Quaestio 1

Irca primum arguitur quod deus non possit dici perfectus. Primo sic. omne perfectum est factum: quia praepositio illa per, in proposito non diminuit sed potius auget. Deus non est factus: quia per ipsum facta sunt omnia, vt vult Augustinus super Ioan. ergo &c.

⁋ Secundo sic. id cuius natura stat in eo quod supra se recipit omnes conditiones nobilitatis, maxime imperfectum est: quia de ratione perfecti est quod non recipit additionem in dignitate & nobilitate: & de ratione im perfecti: quod recipit additionem, vt iam dicetur. Deus est huiusmodi: quia non est nisi esse purum vt habitum est supra. Esse autem simpliciter & purum, super se recipit omnes determinationes dignitatis & nobilitatis, vt sunt sapientia, bonitas, pulchritudo &c. huiusmodi. ergo &c.

⁋ Tertio sic, quae perfecta sunt per se ni hil inuenitur extra illa, vt dicit Philosophus. v. meta. ca. de perfecto. & dicit primo cae. & mundo. quod corpus vniuersi ex hoc est perfectum quia non habet aliud corpus extra, quod tangit ipsum. extra deum autem sunt omnes creaturae. ergo &c.

⁋ In oppositum est: quoniam imperfectum habet esse ab aliquo perfecto quod habet es se prius. secundum enim quod dicit Philosophus. xii. meta. semina quia imperfecta sunt: sunt ex aliis praeceden tibus perfectis. Primum enim non est semen: sed aliquid perfectum verbi gratia: quod hominem oportet esse ante sperma. Deus autem habet esse non ab alio sed a se, vt habitum est supra. a quo omne aliud habet esse, vt videndum est infra. ergo &c. Vnde dicitur Matth. v. Estote perfecti sicut pater vester cae lestis perfectus est, qui est ipse deus. Et in symbolo dicitur de Christo quia est perfectus deus.

⁋ Quia vt habitum est ex praedeterminatis, ex eis quae apparent nobis in creaturis declarantur nobis consideranda circa deum creatorem: vt cognoscamus perfectionem diuinam & qualiter excedit perfectionem omnis creaturae: oportet hic primo videre modos perfectionis repertos in creaturis: & videre quis congruat deo & quis non. Et quia cognitio nostra ab imperfecto ad perfectum naturaliter procedit: & de imperfecto nata est a nobis haberi cognitio imperfecta: & de perfecto perfecta: In hoc enim secantur scientiae quemadmodum & res: vt dicitur tertio de ani ma: Idcirco incipiendum est a modis imperfectionis repertae in creaturis, vt ex opposito pateant no bis modi perfectionis. Est igitur sciendum quod ratio imperfecti est quod ex se sit diminutum in aliquo: & ideo natum super se recipere additionem alicuius extra se: & econtrario ratio perfecti est quod in se non sit diminutum in aliquo: & ideo nec natum recipere additionem alicuius extra se inquantum huiusmodi. Hinc dicit Augustinus lb de natura & gratia. Ibi est summa perfectio vbi nihil additur. & primo solilo. Summa plenitudo est vbi nihil deest. Circa modos igitur imperfecti, & per con sequens perfecti, aduertendum: quod imperfectum quia potest recipere additionem, aut est susceptibile additionis intra se in simplicitate naturae suae & essentiae: aut extra simplicitatem naturae & essentiae suae. Primo modo est imperfectum omne quod intentionem capere potest inquantum huiusmodi: & ex opposito perfectum est illud quod in naturae suae intentione vltimatum terminum habet. Hoc modo secundum Philosophum. v. metaphysicae, dicitur perfectum aliquid secundum virtutem & modum bonitatis suae, quando nihil aliud potest habere excessum super ipsum secundum illud genus naturae & hoc dupliciter: Proprie, & transumptiue. Proprie quando est perfectio secundum id quod est bonum simpliciter, vt dicitur aliquis medicus vel musicus perfectus quando secundum speciem propriae virtutis & bonitatis scilicet medicinae vel musicae, in nullo deficit aut diminuitur. Et secundum Commenta. hoc est per fectum secundum qualitatem, quando nihil inuenitur dignius eo in suo genere. Medicus enim dicitur perfectus a quo nihil diminuitur ex eis quae