judaeis, par tim ab Ethnicis mutuati sunt. Polyd. Virg. de inventoribus rerum. lib. 5. cap. 10. Nec ista, nec partes Missae a Christo, aut Apostolis, aut Patribus habuerunt.

Quartum argumentum. Quicquid intolerabili blasphemia ac contumelia Christum afficit, id nequaquam est Sacrificium propitiatorium pro peccatis. Missa intolerabili blasphemia ac contumelia Christum afficit: Ergo, &c.

Minoris probatio: Quicquid Christo hunc honorem detrahit, quod ipse sit unicus & perpetuus Sacerdos, qui Sacrificium propitia rorium pro nostris peccatis Deo obtulit, quique Sacerdotibus, Vicariis & Successoribus nullis egeat; id certe intolerabili blasphemiae ac contumelia Christum afficit:

Missa Christo hunc honorem detrahit, &c. Quia quot sunt missafores, tot Sacerdotes in Papatu habentur & dicuntur, qui Sacrificium propitiatorium pro peccatis offerant, & g¬

Quintum argumentum. Quicquid crucem Christi evertit & destruit, idi nequaquam est sacrificium propitiatorium pro peccatis: Missa crucem Christi evertit & destruit: Ergo, &c.

Assumtionis probatio. Quicquid post Christum in cruce oblatum, altate aliud erigit, & habet in quo sacrificium pro peccato offeratur, id crucem Christi evertit & destruit.

Missa post Christum in cruce oblatum, altare aliud erigit & habet, in quo sacrificium pro peccato offeratur: Ergo, &c.

Sextum argumentum. Quicquid arguit sacrificium a Christo peractum insufficientiae & infirmitatis, id neutiquam est sacrificium propitiatorium: Missa arguit sacrificium a Christo peractum insufficientiae & infirmitatis Ergo, &c. Minoris probatio: quia Quicquid post sacrificium a Christo peractum, pro sacrificio propitiatorio habetur; id arguit sacrificium Christi insufficientiae & infirmitatis. Quemadmodum sacrificia propitiatoria veteris testamenti insufficientia & infirma erant quia post illa quotannis alia adhuc requirebantur.

At Missa post sacrificium a Christo peractum, pro sacrificio propitiatorio habetur: quasi sacrificium a Christo peractum non esset sufficiens, aut quasi esset infirmum ad expianda omnia omnium temporum peccata: Ergo, &c.

Septimum argumentum. In omni sacrificio propitiatorio, sanguinis effusio necessario requititur: At in Missa nulla sit sanguinis effusio: Ergo, &c

Propositionis probatio: quia absque sanguinis effusione non fil remissio. Hebr. 9. v. 22.

Octavum argumentum. Quicquid fructum mortis Christi nobis praeripit, id nequaquam est sacrificium propitiatorium: Missa fructum mortis Christi nobis praeripit: Ergo, &c. Assumtionis probatio Quicquid remissionem peccatorum alibi quaerere docet, quam in sola morte Christi, id profecto fructum mortis Christi nobis praeripit: Missa remissionem peccatorum alibi quaerere docet, quam in sola mortie Christi: sicut Canon Missae dicit: Offerimus tibi hoc sacrisitium pro redemtione animarum, pro spe salutis & incolumitatis: Et tam dem Canon ita concluditur: Hoc sacrificium quod obtuli, sit tibiacceptahile; mihique & omnibus, pro quibus illud obiuli, sit te miserante propitiabile; Ergo, &c. Nonum argumentum. Quicquid coenam Domini abolet, id nequaquam est sacrificium propitiatorium: Missa Papistica coenam Domini abolet: Ergo, &c.

Assumtionis probationes. I. Quicquid formam coenae Dominicae perimit, id eam abolet: Missa Papistica formam Coenae Dominicae perimit. Nam in Coena Domini jubentur omnes fideles edere panem Domini & bibere ex poculo Domini: at hoc in Missa non fit, in qua prae ter sacrificulum caeteri fideles nec edunt nec bibunt. In CoenaDomini sunt signa visibilia invisibilis gratiae: at in Missa, posita, transsubstantiatione quae est anima Missae, tolluntur & signa per mutationem substantialem, tolluntur res signatae per detractionem qualitatum & proprietatum essentialium: tellitur αυαλογία signorum & rerum significatarum, per negationem facultatis nutriendi, tum sola accidentia non nutriant. In Coena Christus seipsum nobis offert: at in Missa sacrificulus Christum Patri offert.

II. Quicquid finem Coenae Dominicae tollit, id Coenam Domini abolet.

Missa finem Coenae Dominicae tollit: Nam Coena Domini fidelibus significat & obsignat, remissionem peccatorum nobis esse partam unico sacrificio Christi in cruce oplato: at Missa longi aliam cantilenam canit, Christum oportere quotidie sacrificari ut aliquid nobis commodet. Coena Domni est vinculum communionis sanctorum: at Missa hanc communionem dissolvit, & quasi excommunicat fideles, solo sacrificulovictimam suam devorant

Ex his concluditur, Missam sacrificium propitiatorium pro peccatis non esse.

