Quaestio 1

Irca primum arguitur quod nulla relatio realis causatur ab vno: quia ab vno inquantum vnum non procedit nisi vnum. sed vbi non est nisi vnum non est relatio: quia omnis relatio requirit correlationem, sicut omne relatiuum requirit correlatiuum. secun dum definitionem enim relatiuorum: ipsorum esse est ad aliud se habere. ergo &c.

⁋ Quia autem nulla relatio communis causetur a multo, arguitur eodem medio: quia multum inquantum multum, est vnum: eo quod est diuisiuum entis, cum quo vnum convertitur, quare cum ab vno inquantum vnum, non procedit nisi vnum: ergo &c.

⁋ Item si a multo causetur relatio communis: tunc sicut relatiua relatione communi quae creatur ab vno, in illo vno sunt vnum vel per vnitatem, vel per vnionem: vt habitum est supra: sic relatiua relatione communi quae causatur a multo, in il o vno essent vnum quodammodo aut vnita. consequens falsum est. Diuersa enim sunt abinuicem decen praedicamenta, quae in nullo multo vniuntur inquantum habent in se relationem diuersitatis. Similiter nec duo & quatuor inquantum sunt inaequalia. Non enim ex iuc sunt inaequalia quod vniuntur in nume ro senario vt in quodam multo: quia tunc tria & tria quae in eodem multo vniuntur: essent inaequalia quod falsum est. Similiter album & nigrum sunt dissimilia inter se, quae in nullo multo vniuntur. Non enim in colore medio puta in viridi aut rubeo conveniunt vt in multo: quia vt sunt in illo, non sunt in diuersis subiectis quae requiruntur ad similitudinem & dissimilitudinem: vt infra videbitur. Nec etiam vt in multo conueniunt in colore simpliciter: quia in illo conueniunt vt in vno secundum genus l quod non habet rationem multi.

⁋ In oppositum est Philosophus. v. &. x. Metap. vt patet ex praedeterminatis.

⁋ Supposito ex praedeterminatis quod relationes communes sequantur vnum & mul- tum, quaestio ista quaerit qualiter. An scilicet aliqua causalitate & quali sequantur illa. Et dico ex determinatis supra inid ii. quaestione articuli. lxii. quod cum vnum & multum ad quae sequuntur relationes communes, inter se opponantur vno modo vt mensura ad mensuratum secundo genere relationis: alio modo vt habitus & priuatio: non tamen causant relationes communes se cundum rationes quibus se habent adinuicem vt mensura & mensuratum: quia sic relatiua statim inter se opponuntur. Relatio autem nunquam est per se causa alicuius relationis. Et praeterea cum multum vt mensuratum relatione reali referatur ad vnum vt ad mensuram, & vnum econverso referatur relatione secundum rationem tantum ad multum: tunc conformiter ad vnum non sequerentur nisi relatio nes secundum rationem: & ad multum non nisi relationes secundum rem: aut saltem veriores essent rela tiones communes sequentes ad multum, quam sequentes vnum. Et iterum cum relata relationibus fundatis super mutuas relationes similiter mutuo referantur ad inter se relata: relationes ergo sequentes ad vnum relatiue se haberent ad relata secundum relationes sequentes ad multum, quod totum falsum est. Sequuntur ergo relationes communes ad vnum & multum solummodo vt opponuntur secundum priuationem & habitum scilicet vt indiuisio diuisioni. Nunc autem ita est quod cum praedicto duplici modo vnum & multum opponuntur, & oppositio illorum relatiua accipitur secundum rationes formales illorum. inquantum. scilicet perfectio formalis existens in vno per defectum se habet in multo, secundum quod tactum est in dicta quaestione: Sic enim quilibet numerus est multus, & quanto plus recedit ab vnitate, tanto magis diminuitur in eo species & forma vnius: Oppositio autem illorum priuatiua accipitur secundum id quod re quasi materialiter subest illis rationibus formalibus in vno & multo: in quo realiter habet esse ipsa indiuisio a qua imponitur nomen vnius, & ipsa diuisio a qua imponitur nomen multi: igitur non secundum rationes formales vnius & multi vnum & multum sunt causae relationum commu nium: sed solummodo secundum eorum rationes quasi materiales in ipsis, circa quas esse habent illae ra tiones formales: inquantum tamen rationes materiales habent esse sub forma vnius & sub forma multi. Distinctio autem formalis & materialis in eodem, clara est in numeris: quia quilibet numerus puta denarius est pluralitas vnitatum siue vna plura sub aliqua tamen vnitate sicut diminuta redacta: quem denarium secundum speciem distinguit forma denarietatis a quolibet alio numero. & est in denario materiale, ipsae. x. vnitates, quibus est decies vnum, formale autem denarietas est, qua est solum decem. secundum Philosophum. v. Metaph. Secundum hoc ergo dico quod ratione eius quod in vno est siue quid vni subest res indiuisa, in multo vero est siue multo subest res diuisa: vnum & multum sunt causae relationum communium, quae etiam idcirco contrariae sunt immo oppositae verius secundum priuationem & habitum: vt infra patebit: sicut & opponuntur vnum & multum.

