Quaestio 1

QVAESTIO VNICh. CIRCA hanc distinctionem quaeritur: utrum omnes uirtutes in genere sint adinui cem connexe.

¶ In huius quaestionis determinatione more solito erunt articuli tres. Primus notabilium pro terminorum declaratione, secundus conclusionum. tertius dubiorum.

¶ Quantum ad primum, suppositis his quae dicta sunt dist. xxiij. q. i. & ij. notan dum, quod Ockam in iij. quaest. xij. art. ij. & in. iiij. quodlibet q. vj. ubi materiam hanc late pertractat: ponit, quod iustitiae, & cuiuslibet moralis uirtutis, secundum quod non est alia uirtus formaliter, nec aequiualenter: quod similiter cuiuslibet actus uirtuosi, large capiendo actum uirtuosum, & uintutem, possunt distinguiquinque gradus: non quidem numero tantum: sed specie distingui.

¶ Primus gradus est actus uoluntatis elicitus secundum dictamen rectae rationis propter ho nestatem, uel utilitatem talis operis sicut propter finem, uel habitus ad ipsum inclinans. Exemplum: ut si ratio dictat tale opus iustum esse faciendum tali loco, & tempore cum caeteris circumstantijs respicientibus prcise ipsum opus iustum propter honestatem operis, uel pace reip. aut aliquod tale: & uoluntas eliciat actum uolendi tale opus conformiter, ut dictatum est aratione recta. Hic actus uolendi est actus uirtuosus, & habitus ex similibus actibus genitus, est uirtus moralis primi gradus large capiendo uirtutem, & actum uirtuosum.

¶ Secundum gradus est uelle sic elicitum cum intentione nullo modo dimittendi tale proquocunque contra rectam rationem: etiam non pro morte fugienda: si recta ratiodictet tale opus non esse dimittendum pro morte. Exemplum: ut si quis uelit honorare patrem secundum dictamen rationis rectae, cum intentione, & uoluntate non dimittendi per illum honorem ped morte, si immineret.

¶ Tertius gradus est uelle elicitum secundum rectam rationem: & cum tali intentione, & ultra hoc prcise solum; quia sic dictatum est a recta ratione.

¶ Quartus gradus est uelle sic, & cum intentione hac, elicitum propter amorem dei praecise: puta: quia sic dictatum est; quod tale opus sic uolendum est, praecise propter amorem dei: & iste gradus solum est perfecta, & uera uirtus moralis, de qua san¬ cti loquuntur. Et quod dicitur praecise intelligendum est, non quod excludit alios fines, ut honestatem operis: aut bonum reipupublicae: sed sic praecise, quod si ille finis tantum ostenderetur uoluntati a ratione recta sine quocunque aliofine: adhuc uoluntas eliceret huiusmodi uelle. Quod autem gradus ille quartus pertinet ad uirtutem moralem: licet habeat deum pro fine: patet. Tum quia habet obiectum morale, puta creaturam aliquam, quae non est deus. Tum quia uariatio finis non uariat uirtutem, quantum ad esse morale, uel non morale, ut patet ex distinctione uirtutum moraliu. n a theologicalibus posita supra distin. xxvj. q. unica. Tum: quia uitium oppositum est morale: ut si quis contra dictamen rectae rationis dictantis patrem, debere honorari propter deum, uult in honorare patrem. Illud uelle est uitiosum moraliter: ergo, & uirtus opposita moralis est: quia opposita pertinet ad idem genus moralis, uel theologicae.

¶ Quintus gradus est uelle efficaciter, uel imperatiue facere opus aliquod secundum dictamen rectae rationis: quia sic dictatum est a ratione recta propter deum, siue alium finem honestum: quod opus sic facere excedit conem statum hominum: & est contra inclinationem naturalem, uel ex natura actus, uel ex aliqua circumstantia, uel habitus ad huiusmodi uelle in clinans: & talis habitus est proprie uirtus heroica: & huiusmodi uelle imperatiuum talis operis, est actus eius. hoc est talis uirtutis heroicae generatiuus, uel ab ea elicitus. Exemolum. Aliquis uult actualiter, & efficaciter, seu imperatiue (quod idem est) imminente morte mor tem sustinere pro defensione fidei. Similiter, si quis habens iustitiam, ita quod quicquid est contra rationem recta; uult deserere, & in oibus iustitia facere: si ille ex ponitur igni, aut perpetuo carceri, non faciat iniustitia: si tunc ille uult actu imperatiuo magis sustinere ignem, uel carcerem perpetuum, quam facere iniustitiam: habet uirtutem heroicam: & est uere heroicus: licet enim nolle facere iniustitiam, non excedat communem sta tum hominum: tamen uelle cum tali circum stantia excedit communem hominum sta tum.

¶ Distinctio illorum actuum, & graduum numeralis patet per eorum separabilitatem. Distinctio specifica patet per distinctionem specificam obiectorum. Cum enim, ut dictum est dist. xxiiij. q. i. circunstantiae sunt obiecta partialia, & secundaria actus eliciti uirtuosi: uariatur circunstantia secundum speciem: & uariatur etiam actus, & habitus secundum speciem. Sed actus cuiuslibet gradus ascendendo habet aliquod objectum, & circumstantia suecie distinctam ab obiecto, seu circunstantia gradus inferioris: propter quod quantumcunque augeretur habitus gradus inferioris: nunquam inclinaret ad actum gradus superioris.

¶ Secundo notandum pro intellectu huius clausulae formaliter imperatiuus, quod actus dupliciter dicitur imperatiuus formaliter, & uirtualiter, seu aequiualenter. Actus formaliter imperatiuus executionis, est actualiter uelle exequi aliquid simpliciter: aut uele sustinere actualiter sine rebellione. Vt si quis intentata sibi morte pro de fensione fidei, imperat potentijs in serioribus sustinere mortem sine rebellione. Istud imperium (quod nihil aliud est, quam uelle actualiter sustinere mor tem, dum infertur pro defensione fidei) est actus imperatiuus. Similiter habens multas diuitias, qui uult actualiter, & efficaciter illas dare pauperibi: quod est imperare membris exteriobus executionem: nam illud imperare membris nihil aliud est, quam actualiter uelle per membra dare pauperibus.

¶ Actus imperatiuus non formaliter, sed aequiualenter est, uelle aliquid non absolute: sed conditionaliter, scilicet amoto impedimento; ut pauper, qui uellet dare omnia sua propter deum, si haberet danda. Illud uelle non est uelle simpliciter, & ab solutum, non enim potest rationabiliter uelle simpliciter, & absolute dare, qui danda non habet propter impedimentum, scilicet carentiam doni dandi. Similiter uelle sustinere mortem, siimmineret pro fidei defensione propter deum: licet modo non immineat. Illuduelle est actus imperatiuus, non formaliter, sed aequiualenter: & exillis actibus generantur habitus specie disticti. Tum propter distinctionem obiectorum specificam: quia unus actus habet impedimentum pro obiecto: alius, qui est fonmaliter imperatiuus, non habet. Tum quia quamuis habitus aequiualenter imperatiuus quantumlibet augeretur: non inclinabit ad actum formaliter imperatiuum, Tum quia separari potest: quia potest aliquis habere actum imperatiuum aequiualenter respectu obiecti: licet nunquam habeat actum imperatiuum respectu eiusdem formaliter.

¶ Tertionotandum, quod actus dicitur bonus, uel malus tripliciter scilicet ex genere: ex circumstantia: ex principio meritorio. quid est dictu, actuum bonorum quidam est bonus ex genere: quidam bonus moraliter: quida bonus meritorie. de quibus dictum est dist. vij. lib. ij. q. i. circa principium: & dscripta sunt singula membra cum bonitate naturali, quae ibi addita est pro quarto membro: sufficiat hic ponere exempla.

¶ De actu bono ex genere, ut dum elicitur actus circa debitam materiam sine alijs circunstantiis, ut uelle dare elecmosinam de suis bonis, comedere cibum naturae conuenientem, restituere non sua. Illi enim actus sine aliis circumstantiis eliciti non sunt moraliter boni: quia non sunt eliciti se cundum omnes circumstantias, quas ratio recta determinat, quia tamen actus illi cadunt super debitam materiam. i. super materiam, quam ratio recta deter minat: dicuntur boni ex genere.

¶ De actu bono est circumstantia: ut actus elicitus circa debitam materiam cum omnibus circumstantiis, secundum quas rorecta dictat eliciendum propter honestatem actus: uel propter conseruationem naturae proprii suppositi: aut pacem, uel aliud bonum: aut utilitatem reipublicae, tanquam propter finem, quem scilicet, ratio recta dictat. Iste actus sic elicitus non meritorius: quia non est ordinatus in deum tanquam in finem secundum inclinationem charitatis, & gratiae: est tamen moraliter bonus. Est enim elicitus secundum omnes circumstantias, quas naturalis philosophus (ut talis) dictaret adesse debere. Sic sumere cibum naturae conuenientem pro loco, & tempore, & modo debito &c. propter naturae conseruationem: est actus moraliter bonus. Sic exponere se pro conseruatione reipubli cae secundum dictamen rationis rectae: est bonus moraliter: & ita de aliis.

