Quaestio 7

QVAESTIO VII. VTRVM praeficientes ad officia, dignitates, uel beneficia personas minus idoneas teneantur recompensare damna, & negligentias per huiusmodi personas commistas.

¶ Tribus ex more articulis quae stio terminabit: notabilibus: conclusioibus, & his dubia subiungentur.

¶ Quantum ad primum articulum notandum: quod quia institutio personarum minus idonearum contingit ex uitio acceptionis persona rum. Ideo notandum, quod secundum Alexan. de Ales parte. ij. q. cxxxvj. arti. j. acceptio personarum est iniustitia, qua praefertur persona personae propter causam indebitam.

¶ Dicitur primo, iniustitia: ex quo patet primo, quod acceptio per sonarum in sua ratione includit deformitatem, & uitium. Vnde dicitur Leui. xix. Non facies, quod iniquum est: nec iniuste iudicabis. Et statim sequitur. Non consideres personam pauperis: nec honores uultum potentis: scilicet in iudicio faciendo iniquum. Et Deut. xvj. ubi dicitur. Iudices, & magistros constitues n omnibus portis tuis, ut iudicent populum iusto iudicio. Et sequitur. Nec accipies personam: nec munera.

¶ Secundo dicitur: quod qui nulli est debitor, non potest esse acceptor personarum. Patet: quia qui praeferendo personam personae non est debitor: nec personae, quam praefert, nec huius, uel horum, cui, uel quibus praefert, aut praeficit nulli facit iniustitiam: quia neque subtrahit debitum: neque prrogat indebitum contrarium, idest in iuriam: & per consequens non accipit personam. Et hoc quidam clarius exprimunt declarantes illis illud uerbum praefertur. Vnde addunt. Praefertur in conferendo ei aliquid, quod ex debito iustitiae alteri conferendum est: satis tamen includitur in uerbo, iniustitia.

¶ Tertio sequitur: quod deus quantumcunque sublimet hominem: aut eum alteri praeferat, non accipit personam. Patet: quia deus nullius est debitor: nec aliquid potest in iuste agere: quia coipso, quod aliquid uult, & facit: iuste uult, & facit: & sua uoluntas est regula omnis iustitiae.

¶ Quarto sequitur: quod in his, quae dantur mere liberaliter, non ex debito: non habet locum acceptio personarum: unde licet aliquis donet uni de suis, non alteri liberaliter: dummodo nulli subtrahit debitum: non est propter hoc acceptor personarum. Et quoniam quaecunque deus dat, mera liberalitate donat: licet eligendo unum ex occulta iustitia alteri praeferat: gentem genti, personam personae, iudaeos gentibus, Hismael Isaac, ipsiEsau Iacob &c. non tamen accipit personam: in talibus enim habet locum uerbum patris familias. An non licet mihi, quam uolo, facere. Matth. xx. unde. j. Pet j. Sine acceptione personarum iudicat. Similiter Rom. ij. & in pluribus alijs locis.

¶ Dicitur propter causam indebitam: hoc est propter aliquam conditionem perso nae adiacentem, non congruentem ad rem ipsam, in qua praeficitur. Vnde si in persona attenditur conditio, per quam est idonea ad rem, in qua praefertur: ut scientia in doctore: probitas in rectore: potentia in defeniore: non est acceptio personarum. Sed si attendunt in praeferendo pastorem populo, consanguinitatem, diuitias, potentiam, secularem nobilita tem, & huiusmodi, quae sunt impertinem tia ad regimen spirituale: ibi est uitium acceptionis personarum. Et ideo oportet uarias conditiones attendere in praeficiendis hominibus ad uaria. In conferendis beneficijs, & praelaturis uitae sanctitatem, & doctrinam: in diuidenda haereditate consanguinitatem, in distribuendis praemiis meritorum ualitatem: ut uitetur acceptio personarum. Ex quo sequitur; quod duo requiruntur ad acce- ptionem personarum. Primum: quod illud, quod confertur, sit indebitum illi, & de bitum alteri. Indebitum non contradictorie tantum: sed contrarie: ita quod habeat aliquam conditionem repugnantem ei, cui confertur: ut si officium praedicatio nis comittatur ignoranti. Scdo, quod conferens in conferendo non attendat ad conditionem congruentem ad rem, quam confert: sed conditionem impertinentem, qum non habet aliquem ordinem congruentiae ad rem, quam confertur: puta conditionem, quam non reddit ipsum idoneum ad id, quod confertur: ut in exemplis supra positis. Et ex hoc iterum patet: quod apud deum non est acceptio prsonarum: quia non attendit deos impertinentes conditiones: dicente apostolo ad Gal. iij. Non est iudaeus: neque graecus, non est seruus, neque liber, non est mascule: neque foemina. Omnes enim uos unum estis in christo Tesu. simile habetur ad Col. iij.

