Quaestio 1

Irca primum arguitur quod ingenitum non possit dici proprietas patris, Primo sic. sicut solus pater est a nullo & a quo alii, sic solus spiritus sanctus est a quo nullus, & ips est ab aliis. cum ergo hoc non est proprietas spiritus sancti, ergo nec illud patris. Illud autem est patrem esse ingenitum, vt iam patebit, ergo &c.

⁋ Secundo sic. sicut ater est a nullo per generationem, propter quod dicitur ingenitus, sic pater & filius sunt a nullo per spirationem. sed hoc non est proprietas filii & patris communis, ergo nec illud patris solius.

⁋ Tertio sic, quod est aliis commune non est proprietas patris solius. ingenitum est commune essentiae & spiritui sancto, & mundo, & materiae: quia non sunt genita. dicente Ambrosio. iiii. de Trinitate contra haereticos. Spiritus sanctus quia genitus non est, ingenitus secundum vestram sententiam nominandus. & infra. Multa possunt & innumera exempla suppetere de eo quod id quod genitum non sit, dicatur ingenitum. Nam & mundum pleri quod ingenitum esse dixerunt, & materiam rerum omnium. Videant ergo in hoc verbo praerogatiuam quandam potestatis esse posse, nisi forte hoc verbo sibi honorare deum videntur, quomodo philosophi mundum putauerunt esse donandum. & infra. Nihil ergo praeciosum deo in eo sermone qui communis possit esse cum caeteris. De natura vero patris quod sit ingenita, dicit Hil. in principio secundi de Trini. sic. Ex his quae ingenita: in se erant genuit. & in fine de Trinita. sic. Eilius tuus ex te vero deo patrae est deus verus, & a te in naturae tuae ingenitae genitus potestate. Et de spiritu scton Hierony. dicit. Spiritus sanctus pater non est: sed ingenitus. quod autem alteri conuenit, non est, proprium vni. ergo &c.

⁋ Quar to sic. Ambrosius de incarnatione verbi, quid est. A. de trinitate, reprehendit eos qui ingenitum proprium dicunt patri, dicens sic. Quidam dicentibus nobis filium dei qui generatus sit patri qui generauit in aequalem esse non posse. & infra. Putant mutationem fieri quaestionis mutatione sermonis, dicentes: quo modo possunt ingenitus & genitus esse vnius naturae & substantiae: Ergo vt respondeam clementissime imperator, primum omnium ingenitum in scripturis diuinis nusquam inuenio, non legi, non audio. sed non reprehenderet eos in hoc, aut male reprehenderet si esset proprium patri. ergo &c.

⁋ Quinto sic. Augustinus dicit. Cum pater dicitur ingenitus, ostenditur non quid sit, sed quid non sit. sed non esse non est proprietas entis, nec notificat ens, neque ad dignitatem eius pertinet, sicut ad personae di gnitatem in diuinis debet pertinere eius proprietas. ergo &c. Si vero dicatur quod licet non notificat neque ad dignitatem pertinet ratione qua est negatio, pertinet tamen ad dignitatem & notificat ratio ne positiui subtracti: Si illud, ergo aut est substantia patris, aut relatio ad filium & spiritum sanctum quia plura positiua non sunt in eo. Non substantia: quia ipsa est communis tribus personis: & ideo quic quod dignitatis ratione eius est in vna persona, & in aliis. Non ratione relationis: quia dicit Augustinus v. de trinita. Pa ter si filium non generaret, nihil prohibet ipsum dici igenitum, quare & multo fortius etsi non spiraret.

⁋ Vnde ad principale ex eodem arguitur. vi. sic. proprietas propria non potest esse nec esset si non es set id cuius est: nec econuerso: vt homo si non esset risibile: nec econuerso. ingenitum esset etsi non esset pater: & econuerso. dicente Augustino. v. de trinitate. Si filium non generaret, nihil prohiberet ipsum dicere ingenitum sed si filium non generaret non esset pater. ergo &c.

⁋ Septimo arguitur ad idem sic. quando dignitatis est aliquid de vno affirmare, nullius dignitatis est idem remouere. cum er go esse ingenitum ab alio sit proprietas dignitatis in filio, vt infra patebit: ingenitum quod negat esse ge nitum, in nullo potest esse dignitatis: quare nec in patre.

⁋ Octauo sic. priuatio siue negatio non ponit aliquod dignitatis in vno, nisi quia positiuum quod negatur aut priuatur, ponit aliquid indignitatis in alio: vt patet in corruptibili & in incorruptibili, mortali & immortali. sed esse sub alio simpliciter aut per gene rationem aut per spirationem in nullo ponit indignitatem. ergo &c.