¶ Deactu bono meritorio, siue bonitate gratuita: ut dum actus elicitur secundum rationem rectam quantum ad materiam, & omnes circumstantias inesse debitas: propter deum tanquam propter finem secundum inclinationem charitatis, & gratiae inexistentis. Ille enim actus est deo gratus, & ad praemium acceptatur, & nullus alius, sic orare: abstinere: immo & comedere ex charitate propter deum secundum dictamen rationis recte, sunt actus boni gratuita bonitate, & meritorii. Sic uelle furari, uelle fornicari, adulterari &c. sunt actus ex genere mali: etem nulla alia circumssantia attenta: quia cadunt super indebitam materiam, puta rem non suam. Et de illis dicit philosoph. ii. Ethic. c. vii. quod mox nominata conuoluta sunt malitia. Nam nomina illa fornicari, furari &c. connotant malitiam, & deformitatem: ideo per nullam circum stantiam possunt bene fieri. Sic facere bonum ex genere non bene, non seundum debitas circumstantias: puta dare eleemosynam desuis non in tempore debitum, uel loco, uel fine, est malum ex circumstantia. Positiue, si sit cum circumstantia contraria contra dictamen rectae rationis: & tunc est malum uitiosum: aut priuatiue, si careat circumstantia ad bonitatem requisita: licet non adsit contraria, & tunc non est malum uitiosum: sed malum priuatiue idest non bonum: nisi forte circumstantia non inexistens tunc esset de bita in esse. Similiter facere bonum ex circumstantia debita, non propter deum ex charitate: est malum oppositum bono meritorio positiue, si sit propter finem contrarium: ut propter uanam gloriam: aut alium finem prohibitum. Veltantum priuatiue si non sit propter finem charitatis: sed propter alium finemlicitum: & tunc non est meritorium: sed nec deme I ritorium.

¶ Quarto notandum post O¬ ekam in iij. q. xij. q. ij. & in quodlie. iiij. q. vj. ubi eandem quaestionem habet de uerbo ad uerbum: licet plus uideatur pertinere ad quodliet quam ad repertorium iij. ad quod remittit in quaestione nunc allegata ar. j. ar. iii. coclusio. j. quod habituum inclinatiuorum ad actus: quidam sunt subiectiue in parte sensitiua: & quidam in uoluntate: de quo latius supra dist. xxiij que ei. Primum membrum patet de brutis, furiosis infatuatis hominibus per experiem tiam, qui possunt elicere aliquos actus in absentia rerum sensibilium: & non per intellectum, & uoluntatem: quia in eis non est usus rationis: ergo per phantasiam, & alias uirtutes, sensitiuas operantur. Hoc autem non potest esse sine ha bitu genito ex actu: qui habetur in prae sentia istarum rerum: alioquin transire. tur de contradictorio in contradictorium sine mutatione facta in re &c. Nam phatasia in talibus, & appetitus sensitiuus post primum actum possunt aliquem actum elicere, quem non possunt habere anteprimum actum. Ex illo ergo actu aliquid generatur illa potentia. non species: quia si illaponeretur, esset puia actui primo. Nec species esse potest, aut mouere potentia nisi in praesentia obiecti: ergo erit habitus. Na quicquid sequitur actum inclnans, ad similem actu, habitus est, licet fonte ab aliquibus in cognitiuis posset nominari species. Secundum membrum patet: quia aliquis habitus est simpliciter, & in triusece uirtuosus: & ille non potest esse nisi in sola uoluntate: ut supra loco statim allegato probatum est. Praeterea si non hoc esset nisi propter libertatem uoluntatis, quae non potest determinari, seu deter minate inclinari ad unam partem contra dictionis: uel propter conformitatem eius ad rationem rectam, a qua non possit discordare. Primum non impedit: quia secundum omnes charitas ponitur in uoluntate ad eliciendum actum meritorie, qui libere elicitur: alioquin non esset meritorius: & tamen inclinat uoluntatem per modum naturae; & ad unum determinate. inclinat quidem, non necessitat: & ideo liber tatem uoluntatis non tollit. Nec secundum dici potest: quia manifeste falsumest, cum fre quenter uoluntas deuiet a recta ratione.

¶ Quinto notandum de prudentia secundum eundem, ubi supra: quod prudentia accipitur quadrupliciter. Vno modo pro simplici habitu. Alio modo pro aggregato ex pluribus notitijs simplicibus. Accipiendo pro simplici notitia capitur tripliciter: large, stricte, uel strictissime. Large est notitia directiua respectu cuiuscumque agibilis mediate, uel immediate: sic accipit Aug. lib. j. de lib. arbit. hoc est, est notitia adhaesiua propositionis dictantis aliquid agendum: aut ostendentis agendimodum: siue sit uniuersalis, siue particularis id est singularis siue nota per se: siue pei experientia: siue ex his doctrinaliter deducta. Ex quo se quitur, quod propositiones practicae, quarum notitia assensiua est prudentia large: sunt in quadruplici differentia: quae dam uniuersales: quaedam particulares idest singulares. Vniuersales sunt duplices: quaedam per se notae, ut illa: omni benefactori est benefaciendum: omne bonum honestum est diligendum: omni rationi rectae est obediendumi omne malum culpae est fugiendum: & sic de alijs. Quaedam notae per experientiam: ut omnis iracundus per dulcia uerba est leniendus: omnis timidus per exercitia bellica est animandus. Sic particulares sunt duplices. Quaedam notae per doctrinam: ut quae deducuntur ex uniuersali nota per experientiam. Vt cum arguitur: omnis iracundus est per dulcia uerba leniendus: & ille est ira cundus: igitur ille est per dulcia uerba leniendus: posito quod aliquis maiorem, & minorem nouerit per experientiam, sed non conclusionem: ille per hanc deductionem syllogisticam assentit conclusioni: & ita per doctrinam. Quaedan sunt notae per solam experientiam: ut haec, ille iracundus est per dulcia uerbaleniendus: si expertus est, quod ille quandoque per dulcia uerba est lenitus, & ab iracundia curatus. Stricte accipitur prudentia pro notitia immediate directiua circa aliquod agibile propositionis particularis notae per doctrinam, non per experientiam: ut eius, quae euidenter sequitur ex propositione uniuersali per senota, uel nota per experientiam. Exemplum notitia huius: huic benefactori est benefaciendum. hic iracundus est dulci bus uerbis leniendus: si utriusque notitia est acquisita per doctrinam modis praedictis. Strictissime accipitur pro notitia practica alicuius partis directiua iminediate circa aliquod agibile. accepta per solam experientiam non per deductionem ex uniuersalibus: ut notitia illius: iste ira cundus est per uerba dulcia leniendus; scilicet si est genita per experientiam,

¶ Quoddico notitia potest accipi pronotitia habituali, uel actuali: quia etiam est prudentia habitualis, & prudentia, actualis. Et accipiendo prudentiam stricte, & strictissime distinguit a philosophiamorali, quae est scientia. Nam philosophiamoralis, quae est scientia: est uniuersalium, non particularium id est singularium, pruden tia uero particularium, sed primo accipiendo prudentiam est superius ad philosophiam moralem. Philosophia nanque moralis est notitia scientifica acquisita ex principiis notis per se, uel experientiam: & ideo ad eam non pertinent notitiae particularaes, id est singula res: talium enim non est scientia: cum non sint necessariae. Verum, quod moralis philosophiaetiam quandoque capitur stricte solum pronotitia scientifica acquisita ex principijs per se notis: Alio modo largius, & tamen pprie, ut supra diffinita est: sed quocumque modo accipitur prudentia: secunduo aut tertiomodo, distinguitur a morali philosophia.

¶ Quarto accipit prudentia per aggregato ex notitijs quibuscunque immediate dire ctiuis, siue habeantur per doctrinam: siue per experientiam circa omnia opera humana requisita ad bene uiuere moraliter: illo modo prudentia non est una notitia: tamn: sed includit tot notitias, quot sunt uirtutes morales requisitae, ad simpliciter bene uiuere: quia quaelibet uirtus moralis habet propriam prudentiam, & notitiam directiuam. Quod probatur: quia prudentia est notitia adhaesiua propositionis. Cum ergo aliae sint propositiones directiuae repectu operationum unius uirtutis: & aliae respectu ope¬ rationum alterius uirtutis: erit alia, & alia notitia adhaesiua: & per consequens alia prudentia.

¶ Praeterea aliquis potest scire unam conclusionem practicam, cuius notitia immediate dirigit circa materiam unius uirtutis: & habere ignorantiam dispositionis per habitum erroneum circa aliam conclusionem directiuam operationum circa objectum alterius uirtutis. Potest enim aliquis euidenter scire illam: homo debet temperate uiuere: & errare circa illam. Pro defensione illius articuli: deus est trinus, & unus: est moriendum uoluntarie: quia posset credere hunc articulum esse falsum: ergo non est eadem notitia directiua. respectu operationum cuiusl bet uirtutis. Aliter enim esset imposs, bile scire unam propositionem practicam, & ignorare aliam. Et per hoc etiam probatur distinctio inter illas prudentias non tantum numeralis: sed etiam specifica propter objectorum diuersitatem.

¶ Sexto est notandum, quod connexiouirtutum dupliciter potest intelligi post Ockam iniij. quaest. xj. iuxta finem. Vno modo sic, quod connectantur seipsis formaliter: ita quod posita una uirtute secundum gradum perfectum, uel imperfectum: eo ipso ponatur alia secundum gradum similem, perfectum, uel imperfectum. Secundo nen do potest intelligidispositiue, ita quod posita una uirtute ponitur quaedam dispositio ad alias uirtutes: & hoc dupliciter uel principiatiue, uel inclinatiue. Principatiue: ita quod in quolibet habente uirtutem unam sunt quaedam principia, quibus disponitur ad actum cuiuslibet uirtutis occurrente eius materia Haec principia in ratione sunt propositiones uniuersales per se notae, quae possunt esse praemissae scilicet maiores in syllogismo practico, concludente propositionem particularem, siue conclusionem particularem directiuam ad actum cuiuslibet uirtutis: & in uoluntate assensus uoluntatis, quo elicit uelle dictatum per huiusmodi uniuersales ppositiones: ut sunt illa principia: omne dictatum a recta ratione est faciendum, omne fionestum est agndum: omne turpe est fu¬ giendum: omne bonum dictatum a rectaratione est eligendum, & diligendum: & sic de alijs multis, & uelle conformiter illis. Inclinatiue: ita quod habeat aliquem actum in uoluntate, perquem concurrente prudentia id est recta ratione inclinatur ad primum actum alterius uirtutis: ut quaed habet in se uirtutem castitatis, qua uult continere ab omni concupitu, si occurrit aliquis uolens compellere poenis ad incontinentiam: iam uirtus castitatis in clinat ad uelle fortiter sustinere poenam, ne perdat castitatem: quod uelle est primus actus fortitudinis.