¶ Secundo notandum: quod secundum Alex. ubi supra men. ij. acceptio personarum in tribus solet contingere scilicet in promotione ad dignitates: unde j. Reg. xvj. dixit dominus ad Samuelem uncturum ex filiis Isai regem. Non respicias uultum eius: neque altitudi nem staturae eius: quoniam abieci eum. Scdo in executione iudicij. unde iudici bus dicitur Deut. xvj. Non accipies personam, nec munera. Nam iustus iudex causas discernit, non personas. Tertio in exhibitione honoris. Iaco. ij. Nolite in acceptione personarum habere fidem domini nostri iesu christi. Etenim si introierit in conuentum uestrum uir aureum anulum habens &c. Et potest addiquartum in praemiorum distributione. unde apostolus. Reddite omnibus debita &c. Rom. xiij.

¶ Alij tamen enumerant octo, inquibus feri potest acceptio personarum. Primo in impositione paenitentiae. Vnde in concilio Laodicensi quarto. xxvj. q.vij. Sacerdos: dicitur. Sacerdos paenitentiam imploranti absque pesona rum acceptione secundum legem iniungat. Secundo in sententiae diffinitione. de quo Nico. pap. iij. q ix necesse: dicit. Necesse est secundum sacrarum scriptum rarum documentum, ac iustitiae tramitem, & accusatum, & accusatorem simul ad esse: & unam partem quantacunque praedita sit auctoritate: sic prorsus audiri: ut alteri parti nullum praeiudicium irro getur. Tertio in his, quae sunt fidei, adquam omnes indifierenter sine acce- ptione personarum suscipiendi sunt: secundum illud supra allegatum. Non est iudeus, neque graecus. Quarto in hospitum receptione; nam in recipiedis hospitibus nulla debet esse distinctio in petentibus pro sustentatione corporis. De quo Chryvilic.t super epistolam ad Hebrae. & habetur dist. xlij. quiescamus. uide ibi cum glol. Quinto in eleemosinarum largitione, quae indifferenter omnibus patet: ut dicit Hic. ad Paulinum. xvj. q. i. si cupis. Sexto in iudiciis: non solum in sententia proferenda: sed etiam in his, quae praecedunt sententiam: ut in canone Greg. Sicut sine iudicio quemquam nolumus condemnari. ii. q.i. sicut sine iudicio. & de reg. iur. lib. vi. dicitur in iudiciis non est acceptio personarum habenda. Seprimo in promotione dignitatum. Et octauo in exhibendis honoribus, de qua bus supra dictum est.

¶ Notandum tertio: quod quantum ad rationem nominis, acceptio personarum non attenditur secundum illud, quod est persona uel intrinsecupersonae: sed secundum ea, quae intrinse cus adiacent personae: ut sunt diuitiae, a mici, potentia, nobilitas generis consanguinitas, seruitus, & huiusmodi. Vn de beatus Grego. xxv. moralium. Plerumque; hominem non ex eo, quod ipse est: sed his, quae circa ipsum sunt, ueneramur, eumque non intuemur, quid ipse sit: sed quid possit in acceptione personarum: non ex persona: sed ex rebus adiacentibus ducimur. Cuius rationem hanc esse puto: quia licet persona dicat quid ditatem rei in supposito: id est suppositum rationalis naturae: tamen ex adiacentibus cognoscimus personam. Vnde, & apud pleros que adiacentes circumstantiae maxime situs, locus, forma exterior dicuntur circumstantiae inuiuiduantes: idcirco cum res acceptatur ex adiacentibus circumstantiis: dicitur acceptaripersona: quia acceptatur ex his, quibus cognoscitur persona. Ex essentiaenim rei, & eius intrinse cis: quia minus nota sunt: non deuenimus in personae notitiam: sed per adiacentia: ac per hoc, qui interiora attendit scientiam, & uirtutes, quae frequenter ad rem faciunt: non dicitur accipere personas, qui adiacentia, quae causaes ut impertinentia considerant, personam accipiunt.