pertinent ad actionem medicinae: & quo nullus medicus est perfectior. Transumptiue vero dicitur perfectum quando est perfectio secundum id quod est malum simpliciter, inquantum tamen in malo cadit ratio bonitatis ex ordine ad suum finem: licet secundum quid, quia non est ad finem bonum sed malum: qui non est finis nisi secundum quid. Non enim omne vltimum finis: sed optimum, vt dicitur. ii. physi. Et per hunc modum secun dum Philosophum. v. meta. dicimus mendacem perfectum & latronem perfectum: quia vocamus eos nomine bonitatis: & dicimus quod est bonus latro & bonus mendax. Vnde quia perfectio est ipsius finis: quia finis est vltimum in re: finem & perfectionem transferendo a bonis ad praua: quia ambo vltima sunt: dicimus quod aliquis corrumpitur perfecta corruptione & destruitur perfecta distructione: quando nihil deest aut diminuitur corruptioni & malo: sed est in vltimo corruptionis & valde ma lum. Si autem sit imperfectum: quia susceptibile est additionis extra simplicitatem suae essentiae: aut ergo tanquam totum partis intra se: aut tanquam pars partis supra se. Primo modo imperfectum est omne totum quod deficit aut diminuitur in aliqua parte quae ad integritatem suam requiritur. Et ex oppo sito perfectum est illud secundum Philosophum. v. meta. cuius impossibile est accipere aliam partem extra omnino: & hoc dupliciter: vel in se & absolute, vel in respectu ad aliquid aliud. Primo modo se cundum Commen. ibidem, homo dicitur esse perfectus quando nullum membrum illius est extra ipsum id is. qui non est in aliquo membro diminutus. Secundo modo dicitur perfectum tempus periodale cuiuslibet rei natu ralis extra, quia secundum Philosophum non est accipere tempus aliquod quod sit illius temporis pars. vt enim dicit Commnet. ibidem, Tempus vitae perfectum in vnoquoque ente est id extra quod non inuenitur tempus quod sit pars illius temporis. Et per hunc modum dicitur numerus perfectus ille qui constat ex omnibus partibus suis aliquotis respectu omnium aliorum numerorum. nihil enim habet extra se quid sit pars eius vel pars suae partis: sicut habent numerus abundans & diminutus. Si vero sit imperfectum suscepti bile additionis extra simplicitatem suae essentiae tanquam pars partis alterius supra se ad constituendum totum: hoc modo imperfectum semper est illud quod alterum recipit supra se quia est pars, & perfectum est ipsum totum ex vtroque constitutum inquantum huiusmodi. Totum enim secundum Philosophum. v. metaphy. di citur a quo non diminuitur aliqua pars quibus dicitur totum. Quod autem diminuitur, semper dicitur pars illius ex quo diminuitur. Sed ista additio partis super partem potest fieri vel translatione in aliud specie, vel appo sitione eiusdem specie. Primo modo dupliciter: aut additione alicuius quantitatiui: aut qualitatiui Primo modo linea est dimensio imperfecta respectu superficiei: & superficies respectu corporis: & solum corpus est dimensio perfecta. Vt enim dicit Philosophus, Magnitudo quae habet vnam dimensionem tantum, linea est: & quae habet duas, superficies est: quae habet tres, corpus est. & post istam non est magnitudo alia. quoniam vt dicit Commen, non est mensura quaerta. Propter quod (vt dicit ibidem Philosophus) non est possibilis permutatio corporis ad aliud genus: sicut est permutatio lineae ad superficiem, superficiei ad corpus. Nam si est via ad permutationem, tunc corpus non est magnitudo perfecta. ergo est diminuta. Namn non est permutatio nisi in diminuto. Perfectum enim (vt dicit ibi Commenta. est quod non recipit addi tionem: nec fertur in aliud genus. Secundo modo materia & omne quod est in potentia per susceptionem alicuius formae ad aliud, inquantum huiusmodi imperfectum est: & totum compositum est per fectum. Secundum enim quod dicit Philosophus. v. metaphysicae, forma complementum est: & completum est quod habet complementum. Si autem sit aliquid imperfectum quia