¶ Quantum ad articulum secundum, in quo potnendae sunt conclusiones responsiuae. Primo ponuntur conclusiones de connexione uirtutum moralium inter seSecundon de connexione uirtutum moralium cum prudentia. Tertio de connexione uirtutum theologicalium inter se. Quarto de connexione uirtutum moralium cum theologicalibus. Quinto de connexione uirtutum moralium cum virtutibus inferiorum potentiarum.

¶ Quoad primum est haec prima conclusio secundum Ockam, ubi supra quaest. xj reperto. iij. & quodlibet. iiij. ques. vi. Virtutes morales inter se in nullo gradu sunt formaliter connexae. Probatur. quia nulla uirtus moralis in quodcunque tradu perfecto, uel imperfecto coexigit aliam uirtutem in quocunque gradu: ergo non sunt formaliter connexae. Consequentia patet ex quid nominis connexionis formalis. Antecedens probatur: quia cum omnis uirtus acquisita (de qua intelligenda est conclusio ista cum sequentibus: quae loquuntur de uirtutibus moralibus) acquiritur ex actibus frequentatis, quibus potest quis se exercitare eliciendo actus frequenter circa materiam unius uirtutis: non eliciendo actum circa materiam alterius uirtutis: iste acquirit habitum inclinantem ad act: similes actibus, ex quibus genitus est: & nullum habitum circa materiam alterius uirtutis, cuius actus non exercent: ergo potest habere unam uirtutem sine alia. Consequentia nota: quia uirtus omnis moralis est habitus ex actibus acquisi¬ tis. ij. Ethic. Minor similiternota: quia non frequentatis actibus non generatur habitus: & per cosequens nec uirtus. Maior probatur: quia possibile est, quod non oc cui rat materia cuiuscunque alterius uirtutis ei, qui se in una uirtute exercet: quia possibile est, quod talis se in una uirtute exercens actus eius eliciendo nunquam cogitet d materia alterius uirtutis: sicut exercens se in uirtute temperantiae, potest nunquam elicere aliquem actum magnificentiae, uelliberalitatis: ut religio si uoluntarij pauperes propter deum omnium temporalium proprietatem abdicantes: nec de actibus magnificentiae, aut liberalitatis cogitare: & tamen exercendo actus temperantiae acquirere temperantiam secundum perfectissimum eius gradum, nunquam eliciendo alterius uirtutis actum: nisi forte per accidens. Et si diceres. Licet mate ria alterius uirtutis non occurreret exterius: occurreret tamen interius in phantasmatibus: & circa illam oportebit recte elicere, & inde acquiritur uirtus alia. Respondetur, quod possibile est in tellectum illa alia non considerare; sed tantum illa, ad quae inclinat uirtus acquisita, quia non contingit intellectum multa simul distincte intelligere secundum communiter loquentes: uel si occurrat alia ad aliam uirtutem pertinentia in intellectu: potest uoluntas non elicere circa illa aliquem actum immo praecipere intellectui, non considerationem illorum: & praecipere considerationem illorum, quae pertinent ad uirtutem, quam habent.

¶ Praeterea arguitad conclusionem Scoti: uirtus est perfectio aliqua hois, & non totalis: quia tunc sufficeret uirtus una moralis: quando autem sunt plures perfectiones partiales alicuius, potest illud esse simpliciter per fectum secundum unam perfectionem in summo: & esse simpliciter imperfectum secundum aliam: sicut apparet in homine, cuius est habere multas perfectiones organicas: potest enim habere unam perfectionem in summo nihil habendo de alia: ut est summe dispositus quantum ad uisum, uel gustum, uel olfactum: & nihil habere de auditu: igitur potest aliquis habere perfectionem respectu ma¬ teriae temperantiae in summo, nihil habendo de perfectione, quod requiritur cirea materiam alterius uirtutis: & per consequens potest esse simpliciter temperatus quantum ad quemcunque habitum temperam tiae: & non esseliberalis, aut magnificus, uel fortis circa actus bellicos. Verum ta lis licet sit simpliciter, & perfecte, & tenperatus: non tamen erit simpliciter, aut per fecte moralis sine omnibus uirtut bus moralibus: sicut non est perfecte sentiens sine omnibus sensibus: sed non est minus temperatus, licet sit minus moralis sicut non est minus perfecte uidens sundus: licet sit minus perfecte sentiens.

¶ Secunda conclusio. Omnes uirtutes morales uere, seu perfecte quantum ad eorum actus principiatiue sunt adinuicem connexae. Hanc conclusionem secundam uide clarius in Ockam in repert. iij. q. xj. iuxta finem, & in quodlibet iiij q. vi. ubi remittit ad repertorium ubi supra. Probatur: quia sunt quaedam principia uniuersalia omnibus ueris moralibus uirtutibus praesupposita, sine quibus nulla uera uirtus acquiri potest: quae tamquam causae partiales inclinant ad omnium nirtutum actus, occurrente earum materia, ergo sunt principiatiue coniunctae, seu connexae. Tenet consequentia ex quid nominis connexionis principiatiue. Antecedens habet tres partes. Prima: quod sunt quaedam principia uniuersalia omnium uerarum uirtutum actibus praesupposita: quae sic probatur: nam omni actui uerae uirtutis psupponitur hoc principium: omne dictatum a ratione recta est faciendum: nedum in ratione, sed etiam in uoluntate consentiente idest sic uolente: quia de ratione uerae uirtutis est, quod inclinat ad actum eliciendum secundum dictamen rectae rationis propter hoc: quia sic dictatum a recta ratione: ergo praesupponit tanquam euidens uerum, omne dictatum a recta ratione est faciendum, & actum uoluntatis consentientis idest uolentis omne dictatum a ratione recta. Secunda pars antecedentis, quod sinetali principio nulla uera uirtus acquiri potest: satis patet ex priori: nam actus uoluntatis non est uirtuosus: nisi eliciatur propter hoc, quia sic dicta tum est: ergo oportet ostendere uoluntati, quod omne dictatum a recta ratione est faciendum: & quod ille actus sic est a recta ratione dictatus: alioquin non eliceretur propter hoc: oportet enim dictamen rectae rationis esse obiectum uoluntatis: ut ostensum est supra dist. xxiij. q. i. Tertia pars antecedentis scilicet, quod illud principium, tanquam partialis causa inclinet ad omnem actum uirtuosum occurrente eius materia: probatur: quia illud principium est pars dictaminis rationis rectae ad actum uirtuosum requisitae. Est enim maior syllogismi practici conclusiue ostendentis tale esse faciendum propter rationem rectam: sic enim syllogizatia tellectus. omne dictatum a ratione recta est faciendum propter hoc, quia sic dicta tum est: sed tale uelle (gratia exempli: subuenire pauperi indigenti propter deum) est dictatum a ratione recta: ergo est uolendum. hoc autem dictamen est causa partialis rectae uolitionis uirtuosae, sine qua non eliceretut talis uolitio: ergo inclinat ad talem actum, tanquam partialis causa eius: hoc autem inclinare est esse causam: iclinat aut non se solo: sed cum minore cuiuslibet uirtutis actum repraesentante: & per hoc ad quamlibet uirtutem.

¶ Dicitur notanter in conclu sione quantum ad eorum actus, quia habitus uirtutis potest manere in uoluntate peccantis & tunc non inclinat principiatiue ad actum uirtutis, quia in peccante non est hoc principium in uoluntate, scilicet uelle omne dictatum a recta ratione: quia impossibile est uoluntatem uelle peccare: & simul uelle omne dictatum a recta ratione: quia recta ratio dictat non esse peccandum, & sic uellet fimul contradictoria: licet ergo habitus uirtuosus praesupponat hoc principium uoluntatis in fieri: non tamen ipsum re Concl. per quiritur in facto esse.

¶ Tertia concluno. Omnes uirtutes uere morales seu omnes uir perfecte, inclinatiue adinuicem sunt con tutes nexae. Probatur: quia oisuirtus uera cum morales uoluntate est generatiua primi actus cu inclinaiuslibet uirtutis, ex quo uirtus potest ge tiue sunt nerari: ergo. Antecedens probatur: quiasi connexae¬ quis habet uirtutem, habet habitum inclinantem eum firmiter ad eliciendum actum uirtuosum: & ita ad non dimittendum actum propter quodcunque contrarium, uel impediens: & ideo si per actum alterius cuiuscunque uirtutis potest resistere, aut repellere contrarium, ad illum actum occurrente casu inclinabit. Exenpli causa. Aliquis habens habitum castitatis uirginalis: si alius minetur mortem, nisi fornicetur: licet habens castitatis uirtutem ueram non habeat uirtutem fortitudinis: quia prius non elicuit aliquem actum eius: tamen antequam uelit fornicari, eligit per habtum castitatis magis sustinere flagella, & ultima supplicia. talis electio est primus actus fortitudinis: ex talibus enim frequentatis generatur habitus fortitudinis: & ita generaliter habens unam ueram uirtutem: illa uirtus oceurrente materia alterius uirtutis cum circumstantia necessario sequente. eam, uel repugnante: puta si oporteret deserere, actum uirtutis, aut facere aliquod inhonestum: aut intrare carcerem, nisi uirtutem habitam desereret: tunc ad actum alterius uirtutis sufficienter inclinaret. Si autem occurreret materia alterius uirtutis cum circumstantia impertinente (hoc est nec conueniente, nec repugnante: ita quod siue adsit, siue absit illa circumstantia: nihilominus manet uirtus acquisita, & actus eius) ad illam non inclinat: ut sioccurreret pauper, cui esset danda eleemosyna, quae est materia liberalitatis: ad illum actum uirtus castitatis non in clinaret: licet principium uniuersale cuilibet uirtuti praesuppositum ad illum actum inclinaret.