⁋ In contrarium est illud quod dicit Hila. A. de triniitate. cap. xv. Est enim vnigenitus deus: neque consortem vnigeniti nomen admittit: sicut non recipit innascibilis in eo quod innascibilis, participem. est ergo vnus ab vno. Vterque itaque vnus & solus est proprietate videlicet in vnoquoque & innascibilitatis & originis. idem autem est ingenitum & innascibile. ergo &c.

⁋ Quin patri sit proprium ingenitum siue innascibile, de hoc nemo dubitare de bet: cum nec de hoc dubitent haeretici, dicente Hila. A. de trinitate cap. v. Inter caetera addiderunt solum se patrem innascibilem cognoscere: tanquam hinc quisquam possit ambigere eum ex quo ille genitus sit per quem omnia sunt, id quod ipse est a nemine consecutum. In ipso enim quo pater dicitur, eius quem genuit auctor ostenditur, id habens nomen quod neque ex alio natum neque ex alio profectum intelligatur, ex quo is qui genitus est substitisse doceatur. lgitur id quid deo proprium est, proprium ei ac secretum relinquamus confitentes aeternae virtutis innascibilem potestatem. Nemini autem dubium esse existimo ob eam causam in confessione dei patris quaedam eius quasi peculiaria & priuata memorari: ne praeter ipsum eorum quisquam particeps relinquatur. De numero autem talium est ingenitum, dicente Ricar. v. de trinitate cap. xv. Proprium est solius personae primae procedere a nulla: pro prium est solius alterius procedere ab vna sola: proprium est solius tertiae procedere a gemina. Sola vna a qua nulla, sola a qua vna sola, sola vna a qua procedit gemina. Adhuc autem cum ingenitum negationem siue priuationem importat, & negatio siue priuatio inquantum huiusmodi ex se nihil omnino aut rei, aut modi, aut dignitatis, aut notificationis ponit, & proprietas modum aliquem in re & dignitatis aliquid ponere debet, etiam dubium nulli esse debet, quin igenitum proprietas nec pris nec alterius debet dici ratione purae negationis: licet aliqui hoc ponunt dicendo quod prima & principia per negationes notificantur: vt punctus dicitur cuius pars non est. Sed manifestum est quod hoc non est verum nisi quia nos simplicium positiuam rationem non possumus attingere, quae sub est negationi, & quam per negationem dare intelligi volumus. Propter quid secundum Dionysium quia de deitate vix capimus aliquid sicut est, in diuinis veriores sunt negationes quam affirmationes. Et sic proculdubio dicendum est in proposito quod ingenitum proprietas patris est non ratione negationis aut priuationis purae, sed potius ratione alicuius positiui substrati: vt ingenitum non im portet negationem extra genus, quae omnino nihil ponit: quam Philosophus tertio metaphysicae appellat absolutionem esse: sed potius importet negationem in genere siue circa aliquod genus entis per quod accedit quoquo modo ad rationem priuationis. iuxta differentiam quam ibidem Philosophus assignat inter negationem & priuationem. Propter quod etiam exprimitur per notam priuatiuam quae est in, licet non sit vera priuatio, vt iam dicetur. Sed tunc de isto positiuo tali negationi substra to quid sit illud, & an ratio dignitatis & notionis consistat in negatione vt habet esse circa tale po sitiuum, an circa ipsum positiuum vt consideratur sub tali negatione, amplior dubitatio est. Et sunt hic quatuor modi ponendi: quorum tres ponunt quod illud positiuum sit aliquod relatiuum ad principiatum quartus vero quod sit aliquid absolutum. Item primi duo ponunt quod ratio dignitatis & notionis consistit in positiuo, vt habet esse sub negatione. Duo vero vltimi ponunt contrarium. Dicunt ergo ali qui quod illud positiuum substratum negationi est fontana deitas qua pater omnium aliorum est principium tanquam subiectum circa quod sit negatio, & quod illud sit ratio principii vniuersalis a quo habet esse omne aliud, & omnis alius, vt sit sensus: pater est ingenitus, idest pater est a quo omnia alia, & omnes alii, qui non est omnino ab alio, vt principium hic intelligatur stare generaliter & ad creaturas & ad diuinas personas. Et sic manifestum est quod soli patri convenit, vt amplius exponetur inferius. Quod non potest stare: quoniam ratio principii vt est ad creaturas, non est nisi rationis tantum relatio vt est in deo: super quam nihil realiter existens in deo, sicut existit omnis notio, fundari potest. Propter quod alii ponunt quod illud positiuum sit ratio principii non vniuersaliter, quia non ad creaturas, sed ad perso nas diuinas tantum, vt sit sensus: pater est ingenitus. i. pater est principium omnium personarum diuinarum quod non est ab alio. & sic manifestum est quod proprie patri convenit. Sed nec hoc potest stare: quia si inge nitum non esset proprietas in patre nisi quia fundatur super rationem principii quo alii sunt ab ipso, ita quod ratio qua est notio existeret in ipso substrato, & non in negatione, cum nihil in diuinis sit proprietas nisi ratione relationis quam importat, vt patet ex praedeterminatis: ingenitum ergo non importaret rela tionem nisi eius in quo fundatur, & sic non esset proprietas distincta ab aliis quae importantur in no mine principii personalis communiter accepti. Propter quod dicunt adhuc alii in parte variando a dicto istorum, videlicet quod ingenitum dicatur notio ratione talis positiui: non quia in illo positiuo constat ratio notionis: quid supponebant primae duae opiniones iam dictae, sed solum quod ratio notionis impor tatur per ingenitum ratione negationis, sed non nisi vt consideratur circa positiuum illud personale con muniter acceptum. Quod non potest stare, quia tunc ingenitum non esset notio absque principio personali substrato: quod falsum est, quia secundum Augustinum nihil prohiberet patrem dici ingenitum etsi non genuisset filium, vt infra videbitur. Si autem non genuisset filium, non esset principium personale.