receptibile est alterius supra se in eadem specie, aut ergo hoc fit procedente augmento per totum: aut extensione eius in aliquo latere eius. Primo modo puer est imperfectus secundum quantitatem: factus autem vir est se cundum quantitatem perfectus. Secundo modo linea recta inquantum ex vtroque termino potest additionem recipere, imperfecta est. Linea vero circularis quia non habet terminum cui potest fieri addi tio, perfecta est. secundum quod dicit Philosophous. ii. cae. & mundo. Completum est illud post quod non est pos sibile aliquam rem inueniri extra ipsam. Possibile est autem vt addatur in linea aequali additione sempiterna: & non est possibile vt addatur in circulari linea aliquid omnino: est igitur linea rotun da stans perfecta. Si autem aliquid fuerit imperfectum: quia susceptibile alicuius supra se extra sim plicitatem naturae & essentiae suae: aut ergo est ista imperfectio propter differentem gradum natu rarum: aut propter diuersitatem in natura ipsarum. Primo modo creatura proxima in dignitate naturae primo principio quod deus est, semper perfecta est respectu remotioris: & remotior imperfecta respectu superioris: quia superior aliquid addit dignitatis in esse suo super dignitatem in esse iferioris. Secundo modo triplicitur: vniversalimultitudine eiusdem specie diuersitate indiuiduorum: vel eiusdem genere diuer sitate specierum: vniversaldiuersorum genere. Primo modo imperfectum est quodlibet indiuiduum quod habet aliud sibi simile in specie sibi additum in eadem specie: & perfectum quod continet totam suam speciem sub vnico indiuiduo: si ali quod esset tale. Et per hunc modum in primo cael. & mund. Philosophus posuit mundum esse perfectum: quia secundum ipsum non posset esse alius numero. Vnde dicit ibi Commen. Haec est causa mul torum indiuiduorum vnius specie. scilicet quod propter diminutionem non fuit natura contenta in esse vnius Secundo modo omne corpus mundi contentum in toto est imperfectum & diminutum: quia habet aliud extra se quod tangit ipsum, licet sit perfectum secundum tres dimensiones, vt dictum est. Et so lum corpus vniuersi est perfectum: quia nullum potest esse extra quod tangit ipsum. Vnde dicit Phi losophus. i. cae. & mundo. Reliquorum corporum vnumquodque secundum suam dispositionem est in termino com plementi: quia habet tres dimensiones. Veruntamen est ei terminus quem tangit aliquod corporum quod est post ipsum: & commensuratur ipsum. sit ergo propter illud vnumquodque eorum multa. vbi dicit Conmen. Et secundum hunc modum sunt diminuta quae possunt recipere additionem: & non sunt multa nisi quia sunt contingentes: & quod inuenitur in eis plus quam vnum, est diminutum: quia si esset per fectum sufficeret esse vnum: & sic est in mundo. Et hoc est quod continuo dicit Philosophus. Totum autem cuius corpora ista sunt partes, est completum non diminutum necessario. Commen. i. totus mundus necessario est perfectus omnibus modis perfectionis. Est enim perfectum: secundum quod omnes partes eius per fectae sunt: & quoniam nihil continet ipsum: & non est plus vno indiuiduo. Et per hunc modum quilibet numerus minor respectu maioris propter additionem est imperfectus. Propter quod dicit Philosophus v. metaphysicae. Quod diminuitur ex quantitate secundum quod est quantitas, semper dicitur pars illius ex quo diminuitur: sicut dicitur quod duo sunt pars tririum. Tertio modo quodlibet genus praedicamenti quo ad omnia quae continet, imperfectum est in natura & essentia sua: quia extra se habet perfectionem in alio praedicamento, quam non habet ex natura & essentia sua. Et perfectione opposita huic imperfectioni nulla creatura omnino potest esse perfecta: immo quaelibet est imperfecta: quia in sua essentia non habet quicquid perfectionis est in quaelibet alia: sed eam oportet inuestigare in solo creatore deo: quia in ipso solo inuenitur, vt habet declara ri in quaestione sequenti.