Quae ab adversariis veritatis in contrarium afferuntur, eorum confutationem vide in Antonii Sadeelis scripus in libris de Euchacistia editis a Philipdo Mornavo Plessiaci donino & aliis.

Consectarium. Proinde fideles non possunt bonam conscientia interesse Missa aliisque ritibus idololatricis

OEJICIUNT Nicodemitae & Libertini I. Quae a Christo ortum habent, iis fideles bona conscientia adesse possunt.

At Missa a Christo ortum habet: Ergo, &c. Minor probatur; quia constat verbis & cerenoniis a Deo profectis: RESP. Primo, Major limitanda est. Quae a Christo ortum habent: scilicet, si illo modo & fine peragantur quo Chistus jussit, iis fideles. bona conscientia adesse possunt. Deinde Mnor negatur. Probationis si ad Syllogismi formam revocetur, mapr propositio itidem est limitanda: Quicquid constat verbis & cerenoniis a Christo profectis, nimirum tantum, & quidem si ea forma, eoque fine adhibeantur, qui verbo Dei est congruens; id ortum a Christo habet. Sed Missam constare verbis & ceremoniis tantum: Christo profectis eaque ea forma, & eo fine adhiberi, qui verbo Dei sit consentaneus. negatur. Nam Missa est cultus idololatricus, qui veluti Samarita. nismus ex diversis verbis & ceremoniis divinis & humanis, piis & impiis est conflatus

II. Si missae aliisque ritibus Papisticis non licet interesse, tum amitti oportet opes, dignitates, gratiam & favorem Magistiatus, benevolentiam paurimorum hominum, libertatem patriam & alia huius vitae. commoda, & conjicere se & uxorem liberosque in difficaltates, pericula. paupertatem, &c. At hoc posterius est inhumanum & durum: Ergo & illud: RESP. Est quidem durum, fateor, sed haclege Christiani sumus, ut Christum omnibus rebus anteponamus, nos ipsos abnegemus, &c.

II. Qui animo non approbant Missam, sed corpore dantaxat adsum. & externis gestibus Papistis illudunt, ii possunt bona conscientia intersse Misse. At nos animo non approbamus Missam, &c. Ergo RESP. Major negatur, quia externae actiones sunt species quaedam confessionis: & ut linguae non licet in religione ab animo discrepare, ita nec externis gestibus. Tum non est vera fides, quae actiones sibi consentientes non edit.

Instant: At rectam in corde sententiam retinemus. RESP. Hoc non est rectam in corde sententiam retinere, quando corpus idolis & diabolo prostituitur. Paulus ait, corpora nostra esse membra Christi, non igitur meretrici aptanda. Replicant. Paulus id scripsit de scortatione corporali. RESP. At ἀναλογως pertinent ad idololatriam quae est scortatio spiritualis

Instant rursus. Nos cultum Dei non vitiavimus, imo integrum & incorruptum habere vellemus: Ideo quicquid hic peccatur nobis adscribi non debet. RESP. Nemini alienum peccatum imputatur, nimirum nisi ei communicet: At qui prophanis ritibus intersunt, alie nae impietati communicant. Paulus vero ait: Nolim vos participer esse demoniorum. 1. Cor. 10. 26.

Replicant. Missa non est cum idololatria Ethnica comparanda: nam utut ab instituto Christi nonnihil deviarit, res tamen prophana & idololatrica censeri non debet. RESP. Recte Missa cum idololatria Ethnica comparatur: & a Christi instituto tam procul deviavit, ut cum co nihil fere commune habeat, sed ab eo δις δια πασον dissonet, quod ostendere in promtu esset, per antithesin communionis, oblationis, transsubstantiationis, adorationis panis, linguae ignotae, applicationis ad vivos & defunctos, venerationis imagi num, &c. IV. Naamani Syro concessit Eliseus, ut genu flecteret in aedi idoli Rimmon. 2. Regum cap. 5. vers. 18, 19. Ergo & fideles possunt hona conscientia interesse Missae. RESPONDEO, Negatur antecedens. Deinde illud ex allegato loco probari non potest. siam verba Elisaei sunt tantum dimittentis abeuntem, non autem concedentis postulatum

V. Ex epistola Icremiae in libro Baruchi cap. 6. v. 5. Quum videbi tis turbam ante & post deos Babyloniorum adorantium eos: sed dicit. cogitatione vestra, te oportet adorare Domine. Ergo fideles possunt cultibus idololatricis adesse, dummodo corde suo Deum adorent. RESR Primo liber Baruchi est apocryphus. Secundo in epistola illa non conceditur fidelibus templa idolorum accedere ac sacris idololatricis ad esse: sed monentur illi, cum in Babylonia simulacra citcumgestabum, tur & fideles occursus illorum fortuitos evitare non poterunt, ne ea adorent