⁋ Est igitur dicendum aliter, quod sicut est in relationibus positiuis quod ideo reales sunt notiones, quia funda tur ex natura rei in ipsa diuina essentia, sic est & de ista negatiua. Sicut enim ex natura ipsius diuinae essentiae est quod in aliqua persona est ratio a qua est alia, sic in aliqua est ratio quod ipsa non sit ab alia. Et sic substratum illud negationi non est nisi ipsa diuina essentia: vt sit sensus, pater est ingenitus idest habens in se diuinam essentiam non ab alio. iuxta illud quod loquendo de patre dicit Hil. iii. de Trini. in principio. Ipse est plenus perfectus aeternus, non aliunde quid sumens, sed ad id quod ita ma net sibi ipse sufficiens. Hic ergo ingenitus. Ingenitum ergo positiue dicit plenitudinem & sufficientiam in pa tre ex se: negatiue autem dicit nihil habere ab alio, vt secundum hoc ingenitum sit notio praecise ratione negationis quam importat, aliquid tamen dignitatis importans ex hoc quod circa talem affirmationem fundatur. habere enim omnia quae deitatis sunt essentialia ex se formaliter, toti trinitati conuenit, vt supra declaratum est. sed ea habere sic ex se formaliter, quod cum hoc a nullo principiatiue, hoc magnae di gnitatis est. Et resoluuntur isti duo modi habendi ea quae deitatis: quorum vnus est positiuus, scilicet ex se formaliter: & alter negatiuus, scilicet non habere ab alio principiatiue: in vnum modum habendi significa tum positiue, scilicet habere ea libere, quemadmodum rex non ab alio tenens regnum dicitur libere tenere illud: cum alio modo habere regnum, scilicet ab alio, non sit libere habere. Et iste modus habendi est magnae dignitatis. Vnde & habere ea quae sunt deitatis ab alio simpliciter non est dignitatis in osona filii & spiritus sancti ratione eius quod est habere ab alio simpliciter, sed solummodo ratione iodi ha bendi nobilis: qui est per generationem & spirationem, vt tactum est supra in parte, & inferius amplius declarabitur. Secundum hunc modum Hil. iiii. de Trini. exponit ingenitum sic inquiens. Nouit ecclesia vnum innascibilem deum: nouit vnigenitum dei filium: confitetur patrem aeternum ab origine libe rum, confitetur & filii originem ab aeterno. Vnde si ista libertas vno nomine positiuo exprimeretur esset proprietas affirmatiua, secundum modum significandi: & solum daret intelligi respectum nega tiuum, ratione tamen cuius notio esset.

⁋ Ad primum in oppositum quod spiritum sanctum esse a quo nullus, non est proprietas, ergo nec proprietas patris quod sit a nullo: Dicendum quod proprietas non est quodcumque quod vni soli perso A nae convenit, sed quod cum hoc ad dignitatem personae pertinet. Quamquam ergo illud convenit soli spiritui sancto per sicut hoc soli patri: hoc tamen est proprietas patris: quia (vt dictum est) ad dignitatem pertinet: non autem illud spiritus sancti: quia nullam dignitatem ponit in ipso: sicut neque dignitatem ponit in filio quod nullus est ab eo per generationem: quia tunc contrarium eius, scilicet quod aliquis sit ab alio per generationem, nihil esset di gnitatis: quod falsum est: immo hoc in patre dignitatis est.