⁋ Assignan do ergo modum causandi relationum communium fundatarum super vnum ab vno, & per illam intelligendo conformen modum causandi a multo ipsarum relationum fundatarum supra mul tum: quia qui bene definiunt contraria consignant: Dico quod vnum dupliciter dicitur, & secundum hoc relatio communis dupliciter causatur ab vno. Vno enim modo dicitur vnum ab vnitate. Alio autem modo dicitur vnum ab vnione: prout iam inferius ex dictis Commenta. super Boethium declarabitur ista distinctio. Vnum primo modo potest esse alicuius solius & omnino simplicis. Vnum vero secundo modo non est nisi aliquo modo plurium compositorum. Vt enim dicit Commneator super. ix. regulam de Hebdo. Vnio semper illorum est quae diuisa sunt vtriusque numeri. Ab vno dicto ab vnitate siue ab vnitatis proprietate causatur omnis relatio communis in diuinis, & similiter in creaturis omnis relatio identitatis alicuius ad seipsum. Quae idcirco potest appellari relatio vnitatis: quia scilicet causatur ab vno simplici existente in relatis ambobus. Ab vno autem dicto ab vnione seu a proprietate vnionis causatur omnis relatio aequalitatis & similitu dinis in creaturis. & similiter illa quae est identitatis diuersorum adinuicem, quae idcirco potest appellari relatio vnionis: quia scilicet causatur ab vnione relatorum in vno.

⁋ Relatio autem vni tatis duplex est secundum quod duplex est vnum a proprietate vnitatis dictum, a quo relatio talis causatur. Quoddam enim est vnum ab vnitate singularitatis, quam singularis rei proprietas facit, quod est vere vnum. Aliud vero est vnum ab vnitate conitatis, quam rei communis proprietas facit, quod non est vere vnum: & continet vnum specie & vnum genere. Vnum autem a proprietate singularitatis causat omnem relationem conem in diuinis, scilicet identitatem in substantia, & aequalitatem in quantitate, & similitudinem in qualitate. Causat etiam in creaturis identitatem veram vnius secundum numerum ad seipsum. Vnum vero a proprietate conitatis siue vnionis causat in creaturis tantum relationem identitatis eius quod est vnum specie: puta hominis, vel vnum genere: puta animalis ad seipsum, & circuit omne genus. Vnde talis identitas distinguitur secundum distinctionem singulorum praedicamentorum in genera & species vsque ad indiuidua, in quibus scilicet est identitas aliquorum ad seipsa causata ab vnitate singularitatis.