⁋ Quia ergo quaeritur vtrum deus dicendus est esse perfectus, Dicendum quod sic secundum omnes modos perfectionis praedictos, amouendo ab eis illud quod imperfectionis eis admixtum est in creaturis: quia in eis pure & absolute perfectum nihil potest inueniri. Est ergo intelligendum quod secundum determinationem Philosophi in. v. metaphysicae, omnes praedicti modi perfectionis ad tres redu cuntur. Dicit enim ibi: quod quae dicuntur perfecta per se, secundum hos modos dicuntur, quaedam quia non diminuitur ab eis aliquid de bonitate, neque eis est magis: & hoc quo ad primum modum: & etiam nihil inuenitur extra illa: & hoc quo ad omnes alios praeter vltimum: & quodam modo vniversali: ita quod in eis est no bilitas in vnoquoque genere: & nihil est extra illa: & hoc quo ad vltimum modum, quem (vt in sequenti quaest. patebit) deo attribuimus. Vnde exponendo istam vltimam clausulam dicit Commtetnorem quod definitio eo rum quae vniversale dicuntur perfecta, est talis: quod perfecta sunt illa quorum nihil inuenitur per quod dicuntur imperfecta in eis: aut extrinsecun. & ista est dispositio primi principil scilicet dei. Et loquitur de sic perfectis in plurali, modo ponentium plures deos essentialiter, licet secundum veritatem tantum vnicus sit talis, vt hab itum est ex supra determinatis. Et sic ista definitio perfecte conuenit soli deo: quia in ipso solo nihil inuenitur per quid dicatur imperfectum: nec in ipso nec extra ipsum. Vnde & dicit Auicen. iiii. meta. quod perfectum bonita te est aliquid: quia quicquid debet habere de bonitate habet, & nihil remanet extra. Et per attributionem ad istum modum perfectionis, dicitur persectio in omnibus aliis quae creaturae conveniunt. secundum quod consequenter subdit Philosophus dicens. Alii autem modi sunt secundum hunc modum aut in faciendo aliquid tale scilicet quale facit primum perfectum: aut in habendo scilicet aliquid tale quale ipse habet: aut in congruendo tali: aut quia dicuntur in aliqua proportione qua attribuuntur ad illa quae dicuntur perfecta primo modo. Vbi dicit Commentator. i. alii de quibus dicitur hoc nomen perfectum, dicuntur perfecta aut quia agunt illa quae sunt perfecta aut quia aliquod est in eis istorum perfectorum: aut quia assimilantur eis: aut quia eis attribuuntur aliquo modo attributionis. Deus ergo simpliciter perfectus debet dici: & primo perfectum ex se: in quo nihil inue nitur imperfecti: neque in ipso: neque extrisecus. Neque in ipso, propter omnes modos perfectionis praeter vltimum, quid conveniunt creaturis. Neque extrinsecus, propter vltimum modum quem nulla creatura attingit: quia in qualibet inuenitur aliquid imperfecti: quia non habet in sua essentia id perfectionis quod habet extri secus alia creatura: sicut habet deus, vt infra videbitur. Est igitur deus perfectus secundum primum praedictorum modorum perfectionis: quia nihil diminuitur in eo de bonitate, neque est aliquid eo in bonitate magis: & hoc propter eius infinitatem, vt infra videbitur. Sed aliter quam in creaturis dicun tur aliqua perfecta primo modo. In illis enim quod perfectum est: compositum est ex imperfecto & perfectione: cui convenit ille modus perfectionis. quoniam, vt dicit Philosophus, virtus est quaedam perfectio, quodlibet enim dicitur perfectum quando secundum speciem propriae virtutis in nulla deficit parte. Et haec est bonitas cuiuslibet rei substantialis qua perficitur in suo esse: & habet opeationem perfectam: debitam suae speciei. Si inquam ponamus talem creaturam perfectam eo quod nihil diminuitur in ea de bonitate. Neque etiam est aliquod eo in bonitate magis quantum ad naturam suae speciei. talis enim perfe ctio nata est esse in quaelibet specie creaturae. Est tamen aliquod eo in bonitate magis simpliciter extra suam speciem: in quantum quaelibet creatura inferior habet supra se creaturam secundum gradum naturae quae est in bonitate magis, vt patet in viii. modo perfectionis praedicto: vel ad minus inquantum supra quamlibet creatu ram est ipse deus. Deficit etiam: quia multas perfectiones accidentales nata est talis natura in se recipe re: non deus. Vnde dicit Auicen. viii. met. Necesse esse est perfectum esse, nam nihil deest sibi de suo esse & de perfectio nibus sui esse: nec