⁋ Ad secundum quod esse a nullo per spirationem, non est communis proprietas patris & filii: quare similiter non est, proprium solius patris non esse ab alio per generationem, quod ponit ingenitum: Dicendum quod in non esse ab alio per spirationem, duo dicuntur, scilicet non esse ab alio, & non esse ab alio per talem modum: quorum primum dignitatis est in significato ingeniti, vt dictum est: & isto modo non conuenit filio. non enim non est ab alio per spirationem: ita quod simpliciter non est ab alio: sed solus pater. Secundum vero non ponit aliquid dignitatis: quia eius oppositum scilicet esse ab alio per spirationem, ratione eius quod est per spirationem, ponit dignitatem & notionem in piritu sancto. & sic esse non ab alio per spirationem, non potest esse communis proprietas.

⁋ Ad ter tium, quod ingenitum convenit diuinae essentiae, mundo, materiae primae secundum Philosophos, & spiritui sancto secundum Hieronymum: Dicendum quod distinguendum est de ingenito quod potest accipi negatiue pro eo quod est non genitus. dicente Augustino. v. de trinitate. Nihil intellectui demitur si dicatur non filius: quemadmodum etiam si dicatur non genitus pro eo quod dicitur ingenitus. nihil enim aliud dicitur. Et infra. Ingenitus porro quid est nisi non genitum: Vel potest accipi priuatiue: quod proprium est negationi importatae per hanc praepositionem in, quando cadit in compositione. Et hoc modo si proprie accipiatur priuatio, nunquam cadit in diuinis: quia priuatio proprie dicta non est nisi sit remotiua circa subiectum eius quod est dignitatis in alio: ita quod sit dignius habere illud quam carere eo siue non habere: ita quod habere sit dignitatis, & non habere sit indignitatis: & habens quo ad hoc sit dignius: & non habens minus dignum. Et hoc patet in tribus modis priuationis proprie dictae: qua vno modo secun dum Philosophum. v. metaphysicae dicitur aliquid priuari eo quod non est natum convenire ei secundum suum proprium genus: sed solum secundum genus supremum: quemadmodum lapis dicitur non viuus quia caret vita, quam in nulla specie sui generis natus est habere: sed solummodo secundum aliquam speciem generis superioris, quae in hoc nobilior est omni specie lapidum. Alio modo dicitur aliquid priuari eo quod non est natum convenire ei secundum suam speciem: sed secundum suum proprium genus: quemadmodum tal pa dicitur non videns quia caret visu, qui in nullo indiuiduo suae speciei natus est esse: sed solum se cundum aliquam speciem sui generis: quae in hoc nobilior est specie talpae. Tertio modo dicitur aliquid pri uari eo quod natum est conuenire ei in suo esse indiuiduo: quemadmodum catulus dicitur non videns ost. ix. diem: quia caret visu qui extunc natus est inesse eidem: qui in hoc nobilior esset si visum ha beret: & est ignobilior caeteris catulis suae speciei visum habentibus. Quia ergo in diuinis non potest ab aliquam persona priuari aliquid per quod dignior simpliciter dicatur isin quo reperitur, & indignior is in quo non reperitur: nullo igitur modo proprie accipiendo priuationem, priuatio neque in, priuatiue acceptum potest poni in diuinis. Vnde non bene dicunt aliqui quod pater & spiritus sanctus similiter possunt dici ingeniti priuatiue: quemadmodum talpa non videns: quia. scilicet non habent esse per generationem: sed tamen in natura sua est quod habeant aliquid suppositum, cui conuenit habere esse per generationem. Neque similiter bene dicunt dicen tes quod pater priuatiue dicitur ingenitus: quia dicit priuationem geniti circa principium personale, pro ductium. scilicet personae: quia est aliquod tale quod habet esse genitum. Non igitur dicitur igenitum in diuinis aliter quam ne gatiue, nisi extendendo & communiter accipiendo nomen priuationis. Quae priuatio extenso nomine duplex est. Vna quae priuat id quod indignitatis est in alio: & est vera priuatio siue defectus secundum rem: quales pri uationes sunt immortale & incorruptibile & infinitum in deo: per quas circumloquuntur verae affirma tiones & rationes positiuae nobis incognitae, & inominatae. Et ideo tales negationes siue priuationes dicuntur fun dari super oppositum eius quod negant aut priuant. Quod non proprie dicitur: immo fundantur super id circa quod intelligitur positiuum quod circumloquuntur: & cuius oppositum priuant. Et ratione illius quod sic dant intelligere & circumloquuntur, huiusmodi negationes important rationem dignitatis non au tem ratione negationis, neque ratione eius circa quid sunt. Hoc modo non priuat aut negat negatioin hoc quod est ingenitum non enim priuat aliquid ponendo aliquod oppositum positiuum