⁋ De qua vnitate adhuc aduertendum est, quod diuersimode causat identitatem in diuinis & in crea- l turis: quia talis vnitas singularitatis aut est in vno omnino indistincto secundum rem: aut est in plu ribus secundum rem distinctis. Cum enim est in vno omnino indistincto secundum rem: in illo causat re lationem identitatis ad seipsum: & hoc in quacumque re siue increata, siue creata: & est relatio secundum rationem tantum: quia ex sola rationis consideratione distinguentis extrema relata. Et est primus mo dus identitatis continens sub se omnes habitudines identitatum indiuidualium diuersarum secundum diuersitatem indiuiduorum siue rerum singularium quae ad seipsas identitate vera referuntur: similiter identitatum rerum quaruncumque ad seipsas. Tali enim identitate in diuinis deitas est eadem sibi & similiter paternitas: & pater, & bonitas, & generaliter quaecumque sunt in diuinis distincta siue secundum rem siue secundum rationem. Tali etiam identitate in creaturis materia est eadem sibi, & forma est eadem sibi. Similiter compositum ex vtraque substantia, & genus generalissimum est eadem sibi: similiter quantitas, qualitas, quantum, quale: & vniuersaliter quaecumque habent esse in creaturis: in qui bus idem tali identitate distinguitur in idem nomine: qualiter sunt idem Marcus Tullius: & omnia synonyma: & in idem definitione: qualiter sunt idem definitio & definitum, vt homo & animal ratio nale: & in idem proprio & accidente: qualiter sunt idem homo & homo risibilis: vel homo & ho mo albus: & vniuersaliter quaecumque substantia vt est secundum se considerata, & vt est considerata sub suo proprio, aut sub accidente suo. Cum vero dicta vnitas singularitatis est in pluribus distinctis secundum rem: tunc causat relationem identitatis distincti ad distinctum. Et hoc dupliciter. quia illa aut sunt omnino distincta secundum rem: aut partim distincta: partim indistincta. Primo modo in diuinis tantum: in quibus vnum in substantia causat identitatem inter personas. Et consimili modo cum est in quantitate, causat inter illas aequalitatem. Et cum est in qualitate, causat inter illas similitudinem, prout inferius declarabitur. Nec potest talis identitas, aequalitas, aut similitudo esse in creaturis: quia in creaturis vnum singulare non potest pluribus esse commune. In hoc enim est differentia in diuinis & in creaturis. secundum Damas. Ii. i. ca. xi. quod in diuinis est commune secundum rem cilicet singularem: in creaturis autem secundum rationem tantum scilicet speciei aut generis. Cum vero vnitas singularita tis est in pluribus partim secundum rem distinctis, partim indistinctis, hoc contingit tantummodo in creatu ris compositis ex diuersis partibus secundum rem absolutam inter se differentibus: in quibus vnum causat idem titatem inter id quid est totum, & id quid est pars: veluti cum homo sit compositum ex anima & corpore: ipse & sua anima sunt idem & vnum non differens numero hominis & animae: sed numero hominis tantum: inquantum. scilicet in ipso homine est numerus corporis & animae. Nullus autem numerus est in anima eius. Similiter sunt idem & vnum homo & corpus suum, non differens numero hominis & corporis: sed numero hominis solum. secundum quod de identitate hominis & animae, dicit Commneato super. xiiii. cap. de triniitate. Boethii. ldentitate vere & quae est ex vnitatis proprietate vbi non est vnio collationis, quandoque sit praedicatio relatiua: vt idem ei quod est idem, idest vt anima hominis & ipse homo: non vnione speciei: sed vnitatis pro prietate sunt vnum rationale. Et de identitate hominis & corporis, dicit idem Commen. super. xi. regulam de Hebdom. Boethii sic. Corpus hominis & homo, non & hominis & corporis sed numero tantum hominis differunt. Non enim est corpus naturae suae proprietate aliud quam homo: sed homo multarum naturarum suarum proprietatibus aliud est vnum quam hominis corpus. Vnde homo & corpus ex quo ipse constat: non sibi vnita: sed vere vnum atque idem dicuntur. Non tamen quod corpus illud omnino sit idem quod homo: sed quod homo idem omnino est quod corpus illud. Licet enim corpus non sit idem quod homo: pro quanto scilicet in homine est alia pars quam sit corpus scilicet anima: & per illam homo est diuersus a corpore: & econverso licet anima non sit idem quod homo, pro quanto scilicet in homine est alia pars quam sit aia. scilicet corpus: quia vt dicit Commnet. ibidem, etsi non alteriusutrius saltem alterius numero constat esse diuersa. i. per illud homo est diuersus ab anima: Homo tamen est idem quod corpus & anima, inquantum ipsum totum est quicquid est quaelibet partium: sed non econverso. Et sic generaliter est vbique de toto & parte cuiuscumque generis sint totum & pars: quia licet pars inquantum pars non sit quicquid est totum: tamen totum inquantum est totum est quicquid est pars: & inquantum totum est quicquod est alterutra pars: totum est idem parti & econuerso. In quantum autem pars diuersa est a parte: totum etiam est diuersum a parte: & pars a toto. Et sic totum & pers inter se relatiue se habent partim identitate, & partim diuersitate: & hoc aspiciendo ad illa inquam tum sunt res & naturae primae intentionis. Aspiciendo autem ad illa inquantum sunt pars & inquantum totum secundum rationes secundarum intentionum, se habent adinuicem vt relationes secundum dici tantum: quae fun dantur a ratione super respectus naturales quos habent inter se pers & totum secundum rationes primarum in tentionum. Pars enim est pars totius: & totum est totum parti, vt dictum est supra. Vnde postquam (vt iam tactum est) dixit Commen. ldentitate vere & quae est ex vnitatis proprietate &c. continuo adiuxit: Cum tamen partialitas & totalitas sese adinuicem habent. Anima enim est nars hominis, & homo to- tum est animae: quamuis homo sit quicquid est anima. Nam etsi anima non omnino est id quod homo: h mo tamen est id quod anima.