¶ Quantum ad scuum articulum est conclusio prima. Acceptio personarum in dignitatibus, in iudiciis, in exhibitio ne honoris, ac in caeteris supradictis peccatum est, & cuspabilis. Probatur post sanctum Thom. auctoritate, & ratione. Auctoritate. Nihil prohibetur lege diuina nisi peccatum: sed personarum acce- ptio prohibetur. Deut. i. Quod iustum est, iudicate: siue ciuis sit ille, siue peregrinus nulla erit distantia personarum, Ita paruum audietis: ut magnum: nec accipietis cuius quam personam. & Ecclesiastici. xlij Nec accipias personam, ut delinquas. Ratione: quicquid opponit iustitiae peccatum est: sed acceptio personarum opponitur iustitiae distributiuae: ergo, Minor probatur: quia iustitia distributiua in hoc consistit: quod diuersis personis diuersa attribuuntur secundum proportionem ad dignitates personarum, secundum quas ea, quaetribuuntur, sunt eis debita. In acceptione autem personarum non considerantur tales dignita tes, seu conditiones; sed aliae impertinem tes secundum quas id, quod tribuitur non est eis debitum: & per hoc opponitur iustitiae distributiue: sed quacquid opponit uirturi, uitium est: ergo. Iustitia. ni. distributiua causam attendit: non personam: imitans diuinam iustitiam: in qua glosad Ephes. vj. super illud. Non est personarum acceptio apud deum Deus iudex iustus, causas discernit: non personas: econuerso personarum acceptor, personas discernit: non causas. ad sensum praemissum: qui est, quod in personis non attendit eas conditiones, propter quas debitum est, quod tribuitur: sed alias conditiones personae adiacentes, quibus personia non dignificatur his, quae attribuum tur. Haec probatio est generalis: & inter tio articulo uidebitur magis specialis.

¶ Secunda conclusio. Damnificans peracceptionem personarum praeferendo idoneos: tenetur releuare a iactura dam nificatos. Probatur per dictum Car. in Cle. j. de eta, & quali. dicentis, quod ultra peccatum mortale, quod commisit conferens beneficium indigno, tenetur ad restitutionem totius interesse ecclesiae, quam laesit: ad instar magistratus, qui mi¬ nus idoneo tutelam pupilli commisits silice. de magistra. conue. per totum. Et communi medio: quia talis praebet occasionem esncacem damni: ergo tenetur ad damni restitutionem. Et quod dictum est de conferenti beneficium indignum: similiter ueritatem tenet in quocunque dam nificante per personarum acceptionem. Et hoc scienter: quia praeficiens inidoneum, putans eum idoneum post debitam diligentiam inqsitionis de eius idoneitate: per ignorantiam excusaretur ab utroque: a peccato, & a restitutionis uinculo.

¶ Quantum ad tertium articulum dubitatur primo circa materiam primae conclusionis: utrum peccet per acceptio nem personarum quibeneficium, dignitatem, uel officium confert minus idoneo praetermisso meliori.

¶ Pro responsione. ad dubium praemittendum est postbeatum Thom. vj. quodli. artic. ix. & viij. quodli. arti. vj. quod aliquis dicitur melior alio dupliciter. Vno modo simpliciter: & sic melior est, qui est charitate perfectior, & per consequens sanctior. Alio modo secundum quid puta per conparationem, siue respectum ad aliud: ut melior ad militiam, ad magisterium, ad praelationem, ad officium, uel aliquid huiusmodi. Et dicitur melior, qui bonus est simpliciter: & ad exequendum ea, quae officii sunt: magis idoneus: unde non semper melior est secundum quid, seu per comparationem ad officium: qui est melior simpliciter: quia in singulis officiis tam spiritualibus, quam corporalibus requiruntur aliqua praeter moralem boni tatem. ad hoc quod aliquis sit idonens ad illud officium exequendum: sicut ad militiam corporalis fortitudo: ad magiste rium scientia: ad praelaturam fidelitas, & prudentia. secundum illud. Quis putas est seruus fidelis, & prudens, quem constituet dominus super familiam suam, Et per hoc stat aliquem esse simpliciter sanctiorem: & charitate perfectiorem: quod tamen habet defectum alicuius conditionis requisitae ad certum officium: ut quia minus doctus, uel prudens in exterioribus: & per consequens minus bonus ad praelationis officium. Et dicitur nota¬ ter: qui est bonus simpliciter: quia comparatiuus praesupponit suum positiuum: & qui non est bonus: non est bonus ad quodcunque officium; ut statim dicetur.