circa substratum illud circumloquendo vel dando intelligi: sed est pura negatio circa id quid est substratum ipsi quod priua tur: vt nullo modo possit dici negatio huiusmodi fundari circa suum oppositum, & ratione illius ali quid dignitatis importare: quia tunc ipsum priuatum necessario esset aliquid indignitatis in alio: quod non est verum. Esse enim ab alio nullius est indignitatis in filio & spiritu sancto: licet non esse ab alio sit dignitatis aliquid in patre, quemadmodum secundum Hila. pater dicitur esse maior: filius tamen non dicitur esse minor patre. cuius ratio declarabitur infra loquendo de personarum aequalitate. & in nomine in geniti alia est priuatio quam praecedens: scilicet qua aliquid negatur ab vno quid non est indignitatis in alio, absque eo quod non ponat aliquod contrarium positiuum circa substratum. vt secundum hoc priuatio in nomine ingeniti nullo modo fundatur super suum contrarium: vt ratione illius possit dici importare aliquid dignitatis. Et puto talem modum priuationis in creaturis inueniri non posse. Ne gatiue vero ingenitum potest poni dupliciter: vno modo absolute: alio modo circa subiectum aliquod positiuum. Negatio primo modo est negatio extra genus: & indifferenter convenit enti & non enti: quemad modum non homo vel non iustum dicitur chimaera & tragelaphus, leo & asinus. Sic non genitum siue ingenitum non est proprietas in diuinis. Secundo modo dicitur aliquid ingenitum, quia est secundum aliquem modum essendi: sed non per modum generationis habet illum. & est negatio in genere. Sed hoc contingit tripliciter, quia ingenitum dicitur aliquid vno modo, quia non est terminus generationis per se, habitum tamen in ge nerato per generationem. Sic diuina essentia dicitur esse ingenita: & similiter secundum philosophos ma teria prima. Alio modo quia non est per se terminus generationis, nec habens esse in alio per generatio nem, sed per aliam productionem, quae tamen non est sine generatione. Hoc modo secundum Hieronysius. spiritus sanctus ingenitus dicitur, quia per processionem habet esse a pratre, sed non per natiuitatem: & secundum philoso phos mundus: quia effectus est a deo nec genitus: non tamen sine generatione: quia processio spiritus sctuim & factio mundi non sunt sine generatione verbi praeuia vel quasi praeuia. Tertio modo dicitur aliquid ingenitum, quia a nullo habet esse per generationem, qua. scilicet neque secundum se est terminus generationis, neque esse habet in alio per generationem (dico sicut aliquid geniti) neque per aliam productionem omnino ponentem aut suppo nentem aliquo modo generationem. & per hoc id quid sic abnegatur esse genitum, quia generatio diuina necessario est prima omnium productionum, ipsum dicere ingenitum, idem est cum eo quod est nullo modo esse ab alio. Quod enim sic est ingenitum quod nullo dictorum modorum habet esse per generationem, nec habet etiam esse per spirationem, nec per quemcumque alium modum ab alio. Vnde dicit Ric. vi. de Trini. Solus pater a nullo est: idcirco nulla ratione genitus dici potest: merito ergo ingeniti nomen accepit. Spiritus sanctus genitus non dicitur, ne qui filius non est, filius esse putaretur: nec tamen ingenitus dicitur, ne eo ipso is qui a semetipso non est, aliunde originem habere negaretur. Et hoc est ingenitum quod conuenit soli patri, & inclu dit inspiratum, quia vt dicit Alexander in summa sua, posterior est habitudo spiratio quam natiuitas. Et quia illa est prior habitudo, illa ablata omnis posterior remouetur. Sed large vtitur nomine prioris & po sterioris, qualiter nos non auderemus vti. Et ideo sumendo ingenitum tam largo modo vt convenit patri & genitum secundum quod conuenit soli filio, spiritus sctuns nec dicitur genitus, quia non est filius: nec igenitus, quia non est pater. secundum Augustinum ad Orosium, vt recitat Magister id est sententiarum distinctio. xiii. cap. Nunc considerandum. & tribus capitulis sequentibus. Nec facimus differentiam inter ingenitum & non geni tum: licet aliqui dicant spiritum sanctum dici non genitum, licet non igenitum. vt tagit Magister dist. xxviii. in ca. dem solet, quia vt dictum est ly in, non stat ibi priuatiue loquendo proprie de priuatione, scilicet secundum tres modos praedictos. Communiter autem loquendo de priuatione, appellando priuationem quando circa sub iectum existens negatur aliquid quod in alio aut est dignitatis, aut saltem non est alicuius indignita tis, sic ingenitum priuatiue accipitur, vt iam dictum est: nec plus conuenit spiritui sancto dici ingenitum hoc modo priuatiue, quam non genitum negatiue, vt patet ex dictis.