⁋ Et nota quod quia id quod est homo est id quod est anima, & vnum singula ritate est homo & anima quo ad hoc & per hoc quia idem singularitate: & id quid est ani omnino id quod homo propter aliam illius partem quae diuersa est ab anima: ideo non sequitu argumentum philosophis in primo Physicae. Si vtraque pars est toti vnum & idem: quod inter se sint vnum & idem sicut indiuisibile, per illam regulam. Quaecunque vni & eidem sunt eadem: inter se sunt eadem Et hoc quia neutra pars sic est eadem toti: quin sit etiam diuersa ab illo: & sic secundum aliud ds aliud alterutra est eadem & diuersa toti. Propter quod non sequitur quod inter se sint eaedem. Illa eni maxima non tenet nisi in illis quae secundum idem sunt eadem eidem: vt contingit in diuinis. Qui enim in diuinis pater omnino est deitate idem: & similiter filius: sequitur quod pater & filius sunt idem indiuisibile inter se: secundum quod de hoc erit sermo inferius. Et nota etiam quod differt dicere totum & partem esse vnum in forma partis & in forma totius: & secundum intentionem totius & partis. Secundu enim primum modum est inter partem & totum relatio identitatis & diuersitatis: & secundum ratior non secundum dici tantum, vt iam dictum est. Penes secundum autem modum est inter partem & totum relatio secundum rationes partis & totius: & secundum dici tantum. Sunt enim vnum partes in forma totius: totum enim vnit partes in forma sua. Et sic partes contentae sub vna forma totius inquantum huiusmo di: sunt vnum inter se in illa: & vnum toti quae plures sunt secundum propriam formam inter se: & quo ad hoc plura sunt & diuersa partes ipsae simpliciter inter se: & similiter quaelibet partium: & totum ratio ne alterius partis. Et non sequitur quod si isto modo partes sunt vnum inter se & cum toto: sint idem inter se: quia identitas quae est inter totum & partem, non fundatur nisi super vnum dictum ab vnita te: illae autem dicuntur vnum inter se non vnitate sed vnione in toto. Propter quam vnionem non sunt diuisae: licet sint diuersae. Totum enim est vnum secundum hunc modum cum partibus: quia. scilicet est vniens eas in vnitate formae suae: & partes sunt vnum cum toto: quia sunt vnitae in forma illius: diuersa tamen sunt & secundum rationem totius vt totum est: & partis vt pars est. Per quae patet responsio non solum ad quaestionem quam quaerit philosophus. i. Physicae. Vtrum vnum an plura sint pars & totum: & quomodo vnum, & quomodo plura: sed etiam ad aliam quaestionem quae quaeri posset, vtrum idem sint an di uersa pars & totum: & quomodo idem, & quomodo diuersa: quae multum differunt, vt patet ex dictis. Talem autem identitatem non contingit inueniri in diuinis: quia non sunt in illis pars & totum. Et est in creaturis inter partem & totum quo ad id quod sunt, relatio secundum rationem tantum: quia ad vnum singulare quod est totius & partis inquantum illorum est, sola ratione differt. Sed relatio diuersitatis inter totum & partem eo quod partes inter se secundum rem differant: est secundum rem: quia non est totum diuersum ab alterutra partium nisi quia partes inter se sunt diuersae. Et ideo secundum modum diuersitatis partis a parte: diuersum est totum a parte.