¶ Dicitur in illis dua bus conclusionibus notanter uera, seu perfecta uirtus propter uirtutes primo rum duorum graduum: quae non sunt uerae uirtutes, neque perfectae. Non uerae. quia actus eorum non eliciuntur propter hoc principaliter: quia sic dictatum est a ratione recta: eliciuntur sed conformes rationi rectae propter honestatem, aut utilitatem, aut pacem reipub. aut aliquid simile secundum omnes circunstatias: praeter iam dicta: ita licet eliciat actum, qui est conformis rationi rectae: non tamen ideo: quia conformis rationi rectae. Et haec quidem circumstantia est de ratione uerae uirtutis moralis: ut patuit ex eius diffinitione supra dist. xxiij. q. i. exposita. Neque perfecte: quia illa sola est, perfecta uirtus, quae est quarti, uel quinti gradus, cuius actus sit principaliter propter finem uere, & simpliciter ultimum: scilicet propter deum super omnia dilectum: hoc est, qui sit propter hoc: quia ratio recta dictauit actum illum eliciendum propter deum super omnia dilectum. Sunt ergo uirtutes primi, & secundi gradus uirtutes analogicae: quia similes secundum operationes exteriores uirtutibus: non sunt tamen uerae uirtutes. Vnde Guil. Ockam in. i. parte sui dialo. lib. vj. c. Ixxix notat, quod bonum actuexteriorem contingit tripliciter exerce re: ut pascere pauperem, uel propter deum: uel quia dictatur a ratione naturali recta: uel tertio propter aliquod bonun utile, uel delectabile consequendum: aut propter aliquod malum, uel periculum eui tandum. Sub primo modo compraehendit quartum, & quintum gradus: sub secundo modo tertium gradum: sub tertio primum, & secundum. Subdit, actibus bonis primo modo elicitis correspondent uirtutes perfectae. Qui enim pauperem pascit ex habitum propter deum, habet uirtutem pretatis, seu misericordiae, quae est uirtus per fecta. Et quae ex habitu uera loquitur propter deum, habet ueracitatem, quae est uirtus perfecta. Has uirtutes habent soli fideles: quia illi solum propter deum ex charitate operantur. Actibus bonis secundo modo elicitis correspondent uirtutes uerae: sed imperfectae respectu priorum. Verae: quia actus eliciuntur propter hoc, recta ratio sic dictat eliciendos: & sic conuenit eis diffinitio uirtutis: non tamen perfecte: quia non principaliter propter deum: uelle enim uerum dicere: quia recta ratio dictat propter deum esse dicendum: multo perfectius est, quam uelle uerum dicere solum: quia recta ratio sic dictat ueritatem esse dicendam: sicut deus perfectior aest rationesola: & illae uirtutes, & actus eorum fuerunt et in quibusdam infidaelibe philosophis uolen tibus uiuere secundum rationem rectam: licet deum ignorauerunt. Actibus bonis exterioribus tertio modo dictis non correspondent uirtutes uerae: neque perfectae: neque imperfectae: quia neque uirtutes sim pliciter ex eis generantur: neque ipsi generantur ex uirtutibus: quia illi actus exteriores boni fieri possunt conformi ter rationi rectae: & tamen non propter hoc: quia conformes rationi: sed alia in tentione bona indifferenti, uel mala: ut si siunt propter bonum rei publicae, uel propter utilitatem propria non prohibtam: uel ex hypocrisi propter ambitionem, aut alium finem malum: quo modo Pha risei multos actus exteriores bonos de genere operati sunt corrupta intentione, & ita uitiose. Tales itaque uirtutes teir tij modi, quae etiam sunt primi autsecund gradus suprapositi: non comnectuntur alijs ueris uirtutibus, neque formaliter: neque principiatiue: neque inclinatiue. Quid non formaliter, manifestum est: sic enim neque uerae uirtutes sunt connexae. Quod etiam non principiatiue: quia non supponunt illud uniuersale principium: quod omne dictatum a recta ratione est faciendum, tanquam causam suam partialem: non enim propter hoc inclinat ad actum: quia sic est a recta ratione dictatum. Nec inclinatiue: quia quantumcunque inclinent este ad alios actus bonos: nunquam tamen uirtuosos: quia semper deficit illa conditio propter rectam rationem.

¶ Ex his duabus conclusionibus. ij. & iij. elicitur notabile corolla rium, quod omnis habens unam ueram uirtutem, habet oeen uirtutem sibi possibilem secundum cordis praeparationem: & omnis habens unum uitium, secundum cordis praeprationem est omni uitio irretitus. & idem est de habente actum uere uirtuosum, uel uitiosum: de actibus, enim corollarium habet primo ueritatem: & de habitibus non nsi ratione actuum. Ad cuius declarationem notandum, quod habere actus uirtutum secundum praeparationem cordis, nihil aliud est, quam habere dispositionem, uel prinpium inclinans ad actus uirtutum. Et irretiri uitio secundum cordis praeparationem est habere dispositionem, uel principium in clinans naturaliter ad uitium: & per nullam ueram uirtutem a tali uitio refrenari. Tunc probatur prima pars corollarii: quia omnis habens uirtutem ueram, uel actum uere uirtuo sum, habet in se hoc principium, quod uult uiuere secundum recta rationem: & per hoc uult actum cuiuscunque uirtutis, quem recta ratio dictat. Hoc enim est uelle uiuere secundum recta rationem: uelle agere, & cauere quicquid recta ratio dictat esse agendum, uel uitandum. Sine, enim tali principio scilicet uelle uiuere secundum dictamen rectae rationis, nullus habet uirtutem aliquam ueram, gratia exempli. Sine hac uolun tate nullus habet castitatem, quae est uera uirtus quantumcunque ab omni actu impudico abstineat. Qui autem habet castitatem, quae est uera uirtus: habet iam hoc principium uelle uiuere secundum rectam rationem, quo inclinatur ad omnem uirtutis actum: quia cuiuscunque uirtutis mate ria occurrente, si ratio recta dictauerit actum illius uirtutis esse eliciendum: sta tim uult eum elicere. Nam impossibile est uelle antecedens, & non uelle consequens scitum esse tale. sed uelle elicere actum uirtutis est consequens ad illam maiorem: uolo omne dictatu a recta ratione, addita illa minore Et elicere actum talis uirtutis est dictatum a recta ratione: ut patet syllo gizanti, omne dictatum a recta ratione. uolo: & uelle elicere hunc actum est dictatum a ratione recta: ergo uolo elicere hunc actum. Pro secunda parte corol larium probatur, scilicet quod habens unum uitium, secundum cordis praeparationem est quolibet uitio irretitus: quia habens unum uitium, habet in se dispositionem malam: scilicet contemptum rationis rectae: auersionem a deo: amorem sui usque ad contemptum dei, qui naturaliter eum inclinat occurrente materia cuiuscunque uitij, elicere actum illius uitij: nec habet aliquam uirtutem ueram ipsum ab alio uitio refrenantem: ergo &c. Consequentia nota. Antecedens patet: quia habens in se uitium luxuriae, quo uult con tra rectam rationem adulterari, inclinutur ad actus quoscunque promouentes adulterium cuiuscunque uitij: eliceret quoque si non prohiberetur, uel propter absentia obiecti: uel alterius causae parti¬ cularis, quae ad talem actum requiritur: aut aliam passionem praedominantem: ut timorem confusionis, aut poenae uel damnitemporalis, & huiusmodi: sic adulterium Dauid impulit eum ad homicidium Vriae militis sui fidelis. Qui enim efficaciter uult adulterati, uult omnia, sine quibus adulterium non potest perficere, & amouere impedimenta per actus quoruncumque uitiorum, nisi aliunde retrahatur: & horum consideratio multum ualet ad uitiorum, detestationem, & ad generandum hortorem cuiuscunque uitij.

¶ Secundum corollarium. Primi duo gradus uirtutis conpatiuntur secum tam habituale uitium, quam actum uitiosum. Probatur; quia aliquis potest temperate agere secundum primos duos gradus temperantiae: & tamen uel le iniuste agere, etiam stante rectae rationis dictamine, quo dictat, quod talia opera iniusta non sunt facienda. Nam quia secun dum illos duos gradus non elicit actum uirtuosum; quia sic recta ratio dictauit: nihil prohibet hunc actum conforme rationis dictamini elicere: & cum hoc alium conformem elicere: & ita uitiosum propter suam libertatem ad rationis rectae dictamen non determinate: uerum, quod actum contrarium actui uirtutis, quem elicit, illo stante, elicere non potest propter formalem eorum contrarietate: sed actum uitio sum alteri uirtutioppositum.

