Quaestio 4

QVAESTIO IIII. QVARTO quaeritur utrum solus deus sit debitum obiectum fruitionis.

¶ Quantum ad articulum primum notandum, quod frui accipitur multipliciter se cundum Ovtam. q.ij. art. j. dimissa acce- ptione generali, qua sumitur ut non distinguitur contra uti. Primo frui accipitur communiter, pro omni actu potentiae appetitiuae defectabili, siue qui est cum delectatione: sic sumitur frequenter Et cles. c. ij. v. & vj. & Prouetb. vij. Eruamur cupitis amplexibus. Et Aug. Ixxxiij. quem stionum. q. xxx. dicimur frui cibo & potu. Vnde inquit, Eruimur ea re, de qua capimus uoluptatem: sic sumitur in bono, & malo, & in multis passibus scriptu rae. Item ego te fruar in dimo. Paulus ac Philemone. Secundo accipitur pro omni actu uoluntatis: quo propter se aliquid diligitur non relatiue in aliud saltem perillum actum, & sic delectatio posset dicifruitio. Et similiter quicumque alius amor naturaliter sequens appraehensionem reiconuenientis, uel placentis. Tertio accipitur pro amore libero uoluntatis, quofinaliter quiescit in amato: qui repugnat relationi ad finem alium. Et sic accipisAug. cum inquit. Eruimur cognitis &c. ut supra. Item. j. de doct. christ. Si in ea ponens si nem laetitiae permanseris ppriefrui dicendus es.

¶ Secundo notandum: quod est fruitio ordinata, & inordinata. Ordinata, qua summe, & irrefcribiliter disigitur, quod summe diligendum est, & propter se. Inordinata uero opposito modo, qua suame diligitur, & propter se tantum, quod propter aliud referibiliter diligendum est.

¶ Ordinata duplex est: quaedam est quietans, & satians uoluntatem: ut fruitio patriae. Quaedam non quietans: sed compatiens secum tristitiam, aut defectum, uel anxietatem: ut fruitio uiae.

¶ Tertio notandum, quod auctor primo recitat opinionem. Scolib. iiij. distinctio. xlix. quaestio. viij. tenente: quod potest probari naturaliter, quod aliqua fruitio quietans, & satians uoiuntatem sit nobis possibilis. Contra quam aliquot ponit propositiones quas late probat.

¶ Prima. Non potest naturaliter demonstrari fruitionem diuinae essentiae nobis fore possibilem. Non enim potest demonstrari, quod clara, & intuitiua dei uisio, & fruitio sit homini possibilis. Nec quod perfectior cognitio, uel amor sit homini possibilis: siue summiboni, siue alterius, quam cognitio, & amor, quos habere potest in hac uita. Nec probari potest sufficienter ( loquendo de beatitudine in particulari, & in specie, ut dicit claram dei uisionem, & fruitionem, & non in genere: ut dicit ultimatam creaturae rationalis perfectionem non curando, in quo consistat quod ad illam sit naturalis hominis appetitus: quia demonstrari non potest, quod sit homini possibilis.

¶ Secunda propositio. Licet uoluntas in solo deo satiari possit: non tamen potest naturaliter demonstrari aliquam fruitionem simpliciter quietantem homini fore possibilem.

¶ Tertia propositio. Non potest naturaliter demonstrari, quod uoluntas sit quietabilis per quemcunque actum quin libere uelle possit alium: sed est mere creditum.

¶ Horum oppositum aliqui opinati sunt: quorum dicta doctor recitat & soluit, & quae dicta sunt late probat ostendens ea fore mere credita, & naturaliter indemonstrabilia, Idem late probat Holkor in determinatione quaestionum, quaestio. vj. Verim Henricus. Oyta. quaest. ij. articu. iij. in conclusione secunda uidetur aliquo modo sentire oppositum: uide ibi.

¶ Quantum ad articulum secundum est conclusio prima haec. Accipiendo fruitionem communiter in quocunque potentia appetitiua potest desectari, seu iucunduri ordinate, uel inordinate: ipsum potest esse obiectum truitionis. Patet ex prima acceptione fruitionis: sic enim quodlibet ens potest esse obiectum fruitionis.