⁋ Ad quartum quod Ambrosius reprehendit eos qui ingenitum patri attribuunt: Dicendum ad hoc, quod ibi disputat Ambrosius contra haereticos quid ne gabant hoc nomen Homousion debere recipi in diuinis, quia non inuenitur scriptum, vtebantur tamen hoc no mine ingenitum de patre loquendo: ad probandum quod pater & filius non sunt eiusdem substantiae: quia (vt dixerunt) genitum & ingenitum non possunt esse eiusdem substantiae: cum tamen potius inueniatur scriptum illud quod significatur hoc nomine homousion, quid est esse vnius substantiae, patrem scilicet & filium: quam quod pater sit ingenitus. Vnde reprehendit eos non propter nomen ingenitum, quasi non esset conveniens eo vti in diuinis, sed pro pter ipsos vtentes, ad reprimenda. scilicet eorum proteruiam, quia. scilicet nolebant vti hoc nomine homousion contra se: quia scriptum non erat: sed vtebantur hoc nomine ingenitum pro se, quod minime scriptum erat, secundum quod haec patent ex disputatione Augustinus in Epistola contra Poscentium Arrianum in principio, & in libro ad Optatum contra Felicianum Arrianum in principio. Vnde postquam dixit Ambrosius, Ingenitum in diuinis scripturis nusque iuenio, non legi, non audiui, continuo subdit. Cuius ergo mutabilitatis sunt homines vt nos dicant ea vsur pare quae non sunt scripta, cum ea quae sunt scripta dicamus: & ipsi obiiciant quid scriptum non sit: immo sibiipsis ad uersantur, & auctoritati calumniae suae derogant.

⁋ Ad quintum dicendum secundum quod iam expositum est, quod ingenitum non notificat ratione qua est negatio pura, sed ratione qua est circa positiuum substratum.

⁋ Ad sciendum autem distincte quid sit illud positiuum substratum: Sciendum quod ingenitum dupliciter potest considerari: vno modo simpliciter & secundum se: alio modo vt consideratur circa naturam diuinam. Si primo modo sic substratum non est uisi essentia. Ingenitum ei dicitur suppositum quodcumque siue absolutum siue respectiuum habens essentiam aliquam ex se formaliter ita quod a nuilo principiatiue. & secundum hoc persona patris si per impossibile posset esse persona, aut hy postasis absque proprietate paternitatis quae essentiam deitatis non haberet ab alio, ingenita esset, absque eo quod negatio huiusmodi haberet aliquod relatiuum substratum, vt iam amplius patebit. Si Secundo modo, sic substratum est illi negationi aliquid tripliciter. Vno modo vt in quo habet fundari: alio modo vt quo habet fundari in illo: tertio modo vt cuius est. Primo modo secundum praedicta non est nisi diuina essentia. Secundo modo est ipsa proprietas paterna siue generare. Eo enim quod generare in diuinis prima productio, necessarium est quod generans non ab alio principiatiue habeat diuinam essentiam. Tertio modo est ipsum suppositum constitutum. ex essentia cum proprietate paternitatis siue genera tionis actiuae. Et habet negatio importata nomine ingeniti rationem notificandi suppositum vt subie ctum cuius est: non ratione illa qua est circa ipsum vt circa subiectum: quia tunc esset seipso ratio notifi candi & dignificandi seipsum: quod est impossibile: neque ratione illa qua est circa proprietatem generandi: quia non est circa ipsam vt qua formaliter habet esse in subiecto: sed solum vt qua quasi dispositi formaliter enim habet esse circa essentiam: sed praecise vt est in patre sub proprietate paternitatis de essentia diuina vt est in patre sub proprietate paternitatis, est ratio formalis qua pater fo maliter est ingenitus: & quae ingenitum habet rationem dignitatis notificantis.

⁋ Quia ergo obii ficat ratione substantiae, quia illa est communis: Dicendum quod licet notificet ratione solius substantiae formaliter: non tamen nisi vt est sub tali proprietate: & hoc specialiter in natura diuina, vt iam infra ampliu declarabitur.