¶ Secundo notandum: quod de materia dubij sunt duae opiniones. Vna est Hugonis, quam recitat Ioan. glossator decre- ti: eique assentit. viij. q. i.c. licet scilicet, quod sufficit, quod bonus eligatur. Est autem aliquis bonus, eo ipso, quod non est malus: quam ibidem pluribus motiuis roborare nititur. Primo: quia maior bonitas unius alii praeiudicare non debet. Allegat. iij. q. ix. necesse. & prima primo teneamus. &. xvj. q.ulti. monasterium. ubi conceditur patrono commendare monasterium, uel oratorium pro sacro officio, cui uoluerit presbytero: dum malus non fuerit: tamen cum consensu episcopi. Vide tur igitur sufficere, quod non sit malus. Item electio cassanda non est, nisi sit uitium in eligentibus, aut in electo: sed in electo, si bonus est: non est uitium: sed nec in electoribus: quia iuste possunt bonum eligere.

¶ Item ad contrariam opinionem sequeretur: quod quis peccaret benefaciendo: quia eligendo bonum benefacit: & tamen bene posset eligere meliorem: & ita eligendo bonum peccaret. Et magister peccaret legendo: quia posset melius facere, scilicet orare. Allegatur etiam pro illa opinione.c. cum nobis olim. & cuinter canonicos. de elec. in quibus confirmari praecipitur: qui non habet segitimum impedimentum: licet non sit eminentis scientiae: & in aliis eminentior: & ita non melior: sed tamenbonus.

¶ Praete rea de iure communi permittitur: quod eligatur aliquis deecclesiae gremio: quamuis frequenter extra meliores reperiantur.

¶ Alia est opinio contraria Alexan. sancti Tho. & pene omnium summistaru, tenens quod in cligendis, uel disponendis ecclesiae officiis, & ministris: praesertim animarum curam habentibus tenentur, quorum in terest praeficere meliorem: & non sufficit praeficere bonum: dum nouerint meliore. Horum motiua patebunt in probatione conclusionum. Ponit tamen Alexan parte. ii. q. exxxvi. differentiam inter dignitatem maiorem, & minorem: & per dignitatem maiorem intelligit Ange. in sum. in uerbo electio. S. xxi. omnem dignitatem, uel beneficium habens curam animarum annexam.