aliquoid generis sui esse egreditur ab esse eius ad aliud a se, sicut egreditur ab alio a se. verbi gra tia ab homine, multa enim de perfectionibus sui esse desunt vnicuique homini. & etiam sua humanitas inuenitur in alio a se quod pertinet etiam ad quartum modum perfectionis in deo. Similiter aliter quam in creaturis Deus est perfectus secundo modo perfectionis: quia nihil sui est extra ipsum: neque est in aliquo diminutus: quia est simplex & purum esse. In quo deficiunt a perfectione composita ex partibus quantitatiuis: quamuis nihil sui habent extra: neque sit in eis aliquid diminutum. Similiter est perfectus si ne omni imperfectione (Tertio modo: quia propter simplicitatem & intransmutabilitatem suum esse non potest ferri in aliud: nec habet ipsum per compositionem aut translationem) sicut habet corpus: quod magnae perfectionis est in eo. Similiter est perfectus quarto modo sine omni imperfectione: quia non est omni no in potentia: sed est actus purus, vt habitum est supra. Vnumquodque enim perfectum est: inquantum est ens in actu: & imperfectum inquantum est in potentia cum priuatione actus. lgitur compositum quod sit ex potentia & actu: licet ratione actus habet quod sit persectum: ratione tamen potentiae aliquid imperfectionis habet adiunctum. Vnde peccabant quidam ex antiquis Philosophis: qui primum principium quod deus est, dixerunt esse primum principium materiale, vt dicitur. xii. meta. & expositum est supra. Et propter hoc dixerunt quod esse optimum & perfectissimum non potuit attribui principio: sed ei quod pro cedit ex principio. hoc enim necessarium est de primo principio materiali: quia est imperfectissimum necessario, cum sit maxime in potentia, & minime ens: sed proximum non enti, quasi medium inter ens actu quoquo modo: & non ens, vt tactum est aliquantulum supra: & magis declarandum est loquendo de materia. Non autem est verum de primo principio efficiente quale est deus, quale non viderunt illi: sed solum principium materiale, quale non potest esse deus, vt habitum est supra. Sicut enim prima materia per hoc quod est subiectum vltimum maxime est in potentia & imperfectissimum: sic primum agens quia est primum mouens, maxime debet esse in actu: & ideo perfectissimum: ita quod impossibile sit aliquid esse perfectius eo. Cum enim nihil agit nisi secundum quod est in actu: & ita actio sequitur modum actus in agente: impossibile est productum per actionem esse in nobiliori actu quam sit agens: etsi sit in aequali: sicut est filius cum patre: si reducamus omnes alias actiones quascumque ad actiones personales in diuinis: & illas ad actionem primam qua pater producit verbum: sicut necesse est reduci, vt infra videbitur. Quomodo autem non potest in aequa li actu: sed necessario in inferiori & imperfectiori producere aliquid in creaturis extra suam substantiam, patebit loquendo de creaturis. Quomodo etiam imperfectum ens & in potentia, non potest esse primum simpliciter: sed necesse est vt perfectum praecedat imperfectum, & imperfectum sit a perfecto, habitum est supra. Similiter deus est perfectus sine omni imperfectione ad similitudinem quinti modi: quia in vir tute essentiae & naturae augmentum non recipit, neque ex imperfecto ad perfectum per transmutationem & alicuius appositionem deuenit. Similiter est perfectus iuxta. vi. modum propter circulum in finitatis suae: non est tamen in se ex partibus finitis compositum: sicut compositus est circulus. Si militer iuxta septimum modum solus deus verissime dicitur perfectus sine omni imperfectione: quia ipse sine gradu dignitatis naturae in suo esse omnem gradum creaturae transcendit: in qua imperfectionis est & defectus: quia in dignitate sui esse limitationem habet & gradum. Et ex hoc patebit in sequenti quaestione quomodo deus est perfectus perfectionibus omnibus omnium creaturarum. Similiter iuxta modum octauum solus deus vere perfectus est sine omni imperfectione annexa: quia vt habitum est ex praedeterminatis, ipse vnicus est secundum numerum: ita quod non possit esse deus alius numero differens ab ipso. Creatura autem aliqua etsi sit vnica in vna specie, vt propter persectionem eius in vnico indiuiduo sit contenta: & hoc quia in natura illius indiuidui sit perpetua & incorrupti bilis: propter quod plura sunt indiuidua sibi succedentia propter continuam generationem in corruptibilibus: vt quod in vno perpetuari non possit, perpetuetur in pluribus, vt dicit Philosophus. ii. de anima: nulla tamen species creaturae est quae inquantum est de se, apta sit non plurificari per plura indiuidua. si cut patebit infra loquendo de vniuersali. Et illud est imperfectionis in quolibet indiuiduo: quia totam capacitatem speciei in se non terminat. secundum quod de hoc modo perfectionis & praecedente & sequente simul dicit Aui cem. viii. meta. Necesse esse est perfectum esse. Nam nihil deest sibi de suo esse & de perfectionibus sui esse: nec aliquid ge neris sui esse egreditur ab esse eius ad aliud a se: sicut egreditur ab alio a se. verbi gratia ad homine. Multa enim de perfectionibus sui esse desunt vnicuique homini: & etiam sua humanitas inuenitur in alio a se. sed neces- se esse est plusquam perfectum, quia ipsum esse quod est ei, non est ei. tantum: immo etiam omne esse est exuberans ab esse eius & est eius, & fluit ab illo. De eodem li. iiii. c. xxii. Similiter iuxta. ix. modum solus deus vere perfectus est sine omni imperfectione annexa, quia extra ipsum nihil est quod non habet verius esse in ipso quam in se extra ipsum ita quod omnino nihil potest esse extra ipsum quod non sit in ipso: quia omnia per ipsum facta sunt, & sine ipso factum est nihil. Io. i. sicut etiam habet declarari loquendo de exitu creaturarum in esse. Si autem esset tale aliquid extra ipsum quod non esset ab ipso, neque verius in ipso quam in semetipso, hoc magnae imperfectionis esset in ipso, sicut secundum Philosophum imperfectionis est in quolibet corpore in vniuerso quod sit cum ipso aliud corpus tagens ipsum quod non est ab ipso, neque per essentiam in ipso. Sed quod multa sunt extra ipsum quae sunt in ipso, & verius quam in se sunt in ipso: hoc ex magna perfectione procedit in ipso: & esset magnae imperfectionis si non possent esse ab ipso extra ipsum, licet per suum esse ab ipso nullam perfectionem apponunt ipsi, vt exponendum est loquendo de creaturis. Nunc autem etsi non sit aliud corpus extra corpus vniuersi huius continens ipsum, & quo ad hoc corpus vniuersi est perfectius quolibet corpore contento ab ipso, vt posuit Philosophus & bene, quia tamen posset esse aliud cor pus extra ipsum continens ipsum, vt coelum maioris ambitus extra vltimum coelum quod modo est vltimum con tinens ipsum, quod essentialiter esset extra ipsum, & non ab ipso, sed solum a diuina potentia infinita hoc agente, quod Philosophus non sentiebat, immo contrarium sentiebat, & male: ldcirco quo ad hoc corpus vniuersi cum sua per fectione quam dedit ei Philosophus, magna imperfectio est ei annexa: quam non vidit. luxta. x. vero modum solus deus ita perfectus est quod in illa perfectione nulla creatura ei in aliquo participat. Nulla ei creatura alterius naturae perfectionem, propriam habet in se, sicut deus habet perfectiones proprias omnium creaturarum, vt in sequenti quaestione patebit. Vnde dicit Dio. xiii. c. de di. no. Theologia de omnium causa omni & simul omnia praedicat, & vt perfectum & solum perfectum. ergo est non solum vt per seipsum perfectum, & totum per totum perfectissimum, sed vt plusquam perfectissimum, secundum omnium excellentiam & omnem quasi multitudinem terminans, omnium summitati super expansum, & a nullo locatum aut comprehensum, sed extensum in omnia simul & super omnia. Et ideo dicit Auicen. viii. Meta. Necesse esse est plusquam perfectum: quia ipsum esse quod est ei, non est ei tantum: immo etiam omne esse est exuberans ab eius esse, & est eius, & fliuit ab illo. Quia etiam alias perfectiones habeat secundum alios modos praecedentes, hoc est participatione perfectionis huius secundum aliquem gradum attributionis, vt dictum est secundum Philosophum. Dens enim alii modi perfectionis qui creaturis conueniunt ab isto descendunt, & in istum reducuntur tanquam in illo quid habet in se rationes omnium modorum perfectionis sine omni ratione imperfectionis annexa. Ad primum in oppositum quod deus non est perfectus, quia non est factus: dicendum quod si spiciamus ad originem nominis, quantum ad rationem impositionis, deus perfectus dici