⁋ Et quod arguitur contra hoc &. vi. ad principale, quod ingenitum non est proprietas patris: quia esset ingenitus etsi non esset pater: Dicendum quod pater si filium non genuisset non esset persona in di uinis, quia in diuinis pater non est persona nisi paternitate, vt dicetur ins si. quaestione sequente. Si autem non genuisset, non conveniret ei proprietas paterna, vt infra declarabitur. Et ideo si non genuisset, idem ipse non esset ingenitus: sed si aliquis esset ingenitus, ille esset secundum imaginationem infidelium persona vnica absoluta in diuinis. Vnde hoc dixit Augustins ponendo siue supponendo per impossibile quod ille qui est pater in diuinis, esset persona, etsi non genuisset. & hoc habendo respectum ad illa a quibus nomina sunt translata ad diuina sub hoc sensu, pater etiam si filium non genuisset, & cum hoc esset aliqua persona, nihil prohiberet eum dicere ingenitum, quia. scilicet non ex eo quod generauit filium, sed ex eo quod est existens ex se formaliter & a nullo principiatiue, dicitur igenitum: & hoc siue sit persona absoluta siue relatiua Vnde ipsemet praemittit dicens. Non enim ex hoc dicitur ingenitum quod est patrem dicere: quia ex eo quod generauit filium, dicitur ad genitum: ex eo vero quod est ingenitus, nequaquam: sed ad non genitorem. vt exponit consequenter. Vnde exemplum quod ibi subditur in creaturis: etsi gignat quisque filium non ex eo ipse est ingenitus: quia geniti homines ex aliis hominibus gignuntur & ipsi alios gignunt: non valet ad pro bandum quod aliquis in diuinis posset generare aut esse pater: etiam si non esset ingenitus: aut esse igenitus. etiam si non generaret: sed solum ad ostendendum quod non generat ex eo quod est ingenitus, & quod non estigenitus ex hoc quod generat. Et propter hoc Alexander in summa sua exponendo Augustinum dicit, quod Augustinus non habuit respectum ad naturam essendi, sed ad naturam intelligendi. Concedimus enim quod si pitur non genuisset non esset. Si intelligit quod non genuit, bene potest intelligi quod sit igenitus: quia intellecta inascibilitate non intelligitur paternitas. Vnde dicit Praepositinus sic. Si attendas proprietatem verbi, falsa est loquutio quia gratia impossibilitatis dicitur haeretico respectu ad ea a quibus haec nomina translata sunt ad creatorem. Vnde neutrum istorum est verum: si aliquis est pitur est igenitus, & si est igenitus est pitoe. sed in prse aeterno bene sequitur gratia termini. Ex quibus patet clare quod positiuum substratum ingenito non est ratio aliua printipii.

⁋ Ad formam ergo argumenti quo dicitur: si proprietas patris non posset esse si non esset pi, & hoc neque per possibile neque per impossibile: sed solum per incompossibile: sicut si non esset aliquis homo non posset esse risibile sicut non posset esse rationale: Dicendum quod quaedam est proprietas quae secundum suam formam ad vnam speciem siue rationem subiecti determinata est, vt habere tres triagulo. Est vero alia proprietas quae secundum formam suam non est determinata ad vnam speciem siue rationem subiecti vt commutata proportio: quae secundum Philosophum in libris posteriorum, convenit nuneris & magnitudinibus. Deprima proprietate verum est quod proprietas non potest esse nisi esset id cuius est. Secunda vero bene potest esse in vno subiecto secundum vnam rationem etsi non esset in alio: non tamen si in neutro illorum esset. De primo modo proprietatum non est ingenitum ratione significati per terminum cum consideratur in diuinis: quia alibi confide rari non potest in significatione illa qua proprietas est secundum modum praeexpositum: quia subiectum sibi determinat personam siue suppositum. & hoc quantum est de ratione suae formae siue significati indifferenter, siue fuerit absolutum siue respectiuum: ita tamen quod suppositum absolutum non potest sibi deter minare in diuinis nisi per impossibile: supponendo aliquod tale esse in diuinis: sed tamen absque omni positione incompossi bilitatis: quia ingenitum ex sua significatione etiam circa diuina nihil includit per quod necesse est poni quod ingenitus sit pater. Propter quod ingenitus per impossibile posset esse aliquis etiam in diuinis: etsi non esset pater nec generaret: & econuerso, quantum est de ratione formae paternitatis & significato termini simpliciter, quod indifferenter habet considerari circa diuina & circa creaturas, licet non ita proprie circa creaturas (vt infra videbitur) pater potest esse etsi non sit ingenitus: & hoc per possibile, vt pa tet in creaturis: Et in diuinis quantum est de significato termini per impossibile, nihil prohibet esse pa- trem etsi non esset ingenitus. Ratione tamen materiae in diuinis nec est ingenitum nisi sit pater: nec pater nisi sit ingenitus: ita tamen quod paternitas potius sit ratio ingeniti quam econuerso. propter quod paternitas est proprietas constitutiua patris, &: non econuerso: vt ideo ingenitum sit vere proprietas patris in diuinis, vt infra amplius patebit.