¶ Quibus praemissis est prima conclusio, seu propositio ad dubium. Ad regimen ecclesiae, beneficia, dignitates, uel officia, nequaquam promouendi sunt mali, & indigni: quamuis ratione scientiae; potentiae, aut alias uiderentur utiles, & idonei. Prima pars probatur per beatum Tho. ubi sup.viij. quodli. ar. vj. quia media ordinanda sunt secundum exigentiam finis. Tinis dignitatis, aut beneficij est executio operis: nam beneficium da tur propter officium: ideo promouendus est, qui bene, & digne possit officium ministrare: sed malus scilicet qui est in peccato mortali, redditur indignus ad quodlibet spirituale exequendum: unde dicit Diony. in epistola ad Demophilum, loquens defacerdore, qui non est gratia luminatus. Non est ille sacerdos: sed inimicus dolosus: delusor suiipsius: & lupus super dominicum populum: pelle armatus ouina. De hoc etiam Panor. in.c. dudum. ii. de electione satis diffuse loquitur, quod electio existentis in mortali non ualet. & patet idem ex regula apostolica. Oportet episcopum sine crimine esse. ad Titum. e. & irre praehensibile. j. Tim. iij. licet electio reprobari non possit, nisi sitmanifestum in foro exteriori: tamen in foro conscientiae peccat talem scienter instituens, & institutus. Et de hoc clare dis. ixxxj. S. debet. & sequen. ubi expresse exponitur: sine crimine id ist sine peccato mortali. Secunda pars patet: quoniam etsiquandoque malus uideatur utilis: tamen in ueritate est inutilis secundum Alber. Nam qui sibi nequam est, cui aliibonus erit. Eccle. xiiij. Et quisibi non parcit: multo minus alij parcit. Et dicit aperte Alber. quod promouens scienter indignum: absque; dubio peccat mortaliter. Nec nobilitas excusare potest, ut promoueatur malus: quia malus quanto nobilior: tanto nociuior: etiam si dicatur, quod alius scilicet bonus non sit ita utilis: omnino illa ratio non ualet: quia utilitas spiritualis temporali praeponenda est. Nec excusat paucitas ministrorum ecclesiae. Haec Alber. Secunda propositio. Peccat peccato acceptionis personarum, qui ad officiacuram animarum habentia bonum promouet, & idoneum: praetermisso scienter eo, quem reputat meliorem ad ipsum olficium exequendum. Probatur aucto. Hie. super Leui. viij. q. i. Licet. Qui praestantior est ex omni populo, qui doctior, sanctior: qui in omni uirture eminentior: ille eligatur ad sacerdotium: & hoc attestante populo. Item Leo Papa. Ex presbyteris eiusdem ecclesiae, aut diaconis optimus eligatur. Et probatur idem ratio ne: quisquis agit contra fidelitatem, quam dominus in bono dispensatore requirit: grauiter peccat: sed qui praetermisso me liore instituit minus bonum: agit contra fidelitatem, quam dominus in bono dispensatore requirit: ergo. Consequentia nota. Maior patet per illud j. Coriiij. Sic nos existimet homo, ut mini stros christi, & dispensatores ministeriorum dei. Hic iam quaeritur inter dispensatores, ut fidelis quis inueniatur. Et probatur ratione: non est fidelis domino, qui negotium eius, quod meliorare posset, sponte deterius reddit: & sic infideliterageret, qui temporali domino suo officialem minus idoneum institueret, meliore scienter omisso. Non enimprocuraret domino suo melius: immo per se esset occasio damni, scilicet priuationis illius boni, quod melior procurasset super minus idoneum, sicut sibi uellet fieri. Minor est satis manifesta. Cum melius sit promouere meliorem: aut magis idoneum. quam minus bonum.

¶ Praeterea instituens minus bonum praetermisso meliore, accipit psonam minus boni: ergo peccat. Consequentia nota: quia omnis acceptio personarum est contra iustitiam, & peccatum: ex prima conclusione. Antecedens probatur: quia minus bonum promouens id agit propter aliquam causam: uel ergo illa causa est aliqua conditio promoti, red dens ipsum magis idoneum ad officium digne, & utiliter exercendum: uel non sed est impertinens ad finem, siue officium. Siprimum: sic non erit minus, sed magis idoneus eo, cui praefertur. Si secundum: tunc in eius promotione accipitur persona, & non causa: ut patet ex primo arti.

¶ Dicitur notanter in propositione: ad officia curam animarum habentia: quia secundum Alex. in offieijs minoribus curam animarum non habentibus: & beneficiis simplicibus, sufficit eligere bonum, & idoneum: & praetermittendo meliorem non peccatur, nisi uenialiter: in maioribus autem pec catur mortaliter: ut dicit Angelus in summa: & Anto. parte. iii. titu. j. ca. xxi. & allegatur ca. nihil. de elec. satis ad propositum. Idem sentit beatus Thom. vj. quodli. arti. ix. adducit ad hoc beatum Augu. super illud laco. ii. Tu sede hic bene. Si hanc distantiam sedendi, & standi ad honores ecclesiasticos referamus: non est putandum leue esse peccatum in acceptione personarum habere fidem domini gloriae. Quis enim ferat eligidiuitem ad sedem honoris ecclesiae, contempto paupere sanctiore, & instructio re. Nec mirum: quod in maioribus officiis per minus idoneum prouisis peccatur mortaliter: quia non modicam iacturam patitur ecclesia in animarum lucris, quae meliorem superaddere posset. In simplicibus uero beneficiis non expectatur talis iactura: dum idoneus, & bonus praeficitur. licet semper melius foret meliorem praeficere.

¶ Dicitur etiam: praetermisso scienter: quia difficile est, & pene impossibile hominem nosce- re, quis sit melior: cum interiora hominis sint nobis incognita: sufficit autem, ut fiat diligentia in inquisitione conditionum personarum: qualis fieret, si homo sibi magnum aliquod temporale bonum comparare uellet: & in his, quae tumc suam notitiam aufugiunt: ignorantia non crassa excusat.