non potest, quia vt pcedit argumentum, quantum ad nominis impositionem perfectum dicitur aliquid quia ad plenum factum: vt praepositio illa per, in compositione significatum factionis augeat, nec mutet, nec minuat. Et sic quantum ad proprietatem nominis, quod factum non est, perfectum dici non potest. Cum enim aliquid ducitur de potentia in actum & de non esse in esse, tunc sit, & quodammodo factum est, quia secundum Philosophum. vi. physicae. in quoli bet fieri sunt infinita facta esse. Cum vero per tale fieri ad plenum & vltimate factum est in actu, ad quod erat prius in potentia: tunc recte secundum nominis proprietatem dicitur perfectum, quasi plene & totalite factum potentia totaliter ad actum deducta quantum est possibile nihil remanendo de non esse. Si vero inspi ciamus ad naturam rei cui hoc nomen perfectum imponitur, cuiusmodi est actus completus vt actus est absolute, non vt alicui potentiae admixtus, qui verissime habet esse in deo, vt probatum est supra: & vt dicit Diony. xiii. c. de di. no. perfectum dicitur velut non auctum: sed semper perfectum: & vt indiminutum vt omnia in seipso superans secundum eandem superplenam & non minoratam largitatem per quam perfecta sunt omnia perficit, & propria replet perfectione: Hoc ergo modo deus propriissime dicitur esse perfe ctus: & creatura secundario & ex consequenti per quandam attributionem: nomine perfecti dicto analogice de actualitate esse creatoris & creaturae, vt perfectum in communitate analogica acceptum non solum no minet existens in actu completo quod fiendo peruenit ad ipsum, sed etiam illud quod ex se sine fieri praecedente habet actum completum, quia ex se est necesse esse. Et hoc contingit saepius in creaturis, quod idem quod prius est significatum sub nomine quantum ad nominis famositatem & proprietatem impositionis, posterius est sub ipso quantum ad veritatem rei. Et econtrario in eis quae communiter conveniunt creatori & creatu rae contingit semper, quia nomina non sunt a nobis primo imposita nisi repertis in creaturis tamquam nobis no tis magis. Non enim imponit nomen nisi qui nouit rem. secundum Commen. super. vii. Meta. Consequenter autem cognito ex creaturis quia perfectius habent esse in creatore quae cognouimus in creaturis, nomina imposi ta creaturis transferimus ad significandum ea quae aduertimus esse in creatore, quod non potest esse sine aliqua nominis improprietate, quantum est ex ratione impositionis. Propter quod dicit Gre. quod balbutiendo vt possumus exc: lsa dei resonamus. Vnde idem loquens de hoc nomine perfectum circa deum. xxix. Mora. in principio ait. Hoc ipso quod perfectum dicimus multum ab illius veritatis expressione deuiamus, quia quod factum non est non potest dici perfectum: & tamen infirmitatis nostrae verbis domins condescendens ait. Estote perfecti sicut & pater vester coe lestis perfectus est.

⁋ Ad secundum, quod deus quia est purum esse, & recipit supra se rationes omnis perfectioni debet esse summe imperfectum: Dicendum quod tam in creatore quam in creatura esse potest considerari respectu essentiae rei: vel respectu attributorum essentiae: & vtroque modo esse propriissime deo convenit inter omnia ei attributa & de eo praedicata. Maxime enim exprimit rationem actus ex suo nomine: omnia autem alia vt essentia, vita, sapientia, & caetera huiusmodi, magis exprimunt diuinum esse in ratione habitus. Vnde cum esse, essentia, vita, sapientia, & huiusmodi idipsum re in deo nominant sub differenti ratione esse primo ei attribuendo, vt dicatur essentia ab esse: non autem esse ab essentia: cuius ratio primo convenit deo post rationem esse: & dehico vlterius rationes aliorum per ordinem secundum rationem nostram intelligendi, vt infra videbitur: non vt determinantia & contrahentia esse dei: sic enim esse esset ratio summe imperfecta in deo: & deus summe imperfectus, in quantum non est nisi esse: sed vt explicantia propriis rationibus quae esse continet in se in actu perfecto sub ratione essendi communi. Nominat enim essentia diuinam naturam inquantum esse est ei actus qui est esse absolute Vita vero nominat eandem inquantum esse est actus eius quid est viuere. Sapientia inquantum esse est actus eius qui est sapere: & sic de aliis. Et sic