⁋ Ad septimum quod genitum esse ponit dignitatem in filio, ergo ingenitum esse quod est eius priuatio siue negatio, nullam ponit dignitatem in patre: Dicen dum quod differt dicere positiue ab alio esse simpliciter & absolute, & ab alio esse modo determinato, scilicet per generationem aut per spirationem. Esse enim ab alio simpliciter, nihil ponit dignitatis in persona quae habet esse ab alia. Esse vero ab alio sic, scilicet per generationem aut per spirationemrationem dignitatis ponit, vt infra declarabitur. Et propter hoc ingenitum inquantum stricte sumi ur secundum quod etiam conuenit spiritui sancto, scilicet inquantum idem est quod non esse ab alio per ge erationem, nihil dignitatis importat, nec est notio aut proprietas in aliqua persona diuina, simili er nec inspiratum. & hoc modo loquendo de ingenito, bene procedit obiectio. Sed (vt dictum est) ngenitum quod dicitur de patre, idem est quod nullo modo esse ab alio. Sed quia nomen positiuum in est impositum modo essendi ab alio simpliciter: sicut generari est nomen essendi ab alio moo determinato, similiter & spirari: ideo proprietas ista sumitur per negationem primi modi proce endi determinati, quia illo negato intelligitur negari omnis alius, vt dictum est, & inferius amlius dicetur. Et sic nomine ingeniti vt est notio patris, intelligitur non esse ab alio simpliciter, seundum modum praedictum, & priuat siue negat circa ipsum esse ab alio simpliciter, quod in nullo raionem dignitatis habet. Non enim est dignitatis in filio quod non est ab alio, sed quod est sic ab alio, sci icet per generationem: non tamen sequitur ex hoc quod sit in filio aliquid indignitatis.

⁋ Dicendum ergo ad octauum: quod non est verum illud propositum. Priuatio aut negatio non est aliquid dignitatis in vno, nisi positio sit aliquid indignitatis in alio. hoc enim non est verum nisi vbi positiuum se cundum nomen, priuatiuum est secundum rem, quemadmodum secundum quod assumitur corrupti bile & mortale dicunt defectum virtutis permanendi in esse. Propter quod talis priuatio & habitus ne cessario sunt circa diuersa secundum substantiam. Et est priuatio siue significatum modo priuatiuo cir ca substantiam superioris gradus, & significatum modo positiuo circa substantiam inferioris gradus, quae deficit ab aliquo quid est in substantia superioris gradus. Ex quo contingit quod positio indignita tis est: Priuatio vero dignitatis. Vbi autem quod positiuum est secundum nomen, non est secundum rem priuatiuum, li cet non sit dignitatis neque indignitatis, & quod priuatiuum est illius est simpliciter dignitatis, vt in pro posito: non est verum illud quod proponitur. Et quod in proposito priuatiuum sit dignitatis, positiuum vero non sit indignitatis, contingit quia habent esse circa eandem substantiam numero. dicente Hil. ix. de Trinita. cap. xxvii. Si donantis auctoritate pater maior me est, nunquid per doni concessionem mi nor filius est: Maior vtique donans est: sed minor iam non est cui vnum esse donatur. Habes & in donantis auctoritate quia maior est: & in donati concessione quia vnum sunt. & cap. xxviii. Maior ita quod pater est dum pater est: sed filius dum filius est, minor non est. Natiuitas filii patrem constituit maiorem: minorem vero filium esse natiuitatis natura non patitur. Non habet natiuitas itaque ignobilitatem, quia in for madei est qui ex deo nascitur: & cum differre significatione ipsa aestimetur innascibilitas a natiuitate natiuitas tamen non est extra innascibilitatis naturam, quia non sumpsit aliunde quod subsistit. Et sicut est de natiuitate siue esse ab alio nascendo, quod non ponit minoritatem aut indignitatem in nato, quia nascendo idem esse, & tantum quantum habet pater accepit, & tamen innascibilitas aestimatur alicuius dignitatis a natiuitate, hoc est respectu natiuitatis: sic est de esse ab alio simpliciter: quod nihil ponit indignitatis in eo qui est ab alio propter idem, & tamen non esse ab alio ponit respectu illius rationem dignitatis multo potius quam respectu natiuitatis, quia illa ex se rationem dignitatis importat, vt infra patebit. Quare autem huiusmodi dignitas aut maioritas dignitatis in vna per ona respectu alterius, non ponit in illa alia indignitatem aut aliquam minoritatem, debet declara ri inferius loquendo de aequalitate personarum.