⁋ Relatio autem vnionis quae causatur ab vno dicto ab vnione quo diuersa re propter eorum conformitatem vniuntur in vno ab vni tate dicto, non inuenitur nisi in creaturis, in quibus diuersa numero conformitatem habent in ter se, & vniuntur in vno vnitate communitatis. Vt eni dicit Comm. super. ix. regulam de Hebd. Vnio est semper illorum quae diuersa sunt vtriusque numero. Sed hoc multis modis ex diuersitate rationum in diuersis. Aliter namque sibi vnita dicuntur materia & forma vt subsistens sit: aliter pars & pars, vt quod constat ex illis totum vnum sit: aut linguae, aut ritus, aut legis, aut loci, aut affectus vnius consortio dicantur multi vna gens: vnus populus: vnus conuentus: vnum cor: & huiusmodi. de quibus omnibus nil ad praesentem locum. Sed est quaedam alterutrius numero diuersorum vnio, quam conformitatis ratio facit: quae ad praesentem locum pertinet. Haec autem vnio diuersorum conformium aut est in vno communi quod est substantia: aut in vno communi quod est quantitas: aut in vno communi quod est qualitas: & vtrobique tam in qualitate quam in quantitate subdiuidendo: quia aut est in vno quod est quantitas substantialis: aut in vno quod est quantitas accidentalis: similiter aut in vno quid est qualitas substantialis, aut quid est qualitas accidentalis. Relationes autem communes causatae ab vno vnione in vno quod est substantia: est identitas qua di uersa indiuidua dicuntur eadem specie: puta Petrus & Paulus in homine: aut diuersae species in genere: puta homo & asinus in animali. Relationes vero communes causatae ab vno vnione in vno quod est substantialis quantitas aut qualitas: vocantur substantiales aequalitates, & simi litudines. Causatae vero ab vno ab vnione in vno quod est accidentalis quantitas, aut qualitas ac cidentalis: vocantur accidentales aequalitates, & similitudines. Substantialis enim aequalitas & similitudo: pertinent ad ea quae sunt rei substantialia atque essentialia: & respicit aequalitas gradum vniformem perfectionis in rei substantia siue essentia. Similitudo autem substantialis duplex est. Quaedam vera, quae est per diuersarum naturarum conformitatem in substantiali qualitate, quae est spe cifica differentia. Alia vero imaginaria: quae est per imitationem quandam vnius naturae ad aliam. Primo modo homo vnus dicitur similis alteri. Secundo modo humana pictura dicitur similis homini. secundum quod de his sparsim dicit idem Commen. ibidem continue subdens. Vnio vocatur simi litudo: & est vel secundum naturam: vel secundum quaedam intrinseca secundum naturam: qualiter similis est homo homini: vel secundum extrinseca: & vocatur imaginaria similitudo: qualiter humana pictura vero homini dicitur similis. Et tali imaginaria similitudine dicitur homo similis dec, quasi similitudine defectiua. Et prima illarum pertinet ad genus relationum conmunium. Secunda vero pertinet ad genus relationis quod est in mensuris: quo homo est imago dei, & ita similis ei: quia imago omnis similis est: licet non sit aequalis. dicente Augug. lxxxiiiiestion quius quae lxxiiii. Vbi imago, continuo similitu do: non continuo aequal: tas, vt in speculo. Et hoc ideo quia aequalitas non potest esse nisi sit pa ritas quantitatis. Similitudo autem potest esse sine paritate. Minus enim requirit vnitatis in qualitate similitudo: quam aequalitas in quantitate. Propter quod homo aeque distans secundum qualitatem substantialem & quantitatem a deo, dicitur imitari eum similitudine: nequaquam autem aequalitate. Propter quod & imago est qualitas in quantitate secundum formam & figuram: & magis pertinet ad qualitatem quam ad quantitatem. Idcirco etiam dicitur homo inquantum est imago dei, accedere ad deum: & esse ad imaginem dei similitudine magis quam aequalitate. dicente Augustino de homine. vii. de triniitate. ca. vltimo. Homo imago dei non omnino aequalis fiebat: tanquam non ab illo nata: sed ab illo creata. Huius rei signandae causa ita imago est vt ad imaginem siti. i. non aequatur parilitate: sed quadam similitu dine accedit: non quasi ad filium dicitur: qui est imago aequalis solius patris: sed propter similitudinem dictus est homo ad similitudinem accedens quadam similitudine, sicut distantibus signifi catur quaedam vicinitas non loci: sed cuiusdam imitationis. de qua dicit Augugt. lxxxiii qiaestin qubus quae ii. Multis modis possunt res dici similes deo. Aliae secundum virtutem & sapientiam: quia: in ipso est vir tus & sapientia. Aliae inquantum viuunt: quia ille summe viuit. Aliae inquantum sunt: quia ille sum me est. sed exigue sunt ad similitudinem eius. De tali autem similitudine non est hic sermo: sed solummodo de illa quae est secundum naturae similitudinem: quam necessario sequitur aequalitas sub stantialis: & circuneunt. x. praedicamenta: & diuiduntur secundum diuisionem singulorum. x. generum praedicamentorum in subalterna genera & species vsque ad indiuidua. Vbi est aduertendum, quod diuersimode super idem re fundatur relatio identitatis, aequalitatis, & similitudinis. Homo enim homini, puta Sertes Platoni substantialiter idem est vnione in tota specie. Similis autem est in differentia specifica constitutiua speciei. Aequalis autem ex vnione in quantitate perfectionali paritate gradus. Sicut ergo vnum duplex est scilicet vel dictum ab vnitate: quod importat indiuisionem vni tatis: vel dictum ab vnione, quod importat indiuisionem vnius: & secundum hoc diuersae relationes communes causantur ab vno, vt iam habitum est supra: sic multum econtra duplex est: vel importans diuisionem contrariam indiuisioni vnitatis: vel contrariam indiuisioni vnionis. Et hoc solum modo in creaturis. Nequaquam enim in diuinis inuenitur multum: sed vnum tantum. Et multum vtroque modo non est multum nisi quia est contentiuum per solam aggregationem plurium vnorum dictorum ab vnitate, vel plurium vnorum dictorum ab vnione. Non enim est multum nisi contineat plura vna dicta ab vnitate: ad quid sequitur diuersum, vel plura vna ab vnione dicta: ad quid sequitur inaequa le & dissimile. Indiuisioni enim vnitatis in creaturis quae est communitatis ad quam secundum praedicta sequitur idem specie vel genere: opponitur diuisio multi ad quam sequitur diuersum specie & genere. Indiuisioni autem vnitatis in creaturis quae est singularitatis: ad quam sequitur identi tas inter partem & totum, prout est contentiua illius partis, opponitur diuisio multi: ad quam sequetur diuersum inter totum & eandem partem: prout est contentiua alterius partis. Totum eni secundum hoc est vnum & idem cum qualibet partium. Alio autem modo multum & diuersum a qualibet: secundum quod haec patent ex praedictis iam. Similiter indiuisioni vnitatis quae est singularitatis, ad quam sequitur identitas vnius ad seipsum: opponitur diuersitas inter plura numero. Indiuisioni autem vnio nis siue vnitionis conformium in vno communitate ad quam sequitur in creaturis aequale & simile siue substantiale siue accidentale, opponitur diuisio in multo ad quam sequitur inaequale & dissimile. Secundum quod haec in parte patent ex praedictis, & iam amplius patebunt in dicendis. Sic ergo concedendum est quod vnum & multum circa contenta sub forma vnius & multi materialiter vel quasi: sunt principia causatiua relationum communium. Et secundum hoc concedenda est vlti ma ratio ad hoc adducta.

