Quaestio 2

QVAESTIO II SECVNDO quaeritur de iterabilitate baptismi, & charactere. Vtrum characteris impressio sit in iterabilitatis baptismi causa, uel ratio.

¶ Tribus articulis quaestio terminabitur. In primo supposito. In secundo quaesito. In tertio dubiis mouendis respondebitur.

¶ Quantum ad primum articulum, quia supponit quaestio: quod per baptismum imprimitur chara cter. Videamus primo de nomine, quid nomen character significet: & deinde de re significata:

¶ Quoadprimum notandum: quod nomen character non est multum usitatum in scriptura: nec apud originales doctores. Nam in toto canone bibliae non inuenitur, nisi in Apocal. cap. xiij. & sequentibus: ubi sit mentio de charactere bestiae in manibus, aut fronte habendo. Vbi secundum expositores per characterem non intelligitur aliquid impressum animae (ut hic loquuntur doc.) sed signum aliquod in ex teriori conuersatione, aut professio sectae erroneae: aut etiam figura aliqua in fronte, uel manu, qua signatur illum pertinere ad fectam bestiae. Denique magister, qui fuit diligentissimus collector auctoritatum originalium: nullam mentionem facit de charactere, nisi in dispraesenti. Vbi dicit, quod qui ab haereticis baptixati sunt seruato charactere Christi, rebaptitandi non sunt: ubi per characte rem intelligit formam uerborum a christo tra¬ ditam. Et ideo satis dubia est eius signifcatio.

¶ Potest tamen character dupliciter acccipi. Vno modo generaliter pro signo, uel figura: ut dicit sanctus Bonau. dist. praesenti. Et hoc modo literae scriptae dicuntur characteres. Et similiter ablutiobaptismalis, etiam forma baptismi potest dici character, eo quod est signum quoddam significatiuum. Alio modo, & in proposito accipitur pro aliquo signo impressoanimae, quod est praeuium gratiae in susceptione sacramenti initerabilis: & secundum hanc nominis significationem, in teiligenda sunt, quae dicentur.

¶ Secundo notandum, quod (ut tangit Alex. de hales, par. iiij. q. xix. membroi. & posteum caeteri doc.)plures effectus, seu conditiones attribuuntur characteri, quas Ockanin iiij. qeii. reducit ad sex: quae sunt significare: configurare, seuassimilare: distinguere: disponere: memorari: obligare.

¶ Est primo signum gratiae: non quidem ex natura: sed institutione diuina: sicut & sacramentum gratiae scilicet inexistentis: uel quia inexisteret: si non poneretur obex, seu impedimentum impediens.

¶ Secundo est signum configuratiuu, seu assimila tiuum christo, & caeteris characterem similiter habentibu.. Cofigurat christo: quia per ipsum habens characterem adscribitur familiae christi. Etiam (ut dicit Alex. & posteum sanct. Bonauent.) configurat christo per imitationem. Vnde notat, quod triplex est similitudo: quaedam per uulnus naturae participationem: secunda pimitationem: tertia per indiuisionem. Prima est creaturae ad creaturam: quaesunt eiusdem speciei. Secunda est creaturae, ad deum. Tertia est unius diuinae psonae ad alteram.

¶ Assimilatio autem creaturae ad deum creatorem: uel est perfecta: uel sufficiens: uel ad sufficientem disponens. Prima est in gloria, quae non compatitur dissimili tudinem cuipae, neque miseriae. Secunda est in gratia, quae copatitur secum dissimilitudinem miseriae non tamen culpaeTertia est characteris, quae secum compatitur utrumque: tamen disponit ad gratiam, in qua est similitudo sufficiens: licet non perfecta. Assimilat etiam omnibus similem characterem habentibus: quod naturale est omni qualitati, & formae. Similia. noe dicunt, in quibus una est forma, uel qualitas secundum specie, Similiter naturale est characteri sicut cui libet alteri rei, distinguere ab alijs remtalem non habentibus.

¶ Est etiam signum dispositiuum ad gratiam sacramenti, per quod imprimitur tamquam causa sine qua non: & hoc solum ex uoluntate, & ordina tionediuina: & non ex rei natura.

¶ Est & signum rememoratiuum, seu recorda tiuum sacramenti praecepti. Similiter ex diuina ordinatione, qua per characterem inducere uoluit suscipientem in notitiam, seu memoriam sacramenti suscepti.

¶ Est sexto signum obligatiuum ad obseruantiam diuinae legis: eo modo, quo suscipiens sacramentum per eius susceptionem plus obligatur, quam non suscipiens: sicut habitus religionis est signum, quod portans eum obligatur ad obseruandulegem christi, & ordinis, siue religionis. Ponitur etiam, quod character sit quid idelebile in anima red dens sacramentu, per quod imprimitur initerabile.

¶ Tertio notandum, quod character, ut hic sumitur, potest breuissime sic describi. Est signum spirituale a deo solo animae impressum: in susceptio ne initerabilis sacramenti: manens indelebiliter de legecommuni.

¶ Haec descriptio habet tres particulas. Prima, quod est signum spirituale animae impressum: quia est quoddam spirituale, & indiuisibile productum in anima significans gratiam, & sacramenti susceptionem. Vnde sicut foris hominibus certi status datur, quandoque certus ornatus, uel signum in corpore, uel ueste sicut clericis corona in capite: iudaeis quan doque circusus in ueste, quibus cognoscuntur esse illius status, siue fectae. Ita per sacramenta, quibus ponitur homo in certo statu, imprimitur immediate a deo quoddam spirituale signum in anima suscipientis sacramentum: quo cognoscitur suscipiens esse in tali statu.

¶ Dicitur a solo deo animae impressum: quia respectu characteris nulla creatura habet aliquam causalitatem actiuam: non enim sacramentum foris susceptum: cum sit signum sensibile: & per consequens mate riale. Nullum autem materiale attingit actiue aliquem effectum simpliciter indiuisibilem, & spiritualem in anima. Sed sicut gratia a solo deo creatur: ita & character a solo deo creatae animae imprimitur.

¶ Secunda particula est, quod character imprimitur in susceptione sacramenti initerabilis: quia tantum in illorum susceptio ne baptismi, confirmationis, & ordinis: & non aliorum inprimitur: immo nihil iterabile: nec uirtus: nec gratia imprimit characterem. Cuius ratio assignatur duplex. Vna, quia character est indelebilis: ideo non potest imprimi nisi per sacramentum, quod non iteratur: quoniam si iteratur sacramentum, non imprimit nouum characterem; alioquin duo characteres ciusdem speciei inessent eidem subjecto., quod de actibus non conceditur. Siuero non imprimit characterem, cum iteratur: ergo nec dum primo suscipitur: quia eiusdem uirtutis est sacra¬¬ mentum, cum iteratur cum eo, quod primo suscipitur.

¶ Sed hic facile diceretur infirmando istam rationem: quod uirtus productiua effectus inusu biecto, si hunc inuenit in subjecto non producit alium de nouo, sed priorem conseruat, uel intendit: ut si ignis, qui productiuus est caloris certi gradus: si applicatur passo, in quo inuenit calorem tanti gradus, non producit alium, uel inten siorem calorem: sed productum conseruat. Sic dicetur de sacramento iterabili, quod primo susceptum imprimit characte rem: & dum iteratur: quia inuenit formam in subjecto: aliam non producit: sed iam impressum characterem conseruat. Nec ideo facramentum iteratum est minoris potentiae, quam si fuerit primo adhibitum. Alia ratio: quia character est qua dam spiritualis potestas ad agendum aliquid secundum certum statum. Nunc aunt tantum tria sunt sacramenta, quae ponunt hominem ad certum statum ad aliquod spirituale exercendum. Sic baptismus ponit baptixatum in statu fidelium, & membrorum ecclesiae: quo distinguitur ab infidelibus. Cofirmatio ponit in statu bel¬ lantium: quo distinguitur ab infirmis. Et ordo ponit in statu ministrantium in ten plo domini, siue multiplicantium proles spirituales, & membra ecclesiae: quo distinguitur a laicis. Et ideo tantum per hoc tria sacramemta imprimitur character.

¶ Vel (ut dicit sanctus Bonauem. & redit in idem) his sacramentis imprimitur character, quae dicunt statum fidei determinatum. Sunt autem haec tria: baptismus, confirmatio, & ordo: quia triplex est sta tus fide scilicet genitae roboratae, multiplicatae. Et secundum hoc est triplex distinctio in populo: scilicet bonorum a malis: fortium ab infirmis clericorum a laicis. Et quia tantum sunt ista tria sacramenta, quae respiciunt statum fidei determinatum. Baptismus, in quo fides gignitur: & homo ab aegyptijs idest ab in fidelibus separatur. Confirmatio, in quo fides roboratur: & in pugilem homo inungitur. Ordo, in quo multiplicandi fidelem populum datur uir tus: & ut homo sanctus idest ad ministerium templi, & altaris deputatus, a laicis separatur: ergo &c. Haec Bona uent.

¶ Et per hoc uirtutes, & gratia inanima non imprimunt characterem: quia licet sint perfectiones animae: tamen habens eas non constituitur per eas incerto gradu in ecclesia: quia sunt communia omnibus membris in quocunque; gradu. Haec Sco.

¶ Tertia particula est manens in delebiliter: & per hanc excluditur uirtus, & gratia: quaelicet conferantur per sacramenta: non tamen manent indelebiliter: quamuis etiam per primam particulam possent excludi: quia non conferuntur semper per sacramentum inite rabile: nec solum per rale. Vnde autem sit ista indelebilitas characteris: uarij uarie dicunt: ut recitat & reprobat Ale xan. q. xix. membro. v. tandem illam assignans: quia est in subjecto perpetuo nullam habens impositionem: & perconsequens sicut subiectum non desinit: ita nec ipse deletur. Quod non habeat aliquod oppositum simpliciter: nec deineritorie: patet. Non simpliciter: quia cum character sit signum distinctiuum: cui licet oppo¬ natur signum oppositum significans: hoc tamen signum oppositum charactere non imprimeretur, nisi a deo, sicut nec character. Sed signum oppositum deus non imprimit: hoc enim non esset nisi character bestiae: quod deus non imprimit: nec habet oppositum demericorio: quia hoc maxime esset peccatum mortale: sed hoc non: quia actu mortaliter peccanti imprimitur character: ideo per mortase peccatum non tollitur. Quia ergo character non deletur uirtute creata: quia est forma supernaturalis. nec a deo: quia nihil donorum suorum infusorum tollit, nisi propter demeritum: & respectu characteris nullum est demeritum: sequitur, quod sit indelebilis. Et illud potest sustineri de potentia dei ordinata: sed non de potentia absoluta: secundum hanc enim nihil a deo creatum, uel contingenter productum est indelebile: potentia enim, qua creat: potest & creata annihilare. Eadem potentia potest etiam omne positiuum creare saltem, quod non est deus. Et sic etiam in eo, qui a fide, aut charitate recedit: posset aliqud signum tase producere, uelut characterem bestiae: quo discerneretur a fidelibus, & membris ecclesiae. Et ideo ratio indebilitatis characteris, est sola diuina uoluntas, & ordinatio; qua ordinauit, quod character postaimpressionem non deleatur: sicut ordinauit, quod angelus, uel anima post sui productionem non desinat esse: licet ipsum annihilare posset. Et ideo additur in diffinitione: de lege communi idest secundum ordinatam dei potentiam.