¶ Dicitur etiam meliorem non simpliciter: sed additur: ad ipsum officium exequendum: quia non oportet: neque est praeficiendus simpliciter melior, & sanctior: sed is, qui melior est per comparationem ad officium. gratia exempli: ad officium praedicationis praeferendus est sanctus, & doctus sanctio riidiota. Sic estlicet in promotione ad praelaturas, & officia spualia scientia simpliciter sit praeferenda nobilitati generis: oo quod ipsa necessaria est in regimine ecclesiae: nihilominus tamen in casu praeferenda est nobilitas personae ad hoc, ut arceantur supi, qui non tantum pacem temporalem: sed etiam spirituale pacen ec. clesiae impediunt: ut dicit Alex. Et subdit: & in hoc casu, ut diuersa sint membra in corpore ecclesiae, qui paceneius seruent, possunt nobiles promoueri: dum morum hionestas substernat. parte. ii. q. exxxvi. men. ii. S. j. Nec aimpedit, quod in Deut. xxii. cap. prohibetur eunuchus intrare ecclesiam, qui non potest generare filios. Eunuchus autem dicitur, qui non habet semen uerbi dei: propter quod non potest generare spirituales ecclesiae filios: quia licet nobilis minus literatus non possit generare filios ratione scientiae eminentis: potest tamen ratione uitae: & talis non dicitur eunuchus: sicut habet ibi in glol. Eunuchus, n. dicitur, qui non habet semen uerbi dei: nec qua bona opera facit produci: & propter hoc summus pontifex in dispensationibus etiam attendit nobilitatem: non solum literatu ram: pro quanto tales possunt magis defendere ecclesiam. In corpore aunt ecclesiae non tantum debet esse oculus: sed etiam manus. oculus ad dirigendum: manus ad defendendum, & operandum: & ita secundum uarios casus, & dispositiones ecclesiae; uariae conditiones personarum praeficiendarum sunt attendendae, secundum quas magis possunt prodesse ecclesiae: attento tamen semper, quod sint bonae, & idoneae: quia malus in nullo casu praeficiendus est in ecclesia: ut dicit prima propositio. Atten to quoque: quod semper spiritualis utilitas praeferatur temporali. Concordat pradictis sanctus Tho. ubi sup.

¶ Sed hic potest dubitari de consanguineis. Numquid potest qus consanguineos praeferre caeteris: dum tamen fuerint boni, honesti, & idonei. Ad hoc respondet Alexand. ubi supra mem.¬ ij. & post eum beatus Thom iiij. quodlib. quest. xv. In collatione temporalium: ubi spirituale est non annexum, uiin bonis patrimonialibus: licitum est praeferre consanguineum (si bonus est) intentione consanguinitatis. In spiritualibus uero non licet consan¬ guineum idoneum magis idoneo praeferre: quia in talibus non est attendenda ratio carnis: sed ratio spiritualis. Si autem est aeque idoneus: potest con sanguineus praeferri: quia ex hoc nihil ut litatis deperitecclesiae: & licet circa huiusmodi prouisionem etiam amori natura li satisfacere: dum non est contrariucharitati: sed magis charitate informatus. Et hoc uerum, nisi exinde scandalum oriri timeatur: & quod alij malum exemplum accipiant. Et dum probabiliter praesumi potest, quod alij praelati non inducuntur ex hoc ad prouidendum suis consanguineis etiam minus dignis. Et perhoc ad rationes alterius opinionis.

¶ Ad primam dicitur: quod bonitas nulli praeiudicat tollendo sibi debitum: & ita maior bonitas non tollit minori debitum: quia dum adest magis idoneus: non est debitum conferre officium spirituale minus idoneo. Omnia iura allegata, & similia intelligenda sunt in foro iudiciali, in quo non reprobatur electiouel prouisio facta idoneo: alioquin nun quam posset aliqua electio confirmari: cum nec sciri, nec probari potest, quis sit melior. Sed secus in foro interiori conscientiae: de quoloquitur propositio: ita soluit beatus Thom. quodlib. viii. artic. vi.

¶ Ad alia dicitur: quod quis benefaciendo non peccat. Eligens autem bonum non semper benefacit: quoniam si nouit meliorem, & eligit minus bonum (licet tamen idoneum)iam accipit personam: & ita peccat: & per conse quens non benefacit: & ita proprie loquendo non peccat, eligendo bonum in eo, quod bonus: sed peccat non eligendo meliorem, ad quod tenetur.