¶ Secunda conclusio. Accipiendo fruitionem secundo modo, fruitionis ordinatae potest esse aliud obiectum a dco. Patet pro¬ positio ex dictis supra. in quaest. j.

¶ Tertia conclusio. Accipiendo fruitionem strictis sime solo deo est fruendum. Pro batur. solus deus est propter se, ut summum bonum diligendus sine relatione in aliud: ergo eo solo est fruendum. Tenet consequentia ex diffinitione fruitionis tertio modo sumptae.

¶ Quarta conclusio, quae ponitur contra durandum est. Obiectum fruitionis patriae immedia tum est ipsemeti deus, & non uisio deibeatifica. Probatur: quia fruitio est amor amicitiae, sed ille terminatur in deo, in se, & non in aliquo, quod non est deus, & per consequens non in uisione tamquam in objecto. Prima pars assumpti patet: quia fruitio est amor: perfectissimus: sed amor amicitiae est perfectior amore concupiscentiae. ergo. Item fruitio patriae correspondet charitati uiae, sed charitate deus in se diligitur in uia: ergo multo magis fruitione in se diligitur in patria.

¶ Oppositum opinantes impugnantur, & rationes eorum sol uuntur. Huic conclusioniquartae consonat Greg. q. iij. articulo. j. Henticus de Opta. q.ij. artic. iij. Cameracen. quae. ii. artic. ij.

¶ Quinta conclusio. Eruitionis ordinatae non quietantis: id est uiae obiectum est ipse deus in se amatus. Patet: quia idem est obiectum fruitionis uiae, & patriae. Neque differunt fruitio patriae, & uiae: nisi quia illa est obiecti sum: mi clare ostensi: ista obiecti sum¬¬ mi siue finis obscure cogniti: sed idem deus est hic obscure cognitus, & ibi clae uisus.

¶ Sexta conclusio. Pruitionis inordinatae obiectum potest esse aliud a deo. Patet: quia quicquid uoluntas potest summe diligere tanquam finem: illud potest esse obiectum fruitionis inordinatae: sed uoluntas ex errore, uel uoluntate sua potest sibi aliud a deo praestitue re tamquam finem, & summum bonum: & ideo sic frui: quare &c.

¶ Quantum ad articulum tertium dubitatur primo, an homo quotiescunque cogitat de eo: teneatur eo actualiter frui. Respondet Holtor. qeiiij. Credo, quod non: quia sufficit habitualiter. Voco autem (inquit) actualiter frui, formare tales orationes mentales: utinam deo fiat summus honor: sed habitualiter semper tenetur. Dehoc latius infra in. iiij. dist. xiiij. qeiij. ar. iij. in dubio. ij.

¶ Secundum dubium: quid est finis ultimus naturalis creaturae rationalis. Vtrum deus seu dei fruitio, uel aliud. Respondetur per quatuor propositiones, quae sunt domini Cameracen. q. ij. arti. ij.

¶ Prima est: quod fruitio deinon est finis naturalis creaturae rationalis, in quem tendat tamquam in finem sui appetitus naturalis. Patet: quia siita esset, ille finis esset a creatura rationali naturaliter acquisibilis &c.

¶ Secunda est: quod creatura rationalis non tendit in deum tanquam in finem ultimum sui appetitus naturalis. Patet: quia aliter sequeretur, quod creatura posset homodi finem habere naturaliter.

¶ Tertia est: quod creatura rationalis tendit in seipsam id est in con seruationem & in bonum suiipsius tamquam in finem ultimum sui appetitus naturalis. Patet ad experientiam &c.

¶ Quarta est: quod creatura rationalis appetitu rationali, & libero potest, & debet tendere in aliud, quam in seipsam tamquam in finem ultimum scilicet in deum. Patet ex praedictis.

¶ Plura ad hanc quem stionem ualentia uide in Greg distin. i. qe iij. art. j. In Petro. q. ij. art. ij. In Ovta. q. ij. artic. x. In Holltot. qeiiij. & quae. vj. determinationum.