¶ Quarto notandum, quod de quidditate characteris plures fuerunt opiniones, supposito, quod sit ponendus, quas recitat Alexand. ubi supraIpse tamen tendit ad illam opinionem, quod sit qualitas absoluta, quem imitatur sanctus Thom. & sanctus Bonauent.

¶ Rationes, quibus probant characterem non esse relationem: sed qualitatem absolutam: in hoc fundantur. Tum quia relatio non est signum: quia non facit deuenite in co¬ gnitionem alterius: character uero est signum. Tum quia mutatio non est nisiad formam absolutam u. Physic. sed ad characterem est mutatio. Nam ficte baptixatus nihil nouum recipit in characterem: & ita ista baptixatio, qua est mutatio quaedam, est ad characterem. Tum tertio: quia relatio non potest esse fundamentum relationis: alias esset processus in infinitum: character autem est fundamentum multarum relationum: scilicet distinctionis, configurationis, assimilationis, obligationis. Tum quarto: quia similitudo fundatur in unitate qualitatis V. Metaphusic. sed character fundat similitudinem. Tum quinto, quia relatio non est principium agendi, uel patiendi. character autem est potestas aliqua: ut pote character baptismi, potentia pasliua, per quam homo sit capax aliorum sacramentorum. Character uero ordinis est potestas quaedam actiua ad multos actus sacros in ecclesia. Et potestas confirmatio nis ad militandum contra diabosum carnem, & mundum. Tum sexto; quia in quolibet sacramento causatur aliqua relatio in aniia suscipientis ad christum: & tamen non imprimitur in quolibet sacramento character.

¶ Quamuis autem conclusio sit uera illius opinionis ponendo characterem esse entitatem positiuam, ut dicetur: tamen rationes praedictae hoc non probant: quia cum secundum illos opinantes relatio sit quaedam entitas distincta a fundamento, & qualibet re absoluta: omnia, quae dicuntur de charactere, ita possunt conuenire relationi, sicut absoluto¬

¶ Nam quo ad primum, ita relatio potest esse signum sicut accidens absolutum. Patet: quia relatio potest esse signum naturale, & etiam ex institutione. Naturale: quia sicut per cognitionem intuitiuam accidentis absoluti deuenitur ad cognitionem subiecti suscipientis accidens. Ita si uideretur relatio aliqua intuitiue: posset uidens deuenite in cognitionem subiecti suscipientis relationem: quia magis dependet relatio a subjecto, quam accidens absolutum: nec solum dependet a subjecto: sed etiam a fundamento, & termino. Et per hoc dumintuitiue uidetur relatio, inducit ad co gnitionem fundamenti, & termini. Similiter potest significare ex institutione. quia ita potest quis relitionem imponere ad significandum hoc, uel illud, sicut accideus absolutum.

¶ Similiter sirelatio distinguitur ab absoluto: potest ad relationem fieri mutatio: sicut ad ab solutum, sicut ad primum terminum: ut patet de unione, & generaliter de relatione extrinseca, quae non necessario sequitur fundamentum posito termino. Illa enim relatio potest omnino esse noua sine quacunque; mutatione fundamenti, & termini: & ad illam potest esse mutatio; per quam ipsa relatio de noue incipit sine inceptione, uel desitione cum iuscunque absoluti.

¶ Quod uero philosophus negat motum esse in ad aliquid secundum ponentes relationes distinctas ab absolutis: uerum est quoad relationes intrinsecas, tales enim dumta xat ponit in ad aliquid. Nam manifestum est, quod ponit motum ad ubi: & tamen ubi est relatio extrinseca. Et ita ad characterem, quamuis esset relatio: posset fieri mutatio. Esset enim relatio extrinse- ca, quae non necessario sequitur funda mentum, & terminum: posset enim deus suspendere actionem suam respectu characteris in baptixato: & tamen causare gratiam sicut in alijs sacramentis: & tumc esset uerus baptismus sine charactere, Similiter falsum est, quod relatio non fundat relationem. Nam si ponitur relatiodistincta ab absoluto: ipsa fundat distinctionem eius ab alia relatione, similiter ab alio absoluto. Item distantiam, propinquitatem, & plurimas alias habitudi nes relatiuas. Nec est conueniens in ac cidentaliter ordinatis esse possibilem pro cessum in infinitum. Similiter quod arguitur de similitudine, quae fundatur in unitate qualitatis. Dicendum, quod similitudo quandoque accipitur stricte; ut distinguitur contra idem, & aequale: ut idem prae¬ cise fundatur in substantia: aequale in quantitate: & simile in qualitate: & tumc accidens non identificaretur sibiipsi: nec una quantitas esset similis alteri: nec qualitas aequalis. Aliomodo accipiuntur illi termini largius: ut omni generi attribuuntur: quomodo dicimus accidentia distincta esse idem: & duas formas habentes uirtutis eiusdem gradus, siue aeque intensas esse aequales, siue aequalis uirtutis, aut intensionis, & quantas; qua rum neutra excedit aliam secundum in tensionem esse similes: & hoc modo et relat o fundat similitudinem. Et sic character configurat, & assimilat baptixatum christo: non primo modo. Philoso. V metapli. loquitur secundum strictam terminorum acceptionem. Quod quinto dicitur relationem non esse principium agendi, aut patiendi: si accipitur principium agendi pro causa propria sine qua non, posset fieri actio: sic character non est principium agendi: quia quae cunque actum potest facere characterixatus: eundem realiter posset facere non characterixatus. Potest enim non baptixatus, nec ordinatus facere omnem actionem, quam potestfacere baptixatus, & ordinatus: licet deus istis assistat ad productionem effectus, ut gratiae, ad quem non assisteret illis. Tamen illorum effectuum nec baptixatus: nec non baptixatus est principium proprie actuum. Alio modo accipitur principium agendi pro principio, seu potestate ministri, qua aliquis sit idoneus minister principalis agentis, talem potestatem non oportet esse formam absolutam: immo quandoque sufficit sola relatio rationis: sicut in iudice constituto a principe, qui est idoneus minister iudicandi: & tamen nihil recipit a principe nisi re lationem rationis, qui orit ex uolitione, qua princeps uult illum esse iudicem. Quod sexto arguitur; quod in qualibet sacramenti susceptione oritur relatio &c. nihil aliud arguit, nisi quod non quaelibet relatio orta ex sacramenti susceptione, in suscipiente est character. Sicut non quaelibet forma absoluta inducta per sacramentum est character. Non enim or¬ natus ille, quem secundum eos sacramen ta imprimunt iterabilia (licet sit forma absoluta) est character. Et ita patet, quod rationes illae sunt inefficaces ad probandum characterem esse formam absolutam.

¶ His praemissis quantum ad istum articulum est conclusio prima. Characterem esse ponendum eo modo, quem diffinitus est: nec ratio necessaria demonstrat: nec euidens auctoritas pro- bat: primum patet, quod omnes auctor tates, quae adducuntur ad probandum characterem siue ex Diony. siue Augu. siue Damasce. siue magistro uere, & magis pertinenter ad mentem ponentium, ex ponuntur de baptismatis sacramentoaut forma sacramentali, quam de aliquo realiter animae impresso. Nam auctoritates Dionu. qui adducuntur ex lide ecclesiastica hicrarchia. c. ij. quod ueniem ti ad baptismum datur lacramenti signaculum a summo sacerdote: non per signaculum intelligunt characterem. Sed magis ad intentionem Diony. intelligit quoddam signum scilicet manus impositio, quo hierarcha ante baptismum signauit baptixandum, praecipiens facerdoribus, quod tam ipsum, quam eius susceptionem describant, ut habuit ritus grecorum in primitiua ecclesia: ut latius ostendit Sco, & clare habet textus Diony. Quod etiam Alexan. allegat ex lib. de ecclesiastica hierarch. character est signum sanctum communionis fidei, & sanctae ordinationis datum a hicrarchaDicit sanctus Tho. & uerum est: quod haec uerba non sunt a Dionu. posita. sicut nec illa. character est signum communionis potestatis diuinorum, & sacrae ordinationis fidelium a diuina beatitudine. Vtraque autem eliciuntur aliquo modo ex uerbis beati Dionu. Sed non potest elici, quod sit intentio sua, quod signum illud sit aliquid impressum animae: sed magis, quod sit signum aliquod foris adhibitum, ut impositio manus hierarchaeidest pontificis. Sunt autem haec uerbaDiony. secundum translationem nouam, ex quibus dictas descriptiones eliciunt. Hunc ita accedentem diuina maiestas in sui consortium interadmittit: eique lucem suam perinde, ac signum aliquod tradit, sanctum efficiens, & sancto rum sanctis, ordinisque participem. Sed sicut patet ex contextu orationis cum prioribus: loquitur ibi de signo, quid traditur ante baptismum. Vnde Dionu. de scribens ritum baptismatis, bis facit mentionem de signo baptixando impositoPrimo dum baptitandus adducitur ad pontificem, praeparandus ad baptismum pontifex imponit eius capiti manus, con signansque illum sacerdotibus mandat, ut describant. Deinde postquam baptiratus est, rursus ad pontificei ducitur, qui tunc illum unguento signans, sacra rissimae communionis participen facit: harum consignationum una praecedit baptismum: altera sequitur. Vnde in neutra character imprimitur: ille enim secundum ponentes eum in haptismo imprimitur: non ante: nec post. Vnde patet; quod beatus Dionj. per illas consignationes non intelligit impressionem characteris.