⁋ Ad primum in oppositum, quod ab vno inquantum vnum non procedit nisi vnum &c. Dico secundum iam dicta quod in vno & multo est considerare formam vnitatis quae perfecte est in vno & diminute in multo: & rem quasi materialiter subiectam formae huic: circa quam (vt dictum est) vnum & multum sunt principia causatiua relationum conmunium. Primo autem modo non est in illis nisi vnum. Secundo autem modo sub illo vno secundum formam considerantur plura secundum materiam. Vnum enim dictum ab vnitate singularitatis in substantia consideratione rationis deriuatur secundum eandem formam & sub eadem forma vnius in substantiam aliam & aliam ratione etsi non re tam in diuinis quam in creaturis. Et secundum hoc sequitur ad tale vnum in substantia relatio communis identitatis simpliciter & secundum rationem existens relatio. Et similiter in diuinis vnum dictum ab vnitate singularitatis in quantitate & qualitate. secundum eandem formam & sub eadem forma vnius deriuatur consideratione rationis in quantitatem aliam & aliam secundum rationem: & secundum hoc sequitur ad tale vnum relatio communis aequalitatis & similitudinis existens secundum rationem inter diuinas personas, prout inferius declarabitur. Vnum autem dictum ab vnitate communitatis secundum eandem formam & sub eadem forma vnius deriuatur per agens aut producens in substantiam aliam & aliam re in creaturis, vt species in indiuidua. & secundum hoc sequitur ad tale vnum in substantia relatio communis identitatis specie aut genere secundum rem existens relatio. In vnum autem dictum ab vnitate vnionis siue vnitionis vniuntur secundum eandem formam & sub eadem forma vnius conformia secundum quantitatem & qualitatem tam substantialem quam accidentalem in creaturis, differem tia tamen re. Et secundum hoc sequitur ad tale vnum aequalitas & similitudo substantialis & accidentalis quae sunt relationes secundum rem.

⁋ Applicando ergo ad hoc propositum: dico quod ad vnum sequi aliquid puta relationem communem, potest intelligi dupliciter. Vno modo semel accepto vno & formaliter. Alio modo ipso vno accepto pluries & plurificato quasi materialiter: aut secundum rem, aut secundum rationem. Primo modo accepto vno ad ipsum non sequitur vlla relatio communis, vt procedit argumentum & bene. Ipso autem vno accepto secundo modo. secundum quem non procedit argumentum: ad ipsum sequuntur omnes relationes communes aequalitatis, identitatis, & similitudinis. modo iam dicto.