¶ Corollarium tertium. Tertius uirtutis gradus non stat cum uitio cuicunque uirtuti opposito: & prudentiae illius uirtutis dictamine recto. Patet: quia quantumcunque aliquid est uolitum: quia tale praecise nihilscitum esse tale potest esse nolitu. Exenplum: si diligo sortem: quia homo. Catarinam: quia pulchra impossibile est stam te reduplicatione, oodiam aliquem, uel aliquam: quem, uel quam scio esse hominem, uel pulchram: quia illa reduplicatiua infert illam uniuersalem. Diligo omnem hominem, cum qua non stat, odiam aliquem, quem scio esse hominem: sed in tertio gradu uolo facere opera casta: praecise: quia conformia rectae rationi easic fieri debere dictanti: ergo impossibile est, quod sciam aliquid sic esse dictatum a recta ratione: & tamen nolim ipsum. Et similiter impossibile est, quod aliquid contra dictamen rectae rationis uelim. Omnis autem actus uitiosus est contra dictamen rectae rationis: ergo nullus talis stat cum uirtute tertij gradus. Item habens quancunque uirtutem tertij gradus (exempli gratia) continentia, ille uult omnedictatum a recta ratione: ergo non uult eius contrarium: hoc est aliquod reprobatum a recta ratione. Sed omne uitium, & actus uitiosus est contra dicta men, & reprobatum, ac reprobatus a recta ratione: ergo nullum tale potest uel le: & per consequens quilibet actus uirtuosus cuilibet actui uitioso contrariatur: & illa nullum secum comparitur. Additur in corollario tertio. & recto dictamini prudentiae illius uirtutis, cuius opposito uitio repugnat: quia si error contingeret in dictamine prudentiae: ita quod iudicaret actum uitiosum aliquem non esse uitiosum: sed bonum: tunc cum actu uirtuoso uoluntatis: & tali errore. potest stare uitiosus oppositus actui alterius uirtutis: gratia exempli. Si quis habet uirtutem continentiae: & ratiodictaret dilapidatori sua turpiter aliqua esse secreto subtrabenda, & conuertenda in bonos usus, stante illo dictamine erroneo: posset continens elicere actum uolendi subtrahere dilapidatori, & dare pauperibus: hoc habet uirtutem de erro re inuincibili, alias non: quae tamen subtractio esset uitiosa: similiter, & eius uel le.

¶ Quartum corollarium. Virtus quas ti gradus repugnat omni uitio, & ertori culpabili. Probatur: quia uirtus quarti gradus habet annexam charitatem: quia elicit actum suum finaliter, & praecise propter deum super omnia dilectum. Sed charitati repugnat quic quid est culpabile, siue sit actus uoluntatis, siue error intellectus culpabilis. Et dicitur notanter cum errore cuspabili: quia bene stat cum errore inuincibili: sed ille non est culpabilis: nec actus ex illo procedens: habet enim continentiam coniugalem in quarto gradu, nolens cognoscere non suam propter deum adulterium prohibentem, si cognosceret non suam, quam er¬ rore inuincibili putaret esse suam: talis enim non peccaret hac ignorantia inuincibili stante non suam sic cognoscendo: nec sic errando; quia inuincibilis error non est culpabilis: stat ergo cum uirtute quarti gradus. De uirtute quintigradus hoc est heroica: quia illa potest includere secundum gradum tantum: & non tertium, nec quartum: uel tertium, & non quartum: uel simultertium, & quartum: & secundum hoc dicendum est de uirtute heroica, sicut de uirtute illius gradus, quem praesupponit: si ille stat cum uitio: potest & heroica stare cum uitio: si non, non.

¶ Quantum ad secundam partem illius articuli de connexione uirtutum cum prudentia, est conclusio prima. Omnes operationes uere uirtuosae connexae sunt cum actuali prudentia. Probatur: quia omnis operatio uirtuosa praesupponit dictamen rectae rationis in actu: & quodlibet tale pertinet ad prudentiam secundum aliquam quatuor acceptio num suprapositarum: ergo conclusio uera. Consequentia nota. Maior patet ex diffinitione actus uirtuosi sup. dist. xxiij. posita. Minor probatur: quia omne dictamen rectae rationis practicum de operatione elicienda, uel habetur perdoctrinam, uel experientiam: aut est per se notum: & siue sic, siue sic semper pertinet ad aliquam prudentiae acceptiouem.

¶ Et notanter dicitur in actu: quia ad hoc, quod actus sit uirtuosus, non sufficit habitus prudentiae sine actu: quia nullus uirtuose agit, nisi scienter ij. Ethic. & libere ideo si aliquando talis actus eliceretur ab habitu uirtutis sine actu prudentiae, non esset uirtuosus: sed magis eliceretur: sicut actus appetitus sensitiui habituati: sicut patet in infatuatis, qui aliquid uolunt, quod prius uirtuose noluerunt, propter habitum derelictum in uoluntate, qui inclinabat ad actus uirtuosos: quando fuit in bono statu mentis: sed nunc non est uirtuosus: quia nec est talis laudandus: nec uituperandus propter tales actus suos. Cuius ratio: quia nescit, quid facit: quia actum prudentiae qui est dictamen rationis re¬ ctae non habet. Ex quo sequitur secundum Ockam, ubi supra in quodlib. & in iij. quod actus prudentiae habet se ad actum uirtuosum in genere causae efficientis: quia habet se in genere causae, cum necessario requiratur ad eius esse: & non materialis, formalis, nec finalis, ergo efficientis: impossibile enim est stante lege, esse actum moraliter bonum: sicut actiuitate actus prudentiae, & ipsius uoluntatis. Illa enim duo necessario requiruntur ad actum esse moraliter bonum: actiuitatis scilicet actus prudentiae, & actus uoluntatis.

¶ Secunda conclusio. Virtutis moralis habitus habituali non actuali prudentiae est connexus. Quod habituali probatur: quia non potest habitus moralis generari sine habitu prudentiae: nec mane re sine eo: eigo. Antecedens probatur: quia habitus moralis non generatur nisi ex frequentatis actibus uirtuosis: sed non possunt frequentari actus uirtuosi, nisi frequententur actus prudentiae: ergo sicut ex ilis frequentatis generatur habitus moralis: sic ex istis frequentatis generatur habitus prudentiae: nec potest manere sine illo: quia si corrumpitur habitus prudentiae: uel ergo per negligentiam actuum elicitorum corrum peretur: eadem ratione habitus uirtutis. Si uero corrumpitur habitus prudentiae per ertorem contrarium: corrumperetur, & habitus uirtuosus in uoluntate: quia habitus in uoluntate inclinat ad actum: quia ratio recta sic dictabat. si ergo ratio dictat oppositum per errorem: generabitur habitus priori contrarius: ergo prior corrumpitur. Quoduero uirtus habitualis non sit connexa actui prudentiae, patet: quia habitus manet in uoluntate nulla consideratione obiecti talis habitus existente in intellectu: ut patet in dormiente.

¶ Tertia conclusio. Prudentia non connectitur uirtuti morali: nec habitus habitui: nec act actui. Probata conclusione de actibus, patet de habitibus ex actibus generatis. Probatur ergo de actibus: quia potest stare iudicium rectum in intellectu: & nulla essei electio conformis in uoluntate, & affectu:i ergo. Antecedens probatur auctoritate beati Aug. super illud pl. Forte uiuos de glutissent nos. Viui (inquit) absorbent, qui sciunt malum esse: & tamen consentiunt. Idem super illud pl. Fiat mensa. Quid est uiuos esse uitiosis consentientes: nisi scientes uitio consentire non debere: & tamen consentire. Eccenouerunt muscipulam, & pedem mittunt. Idem super illud prsal. Concupiuit anima mea. Praecedit intellectus: & sequitur tardus, aut nullus affectus. Probatur idem ratione. Intellectu recte dictante uoluntas potest nihil eligere: sicut potest non eligere illud, quod dictatur ab intellectu: nihil autem eliciendo non generatur in uoluntate aliqua uirtus: ex recto autem dictamine intellectus genetantur prudentia: & ita absque uirtute mo rali. Item stante dictamine recto in intellectu, uoluntas potest elicere oppositum contra dictamen rationis uitiosae: & sic stabit actus prudentiae in intellectu, sine actu uirtuoso in uoluntate: immo cum actu uitioso. Antecedens patet: quia nisi sic, uoluntas non posset peccare, nisi esset error in intellectu: & per consequens nullus posset peccare ex malitia contra communem distinctionem peccati, in peccatum exignorantia, ex infirmitate, ex malitia.

¶ Praeterea sciens non esse fornicandum potest uelle fornicari: & ita uelle contra dictamen rectae rationis. Antecedens patet: quia sciens nullum prohibitum lege diuina esse faciendum: & quod fornicatio est quid lege diuina prohibitum, scit fornicatio nem non esse faciendam: quia cognitama iore, & minore, simul cognoscitur, & conclusio: & talis potest uelle fornicari: immo fornicando potest dictamen contrarium rationis habere, & illud attendere: ut certa docet experientia: sicut de furto: alioquin nullus posset scienter tramsgredi praecepta contra illud. Seruus sciens uoluntatem dumi sui, & non faciens uapulabit multis. Qui autem non cogno uit, & fecit digna plagis, uapulabit pautis. ubi innuitur aliquos contra dui uolun tatem scienter operari, quibus tamen maior illa non est cognita. Omne, quod est contra domini uoluntatem, est omittendum. Itenmstante recto dictamine in recta ratione. aut uoluntas potest contrarium uelle: aut non, si sic, habetur propositum: si non, tunc uoluntas non est libera: quia non habet actum suum in potestate sua. Si di. licet non habeat actum suum immediate in sua potestate: tamen habet eum in sua potestate mediate: quia potest imperare. intellectui, quod non consideret illud obiectum, sed aliud: & ita potest non elicere. cessante priore rationis dictamine. Contra: illud imperium praerequirit dictamen rationis: aut ergo conformat se necessa tio illi, quo dictat intellectus esse imperandum intellectui &c. & ita non erit libete imperando intellectui: & ita nec libere ad uertendum eum, si contingit: ergo potest imperium non elicere mediate uel immediate, si secundum, habetur propositum: quia contra dictamen rationis de imperando: si mediante alioimperio: de illo iterum quaero, ut prius: & erit processus im infinitum. Plures alias rationes adducit Ockam q. vi. quodlib. iiij. & in iij. iq. xii. Item Scot. dist. praesenti. Est tamen aliqua pruden tia, quae haberi non potest sine actu uirtuoso uoluntatis actualiter inexistentis: uel quae aliquando infuit: ut est notitia euidens particularis, quae haberi non potest nisi per experientiam actus propriae uoluntatis: sicut illa diligens deum super omnia: delectabiliter contemnit, quae sunt legi diuinae contraria: hanc scire non potest nisi per propria experientiam: & ita per actus diligendi deum, quos ipseelicuit: & per eos contraria legi diuine delectabiliter contempsit. Hi autem actus diligendicitu deum, & contennendi contraria legi sunt, uirtuosi: uerum (ut dictum est) notitia illa prudentiae non requirit actum uirtuosum actu inesse: & sufficit, quod aliquando ifuit, & eius memoria intellectui insit.