¶ Similiter quod de Damal. alle- gatur ex li. iiij. c. j. quod ponit sigillum in diffinitione baptismi. Sigillum autem nihil aliud est, quam character: inconuenienter allegatur: tum quia non diffinit baptismum: sed haec sunt uerba eius. Nunc quidem per baptisma primitias sanctispiritus accipimus: & principium alterius uitae sit nobis regeneratio, & sigillum, & custodia, & illuminatio. Tum quia per sigillum intelligit impressionem signi crucis in fronte: ut expresse. cap. sequenti dicit. Haec crux nobis signum data est super frontem: quomodo ilraeli circuimcisio, per ipsam enim fideles ab infidelibus distamus, & cogno scimur. Haec galea est, & scutum, & trophaeum aduersus diabolum: haec sigillum, ut non approximet nobis ouium uastator. Vult ergo dicere: quod crux nobis impressa sit sigillum contra inimicum, quod nihil est ad propositum de charactere.

¶ Praeterea beatus Augu. qui diligentissime de baptismo scribit, nullam facit mentionem de charactere ad sensum, quo docto. de illo loquuntur: quoniam licet lib. vj. de baptismo contra donatistas aliquid dicat de charactere, Ait enim. Eduxit ouem, quae foris dominicum characterem accepit: uenientem ab errore ad salutem corrigit, quem tamen characterem multi supi lupis infigunt, qui intus uidentur. Item sicut baptieatus, si ab unitaterecesserit, sacra mentum baptismi non amittit. Sic ordinatus, si recesserit, sacramentum dandi baptismum non amittit. Nulli enim iniuria facienda est: sed ibi character ac cipitur conueninter pro sacramento baptismi. Sic ergo patet, quod neque auctorita tes sacrae scripturae: neque sanctorum patrum originali a cogunt ponere characterem ad hunc intellectum, in quo accipitur a recentioribus doctoribus. Est tamen una auctoritas canonis, de qua possea uidebitur in secunda conclusione.

¶ Quod etiam ratio necessaria esse seu imprimi characterem non demonstret: sic patet: quia illud, quod solum dependet ex uoluntate diuina contingenter causante, & libere, non potest probari ratione naturali esse, uel non esse, nisi sola experientia. Nam posita causa contingenter agente, & libere: non propter hoc necessario sequitur effectus. Nulla. n. experientia probat characterem esse: quia onia quai attribuuntur characteri, puta significare, configurare, distinguire, disponere, rememorari, obligare, ae que soluuntur sine charactere, sicut cum charactere. Omnia enim operatur sacramentum ipsum sine charactere.

¶ Praeterea haec ita inueniuntur in sacramen to eucharistiae: & caeteris non imprimentibus charac. in his, quae imprimunt characterem. Nam significare est de ratione sacramenti, & configurare, distinguere &c. manifeste conuenit eucharistiae & caeteris sacramentis.

¶ Praeterea haec omnia conueniunt circumcisioni, & tamen negatur, quod circumcisio imprimat characterem: ut in dubijs dicetur. Et omnes rationes, quae adducuntur: persuasiones sunt, non procedentes ex necessarij, ut patebit in sequenti conclusione

¶ Secunda conclusio. Per rationes persuasiuas, & ecclesiae auctoritatem estendi potest probabiliter ponendum esse characterem. Persuasiones sunt illae: ut ponit Sco. Congruum est ad formam perfectam supernaturalem ponere aliquam dispositionem naturalem ex parte subiecti recipientis: gratia est forma supernaturalis perfecta: quia sufficiens ad salutem: ergo congiuit ad eam ponere dispositionem supernaturalem: & haec est character, & non facramentum: quia sacramentum est quid naturale, quia operatio humana. Sed haec congruitas aeque locum habet in sacramento poenitentiae: sicut in baptismate: quia utrumque confert primam gratiam: & in alijs sacramentis sicut in confirmatione, & ordine: qui praeexistentem gratiam augme tant. Secunda, congruit deum non instituisse sacramenta uana saltem pro tenpore nouae legis, quae est perfecta: ergo congruit, quod semper sacramenta sua habeant aliquem effectu in suscipiente: sed non semperhabent gratiam: ut patet in ficte accedente: ergo aliquem alium, quod est character. Sed ista congruitas sicut prior locum habet in omnibus sacramen tis: quia omnia sacramenta nouae legis sunt perfecta, etiam quia secundum alios in omnibus sacramentis iterabilibus imprimitur quidam ornatus, & non character: ita dici posset de sacramentis initerabilibus, quod imprimerent ornatum, & non characterem. Tertia, quaod est magis rationabilis: quia congruit, ut receptus in familiam christi, uelcertum statum familiae christi distinguatur a non recepto per aliquid intrinsecum perma nens in eo: quod licet christus posset distinguere sine tali intrinseco: tamen perrfectior in se, & comparatione ad omnem ecclesiam militantem, & triumphancem; si siet per aliquam formam intrinsecam permanentem: quam si non sic fieret: talis autem formae ponitur character. Auctoritas ecclesiae habetur extra de baptismo, & eius effectu. c. maiores. ubi Innocen iij. dicit. Qui ficte ad baptismum ac cedit: characterem recipit christianitatis impressum. Et infra idest in fine. Tunc characterem sacramentalis imprimit operatio, cum obicem uoluntatis contra riae non inuenit obsistentem. Et licet per characterem intelligi possit baptismus: tamen quia loquitur de charactere, tanquam de aliquo impresso: uidetur, quod percharacterem intelligat aliquod impressum animae praeter facramentum: uerum giossa nihil ponit circa illum terminum character. Illa ergo sola auctoritas aliquidfacit, licet posset exponi, quod per characterem intelligatur ipsum sacramentum, quod dicitu imprimi suscipienti, proquanto natum est in suscipiente causare aliquid scilicet gratia.

¶ Tertia conclusio. Chara cter sacramentalis non est relatio rationis, uel realis: sed forma absoluta de genere qualitatis. Prima pars probatur, quia non est ponenda aliqua relatio ab omnibus absolutis distincta: ut deductum est in primo distn. xxxviii. Secunda pars probatur: quia character est forma absoluta, & non substantialis: manifestum est: ergo accidentalis. Sed omnis forma accidentalis est qualitas, ut alias deducetur: ergo propositum.

¶ Quarta conclusio. Opinio tenens relationem esse entitatem positiuam ab omnibus absulutis distinctam, aeque sustineri potest characterem esse relationem reale: sicut qualitatem absolutam. Probatur conclusio: quia omnia attributa charac. aeque conueniunt relationi, sicut qualitati absolutae: ut patet ex ultimo notabili: ergo conclusio uera.

¶ Quantum ad secundu articulum in quo respondebitur ad quaesitum. Notandum, quod sacramen tum non dicitur irreiterabile: quia idem numero non iteratur: quia sic solum eucharistiae sacramentum dicitur irreiterabile: tantum. n. hoc est idem numero, quoad contentum, quotiescumque; & ubicunque conse cratur: licet neque spens: neque consecratio ipsa in diuersis missis sint eaedem numero Caetera uero sacramenta cum consistunt in operatione, quae transit: quoties ex hibentur alia sunt, & alia secundum numerum. Nec ideo: quia eadem specie non iterat: quia sic haptismus non esset irrciterabilis: quia idem specieiteratur circa diuersos baptixandos. Sed diciturio irreiterabile, quia idem secundum spem & nomen: non ite ratur circa eandem personam, ita quod una eademque persona non potest tale sacrm pluries suscipere: puta eadem persona non potest bis baptixari, bis confirmati, bis eundem or¬ dinem suscipere.

¶ Quo praemisso est prima conclusio ad hunc articulum. Tm tria sunt facramenta circa eandem personam irreite rabilia: quae sunt ordo, confirmatio, & baptisma. Probatur: quia nullum horum potest licite eidem pesonae pluries exhiberi: potest dico licite, & sine peccato mortali: pro batur de baptismate: de alijs duobus suo loco patebit per illud apostoli ad Heb. vj. Impossibile est. n eos, qui semel sunt illuminati: gustauerunt est donum caeleste: & participes facti sunt spiritussancti: gustauerunt nihilominus bonum uerbum dei: uirtutesque seculi uenturi: & prolapsi sunt: rursus renouariad paenitentiam: rursus crucifigentes sibimetipsis filium dei, & ostentui habentes. ubi loquitur de illumina tione per baprismum, quoconsequunt baptixati donum spiritussancti &c. ut exponit Damal. lib. iiij. c. i. Et beatus Aug. in de uera, & falia poenitentia. c. iij. pulchre, & efficaciter probans, apostolum de renouatione peor sacramentum baptismatis locutum contra eos, qui mentiebantur poenitentiam iterari non posse postbaptismum. Idem in epistola ad Maximum. & habet de conse. dist. iiij Rebapticare. Rebaptixa re haereticum hominem, qui haec sanctae trinitatis signa suscepit quae christiana tradit disciplina: omnino peccatum est. Reba ptixareautem catholicum immanissimum scaelus est. Sed quaereres: quia dictum est baptismum iterari non posse licite: ansimpliciteriterari posset: hoc est an si quaea iterato lauaretur in aqua cum debita uerborum forma, & intentione baptixandi: utrum haec secundalotio sit uerum baptisma. Solutio stat in quid nons: tamen potest dicisine praeiudicio melius sentientis, quod illa iterata lotio non est baptisma simpliciter: sed analogice: quia similis baptismo: & ita nominant sancti eausa baptismum, sicut mortuum hominem, hominem. Ratio: quia illa lotio non significat ex diuina institutione efficaciter ablutionem animae a peccatis. non enim instituit deus huiusmodi lorionem secundo factam ad significandum ablutionem efficaciter quam num quam efficit: etiam subjecto qualitercunque; disposito: quoniam etsi aliquis baptixatus nesciens se bapticatum: immo cicut sis se¬ non baptixatum, peteret cum deuotio ne se baptixari: si iteratur baptisma, non est uerum baptisma: quia nihilconfert baptixato ex opere operato: quamuis subiectum sit bene dispositum. Si uero quis uti contendit, quod sit baptisma: addens quod isla lotio efficaciter significat gratiam quantum est ex se, si subiectum fuerit dispositum. Sed in casu subiectum sicut in ficte accedente non est dispositum ad suscipendum effectum baptismalem: non propter peccatum, quod inest: sed propter praecedens baptisma libens cedo: nolens seruire contentioni uerbali: dum satis de re ipsa constat.