⁋ Ad secundum & tertium obiectum ex parte multi: Dico quod multum & illud ad quod sequitur diuersum in substantia secundum eandem formam & sub eadem ratione multi con tinet substantiam aliam & aliam secundum rem. Puta diuersum quod est contrarium identitati causatae ab vno in substantia dicto ab vnitate in alia singularitatis, est inter eadem indiuidua sub eadem specie specialissima vt sunt aggregata sub forma speciei: non vt vnita in illa. Diuersum vero contrarium identitati causatae ab vno dicto ab vnitate communitatis in forma speciei, est inter diuersas species vt sunt aggregatae sub forma generis: non vt sunt vnitae in substantia. Di uersum vero contrarium identitati causatae ab vno dicto ab vnitate communitatis in forma generis, est inter diuersa praedicamenta: & quaecunque non sunt sub eodem genere praedicamenti: cuiusmodi sunt substantia, quantitas: deus & creatura. Et hoc vt sunt aggregata in vnum collatio ne intellectus. ldem enim & diuersum vt generaliter accipiuntur circuneunt omnia entia: & accidit diuersis inquantum diuersa sunt quod in aliquo vno secundum genus aut speciem conueniunt quod tamen requiritur in differentibus. dicente philosopho. x. Metaphysicae. Omne ens aut diuer sum aut idem: quod autem differt ab aliquo, per aliquid differt: ergo necesse est vt aliquid sit per quid non differant. & supple. Hoc autem non requirunt diuersa. Vnde Commentator. i. Diuersum quod ope ponitur idem non est diuersum aliquo vt differens quod est differens & conveniens. Omnia enim duo entia aut sunt diuersa aut idem. Et sic duo indiuidua existentia sub eadem specie specialis sima quae eadem sunt specie vt vnita in illa sub forma vnius, diuersa sunt numero vt congre gata sunt sub illa sub forma multi. Consimiliter duae species existentes sub eodem genere quae eaedem sunt genere vt vnitae sunt in illo sub forma vnius, diuersae sunt specie vt aggregatae sunt sub illa sub forma multi. Et duo differentia genere, puta quantitas & qualitas, aut vniuersali ter non existentia sub eodem genere: puta deus & creatura: quia sub nulla forma vnius vnium tur: nullo modo sunt eadem: quia tamen sunt aggregata inter se sub forma multi, sunt diuer sa. Multum autem ad quid sequitur inaequale in quantitate. secundum eandem & sub eadem forma multi continet quantitatem aliam & aliam. Puta inaequale contrarium aequalitati causatae ab vno in quantitate est inter habentia inter se diuersas quantitates vt sunt aggregatae: & hoc sub eadem specie quantitatis molis. Aequale enim & inaequale non sunt nisi secundum quantitates diuersas sub eadem specie specialissima, puta linea est aequalis aut inaequalis lineae: non au tem superficiei aut corpori: neque alteri quantitati: & quaelibet plura tam sub eodem genere quam sub diuersis generibus inaequalia sunt: loquendo de quantitate substantiali perfectionis. Omnia. enim entia creata inaequalia sunt inter se: siue sunt eiusdem generis siue diuersorum generum: & sunt multum congregatione: & sub sola specie specialissima est aequalitas perfectionis: sicut & in sola specie specialissima est vera vniuocatio. Vnde accidit inaequalibus secundum perfe- ctionem quod in aliquo vno secundum genus conueniunt: sicut hoc accidit diuersis inquantum diuersa sunt secundum iam dicta. Et quia numerorum multiplicatio procedens ab vno in infinitum sic se habet quod semper vnus alteri est inaequalis: licet secundum species differens: oportet sentire quod inaequalitas non fundetur super numeros diuersos: neque causetur ab ipsis ratione formarum quibus in specie distinguuntur: sed potius ratione vnitatum vt materiales sunt in illis: & vt omnes numeri conueniunt in forma vnitatis: per quam non sunt proprie nisi eiusdem spe ciei, differentes secundum gradus pluralitatis in vnitatibus: & perfectionis in forma vnitatis. Et sic inaequalia inquantum inaequalia semper sunt vnum quadam aggregatione ipsorum inaequalium inter se, non sub aliqua forma numeri vnius. Duo enim & quatuor sunt inaequalia inaequalitate causata a multo plurium vnitatum existente in illis, non vt concurrentibus in numero senario, sed vt in aggregatis per intellectum seorsum: nec vt duo secundum quod est subduplum ad quatuor, & sic inaequale illi, accipitur vt pars in illis quatuor: vel sicut pars bis accipitur per intellectum: semel scilicet vtur pars existens in toto, & semel vt per se. Et primo modo est inter duo & quatuor relatio identitatis: qualis declarata est supra inter totum & partem. Secundo autem modo est inter duo & quatuor relatio inaequalitatis. Pars enim non habet relationem ad totum inquantum pars, nisi identitatis & diuersitatis, vt superius expositum est. Et sic etiam semper ipsum inaequale in numeris continet maius & minus. Omnis enim numerus remotior ab vno, est maior: & propinquior est minor: & omnis numerus ad superiores est minor, & ad inferiores vsque ad vnitatem est maior. Sed maius in discretis proprie appellatur plus: & in continuis omne nomen quod est maius a proprietate seruatur. Maius autem in quantitate perfectionis siue virtutis proprie appellatur magis: sed minus sub eodem no mine in singulis inuenitur. Et inaequale in discretis excedens appellatur multum: & deficiens appellatur paucum. In continuis vero & in quantitatibus virtutis excedens appellatur magnum: & deficiens paruum. Et in quantitate perfectionis (in qualitate accidentali specia liter) deficiens dicitur parum: vt parum calidum. Et recipit inaequale secundum excessum in discretis comparationem sic, multum plus plurimum: & in continuis ac quantis perfectione sic, magnum maius maximum. Inaequale vero secundum defectum recipit comparationem sic paruum siue parum siue paucum minus minimum. In continuis enim gradus positiuus est paruum: in discretis autem paucum: communiter autem in vtroque parum. Comparatiuus autem gradus & similiter superlatiuus non mutantur.

⁋ Sed est aduertendum quod multum in quantitate aequiuoce accipitur, prout idem est quod habens in se plura siue multitudinem: quemadmodum aliquid dicitur magnum quia habet in se magnitudinem: & sic omnis numerus est multum: & sic multum non opponitur nisi vni. Alio modo accipitur prout est habens in se plura excedenter siue multitudinem excedentem. & sic opponitur pauco: nec sic est omnis numerus multus: sed aliquis est paucus. Tertio modo multum accipitur vt est in se aggregatiuum multi excedentis & pauci quod exceditur: & sic solummodo ad ipsum inaequale quod opponitur priuatiue aequali. Sed secundo modo, scilicet vt opponitur pauco, adhuc multum dupliciter consideratur. Vno modo vt comparantur inter se praecise. Alio modo vt comparantur inter se respectu tertii. Primo modo omnis numerus maior est multum respectu minoris: & omnis numerus est paucum respectu maioris: & vnum est paucum respectu cuiuslibet numeri: & primum paucum simpliciter: binarius autem est primus numerus paucus. & dicuntur inter se relatiue multum & paucum: atque continent sub se omnes proportiones numerales quae primo & per se sunt in discretis. Secundo autem per discreta sunt in continuis: inquantum scilicet discretum cadit in continuo: & magnitudines numeri sunt secundum philosophum libro Posteriorum. Et sunt illae proportiones aut secundum rationem numerorum interminatam: sicut sunt multiplex, superpartiens, superparticularis: multiplex superpar tiens, multiplex superparticularis, & eorum opposita: aut secundum rationem numeri determinatam: vt sunt duplum, triplum, quadruplum, & sic de caeteris, & eorum opposita. Multum autem & paucum si considerata fuerint respectu tertii: aut consideratur illorum comparatio inter se respectu tertii quod vtrique eorum opponitur: cuiusmodi est aequale inquantum inaequale continet mul tum & paucum. sic multum & paucum opponuntur inter se contrarie, sicut abundans & diminutum respa ctu aequalis cui opponuntur sub forma inaequalis. Aut consideratur illorum comparatio respectu tertii quod neutri opponitur: hoc modo multum dicitur relatiue ad paucum: quemadmodum multi dicuntur esse in foro vno tempore respectu paucorum qui solent esse in illo alio tempore: & pauci dicuntur esse in ciuitate vno tempore respectu multorum qui solent esse in illa alio tempore: Secundum quem modum multum dicitur magnum: & mons paruus secundum philosophum in praedicamentis.