omnis actus in deo sub esse actu includitur: & est id quod compa ratur ad omnia diuina attributa vt actus eorum & forma: & sic comparatur ad alia non vt recipiens ad recepta, & materiale ad formale, sicut procedit ratio: sed magis vt formale receptum ad recipientia: quae actualitatem suam in eo & ab eo habent ex receptione: & id quid sunt: vt omnia quae significantur in deo vt habitus: sicut essentia, vita, sapientia, & huiusmodi. secundum rationem intelligendi intelligantur denominari ab esse puro: essentia in quantum esse simpliciter:r vita inquantum esse est viuere: sapientia inquantum esse est sapere: & sic de aliis, quasi omnia procederent in deo ab esse: sicut si lux procederet a lucere: & hoc quia propriissimum est deo actualitas. Econverso autem conti git in creaturis quod actus intelligendi procedit ab habitu vt ab essentia esse & a sapientia sapere: sicut a luce luce re: & hoc quia creaturae non est ex se esse in actu: & ideo secundum rationem nostram intelligendi primo habet a deo quod sit essentia: & esse quia est essentia: sicut sapere quia habet sapientiam. Et propter hoc in creaturis ratio esse quod pro cedit ab essentia sua, non includit in seirationem cuiuslibet alterius actus: sicut neque essentia cuiuslibet alterius habitus includit. Immo sicut essentia differt re in creatura a sapientia: sic esse procedens ab essen tia differt ab esse quod procedit a sapientia, vt ipsa in se est quaedam essentia: & multo fortius ab eius actu secundo quid est sape. Et sicut sapientia se habet per additionem ad essentiam: sic esse huius ad illud esse. Et hoc esse substam tiale in creaturis comparatur ad solam essentiam vt formale & actuale receptum in ea, non causando eam: sed magis causatum ab ea: econtrario eius quod dictum est de essentia & esse in deo: ad alia autem attributa ac cidentalia essentiae, vt incompletum recipiens ea & determinatum per esse eorum. Inquantum enim quodlibet illorum est natura quaedam & essentia in se, actus cuiuslibet illorum est esse quoddam: sed accidentale essentiae substantiali & eius esse, quod quidem esse accidentale vt actus & forma est respectu essentiae illorum attributorum. Vt sic generaliter verum sit sumendo esse vt cone analogum ad esse substantiale & accidentale, quod esse est omnium perfectissimum & ad omnia alia comparatur vt actus: quia nihil habet actualitatem nisi per esse aliquod: vt esse commune analogum sit actualitas omnium rerum & ipsarum formarum etiam tam substantialium quam accntalium: quia comparatur ad illas non vt recipiens ad receptum: sed magis econuerso. Et in neutro istorum esse includuntur actus secundi attributorum vt sapere & huiusmodi: immo isti actus re differunt ab illis: & sunt formales respectu illorum. Quia tamen ipsum sape est quoddam esse & quiddam viuere: sumendo adhuc communissime esse: vt cum esse essentiae substantiae & accntis comprehendat quod est agere in actu secundo: verum est generaliter quod esse super omnia formale est: ali ter tamen in deo quam in creatura, vt dictum est. quia ibi vnum & idem esse essentiae est continens omnia esse fine determi nationis receptione: a quo quasi sunt esse ipsa & attributa vt dictum est. hic vero sunt diuersa esse: quo rum alia determinant alia & procedunt ab ipsis essentiis vt dictum est.

⁋ Ad tertium quod multa sunt extra deum: ergo non est perfectus: Dicendum quod extra aliquid est aliud dupliciter. Vno modo ita quod nullo modo habet illud aliud esse in essentia eius. Quid sic habet aliud extra se: necessario habet esse imperfectum, vt dictum est supra: quia non habet in se perfectionem illius alterius: & ita aggregatum cum ipso totum est perfectius quoddam. Alio autem modo ha bet aliquid esse extra aliud: ita quod verius habet esse in illo & essentia eius quam in seipso. Quiod sic habet aliud extra se: necessario est perfectissimum in se: quia habet in se omnium perfectiones: & de sua perfectione est quod tale aliud producit extra se: nec est perfectius hoc cum illo quod est extra se quasi congregatum, quam ipsum solum per se: quia quicquid perfectionis habet illud extrisecum, hoc per se habet in se: licet sint plura perfecta: secun dum quod amplius habet declarari loquendo de deo in comparatione ad creaturas.