¶ Secunda conclusio. Initerabilitatis facramentorum principalis ratio non est charac. impressio: sed sola diuina institutioProbatur conclusio: quia non impressio charact. quia cum non solum charact. sit effectum baptismi: sed magis gratia abiuens animam a peccato: quae potest animae infundi: & in ea coneruari, & augmentari sine charat. ut pater de baptixatis baptismo flaminis, aut sanguinis, item de iustificato per interioris paenitentiae contritionem. Ideo cum baptismus possit habere effectum principalem sine impressione charact. non ideo est initerabilis: quia iteratus non imprimit charac. sicut si baptitandus modo habeat omnem gratiam, adquam est praeuisus: nihilominus est baptirandus: licet baptisma in eo non habeat effectum principale, scilicet grae infusionem, aut infusae augmentationem peroeo, quod habet effectum minus principale, scilicet charac. imptessionem. Minus ergo repugnat iterari, si potest habere effectum principalem: licet non habeat effectum minus principalem.

¶ Et posset ratio sic formati. Omnis causa, quae ite rari potest, dum effectum potest habere minus principalem: licet non habeat esfectum principalem: etiam iterari poterit, dum habere potest effectum principalem: licet non habeat effectum principalem: talis est baptismus: ergo sibi non repugnat iterari, ex parte effectus: & sic non ex parte characteris. Item minus manifestum est characterem esse, quam baptismum posse iterari. Secundum. ni. ab instititutione baptismi fuit certum. Primum hodie non est euidenter certum. Secunda pars conclusionis patet: quia qui instituit sacramenta eodem modo instituit: quo uoluit, nec est alia causa cur sic, uel sic instituit: nisi quia sic uoluit. Et diuinae uoluntatis causa prior quaerenda non est. iij. de trini. Tuit tamen illa institutio rationabilis primo ex morbo, contra quem institutum est. Nam principaliter institutum est contraoriginale peccatum: quod non est nisi unicum: quod iterari non potest: ergo nec remedium. Etiam ex fine principali, ad quem est institutum: qui est plenaremissio paenae, & culpae: quae si saepius haberipossit, per tale seue remedium, esset magnum delinquendi incentiuum. Secus de poenitentia, quae non est leuis ut deleat utrumque penam, & cuipam: sed cum magno labore, & digna satisfactione agenda, ut tollat utrumque. Alia ratio ex sacramentisignificatione, quam tangit August. & Damal. locis supra allegatis: quia perbaptismum commorimur christo, & consepelimur: ut dicit Apostolus ad Rom. vj. Quicunque baptixati sumus in christo Iesu, in morte ipsius baptixa ti sumus: consepulti enim sumus cum illo per baptismum in morte: ut quo christus surrexit a mortuis per gloriam patris: ita & nos in nouitate uitae ambulemus. Christus autem tantum semel mortuus est, & semelresurrexit. Et licet etiam caetera sacramenta efficaciam habeant ex passione, &: norte christi: non tamen ita appropriate illa significant, sicut baptismus. Nam immersio baptixati in aqua, similitudinem habet submersionis, & mot tis. Et eleuitio, ac sulceptio, similitudinem habet resurrectionis, & restitutionis uitae: quod non est ialiis sacramentis. Ideo subdit apostelus. Si enim complantati facti sumus similitudini mortis eius; simul, & resurrectionis erimus. Sumitur etiam rationabilitas ex propria ratione baptismi: quia per istud sacramentum cum sit principium, & ianua per quod intratur in legem christianam: adscribitur aliquis familiae christi: & sit membrum ecclesiae militantis: ideo non saepius denouo iteratur: nec adscribitur aliquis ut membrum ecclesiae: licet saepius si in ec clesia ostendit reconcilietur. Et licet quandoque separetur ab ecclesia meritonon tamen numero: & ita bene frequem ter sit reconciliatio non tamen frequem ter noua, & prima inscriptio.

¶ Quantum ad articulum tertium, est primum dubium contra conclusionem secundam primiarticuli: nam uidetur; quod omnino charac. non sit ponendus per illam communem maximam in theologia, & phisosophia. Non est ponenda pluralitas sine necessitate: hoc est nihil ponendum est a theologo, cuius necessitas non apparet ex fide: sicut naturalis nihil ponere habet, cuius necessitas non apparet nisinaturaliter, siue secundum rationem naturalem notis. Sed omnia creditatam circa ueritatem sacramenti baptismatis quam circa alia credenda saluantur, non ponendo charact. Similiter & illi effecti supra characteri attributi saluaripossunt aeque non ponendo charac. ut in primo articulo ostensum est. Et si dice retur, quod character est dispositio necessa rio praeuia ad gratiam: hoc non uidetur: quia baptismus non est minoris uirtutis, quam circumcisio, & tamen circumcisio contulit gratiam sine charactere: utdicunt ponentes charac. ergo & baptismus: cum & illa, sicut, & ille sit sacramen tum initerabile.

¶ Praeterea gratia confertur sine sacramentis: confertur etiam per sacramenta iterabilia, ubi non imprimitur character, ergo character non est dispositio praeuia requisita ad infusionem gratiae.

¶ Ad hoc dubium respor detur: quod theologus non habet aliquid ponere tanquam certum, cuius necessitas non apparet ex fide, idest ex creditis aut manifestis per rationem. Credita quaecunque probantur ex scriptura cano nica: aut per determinationem ecclesiae: etiam si illud determinate non habeat ex scriptura: quia non potest errare ecclesia in his, quae fidei sunt: ut promisit dominus perro. Ego prote rogaui, ut non deficiat fides tua. Potest tamen theo logus aliquid ponere tanquam proba¬ bile: quod est consonum scripturae aut determinationi ecclesiae: & in nullo contrarium, dum ad hoc habet rationes congruentiae: licet non possit euidenter de duci, & necessario ex his, quae fidei sunt. Vnde in proposito magis uidetur consonare determinationi ecclesiae ponere characterem, quam eius oppositum, & communiter schola theologorum tenet. Sunt etiam ad hoc congruentiae quaed dictae sunt: quare praesumptuosum foret negare characterem. Cui non placet haec solutio, quaerat aliam.

¶ Secundo dubitatur: in quo subjecto poni debet character. utrum in essentia animae, arin potentia. Et si in potentia, in qua. Re spondetur, cum secundum praedicta in ij dist. xvj potentiae animae non distinguantur ab essentia animae, nec inter se: sed sunt idem omnibus modis. Ideo quia character est in anima subiectiue: est est in essentia, potentia, intellectu, & uoluntate: quia omnia idem sunt.

¶ Si uero tenetur alia opinio, sunt diuerse opiniones. Posset tamen dici probabiliter, quod est in essentia: quia cum potentiae dicutur in ordine ad operationes proprias sibi. Et character nullius actus est principium: nec intellectus: nec uoluntatis. Comparatur enim habitui religioni, per quem distinguitur religiosus a conmunt populo: & obligatur ad certas regulas obseruandas. Illetamen habitus exterior non est principium alicuius actus. Sic character est signum distinctiuum, & obligatiuum animae: non tamen ponitur principium aliquod inclinatiuum ad operationem aliquam, seu actum: & per consequens conuenientius ponitur in essentia animae, quae non dicitur in ordine ad operationem. Si uero poneretur in potentia, conuenientius poneretur in uoluntate, in qua ponitur, & gratia: quae est realiter charitas, ad quam disponit. Nam conuenit, quod dispositio, & forma, ad quam disponit, sit in eodem subjecto.

¶ Tertio dubitatur: supposito, quod character sit qualitas absoluta: in qua specie est ponendus qualitatis, responde tur distinguendo. Aut dubium quaerit de illo termino charac. aut de re signi¬ ficata. Side termino: sic dicit, quod non sit in specie qualitatis: quoniam sic est in pręedicamento ad aliquid, quia in eius quid nominis ponitur signum pro genere. Signum autem: quia dicit respectum ad signatum: est in ad aliquid: unde character supponit pro tali accidente absoluro, & connotat ipsum per modum signi configuratiui, & distinctiui: & ita est in ad aliquid sicut similitudo, diuersitas. Si de requiritur: cum res de se non sit in praedicamento, nisi inquantum significatur per terminum alicuius praedicamenti. Et cum eadem res potest significari per terminos diuersorum praedicamentorum, & diuersarum specierum eiusdem praedicamenti: sic charac. ponitur in diuersis praedicamentis, & specie bus: intot scilicet in quot possunt poni termini supponentes pro charactere: & habentes conotationes diuersorum praedicamem torum, & specierum. Et quia potest significari per terminum connotantem ipsum, ut habitum, quendam idest qualitatem difficulter mobilem. Nam secundum Alexan. est habitus relucens in anima inipressus perpetuo: non ad agendum, sed ad disponendum ad gratia: & ad discernendum ouem dominicam a supis: & sic erit in prima specie qualitatis. Si autem ut quoddam infusum supernaturaliter disponens subiectum naturaliter ad suscipiendum caetera sacramenta: erit in secunda specie. Si ut qualitatem inhaerentem praecise, erit in tertia specie. Et si ut productum a deo precise, erit in praedicamento passiois. Si ut obligatiuum distinctiuum &c. erit in praedicamento relationis. Ista logicalia ueris logicis sunt manifesta: ideo transeo.

¶ Dubitatur quarto de numero characterum, ut eorum distinctio ne. Respondetur, quod characteres multiplicantur, & distinguuntur secundum numerum, & disinctionem sacramentorum characterem imprimentium.

¶ Sunt autem tria sacramenta in genere, que imprimunt characterem: ut dictum est scilicet baptismus, confirmatio; ordo. Ordo autem non est unus, sed sextuplex, specie: ut infra dicetur: secundum hoc sunt tres characteres in genere: scilicet baptismalis, confirmationis, & ordinis. Sed character ordinis est totuplex, quo tuplex est ordo: & omnes isti distinguum tur specie: sicut & sacramenta, quae eos imprimunt. Quod ex eo patet: quia plus differunt character baptismalis, & character confirmationis, quam duo characteres baptismales duobus baptixatis impressi: sed duo baptismales differunt numero: ergo duo, baptismalis, & confirmationis differunt specie. Quod etiam ex eo patet: quia characteres eiusdem rationis non distinguunt intei suscipientes diuersa facramenta: sicut characterbaptismalis, nen distinguit a non confirmato, aut non ordinato: sed dum taxat a non baptixato. Si ergo character confirmationis esset eiusdem rationis cum charactere baptismali: etiam ipse non distingueret a non confirmato: quod non est dicendum.