¶ Ad id, quod de iure conmunm eligendus est unus de gremio ecclesiae: respondet sanctus Tho. ii. ij. q. ixiij. art. ij. quod ille, qui assumit de gremio ecclesiae: ut in pluribus: consueuit esse utilior ecclesiae quantum ad bonum conmune: quia magis diligit ecclesiam, in qua nutritus est, propter quod mandatr Deu. xvij. Non poteris alterius gentis hominem regem facere, qui non est frater tuus. Similiter qui est de gremio ecclesiae, aut qui ecclesiae seruiuit: magis no¬ uit conditiones ecclesiae: unde melius poterit ei subuenire, & eam regere: non tamen prohibetur; quin extra ecclesian possit melior postulari.

¶ Dubitatur secundo: utrum iniudiciis pauper ex conpassione possit in aliquo praeferri diuiti sine acce ptione personarum. Respondet Alex. ubi sup. me. ii. S. iii. In iudicio debet esse ae quitas: ut non occasione huius personae uel illius sit declinatio a ueritate: unde si iudex intuitu paupertatis declinat a ueritate iudicij: & in aliquo condemnat diuitem: aut absoluit pauperem: non condemnandum, aut no absoluendum seclusa paupertate; tenetur ad restitutionem parti laesae. unde Exo. xxiij. Non declinabis in iudicium pauperis. Et praemittitur. Pauperis quoque non misereberis in iudicio. & Leuit. xix. Non facies, quod iniquum est: nec iniuste iudicabis. Non consideres personam pauperis: nec honores uultum potentis. Iuste iudica proximo tuo. Item Chrysosto. Pro re nulla corrumpamus iustitia: sed omnia prohac faciamus: siue inops, siue diues fuerit non personas attendamus: sed res scrutemur. Quod uero dicitur Eccl. iiij. In iudicando esto pupillis misericors, ut pater. & Esaiae. i. Quaerite iudicium: subuenite oppresso: iudicate pupillo: defendite uiduam. Non est contrarium responsioni: sed uolunt illae auctoritates, quod iudex teneatur miserabiles personas ab oppressione potentum, acdiuitum defendere: & si timore, uel amore potentum, uel sola ratione paupertatis defecerit personae necessariae ad instructionem causarum suarum: iudex ex officio debet eis subuenite, ut sup. dictum est quaest. praecedenti. In ueritate autem sententiae neutriparti debet parcere.

¶ Tertio dubitatur: utrupeccet peccato acceptionis personarum, qui honorat proximum propter diuitias, aut potentiam. Respondetur post Ale xand. S. iiij. & v. & sanctum Thom. quod cum honor sit reuerentia exhibita in testimonium uirtutis. j. Et hicorum. Ideo sola uirtus est causa debita honorandi: non autem sola uirtus propria: sed etiam uirtus alterius relucens in eo, qui ho¬ noratur: & sic principes, & praelati honorantur, etiam si sint mali, inquantum gerunt personam dei, & communitatis, cui praeficiuntur, a quibus rece- perunt potestatem. Eadem ratione patentes, & domini honorandi sunt propter participationem diuinae dignita tis, qui est omnium pater, & dominus: non tamen ea reuerentia, & honore, quem debentur deo: uel cum conscientia dictante contrarium. Diuites autem hono randi sunt propter hoc: quia maiorem locum in conmunitatibus obtinent, & pluribus proficere, & subuenire possunt: ut uult Tho. ii. ii. q.ixiij. ar. v. Si autem tantum habeturintuitus ad diuitias: ut tanto melior, quanto ditioruideatur: peccatum est acceptionis personarum: si tamen pro uitatione scandali fiat: ita tamen ut pauper non contemnatur: & diues tali hono ris exhibitione in peccato non foueatur: non peccatur: ut dicie Alexan. Et tantum de quaestione.

¶ Quia temporalia bona ministris ecclesiae deputantur propter officia in eadem exequem da: si ministri officiis suis deseruire negligunt: aut bona huiusmodi male dispensant: ipsa bona contra intentionem fundatorum, ac ecclesiae usurpant: & per hoc inuitis fundatoribus, & ecclesia saltem ex conditione. Ideo quaeritur.