⁋ Multum autem ad quid sequitur dissimile in qualitate. secundum eandem & sub eadem forma multi continet qualitatem aliam & aliam. Sed intellige illam formam multi non esse nisi aggregatio nem diuersarum qualitatum: puta dissimile contrarium simili: quod simile causatum est ab vno in qualitate dicto ab vnione: est inter habentia in se diuersas qualitates congregatas non sub vna specie specialissima: vt contingit secundum iam dicta in quantitate molis: sed sub eodem ge nere infimo, sub quo non continentur nisi species specialissimae: & hoc loquendo de dissimilitu dine accidentali. Dissimilitudo autem non est nisi secundum qualitates specialissimas: cuiusmodi sunt album & nigrum: non secundum species subalternas, cuiusmodi sunt album & dulce. Loquendo autem de dissimilitudine substantiali: illa non est proprie nisi inter diuersa in specie specialissima & eo dem genere. & hoc inter quaslibet species econtrario diuisas sub eodem genere vsque ad genera lissimum. Dissimile enim contrarium simili causato ab vno dicto ab vnione, communicans in forma speciei specialissimae, est inter quaslibet diuersas species vt sunt aggregatae sub forma generis: non dico vt sunt vnitae in illa. Circa illa autem quae sunt diuersorum generalissimorum inter se comparata, nec dissimilitudo nec similitudo: sicut nec aequalitas nec inaequalitas, nata sunt fieri. Dissi militudo tamen substantialis inter deum & creaturam potest dici fore. Et hoc licet sit creaturae ad deum quaedam similitudo imitationis, vt tactum est supra. Inaequalitas autem non potest dici fore proprie creaturae ad deum propter magnitudinis dei infinitatem & creaturae finitatem. uia enim non est comparatio summi ad infimum: nec aequalitas imitationis creaturae ad deum otest dici: sicut dicitur similitudo: propter rationem assignatam in praecedenti quaestione.

⁋ Apost plicando ergo hoc ad medium argumentorum quo ad multum: Dico quod ad multum inquantum est vnum secundum aliquam formam specificam numeri: puta denarius secundum formam denareitatis: nulla rela tio omnino sequitur, sicut neque ad vnum semel acceptum & formaliter. Per quod patet responsio ad primum obiectorum de multo. Nec etiam ad multum pluries acceptum sequitur aliqua relatio inquantum est multum & replicatum sub eadem forma: sicut sequitur ad vnum pluries acceptum sub eadem forma, vt iam dictum est. Et hoc quia replicatio alicuius sub eadem forma non est nisi replicatio materialiter illius inquantum est vnum. Propter quod ad multum replicatum non sequitur relatio quia est multum: sed solummodo quia est vnum in forma multi. Et sic sequitur non relatio inaequalitatis sed aequalitatis tantum. Sicut enim vnitas in quantitate est aequalis vnitati quia haec & illa vnione sunt vnum: sic dualitas dualitati est aequalis: quia haec & illa vnione sunt vnum. Sicut enim haec vnitas & illa vnitas in forma specifica vnitatis simpliciter vniuntur quia quaelibet vnitas est vna: sic dualitas haec & dualitas illa in forma specifica dualitatis vniuntur & in illa sunt vnum quia quaelibet dualitas est dualitas: & sic de caeteris numeris. Sed quod ad multum sequatur relatio contraria relationi quae sequitur ad vnum: hoc non est nisi inquan tum multum est vnum aggregatione tantum eorum quae sunt materialia in illo. Et sic ad multum vt materialiter continet plura, & hoc non nisi in forma quantitatis aut qualitatis differentia, sequuntur inaequale & dissimile secundum modum iam expositum. Et sic secundum quod procedit argumentum & bene: non sequitur inaequale ad duo & quatuor prout vniuntur in multo quod est senarius: neque dissimile ad album & nigrum prout vniuntur in colore: sed prout ibi duo & quatu or se habent vt partes cuiusdam aggregati quod est multum continens ambo aggregatim & non formaliter. Et similiter hoc album & nigrum se habent vt partes cuiusdam aggregati quod est multum continens ambo, vt iam expositum est in tertio modo multi.

⁋ Ex quo patet responsio ad secundo obiectum de multo.