¶ Quinte dubitatur: utrum sacramentum circum cisionis. Item baptismus sanguinis aut flaminis impresserunt characterem. De primo tenet Alex. & post eumsan. Tho. Pe. de palude. dist. iiij. qeiij. sanctus Bo nauent. quod non: cuius ratio duplex. Prima: quia circumcisio sacramentum est ue. le. quae sunt sacramenta carnalia: characterautem signum est spirituale. Secunda: tunc circumcisus non posset baptixari: quia cum character baptismalis omnibus alijs praesupponitur, qui habet characterem, iam non potest biptixari. Item uel character circumcisionis esset eiusdem rationis cum charactere baptismali: & sic baptismus non imprimeret charact. circumciso postbaptixato: quia duo accidentia eiusdem rationis non sunt in eodem subjecto. Non possunt esse diuersae rationis: quia gratia circumcisionis, & gratia baptismalis sunt eiusdem rationis: sicut dicit Be. quod idem salutiferae curationis remedium, quod confert baptismus, olim contulit circumcisio.

¶ Aliter dicit Sco. q. ix. dist. vj. lib. iiij. Concedi potest inquit, de circumcisione, quod imprimebat characterem sicut baptismus: ita enim circuncisio erat prima ianua salutis in legemoysaica, sicut baptismus in noua. Co¬ sequenter dici posset: quod character impressus in cirtumcisione esset eiusdem rationis cum eo, qui imprimitur in baptismo. Et per hoc dicitur, quod dum circumcisus baptixatur, non imprimitur nouus character: quia in subiectum habens actu in se formam non imprimitur iterum talis forma: etiam a causa, que alias nata esset imprimere talem formam, ut supra tactum est. Et hoc ideo: quia subie ctum non est in potentia: sed in actu secundum illam formam. Producens uero formam nouam in subjecto, requirit, quod subiectum sit in potentia ad formam producendam: non in actu. Posset etiam dici, quod non obstante, quod circuncisio non imprimeret characterem: nihilominus & baptismus imprimeret characterem eiusdem rationis: quantum ad speciem essentialem: non autem accidentalem. Diftert. no. iste ab alio, sicut perfectum ab imperfecto: quem admodum gra illius differt a gratia istius Et tunc in susceptione baptismi, quo baptixaretur prius circumcisus: non imprimeretur simpliciter nouus character; sed prior perficeret. Quod uero adductum est pro opinione contraria: quod sacramenta ue. le. sunt carnalia, nihil facit: quia uel carnalia dicuntur: quia in carne exhibita: sic & baptismus esse sacramentum carnale: quia caro lauatur. Si autem dicuntur carnalia tantum, propter carnale esfectum: puta, quia non contulerunt gratiam: sed tamen ordinabantur ad emundationem carnis: ut loquitur apostolus ad Hebre. ix. hoc non respicit circuncisionem (quae contulit gratiam circunciso ex opere operato) sed caetera caerimonialia illius legis, quae non fuerunt sactamenta proprie dicta. Alia ratio soluta est. Vtruque ergo dici potest. quod nulla parte sunt rationes necessariae: sed tamen persuasiuae & debiles: sicut in tota Quista materia de charactere.

¶ De secundo dicitur coniterab omnibus, quod baptismus sanguinis, & flaminis non imprimunt characterem: quia character non imprimitur, nisi per sacramentum sensibile: sed baptismus sanguinis, & flaminis non sunt sacra sensibilia: nec illa traditur aliqua potestas actiua, uel passiua recipiendi alia sacra, neque ad actus hicrarehicos in eccle¬ sia exercendos. Nam alia sacramenta participare non potest baptixatus baptismo flaminis aut sanguinis: nisi prius baptixetur baptismo aquae. Vnde baptixati baptismo flaminis, & sanguinis: si post tenpus, & congruitas accedit, haptixandi sunt baptismo aquae. Et per idem dicitur, quod uirtures & caetera dona spiritualia non imprimunt characterem. Non enim imprimitur character nisi per sacramentum sensibile. Cuius finalis ratio non est nisi institutio diuina. Sed unde illa institutio cognoscatur; seu reuelata sit, non est certum. Sicut omnia de charactere dicta pro magna parte uoluntaria sunt: & modica ratione fuscita.

¶ Sexto dubitatur. Vtrum character fuerit impressus animae christi, & beatae uirgini in eorum baptixationibus, seu baptismatibus. Creditur enim uirgo gloriosa baptixata: licet non legatur ubi, uel a quo. Respondet de Christo quod non: quia baptixatu est baptismo Ioannis: qui non impres sit characterem: quia non fuit sacrantentum, nec contulit gratiam ex opere operato: sed fuit quaeda praeparatio ad baptismum christi.

¶ Praeterea cum character sit quaedam potestas spiritualis ad agendum, uel recipiendum aliquid in ecclesia. Christus aut ab instanti conceptionis habuit plenitudinem omnis potestatis. secundum illud Ioann. j. Pienum gratiae, & ueritatis. Ideo licet fuit sacerdos in aeternum secundum ordinem Meschisedech. non tamen propter sacramentum ordinis. Non. nio. indiguit sacramento sacramentorum institutor: qui etiam sine facramentis potuit alijs conserre omnem perfectionem, quam contulit mediantibus sacramentis: quia potentiam suam non alligauit sacramentis. Nec ion minus pfectus fuit: quia charactere caruit: qm sicut in natura creata sunt aliquae perfectiones non simpliciter: sed in talinatu ra, quam sunt pfectiones supplentes impfectionem. Ita & in gratuitis dici potest: quod est perfectio supplens impfectione: & ideo talis non conuenit simpliciter pfecto. Nec et illi personae in qua est aliqua maior prfectio supplens impfectionem, quam sit illa impfectio: & ita carentia charac. in talibus non est imperfectionis: sed argumen¬ tum maioris inexistentis perfectionis: Et per idem potest dici de beata uirgine propter perfectionem gratiae, quam habuit tantam, quod baptismus nihil gratiae eiattulit: si ut plerique opinanti in conceptione consecuta sit omnem gratiam, ad quam fuit praeuisa. Et perhoc, quia baptismus nullam gratiam addidit: characterem nonimpressit. Nam ut arguit Tho. Character est regeneratorum accipientium aliquid a faciamentis.

¶ Videtur, tamen; quod aequem probabile foret debtam uirgine, quod etiam recepit characterem baptismalem: licet non recepisset gratiae augmentum in eius baptixa tione.

¶ Septimo dubitatur. Vtrum sacramenta iterabilia imprimant animae aliquemornatum loco characteris. De hoc dubio habitum est supra dist. j. q. i. conclu. iij. ar. ij, & ideo ibi uideatur.

¶ Vltimo dubitatur, quae sit pena iterationis baptismi. Respondet post Sco. q.viij. dist. vj. praemittendo, quod iteratio baptismi potest fieri gnoranter, uel scienter tam ex parte su scipientis, quam ex parteconferentis. Et licet communiter distinguatur duplex ignorantia iuris, & facti: hio tamen solunde ignorantia facti. In proposito enim ignorantia iuris positiui non excusat, etiam siforet inuincibilis. Cuius ratio: quia ignorantia iuris positiui infligentis poenama pro transgressione legis diuinae neminem excusat, quin poena canonica incurratur. Quando. nion super aliquo, quod iure diuino illicitum est additur poena canonica, ut illud euitetur: amplius non est neces sarium ad hoc, ut illa poena incurratur scientia iuris positiui: sed sufficit, quod teneatur scire praeceptum diuinum. Et si illud transgreditur, incurrit poena canonicam: etiam si nesciat illam a iure positiuo inflictam: hoc enim modo percutiens clericum: quia facit contra diuinum praeceptum de fraterna charitate: & si nesciret excom municationem latam acanone super tali facto; tamen incurreret eam. Sic occidens hominem: licet ignoret canonem punientem homicidam: tamen irrregularis est. Et est eadem ratio in omnibus istis: quia talis dat operam rei illicitae, quam scire debet esse illisitam: ideo in proposito non oportet distinguere, nisi de ignorantia facti. Va¬ let ad propositum. Palu. qeiiij. dist. vj. quiuidetur concordare cum Sco. Distinguitur igitur: aut factum ignoratur, aut scitur: hoc est, aut ignoratur illum prius es e baptixatum, uel non, & nunc baptixa ri. Et secundum hoc respondetur ad dubium: primo, quod scienter suscipiens, uel conferens iterato baptismum, est irregularis: ut habetur de apostatis.c. ex literarum. ubi dicitur, quod talis ad maiores ordines non potest promoueri, si publicum est: nisi ad religionem intrauerit: ut fauore religionis circa eum ualeat dispensari. Et hoc uerum est, si fiat iteratio absolute. Si¬n. propter dubium probabile reiteret baptisma sub forma capituli, de quibus est du bium. de baptis. & eius effectus scilicet: Sibaptixatus es, non te rebaptixo. Sed si non dum baptixatus es: ego tebaptixo &c. Secundo dicitur si rebaptixatio fiat: ignoranter: suscipiens iteratolicet ignoranter, est itregularis, & non conferens: ut hapetur de conse. distinct. iiij. qui bis. ubi dicitur. Quibis ignoranter baptixati sunt: non indigent pro eo paenitere: nisi quod secundum canonem ordinari non possunt, nisi aliqua magna necessitas cogat. In talienim necessitate dispensari posset. Et loquuntur. c. de ignorantia facti: quia si esset sola ignorantia iuris, oporteret poenitere. Verum cap. illud: quia non est sumimi pontificis: qui solus habet instigere irregularitatem totieccse siae tanquam caput ecclesiae: sed Theodori episcopi Cantuarien. non uidetur sufficere ad probandum, quod dictum est: unde posset dici, quod ignorantia facti non trufatica, sed probabilis: sicut totaliter excusat conferentem a poena illa irregularitatis: sic etiam suscipientem. Et de hoc latius uide Sco.QVAESTIOIII VxqIE¶ ENTIOquaeritur utrum ad Egi rite suscipiendum baptisma cou tissaciamentum cogruatea QE rechismo, & exorciimo praedusponere baptixandum.

¶ More solito tribus articulis terminabitur quaestio¬

¶ Quantum ad articulum primum, notandum primo secundum ritum baptixandi quaedam praecedunt baptismum: quaedam concomitantur: quaedam subsequuntur praecedentia: ut recitat uenerabilis Hugo lib ij. de sacramentis. par. vj. c. iiij. Tila sunt usque ad susceptionem nouitatis id est baptismi perficienda: hoc est tria sunt praecedentia baptismum, quo homo renouatur: quibus baptitandus ad nite suscipiendum baptismum, praeparatur. Et conse- quenter annumerat haec, subdens quibus baptitandus quasi concipitur, & nutritur: & ulque ad integritatem noue uitae promouetur. Haec autem sunt catechismi, exorcismi, & orationes. Primum itaque cathechixatur baptixandus, ut ad fidem proprio moueatur uolunta tis arbitrio. Deinde exorcixatur: ut ab eo diaboli potestas iniqua pellatur. Additur etiam oratio: ut praeueniat gratia, & subsequatur, quae uires tribuat libero arbitrtio: & qua procul fiat uniuersa malignispiritus illusio. De concomitantibus, & sequentibus dicetur in dubijs.