¶ Quan tum ad tertiam partem articuli secundide connexione uirtutum theologicalium inter se, est haec conclusio unica. Virtutes theologicae non sunt formali ter adinuicem connexae. Probatur tam in patria, quam in uia: nam in patria charitas sola manet, & nec fides ibi erit: neque spes: ut ostensum est supra dis. xxxj. sic in uiamanent spes, & fides in peccatore. sine charitate. Possunt itam fides, quam spes esse informes: ergo sine charitate. Et conclusio haec habet ueritatem tamn de infusis, quam acquisitis: & hoc in esse harum uirtutum: non autem in fieri: na licet deus eas, cum sint separabiles imesse, etiam separatim infundere posset de potentia absoluta: tamen in fieri uirtutes theologicae infusae secundum potentiam ardinatam sunt connexae ex liberali diuinar uoluntate: quia deus totum hominem perficit: secundum Augu. in de uera, & falsa poenitentia. Impium est adeo dimidiam sperare ueniam, ita sicut corporaliter nullum sanauit nisi perfecte: ita etiam spiritualiter non sanat hominem, nisi perfecte sanet eum. Perfecta autem sanitas est, si quantum ad intellectum habeat fidem: & quantum ad uoluntatem; spem & charitatem:

¶ Si quaeritur am fides, & spes sine charitate sunt uirtutes propriae: respondetur sicut de alijs uirtutibus moralibus, quod sunt uirtutes uerae; sed non perfectae: sunt, enm uirtutes tertij gradus, & non quarti: & solae uirtutes quarti gradus sunt perfectae: ut dictum est. Verum de fide, quae non est uirtus appetitus: sed uirtus intellectus: non est uirtus nisi per subordinationem eius ad uirtutem appentus: hoc est inquantum imperatur auoluntate secundum dictamem recte rationis: possunt tamen dicit in specie sua perfectae, inquantum scilicet sunt principia propriorum actuum respectu propriorum obiectorum: sed non sunt simpliciter perfectae: quia perfectionem ultimam, quam habent in attingendofinem ultimum, ad quem ordinantur ex charitate, non possunt habere sine ipsa. Est etiam perfectio meritoria, quae nullius uirtutis actui conuenit sine charitate: nullum enim actum cuiuscumque urrtutis deus acceptat ad uitam aeternam sine charitate, quae sola (ut Augu. ait) diuidit inter filios regni, & perditionis.

¶ Quo ad quartam partem huius articuli de connexioncuirtutum moralium, cum theologicis, ponitur haec conclusio unica. Non est necessaria connexio uirtutum moralium cum theologicalibus: nec theologicalium cum moralibus. Prima pars patet: quia uirtutes morales possunt esse in gentilibus philosophis, in quibus non sunt theologicae, nec fides, nec spes: multo minus charitas. Antecedens patet ex dictis. Secunda pars patet de moralibus acquisitis, dequae bus principaliter intelligitur conclusio: quia paruulo baptizato infunduntur uir tutes theologicae, in quo nondum potest esse aliqua uirtus acquisita: cum non dum possit habere actus uirtuosos.

¶ Praeterea etiam uirtutes theologicae quantum: ad actus suos non sunt, necessario connexae actibus uirtutum moralium: nam actus possunt elici cireafinem tanquam objectum absque hoc, quod eliciantur circa media: uirtutes autem morales sunt circa media tanquam circa objecta. Verum uirtutes morales quarti gradus sunt connexae charitati: quia sola charitas est, quae omnium uirtutum actus ordinat, & inclinat ad ultimum finem. Virtutes autem morales quarti gradus: quae inclinant ad eliciendum actus suos propter deum super omnia dilectum habent annexa charitatem, sicut habent annexam dilectionem dei super omnia: ille autem actus sine charitate deesse non potest, ut alias dictum est.

¶ Corollarium. Licet sine charitate haberi possit uera uirtus moralis:: non tamen perfecta: qui a sola uirtus quartigradus est perfecta: quia illa sola ordinat ad finem, in quo est summa nostra perfectio. Et licet heroica est perfectissima in suo gradu, seu genere: & hoc perfectione inten siua: non tamen quaelibet perfecta est perfectione finis ultimi, nisi includat quartum gradum: unde apud gentiles esse potuit uirtus heroica, quae tamen non fuit simpliciter perfecta.

¶ Corollarium. Licet uirtutes tertij, & quinti gradus non sunt connexaetheologicalibus, non tamen compatiuntur secum contrarium theologicarum uirtutum. Prima pars patet. Secunda probatur: quiae nullauera uirtus compatitur secum contrarium cuiuscunque uirtutis quantum ad actum: quia non compatitur secum aliquod contrarium dictamini re¬ ctae rationis, sed omne contrarium uirtutis uerae est contrarium rectae rationi quantum ad actum: igitur. Secus autem est de uirtutibus primorum duorum graduum, quae quia non sunt uerae uirtutes compatiuntur secum contraria uirtutum.

¶ Quantum ad ultimam pantem illius articuli de connexione uirtutum moralium, cum virtutibus potentiarum inferiorum, ut partis sensitiuae; & executiue est conclusio prima. Nulla uirtus moralis uoluntatis requirit habitum consimilem prudentiae inferioris. Probatur: quia quan tumcunque in potentia inferiore actus uirtuosi per imperium uoluntatis uirtute informata frequentantur: potest tamen generatio habitus ex huiusmodi actibus impediri per aliquam qualitatem corporalem, aut complexionem naturalem ad oppositum fortius inclinantem, quo imperio uoluntatis potentia inferior non delectabiliter: sed difficulter cum quadam remissione; uel dolore obtemperat: & ita habitus non generatur: quia signum habitus ingeniti est delectatio in opere ij. Ethic. Exempium est de beato Paulo, qui passus fuit stimulum carnis: licet temperatissimus fuerit, & castissimus: cum cuius stimuli uehementia non stetit habitus partis sensitiuae ad oppositum inclinans.

¶ Secunda conclusio. Nullus habitus in potentia inferiore mediantibus suis act ibus ad uirtuosum uoluntatis imperium genitus, coexigit uirtutem intellectiui appetitus. Patet: quia omnis habitus uirtuosus alterius potentiae a uoluntate, est uirtuosus solum denominatione extrinseca: igitur potest manere. quantum ad eius substantiam mutata intentione uoluntatis, & per consequens uirtute uoluntatis. Gratia exempli. Habitus temperantiae in sensu inclnans ad refectionem sobriam potest, manere: etiam si uoluntas actus abstinentiae uitiosae, & intentione, mala imperaret: quo casu manet idem habitus in sensu, qui tamen per imperium uoluntatis ex actibus uirtuosis partis sensitiuae fuerat generatus. ut refectio imperata, propter deum: & demum continuata propter uanam gloriam.

¶ Tertia conclu¬ sio. Habitus partis inferioris, ut sit uirtus denominatione extrinseca, coexigit habitum in uoluntate, qui sit uirtus intrinsece, & denominatio ne intrinseca. Patet conclusio: quia omnis habitus uir tuosus extrinsece potest idem manens fieri uitiosus, uel indifferens per solam mutationem uirtutis in uoluntate: nec est uirtuosus, nisi quatenus imperatur a uirtute in uoluntate, existente: ut declaratum est sup. dist. xxiij. q. i. ergo conclusio uera.

¶ Quantum ad tertium articulum, est primum dubium contra corollarium, elicitum ex ij, & iij. conclusionibus: uide hic Ockam in i. parte dialog. lib. vi. cap. Ixxvii. & deinceps. Nam quaedam uirtutes sunt contrarie, & sibi repugnant: sicut castitas conjugalis, & castitas uirginalis. Item, paupertas euangelica, & liberalitas siue ma gnificentiat nam non habens proprium non potest habere uirtutem liberalitatis, & minus magnificentiae. Similiter humilitas, & magnanimitas repugnant: quia magnanimus dignificat se: maximis. Humilis etiam mediocres fugit honores. Nunc ergo, qui habet unum contrariorum, non habet secundum praeparationem, cordis reliquum. Sicut enim, contraria sibi repugnant, ita etiam, habent praeparationes, ac dispositiones contrarias, & repugnantes. Similiter secundo quaedam uitia dunt contraria, sicut generaliter omnia ultia extrema, inter quae mediat uirtus: ut auaritia, & prodigalitas, gastrimargia & insensibilitas: & sic de alijs: sic saepe uitia quaedam sunt adinuicem, omnino disparata: sicut intemperantia cibi, & potus: & superbia aut magnanimitas: sed habens unum uitium disparatorum, non habet aliud secundum cordis praeparationem.