VI. Daniel cultui statuae Nebucadnetzaris interfuit, & simul cum aliis procidit:. Ergo, &c. Antecedens probatur: quia Daniel non fuit cisociis conjectus in fornacem. RESP. At non adfuit Daniel: aut si adfuit, non fuit accusatus, eo quod accusationem adversus illum Rex non accepisset utpote quem vehementer adamaret, sic ut eum dominatorem constituerit in tota provincia Babyloniae Dan. 2. 48.

VII. Pautus Act. 21. ceremonias adventu Christi jam abrogatas usurpavit, votum suscipiendo ac se de more Iudaeorum purificando. Ergo licet ritibus tam dia receptis interesse. RESP. Dispar est ratio: Nam ceremoniae legales erant a Deo institutae: nec damnabantur in Evangelii praedicatione tempore δορυυσεως, nisi eo animo retinerentur. quasi in iis posita esset justitia coram Deo: ideo Timotheum citcum cidit Paulus, cum id Ecclesiae aedificatio requireret, nempe ne Judaei infirmi, a Christianismo suscepto abalienarentur. At Missa & alii ritus Papistici non sunt divinitus instituti, & sunt damnati verbo Dei.

IX. Si Missas prorsus aversemur, erimus aliis magno scandalo; co quod existimabunt nos impios & aocus esse, ipsi velut nostro exemplo volent impii & αθεον esse. At non debemus esse aliis scandalo: Ergo, &c.

RESP. Nego connexi consequentiam. Deinde ratio consequentiae addita, est falsa: quia illi non praebent scandalum, qui a Deo prohibita sugiunt, sed qui ea faciunt. Deinde est fallacia accidentis, si exeo quod negligimus Missam, alii praetextum atheismi arripiunt; nam illi non debent opinionem suam sequi, sed causam neglectae Missae sciscitari ut & ipsi erudiantur.

Instant. At est infirmis aliquid concedendum. RESP. In adiaphoris. non autem in iis quae per se mala sunt:

IX. Si Missa aversanda, tum aut fugiendum nobis erit, aut suppli ciis pereundum, sic ut Ecclesiae Evangelicae brevi funditus apud nos sint cessaturae: At hoc non committendum: Ergo nec illud. RESP. Scimus. aut fugiendum, aut suppliciis pereundum. Quin etiam, quod pluria est faciendum. Deum ipsum hoc non latet, cui tamen jubenti parendum est, exitus illi committendus, cujus est Ecclesia. Tum uno affecto supplicio, plures ex sanguine ejus nascentur.

X. Zacharias & Elisabeth parentes Iohannis Baptistae, ipse Ioannes Battista, Simon, Anna, Maria, Iosephus & alii fideles templum Ierosolymitanum adibant, & corruptis Iudaeorum sacris intererant: Ergo & nunc fideles possunt Missis interesse. RESP. Antecedentis postremum. membrum est ambiguum. Nam si de sacrificiis & Sacramentis in telligatur, falsum est: in iis enim Sacerdotes non recesserant a Leg. Dei: Sin de doctrina; conceditur ex parte, nam falsa dogmata Sacerdotes veris miscebant, sed ea fideles non amplectebantur, verum. reprehendebant. At Missa a Deo non est mandata, sed cum verbo Dei pugnati XI. Etsi peccatum est, Missis interesse, leve tamen id est & non ita graviter reprehendendum. Ergo fideles possunt bona conscientia Missis interesse. RESP. Secunda pars antecedentis est falsa: quia nullum peccatum nostro judicio est aestimandum, sed divino. Tum qui in uno praecepto offenderit, factus est omnium reus, Jacob. 2, v. 10.

XII. Quodquis coactus facit, bona conscientia facere judicandus est; Sed fideles alicubi Missae interesse coguntur: Ergo, &c. Assumtio probatur, quia alioquin suarum facultatum damna, famaeve ac vita dispendium incurrerent. RESP. Assumtio distinguitur, quia si qui vio lentia cui resistere nequeunt, trahuntur vel fustibus compelluntur in templa idololatrica ut Missae intersint nolint velint, ut factum superiore seculo quibusdam in locis in Gallia; illi vere dicuntur coactiSed si qui adeunt Missam, ne bona corporalia, vel vitam hanc temporalem amittant: ii non coacte, sed voluntatie id faciunt, quia deiberationem adhibent & scientes volentes Missam adeunt. Bonam igitur conscientiam non retinent.

Hucusque de Sacrificiis: sequitur de observationibus sacris.