¶ Secundo notandum, quod catechicare graecum est, ualens tantum: secundum magistrum Hugo. ubi sup. c. ix. idest instruere. Vnde catechixatus interpretatur instructus, uel audiens. Et accipitur quam doque generaliter pro qualibet instructione: quandoque specialiter pro illa, quando baptixandi prius instruuntur, & docentur, quae sit forma fidei christianae: in qua eos saluos fieri, & sacramentum salutis suscipere oportet. Exorcixare, & exorcismus similiter graeca sunt: ut dicit Hugo ubi sup. c. ix. Exorcismus adiuratiodicitur. Exorcistae enim sunt, qui supra catecuminos, seu energuminos id est eos qui habent spiritum immundum: inuocant nomen domini nostri Tesu. Christi, diuina uirture obiecta adiurantes eum, ut egrediatur ab illis. Est autem ut ait Alex. q. x. parteiiii. alius ordo horum in adultis, & alius in paruulis. In adultis enim praecedit catechismus: ut ipsiinstruantur: non solum ad baptismum suscipiendum: sed etiam exorcismum. qualiter: n. intelligerent exorcixatio nem supra se: nisi ipsi prius instructi intelligerent, quid eis fieret. Et hunc ordinem prosequitur Hugo. unde dicit. Re¬ cte post catechixationem exorcismus sequitur: ut ab eo; quiiam instructus est fide, aduersaria uirtus pellatur. Alius est ordo in paruulis, qui non habent usum rationis, nec intelligere possunt. Vnde primo datur exorcismus, ne diabolus impediat processum ad baptismum. Haec Alex.

¶ Tertio notandum, quod ut ex dist. i. patet haec, quae circa ritum baptismiadhibentur, siue praecedant, siue concomi tentur, siue sequantur: non sunt sacramenta proprie dicta: quia ipsa non con ferunt gratiam ex opere operato efficaciter ex diuina institutione. Sed: sacramentalia dici possunt: pro quanto praeparant ad congruam sacramentorum susceptionem: uel ad significationem esfectus sacramenti: aut ad usum, uel exer citium gratiae in sacramento susceptae: uel impedientium remotionem, quae effectum habent ex institutione ecclesiae, & eius oratione: & hoc in lege gratiae.

¶ Videndum est ergo de catechismo baptismum praecedente. Vbi notandum, quod cum catechiratio sit instructio: triplex distingui potest instructio. Vna ad conuersionem fidelium. Alia ad dignius suscipiendum sacramentum baptismi, quae ex usu dicitur catechixatio. Tertia ad instruendum baptixatum. Et quamuis omnes illae fieri possint per facerdotes: prima tamen maxime eis conuenit: quia ad eorum effectum pertinet fidem praedicare: iuxta allud Aggei. ii. Interroga sacerdotes legem. Secunda etiam quamuis fuerat antiquitus per diacones exhibita: quando adulti ad baptismum ueniebant: & magna instructione indigebant: ne impeditentur sacerdotes a maioribus, circa quae erant occupati: tamen quia quicquid potest diaconus, potest & facerdos: etiam talis cathechixatio ad sacerdo tes pertinet: maxime mod: quia consuetum estt. unde de consec. dist. iiii. c. catechismiCatechismi baptixandorum a sacerdotibus uniuscuiusque ecclesiae possunt fieri: sicut in hac sancta Romana ecclesia: solenniter fieri comprobatur. Tertia pertinet specialiter ad anadochum id est patrinum in particulari: quamuis pertineat ad praelatum in communi. HaecRichar. ar. v. q. iii. Instructio aunt catechi¬ randorum uarianda est secundum diuer sas conditiones eorum. Vnde ut dicit Alex. aliter rudes: aliter intelligentes: aliter paruuli rationis usum habentes: aliter adulti: generaliter autem habere debent instructionem allectiuam ad baptismi susceptionem. Et si intelligentes fuerint, instruendi sunt, qualiter a principio mumdi, deo cura est de salute humana: & qualiter praefigurauit nostram redemptionem, & salutem per sacramenta habendam: & pueri per baptismi sacramentum: & ad fidem nostrae redemptionis factae per christum, & glorificationis in anima, & corporeper ipsum futurae. Et secundum hoc beatus Aug. edidit libellum de catechixandis rudibus ad quendam dictum, Deo gratias, qui frequenter instruxit conuersos ab infidelitate ad fidem: in quo ait. Narratio plena est: cum quisque primo catechixatur ab eo, quid scriptum est. In principio creault deus caelum, & terram. usque ad praesentia tempora ecclesiae: & hoc in quodam summario, & genera lisermone, non reuoluendo omnes libros bibliae: secundum quod tempus, aetas, personae conditio patitur: ut ibi ostendit. Et hoc quidem obseruandum esset hodiae: dum Iudaeus, uel gentilis ad fidem conuersus baptixadus esset aliquot diebus ante baptismi susceptionem: ut ad quaestiones ante baptismum mouendas. Credis in deum patrem &c. posset ex intentione respondere. Modo uero cum paruuli baptixantur: sufficit formam seruare, quasi in agendis describitur. de quibus infra in conclusionibus dicetur.

¶ Conse quenter notandum quarto circa exorcismum, quod diabolus, qui semp inuidet saluti hominum secundum illud j. Pet. v. Tanquam leo rugiens circumit quaerens, quem deuoret: propter peccatum hominis potestatem recepit in hominem, & in omnia, quae ad usum hominis ueniunt in ipsius nocumentut. Vnde circa omnia, quae ad hominis salutem ordinantur: infidiatur ad impediendum eorum effectum. Et ea propter quia nulla est conuentio christi ad Belial: quam docunque aliquid sanctificandum est ad cultum diuinum: & ad hominis salutem conquirendum: illud prius exorcixatur, ne diabolus impedire possit sancti¬ ficationis effectum. sicut patet in benedictione aquae, & salis erclesiae, sontis baptismalis, & caeterorum sanctificatorum. Vnde cum in baptismo homo proprie deo consecratur, loge magis quam res inanimate (que cultui diuino applicantur, ac benedicuntur) etiam baptismo exorcismus praemittitur: ut diabolipotestas fugetur: ne baptismi perfectionem impediat.

¶ Sed utrum exorcismus, qui baptismo praemittitur, effugationem diaboli tantum significet, ut fiendam in paptismo: an etiam statim efficiat: fuere opiniones: ut recitat Alexand. part. iiij. q. x. membro ii. art. ii. Nam quidam dixerunt, quod exorcismus tantum praemit titur ad significandum expulsionem dae monis a baptixando: quae sit in haptismate: eo quod ibi tollitur causa scilicet peccatum, per quod diabolus potestatem accepit in homines: & in ea quae usui eius acconmodata sunt. Et effectus non tollitur manente causa. Vnde omnes auctoritates sonantes ad hoc, quod per exorcismum expellatur, seu cohibeatur potestas demonum: exponunt, quod loquuntur per significationem: ita quod exorcismus significat expulsionem postea in baptismo fiendam: & ideo dicitur expellete.

¶ Alia est opinio contraria, quaetenet, quod exorcilmus non solum significat: sed etiam cohibet potestatem daemonis, & daemonem expellit a baptixando: aliter tamen quam baptismus. Nam baptismus (quia tollit culpam tam originalem, quam actualem) poenitus aufert potestatem diaboli a baptixato: ita ut cum tenere non potest ad consortium suae damnationis: nisi per subsequens actuale peccatum se sponte de nouo subdat eius potestati. Et sic non expellit exor cismus: quoniam exorcixatus si mo ritur ante baptismum: non est liberatus ab hac potestate diaboli. Non enim exorcismus tollit culpam: nec per consequens damnationem. Tolsit autem exorcismus diaboli potestatem quantum ad impediendum baptismum: infidiatur enim diabolus baptitando: & quantum ualet, & permittitur, impedit ne baptitandus con¬ sequatur gratiam baptismalem: uel oecidendo paruulum: uel mutando adultipropositum: aut alijs doli suiartibus. Et ideo exorcismus debet praecedere baptismum: ut tollatur potestas impediendi baptismum: licet non tollatur causa scilicet peccatum unde consecutus est daemonpotestatem. Nec uniuersaliter uerum est, quod non tollatur effectus manente causa. Potest enim tollieffectus manente causa tam in naturalibus, quam in uoluntarijs. Vnde superuenientecaula fortio re effectus contrarij tollit effectum, & non causam: sicut inssuentia frigefactius tollit calorem inductum a sole, sose non sublato: sic ignis tollit frigiditatem a luna, & sideribus inducta, suna, & sideribus non mutatis. Sic in uoluntarijs, quod peccatum est causa, per quam diabolus recepit potestatem in hominem, non est ex natura peccati: sed ex uoluntaria permissione diuina, propter demeritum peccati. Ideo potest cohiberi potestas daemonis in nocendo homini sine dimissione peccati.

¶ Quantum ad secundum articulum est conclusio prima. Nec quantum ad baptismi substantiam: nec quantum ad eius effectum, necesse est praecedere catechismum, uel exorcismum. Patet: quia sine his uerus est baptismus, & efficax. Verus: quia sine his potest esse materia debita, minister, & intentio requisita, ex quibus constat baptismatis sacramentum efficax: quia sine his tollit cuspam, & poenam: & confert regenerationis gtatiam: alioquin non sufficeret ad salutem his, qui urgente necessitatis articulo: alias rite baptixantur: contra illud Marc. ulti. Qui crediderit, & baptixatus fuerit, saluus erit.