¶ Praeterea tertio uidemus quosdam uno crimine irreticos, qui tamen alia crimina in se, & in aliis detestantur: intantum potius se morti exponerent, quam talia commitrerent: sicut quidam irretiti crimine fornicationis potius mortem eligerent, quam quod patriam, & patentes traderent: aut turpiter in bello fugerent: uel fidem homini frangerent: talis ergo habens unum erimen, nullate nus habet omne aliud secundum cordis praeparationem: non enim uidetur habere illud crimen secundum cordis praeparationem, pro quo uitando mortem subiret. Ad illa respondetur per ordinem: primo utrum aliquae uirtutes sint sibi contrariae: ad quod dicitur, quod nulla uirtus mod ralis repugnat alteri: sed (ut dictum est) quaelibet est principium, & causa efficiens partialis respectu alterius. Et ad illud de uirginitate, & castitate coniugali dicitur, quod actus uirginitatis est abstinere a concubitu propter deum. hoc est illo modo, quo deus uult talem abstinere. Et actus castitatis conjugalis est uelle utiactu matrimoniali: eo modo, quo deus uult talem uti actu matrimomali: & illiactus non repugnant. nam sic habens uoluntatem abstinendi a concubitu, eo modo, quo deus uult eum abstinere: & constetei per reuelationem, uel scripturam, quod deus uelit eum contrahere, & actui coniungali operam dare tunc uelle contrahere propter deum: & actui coniungali operam dare propter deum: in tali generat castitatem coniungalem: manente nihilominus castitate uirginali: quia semp manet uelle abstinere ab omni concubitu, si ita deo placeret: ubi ergo actus non contrariatur: multominus habitus. Suo modo dicitur de paupertate, & liberalitate, & aliis. Et si di quod ad uirginitatem requititur abstinentia de facto ab omniactu carnali: actus tamen carnalis stat cum castitate coniungali: licet non requiratur: ut patet de coniugio Mariae, & Ioseph. Non autem stant simul castitas uirginalis, & actus coniungalis: illa enim coexigit carnis integritatem: iste integritatem non compatitur. Respondetur, quod ad uirginitatem requiritur abstinentia, sen uelle abstinere ab omni actu carnis: eo modo quo deus uult: quia eo modo, quo recta ratio dictat, quae non aliter dictat, quam eo modo, quo deus uult: & hoc stat simucum actu comiugali: si hunc praeciperet deus: ut dictum est. Et cum additur, quod uirginita: coexigit carnis integritatem. Dicendum, quod castitas uirginalis quatenus est uirtus er fecta non consistit in carnae: sed in men¬ te. Vnde si aliqua nesciens, uel inuita, aut in furia uiolaretur nullo accedente consensu: dum ratione uteretur: non amitteretur uirtus castitatis. Vnde beata Lucia ad Pascasium tyrannum. Si me inuitam uiolari feceris: castitas mihi duplicabitur ad coronam. Sicut etiam econuerso, uolens abstinere ab actu carnali contra dictamen rationis licet habeat in tegritatem carnis: non tamen habet uirtutem castitatis.

¶ Ad secundum, quod uitia. ) sint contraria: hoc concedit Ockam par. j. lib. vi. cap. Ixxuis. in dialo, sed hoc non obstante, qui habet unum uitium: etiam secundum praeparationem cordis habet uitium sibi contrarium. Nam sicut in naturalibus quaedam sunt causae uniuersales, ex quibus diuersi, immo contrarij effectus causantur (uel propter diuersitatem passiuorum: sicut sol indurat lutum: & liquefacit ceram: uel propter diuersitatem causarum particularium concurrentium: sic eadem infuentia caelestis cun igne producit calorem, & cum terta frigiditate: & sol cum asino asinum, cum leone leonem) ita etiam in moralibus sunt quaedam dispositiones, quae ad plurimos actus uirtutum, uel uitiorum est contrarios natura liter inclinant: quemadmodum charitas inclinat ad omnes actus uirtutum: & ita ad contumelias, rixas, detractiones, homicidia &c. & ita licet quaedam uitia sint contraria: & ideo actus eorum fimul esse non possunt: tamen habens unum uitium, habet unam dispositionem mala inclinantem ad actum uitii contrarii: nisi impediatur, aut deficiat aliquid ad actum uitii contrarii requisitum. Verbi gratia. Prodigalitas, & tenacitas sunt uitia contraria: & tamen tenax potest habere prodigalitatem secundum cordis praeparationem: quia in tenace est defiderium acquitendi: ideo sitenax considerat, quod per actu prodigalitatatis potest multa acquirere, ex desiderio acquirendi exhibiti actum prodigalitatis. Sicut enst uidemus, quod uitia, & uirtutes contrariantur: & tame saepe uitiosus habet actum uirtutis secundum praeparationem cordis. Saepe enim mendax, ut sibi credatur, loque tur ueritatem: & ambitiosus, ut magnos honores consequatur, paruos honores spernit, & respuit: quod uerum est de actibus uirtutum exterioribus, iqui tamen, dum procedunt ex inclinatione uitij, non sunt uirtuosi.

¶ Et si quaeris, an habens unam uirtutem habeat etiam actum cuiusum bet uitij secundum praeparationem cordis. Respondetur, quod non: quia uirtus non inclinat nisi ad actu, qui potest bene, & uirtuose fieri. Sunt autem multi actus uitiorum exteriores, qui bene fieri non possunt: ut mentiri, peierare, adulterari: quae mox nominata conuoluta sunt, malitia: ut dicit philosophus: & ad illos non inclinat uirtus secundum praeparationem cordis. Nullus autem est actus exte rior uirtutis, quin male fieri possit: nam orationes, uigiliae, eleemosynae: immo & actus martyrij male fieri possunt: propter quod criminosus habere potest actus uirtutum exteriores: sed non interiores secundum praeparationem cordis. Vnde de hypocritis dicitur Matth. vi. Exterminant facies suas, ut appareant hominibus ieiunantes. Et de ambitiosis dicit Inno. iij. Humilitatem simulat, & honestatem mentitur: affabilitatem exhibet: benignitatem ostendit. Ex quo patet, quod uitiosus potest habere actus exteriores uirtutum secundum praeparationem cordis, qui tamen dum ex inclinatione uitij procedunt, non sunt uirtuosi. Sed uirtuosus actus uitiorum plurimos habere non potest secundum cordis praeparationem: quia illi uirtuosi nunquam fieri possunt. Ex quo sequitur, etsi ex actibus exterioribus quis uitiosus iudicari possit: ut puta adulter, fur, mendax: sed ex nullis actibus exteriori bus potest quis certe iudicari uirtuosus. Quod ergo in ratione dicitur, quod contrariorum contrariae sunt dispositiones: uniuersaliter non est uerum: nam eadem dispositio potest esse contrariorum: licet non totalis, & sufficiens.

¶ Ad tertium dicitur, quod ratio illa arguit pro dictis: scilicet quod criminosus secundum praeparationem cordis potest habere actus exteriores uirtutu: uerum, quod illi in habente uitium cum actu uitioso, nunquam sunt actus uirtuo si. Neque fornicarius, qui magis uult sustinere mortem, quam patriam prodere, aut turpiter fugere: non hoc uult amore uirtutis: quia sic ratio recta dictat: sed uel amore naturalit aut timore poene; aut causa uitandi scandali apud homines: aut alia similipassione uincente, actus illos uitat: non amore uirtutis: hoc est, non quia actus illi sunt uirtuosi. Si enim sic: tunc amaret omnes actus uirtuosos: & odiret uitiosos: & per consequens non amaret fornicationem: nec odiret castitatem. [let off] Vnde hoc uerum est, quod ille non habet uitium secundum praeparationem cordis, pro quo uirtuoso uitando magis mortem eligeret: secus si pro eo uitando non uirtuose: sed uel uitiose: uel ex alia causa non uirtuosa: sicut multiuitiosi ab actibus uitiorum, quibus irretiti sunt, se restringunt: quia habent dispositiones malas, aut non uirtuosas ad contrarium inclinantes: ut puta, quia timent inhonorationem, confusionem, aut omnium rerum temporalium confiscationem: uel aliquid tale: quod antequam incurrant, mortem suscipiunt. Sic luxuriosus occultus, mendax, hypocrita, superbus, antequam depraehedi uellent in actibus suorum uitiorum, morti se exponerent: & habens uitium aliquod, habet actum eius secundum praeparationem cordis: quamuis tamen non propter passionem timoris uerecundiae: uel aliud uitium, quoddominatur illi uitio, cuius actum non exequitur: quo cessante paratus esset eum exequi.

¶ Secundo dubitatur contra tertium, & quartum corollaria primae partis secundi articuli: nanuirtus non repugnat nisi uitio sibi contra trio: stat autem cum alio uitio aliiuirtuti opposito: ergo illa corollaria falsa. Antecedens probatur: quia charitas tan infusa, quam acquisita stant cum habitu fornicationis, aut parcitatis, seu prodigalitatis. Nam si luxuriosus, tenax, aut prodigus conuertatur ad poonitentiam: & infundatur sibi charitas, per quam peccata remittuntur: non statim corrumpuntur omnes habitus uitiosi: quia conuersus talis post conuersionem adhuc sentit se inclinatum ad actus priorum uitiorum plus, quam ad alios actus inordinatos: quae inclinationon est nisi per habitus daerelictos, Respondetur concedendo, quod habitus unius uirtutis non opponitur, nec repugnat habitui uitioso alteri uirtuti opposito: imo nec actui talis uitij: sed nec actui uitij sibi oppositi: nam habitus castitatis stat cum actu luxuriae. Potest, enim habens habitum castitatis per libertatem uoluntatis uelle luxuriari: & eriam actum perficere: sicut luxuriosus conuersus manente habitu luxuriae, potest uelle continere. Habitus enim etsi inclinant uoluntatem ad actus proprios: non tamen necessitant: ideo eis manen tibus, potest uoluntas actus oppositos elicere. Non ergo contrariatur habitus actui etiam habitus oppositi, excepta charitate infusa, quae contrariatur omniactui culpabili. Et ideo corollaria illa non sunt intelligenda de solo: habitu uirtutis: sed de actu uirtuoso, & uitioso, quod actus etiam uirtus usu loquentium dicitu. Est enim uirtus duplex: scilicet actualis, & habitualis: sic & uitium. Aut intelligum tur de habitu habente actum coniunctum. Nam probationes procedunt de actibus: ideo in tertio corollario dicitur copnlatim, & dictamini recto prudentiae illius uirtutis oppositae uitio: quia stante habitu, & actuali actu prudentiae, sequitur actus secundum inclinationem habitus, qui formaliter contrariatur actui uitij oppositi: & per consequens non stat cum vitio actuali. Sic in quarto corollario additur culpabili: quod referendum est ad uitium, & errorem. Vitium autem habitus sine actu non est culpabile: licet habeat genera tionis principium culpabile: scilicet actus nitiosos: Habitibus enim neque laudamur neque uituperamur meritoriec: sed actibo. Non ergo uera sunt illa corollaria de habitu ab actibus separato, sed breuiter intelligendasunt de uirtute actuali: hoc est de actu uirtutis, siue de habitu coniuncto actu.