¶ Secunda conclusio. Expedit cum prius catechixari, qui debet per baptismum ad uitam spiritualem regenerari. Patet conclusio tam de adultis, quam de paruulis ra tionis usu carentibus auctoritate, & ratione. Auctoritate Christi Matth. ulti. Euntes docete omnes gentes baptixantes eos in nomine patris, & filij, & spiritussancti. Dicturus ( baptirantes eos) praemisit: docete: ut notetur, quod instructio fidei praecedat baptis¬ mum. Vnde Hugo. Docete: ad fidem pertinet. baptitantes ad emundationem. Item Rabanus de institutione clericorum de conse. distinctio. iiij. ante baptismum. ait. Catechixandi debet hominem praeuenite officium: ut fidei primum catecuminus accipiat rudimentum. Item in eodem: Christus prius caeci nati oculos luto ex sputo facto supersiniuit: & sic ad aquas Siloe misit:; quia prius debet baptixandus de fide in carnationis Christi instrui: & sic ad baptismumiam credulus admitti, ut sciat, cuius gratiae in eo est particeps: & cuiiam debitor fiat deinceps. Ratione probatur: quia dispositio praecedere debet id, ad quod disponit: sed percatechismum catecuminis disponitur: ut sit magis idoneus ad baptismi susceptionem: ergo. Item specialiter quantum ad adultos probatur conclusio post Durandum, & Pet. de palud. quia in haptismo sit obligatio ad obseruationem fidei, & eorum quaem ad fidem pertinent: sed nullus debite obligatur ad aliquid nisi sciens: & uolens: ergo congruum est, quod ea quae sunt fidei proponantur bapticando saltem in generali: ut ipse profiteatur fidem: & obligetur ad eius obseruationem: & hoc sit in catechismo: ibi enim est instructio ex parte catechixantis: & responsio, acprofessio ex parte baptixandi: & sponsio de obseruatione eius.

¶ Ostenditur etiam congruitas ex parte paruulo rum. Nam sicut paruulus potest consequi salutem ex fide aliena per sacramentum baptismi: sic congruum est, ut possit obligari ad ea, quae sunt fidei obligatione aliena. Haec autem sit per anadochum idest, patrinum, cui proponuntur rudimenta fidei: & obligatio obseruandi, quae sunt fidei, quae ex persona pueri respondet: profitetur, & ipsum puerum licet ignorantem, & non consentientem obligat. Et hoc quidem fieri potest in his, quae sunt de necessitate uitae: & per quae conditio paruuli melioratur: & ad quae generaliter omnes tenentur. Sicut etiam tutor pupilli potest obligare pupillum in his, quae necessaria sunt ad conseruationem temporalium, secundum leges humanas: multo magis patrinus quasi tutor spiritualis obligare potest paruulum in his, quae sunt necessaria ad uitam spiritualem cternam: secus tamen in his, quae non sunt necessitatis: sed superero gationis sicut ingressus religionis, ac peregrinationis. Ad haec enimparentes paruulos suos ignorantes obligare non possunt. Nunc autem credere, & quae fidei sunt, obseruare: necessaria sunt ad uitam spiritualem: ad quae omnes tenentur, qui uoluerint saluari: etiam sispeciali, & speciali uoto non obligarentur. Ideo ad haec potest paruulus ignorans, & non consentiens obligariper alium: quia per hanc obligationem conditio pueri non sit deterior: sed melior. Haec est sententia Alexan. & Thom.

¶ Tertia conclusio. Exorcixatio ne tam paruulis, quam adultis ante baptismum adhibenda, cohibetur potestas daemonis: ne impediat sacramentum tradi baptitandis. Probatur conclusio quantum ad primam partem: quod exorcismus praemitti debet baptismo auctoritate Caelestini papae de conse. distinctio. iiij. siue paruuli. dicentis. Siue paruuli, siue iuuenes ad regeneratio nis ueniant sacramentum: non fontem uitae prius adeant: quam exorcismis, & exufflationibus clericorum, spiritus immundus ab eis abigatur. Item Rabanus de institutione clericorum. eadem dist. postquam. ait. Postquam se baptixandus per confessionem uerae fidei in alterius commendauerit dominium: & per abrenuntiationem prioris possessoris se alienauerit seruitio: exufflatur ab eo potestas saeua: ut perpuri sacerdotis ministerium spiritui sancto cedat fugiens malignus spus. Item Aug. de symbolo lib. j. ea. dist. sicut nostis. Sicut nostis fratres charissimi, paruult exorcitantur, & exusstantur: ut pellatur ab eis diaboli potestas inimica, quae decepit hominem, ut possideret homines: non ergo creatura in infantibus exorcixatur, aut exuffla tur: sed ille, sub quo sunt, qui sub pecca¬ to nascuntur. Ex his, & alijs pluribus sanctorum a uctoritatibus patet etiam secunda pars conclusionis: scilicet, quod per exorcismum cohibetur potestas daenionis: ut non impediat baptismum conferendum. Quod etiam expresse dicit Rabanus ubi, supra. Exorcixatur baptirandus, ut diabolus suam nequitiam cognoscens iustumnsuper se dei iudicium timens recedat ab homine: nec iam contendat eum arte sua subuertere, ne baptismum consequatur: sed magis honorem deo creatori suo exhibens, reddat opus deo factori suo, Et Greg. super Exech. homil. xxiiij. Sacerdores cum per exorcismi gratiam manum credentibus imponunt: & habitare malignos spuns in eorum mentes contradicunt: quid aliud, faciunt, nisi quod daemonia eijciunt. Et idem probatur per uerba, quae in exorcismo proferuntur permodum imperij, & non tantum per modum orationis. Vnde dicit. Exiimmunde spiritus: maledicte discede da locum spirituisancto &c. quae frustra dicerentur, nisi aliquem effectu haberent.

¶ Pacit ad idem figuratio baptismi in submersione pharaonis in mari rubro. Nam pharao, qui diabolum significat: prius flagellatus est: & postea totaliter in mari submersus est. Vnde & Cyprianus. Per exorcismos uocehumana, & uirtute diuina flagellatur, uritur, & torquetur diabolus. Sic ergo perexorcismos tollitur aliquid potestatis diaboli: ut non tantum saeuire possit, quam tum faceret in non exorcixato: licet non penitus tollatur, sicut in baptismo, ut dictum est in notabili. Nec huic contrari um est, quod quandoque sit exorcismus post baptismum: quando scilicet propter necessitatem imminentis periculi, paruulus continuo baptixatur non praecedente catechismo, nec exorcismo: quia tunc non sit exorcismus ad tollendam diaboli potestatem, ne impediat baptismum, qui iam datus est: ed ut seruetur uniformitas in modo baptixandi: & tunc tantum significat. Vel, quod etiam tunc aliquo modo cohibet diabolum, non ut non impediat baptismum: sed ut minus impugnet baptixatum. Neque enim baptismus sic ex¬ cludit potestatem diaboli, ut nullo modo impugnet. CNon enim cessat infidiari baptixatis: habet enim fidutiam, ut iordanis influat per os eius (Iob. xl) id est infidiatur, ut peruertat baptixatos) sed eo modo excludit, ut non ad damnationem traliat (ut sup. dictum est in notabili) & etiam infidiandi potesta tem minuit. Propter hoc etiam per aquam benedictam baptitati aspergimur: ut potestas impugnandi reprimatur, non penitus tollatur: manet enim aliquo modo ad nostri exercitium: ut repugnando mereamur gratiae augmentum, & gloriae. Quod uero praepositiuus dixit: quod exoreixatus ante baptismum discedens minores tenebras patietur: non est probabile: quia tenebraeistae in sola carentia diuinae uisionis consistunt: & haec in omnibus paruulis absque baptismo defunctis aequalis erit: cum praeter illam carentiam, nullam aliam poenam sensibilem patientur. Vn de dicit Alex. quod non intelligat, unde praepositiuus hoc acceperit. Et in talibus non sunt adinuentiones nouae faciendae.

¶ Quantum ad tertium articulum dubitatur primo circa cathechis mum: quomodo uera sit responsio patrini, qui respondet: credo, abrenuntio. Satis ad hoc uidetur respondere magister in textu. Vnde patrinus cum respondet, credo: respondet in persona pueri, & persona sui (ut dicit Alexand.) alio tamen & alio intellectu. Nam ut dicit: credo, in persona pueri. uel refertur ad tempus praesens: & tunc ualet tantum (secundum Aug.)credo id est sacra mentum fidei recipio: & hoc uerum est. Nam paruulus recipit baptisma, quod dicitur, & est sacramentum fidei. Si uero refertur ad futurum. Et cum quaeritur. Credis in deum patrem omnipotentem: tunc sensus est: quando ad perfectam aetatem peruenero, fidei consentiam: ut. Dionysius exponit. Et hoc profiteri potest patrinus ex propositosolicitudinis circa ipsum exhibendae, ut instruatur, & credat. Item in persona sua respondet patrinus: ut dicit Alexand. quoniam sic respondendo seobligat ad instruendum eum in fide: quando opportunitas se ossert. Et est sensus. Credo, idest me & puerum ad credendum obligo. Me, ad instruendum eum in fide. Vnde si puer non instrueretur in fide ab alijs, puta parentibus cohabitantibus, uellacerdotibus: patrinitenentur illos instruere tentione necessitatis. Puetum uero obligat ad credendum, cum habebit usum rationis, ex hoc quod sacramentum fidei suscipit. Sic de illo cum ait. Abrenuntio sathanae, & pompis eius, idest obligo puerum ad abrenuntiandum: & me ad procurandum posse- tenus, ut abrenuntiet cum ad usum rationis perueniret per informationem, & exhortationem. Et sic responsiones ilsae uerae sunt. Ex quoetiam patet obligatio patrini, qua obligatur puero: dum non sint alij eius uicem supplentes. Nec moderno tempore periculum est patrinis: quiacum parentes pueri sint christiani: satis probabiliter potest aestimari, quod eum in fide nutrient: & quod ab alijs, quibus coniunctus est, fidem addiscat. Secus autem erat in primitiua ecclesia: ubi paruuli cum infidelibus conuersabantur.

¶ De hac patrinorum obligatione sic loquitur Hugo. lib. ij. de sacra mentis partevj. cap. xii. Patrini uocantur, qui paruulos ad baptismum offerunt: & pro ipsis spondendo quasi fide iussores ad deum siunt. Hi propterea patrini uocantur: quia regenerandos ad uitam nouam offerunt: & quodammodo aucto- res fiunt ipsius regenerationis nouae: dequibus placuit patribus, ut per singulos baptixandos patrini singuli admitterentur id est unus tantum: siue uir siue mulier: propterea fortassis ne spiritualis cognatio, cui reuerentiam exhibere oportepat: passim diffusa in matrimonij copula obesse potuisset. Sed quaedam ecclesiae hanc consuetudinem non seruant plures ad susceptionem paruulorum admittentes: & hoc similiter sancitum est, ut alium in baptismate, uel confirmatione in filiolum non suscipiat: qui ipse baptixatus, uel confitmatus non est. Et sequitur. Patrini fideiussores sunt prohis, quos in baptis¬ mo susceperunt: ut eos, cum ad legitimam aetatem peruenerint: admoneant fidem rectam, & conuersationem bonam custodire. ante omnia symbolum, & ora tionem dominicam ut ipsi teneant, & eis insinuent, pro quorum fide sponsionem fecerunt. Haec Hugo. Et habetur de consecr. dist. iiij. uos ante omnia. Per quid autem contrahitur pater nitas, quae impedit matrimonium contrahendum, & soluit contractum: dicetur infdist. xlij.