¶ Tertio dubitatur contra conclusionem tertiam secundae partis articuli secundi, ubi dictum est: prudentiam non connecti uirtutibus moralibus. Nam philosophus. vi. Ethic. cap. x. dicit mpossibile est prudentem esse non entem bonum, cuius rationem praemisit. Peruertit enim malitia, & mentiri facit circa principia practica &. iij. Ethi. c. isj. Ignorat quidem igitur omnis malus, quod oportet operari, & aquibus fugere oportet, & ita si malitia excaecat intellectum: sequitur, quod prudentiano potest stare cum malitia: ergo necessario coexigit bonitatem, qua non erit nisi per uirtutem moralem.

¶ Ad illud respondetur, quod prudentia qumque e accipitur strictissime pro ratione rectait agibilium, cui se conformat appetitus. quomodo dicit philosophus. vij. Ethic. qd est recta ratio agibilium confesse sehabens appetitui recto: appetitus autem non est rectus fine uirtute morali. Aliomodo accipitur communius pro rationerecta agibilium. hoc est pro notitia habituali, uel actuali practica de agibilibus uere, & recte dictante, non curando, an uoluntas eligendo consentiat, uel non. Primo modo prudentia dicit duo, scilicet uirtutem intellectualem: & assistentem moralem, & sic non est dubium quin prudentia coexigit uirtutem moralem: nec de illo est aliqua disputatio: quia sic non est aliud quaerere. An prudentia sit connexa uirtuti morali, quam quaerere, an prudentia habens coniunctam uirtutem moralem sit connexauirtuti morali: quod nihilest quaerere: cum sit per se notum.

¶ Sed de prudentia secundo modo est quaestio scilicet utrum intellectus posset recte dictare de agendis, dum nulla sit uirtus in uoluntate. Et secundum hanc acceptionem prudentiae responsum est affirmatiue: quod simpliciter rectum dictamen potest stare in intellectu absque recta electione illius dictatiin uoluntate. Et secundum hanc acceptionem prudentiae respondendo ad auctoritartes, dicendum secundum Sco. dist. praesenti: quod malitia, excaecat intellectum secundum auctoritates allegatas dupliciter: uno modo priuatiue: alio modo positiue. Priuatiue, quia auaertit a considera tione recta. Voluntas enim eligens oppositum al: cuius dictati a recta ratione: non permitrit intellectum diu stare in illo dictamine recto: sed auertit ipsum ad considerandum rationem pro opposito: si quae possint esse rationes sophisticae, aut probabiles ad illud: aut saltem auertitintellectum a suo uero dictamine ad considerandum aliquid impertinens, ne stet illa actualis displicentia, ac remorsus, qui habetur eligendo oppositum dictati. Positiue autem excaecat: nam sicut uoluntas recte eligens finem praecipit intellectui considerare illa, quae sunt necessaria ad illum finem, & intellectus sic inquirendo media ordinata ad illum finem rectum generat in se habitum prudentiae; ita uoluntas eligens, seu praestituens sibi malum finem. (Potest enim sibi perstituere malum finem: ut inordinatam delectationem) imperat intellectur considetare media necessaria ad consequendum illum finem. Et sicut habitus generatus ex imperio uoluntatis bene eligentis in intellectu dictante circa medium ad illum finem bene electum assequendum, est prudentia. Ita uoluntate mala eligente, habitus acquisitus ex intellectus dictamine circa ea, quae ordinantur ad illud male electum, est error: & habitus directe oppositus. habitui prudentiae: & potest uocari imprudentia, uel stultitia: non tamen priuatiue, sed positiue, & contrarie: quia sicut prudens habet habitum quo recte, & prompte dictat media, ordinata ad finem debitum: ita ille habet habitum, quo prompte inueniat media ordinata ad finem a uoluntate mala praestitutum. Et quia talis habitus generatur ex imperio uoluntatis male eligentis: pro tanto uerum est, quod uoluntas mala excaecat intellectum. No quidem faciendo errare circa aliqua conplexa: sed faciendo intellectum habere actum considerandi obiecta media ad malum finem. Et habitus ille error est in agibilibus: licet non sit error deceptiuus quantum ad speculationem. Haec Scot. hoc est, error ille non est ertor in cognitione ueri: quia illa media inuenta ad finem uitiosum praestitutum ad eum con sequendum uera sunt media. Est autem error in moribus; quia cum finis praestitutus malus sit: & malitia dicitur error in moribus: omnia, quae adhunc finem ordinantur: mala sunt: & sic erronea in moribus. Et ita ad primam aucto, dicitur; quod philosophus loquitur de prudentia stri¬ ctissime sumpta. Et ad secundam patet: quomodo malitia peruertitintellectum circa principia practica priuatiue auertendo ab eorum consideratione: non quod malitia facit dissentire principiis practicis: sed facit ea non considerare, & facit mentiri in alia media considerare, quibus deuiatur, & erratur ab attingendo finem uirtutis: licet eis non deuietur ad malum sinem ptaestitutum consequem dum.

¶ Ad tertiam aucto. iij. Ethic. dicitur, quod non est contra conclusionem: quia ersi malus est ignorans, non considerando uera bona finis, aut mediorum: sed apparentiam amplectendo pro ueris: non tamen sequitur, quod omnis bene iudicans de agendis, & ita prudens sit non malus siue bonus.

¶ Quarto dubitatur utrum omnes uirtutes in eodem homine sint ae quales iuxta conclusionem secundam textus.

¶ Pro responsione notandum, quod dubium intelligi potest, uel de uirtutibus theologicalibus, & moralibus infusit: aut de acquisitis.

¶ Secundo notandum: quod haec aequalitas intelligi potest. Vel quantum ad dignitatem, & perfectionem essentialem uirtutum, quae arguitur ex dignitate obiecti, & coniunctione potentiae cum objecto. Secundomodo quantum ad extensionem: ut quia una circa plura obiecta dirigit, quam alia. His duobus modis dubium non est, qui uirtutes tam infusae, quam acquisitae non sint aequales. Nam primo modo theologicae perfectiores sunt moralibus: & inter theologicas perfectior est charitas, quai intimius unit obiecto beatifico, quam spes, aut fides. Et inter morales iustitia dicitur perfectior secundum philosoph. v. Ethic. Secundo modo prudentia excedit alias: quia dirigit circa omnium uirtutum obiecta, similiter, & fides. Tertio modo potest attendi aequalitas poenes intensionem habituum: & quantum ad hunc modum loquendo de acquisisitis non sunt aequales: quoniam cum habitus sicut ex actibus generantur. & lita ex eisdem intenduntur, & augentur: non autem aequaliter eliciuntur, actus circa singula obiecta uirtutum: sequitur, quod habitus non sint aequales: immo¬ ut dictum est: non sunt sie connexae forma liter. Vnde potest haberi una uirtus intensa, & nullus gradus alterius uirtutis. Verum quantum ad connexionem principiatiua potest poni aequalitas, eo eadem sunt principia generatiua: ut causae partiales omnium virtutum: ideo quantum ad hoc est aequalitas: non autem quantum ad connexionem inclinatiuam: quia ille habitus magis, & fortius inclinat, qui est intensior. Sed de infusis theologicis: quia simul infunduntur: dicitur secundum sanctos & doct, quod sunt aequales quantum ad gradum intensionis, quia cum exdiuina liberalitate infunduntur: nulla potest assignari causa, cur eiusdem gradus infundantur: quaelibet tamen in sua specie. Non ex parte dei, qui liberalissimus est: & secundum dispositionem subjecti recipientis dona sua partitur. Nec ex parte meriti: quia dum praecedit meritum siue de condigno, ut in augmentatione: siue de congruo, ut in impij iustificatione: unum est meritum respectu omnium uirtutum. Nam uno actu meritorio sicut augmentatur charitas: ita eodem spes, & fides. Non enim meretur actus augmentum habitus infusi: nisi pro quanto procedit a charitate: nec actus, ut est alterius uirtutis praecise est meritorius. Et simile est de uirtutibus moralibus infusis (si ponantur) quia sentit Sco. circa finem huius dist. quod non sunt necesariae: neque in uia: neque in patria. Et sipropter perfectionem compraehendentis ponantur in beatitudine: possunt in fundi in illo instantibeatificationis: aut possunt acquiri per actus earum. Et secundum hoc intelligenda est aequalitas uirtutum, quam ponunt sancti sicut earum connexio. Vnde eo modo sunt aequales, quo connexae. Per hac dicta sol uuntur: omnium auctoritates sanctorum, quae de connexione loquuntur, quod sunt quaedam connexae: sed illis modis qui in conclusionibus positis ede illa quaestione.