¶ Secundo dubitatur circa exor cismum. Vtrum exorcismus cohibeat potestatem daemonis uirtute naturali, uel supernaturali.

¶ Circa hoc fuit opinio quorundam (ut recitat Richar. arti. vj. quaest. ij. & Pet. de palude q. iiii. iuxta fipem) quod exorcismi naturaliuirture expelsunt ab eo, qui exorcixatur diaboli potestatem. Allegant ad hoc, quod sonus cithare expulit spiritum malum a Saul: ut habetur. Regum xvi. & Tobiae c. viij. habetur quod odor incensi iecoris cuiusdam piscis fugabat dae monem. Vigorosior autem est uox humana sono citharae, & odore iecoris. Item exorcismi Salomonis fugabant de mones: ut dicit qudam glol. in actibus &c. ergo magis exorcismi ecclesiae. Et Guido in sua musica uidetur dicere: quod quidam daemones sonos mulicos sustinere non possunt. Modum etiam nituntur aperire. Nam quia sonus uerborum est ab homine composito ex corpore, & spiritu: ideo ex causa spirituali contrahit uirturem aliquam spiritualem: ratione cuius potest agere in spiritum: scilicet dae monem. Et si non potest totaliter uince re penitus auferendo potestatem diaboli: tamen potest eam debilitare, & impedire.

¶ Sed haec opinio caret fundamento. Nam uirtus spirituals non potest recipi in subjecto materiali. Nullibi enim hoc conceditur, nisi de cor pore humano, quod informatur anima intellectiua, quae est spiritualis: & hoc ipsum est difficile intellectu. Praeterea si uerba exorcismi naturaliter agerent in daemones: tunc omnia uerba eiusdem speciei essentialis similiter agerent: quia actio naturalis consequiter speciem. Sed omnia uerba ab eo¬ dem prolata sunt eiusdem speciei essentialis: quia non sunt nisi aer fractus in ore loquentis. Aer autem est unus, & non diuersus secundum speciem. Praeerea non uidetur aliqua contrarietas in uerbis naturae daemonum: propter quam daemon compelleretur fugare a possesso.

¶ Ideo illa opinione dimissa, dico cum Albert. & Richard. & Pet. de palud. quaest. iiij. iuxta finem: quod exorcismus non expellit, nec cohibet potestatem daemonis per aliquam uirtutem sibi tamquam subjecto inexistentem: neque naturalem: neque supernaturalem: sed ex diuina uirture sibi ex decreto diuinae misericordiae assistente. sicut etiam supdictum est de facramentis sic intelligendo ut dicit Rich. & Pet. de pal) quod diuina uirture arctatur diabolus, ne de caetero caeteris paribus) tantum possit contra exorcixatum: quantum posset, si exorcixatus non esset: & hoc maxime (ut dictum est) impediendo baptixandum a susceptione baptismi, & eius effectu. Nec propter hoc exorcismus est sacramentum nouae legis: quoniam non est signum efficax a deo institutum gratiae ex opere operato conferendae. Non enim institutus est immediate a deo, sed ab ecclesia, cui tamen Christus assistentiam promisit. Nec praestat gratiam: sed tollit impedimentum gratiae per baptismum conferendae modo pręedicto.

¶ Per hoc ad motiua opinone ad illud de cithara Dauid, & odore incensi iecoris, dicitur: quod ista non fugabant demonia uirtute eis inexistente: sed fugatus fuit demon a Sause uirture diuina, & meritofuturo passionis christi, quae significabatur percitharam, & chordarum tensionem in ea. Nam per citharam ligneam, sigurabatur crucis lignum, & per tensionem chordarum extensio membrorum christi in eo: uel merito Dauid, qui uexato Saule canebat laudes diuinas in cithara orando pro Saule, quo impetrauit quietem Sauli a diabolica uexatione.

¶ De odore iecoris dicitur: quod odor ille non expulit daemonem: sed meritum orationis Tobiae: quod per fumiodorem significabatur. Vnde ibi dici¬ tur, quod angelus Raphael apprehendit daemonem, & relegauit in superioribus Aegypti. Vnde patet: quod non uirtute iecoris: sed uirtute sancti angeli uoduntatem diuinam exequentis, fuit daemon ille expulsus, & hoc merito orationis. quod etiam factum fuisset: sioratio eadem, & diuina ordinatio sine iecoris intensione facta fuisset: ut dicit Iura ubi sup. Dicit tamen Iyra in postilla super cap. xvi. primi Regum: quod duobus modis corporalia possunt naturaliter in pedire afffictionem daemonis. Nam daesiones non possunt res corporales pro libito suae uoluntatis transmutare: nec sua uirtute possunt: sed tantum applicare possunt actiua naturalia passiuis: ut dictum est in ii. lib. Actiua autem naturalia requirunt dispositionem suae actioni conuenientem in patiente. Et cum haec dispositio percorporalia impeditur: impeditur etiam actio afflictiua per daemonem comparata. Hinc lunatici secundum aliam, & aliam dispositionem humiditatis cerebri, quae influxum sunae sequitur: plus uel minus patiuntur daemonum uexationes, & sic sonus, uel odor, aut aliud sensibile, potest causare aliquam dispositionem in homine, per quam minus aptus est suscipere afflictionem demonis. Secundo modo potest hoc contingere: quia afffictio, ut sentiatur: requirit perceptionem disconuenientis: sicut delectatio conuenientis. Vbi enim nulla est perceptio: nulla est asflictio: nec delectatio: ideo quod diminuit perceptionem conuententis, uel disconuenientis etiam diminuit afflictio nem, uel defectationem: & per hoc sonus, uel aliud sensibile attraliens attentionem afflicti ad se: auertit ipsum ad minus attendendum ac percipiendum afflictiuum, & hoc aliqualiter minuit afflictionem.

¶ Sed quia ad assistendum homini: daemon non requirit aliquam dispositionem in homine: sed tantum ad operandum: ideo per nullam rem corporalem, uel sensibilem potest expelli ab obsesso: sed solum uircate diuina immediate, uel median¬ tibus angelis sanctis: quod sit quandoque ex merito alicuius deuoti orantis: aut deum obsecrantis pro salute obsessi.

¶ Ad aliud de exorcismis Salomonis dicitur: quod fecit eos tempore, quo habuit spiritum dei: tunc illis pellabatur daemon uirture diuina: sicut nunc per exorcismos ecclesiae. Si uero fecerat eos, postquam factus est idololatra: & eisdem expellebantur daemones: illud factum est arte magica, qper quam daemones fingunt se expelli quasi coactos, ut homines teneant inerrore.

¶ Ad illud, quid adducitur de Guidone in sua musica dicitur: etsi Guido hoc dicit, nullius est auctoritatis in theologia: possunt tamen modimulici modo praedicto impedire operationes: daeniones non expellere: & ita posset exponi Guido, qui cum uoluerit in hoc dicto saluare.

¶ Dubitatur tertio de ritu baptigandi, & de eius ratione. Ad quod dicitur, quod inritu baptixandi quaedam adhipentur ad disponendum baptixandum, ut cathecismus: quaedam ad impedimenta remouendum, ut exorcismus: quaedanad significandum, & commouendum quae omnia cum suis significationibus breuiter recitat uenerabilis Hugo lib. ij. de sacra. par. vj. x. & xj. cap. ita dicens. Signatur primo baptixandus signaculo crucis in fronte, in pectore, in oculis, in naribus, in auribus, in ore: ut totius cor poris sensus hoc signatulo muniantur, cuius uirtute omnia nostra sacrantenta complentur: & omnia diaboli sigmenta frustrant. Postea datur sal benedictum in os: ut sapientia conditus, fetore careat iniquitatis: & ultra non putrescat a uermibus uitiorum. Deinde exufflatur malignus spiritus foras: ut spiritus spiritu peslatur. Postea tanguntur & aures, & nares cum saliua: ut tactu supernae sapientiae & aures eius apperiantur ad audiendum uerbum dei: & nares similiter ad discernendum odorem suauitatis uitae, & mortis: hoc est sacramentum apertionis, quod dominus in euangelioMarc. vii. significauit: quando autes, & os terigit surdi, & muti dicens. effeta, quod est aperite. Sequentia ex ca. xj. sumpta sunt. His completis uenit sacerdos ad fontem, & consecratur fonis in nomine patris, & filij, & spiritus sancti: ut sanctitas sucramenti non ex eo, quad mi nistrat: sed ex eo, qui sanctificat, constare sciatur: sicut scriptum est. Hic est, qui baptixat. Traditur etiam nouae uite uuditoribus sumbolum fideit in quo apostolico doctrinae forma consistit. Postre mo oblatus ad baptismum paruillus, & in terrogatus a sacerdote si abrenuntiet sathanae; & omnibus eius operibus, & pompis: per ora gestantium respondet: abrenuntio: ut quialiena iniquitate obligatus est: aliena fide, & confessione soluatur. Si autem fuerit adustus: respondetj. seipso. Post abrenuntiationem factam, ungitur oleo sancto in pectore: ut tunc muniatur aduersus hostem: ne deincepsimmunda, & noxia persuadere possit. Vn gitur, & inter scapulas, ubi est uigorportandi onera: ut fortitudinem accipiat ad portandum onus domini. Deinde in terrogatur, si credat in patrem, & filium, & spiritum sanctum unam esse ecclesiam catholicam: remistionem peccatorum: & uitam aeternam. Sub hac ergo fidei responsione, trina immersione, asordibus absuitur uerustatis, & nouum hominem indutus, tridua ne morti christi conse- pelitur: sicut ait apostolus ad Roma. vj. Quicunque in christo baptixatisumus: in morte ipsius baptixati sumus. Consepul ti enim sumus cum christo per baptismum in mortem: ut quomodo christus resurrexit a mortuis: ita & nos in nouitate uitae ambulemus. Trina etiam immersio est cogitationis, locutionis, & operationis emundatio. Completis sic baptismifacramentis postquam baptixatus a fonte ascendit: sacro chrismate in uertice ungitur: ut spiritum christi participando merito deinceps christianus appelletur cohaeres regni & gloriae sacra unctioeeffectus. Deinde tradit christiano uestis candida: ut qui primae natiuitatis decorem uerustatis pannis offuscauerat: habitu regenerationis gioriae praeferat indumentum. Tegitur etiam post sacranunctionem sacro uelamine eius caput: ut intelligat sediademate regali, & sa¬ cerdorotali potiri. Ad ultimum datur cereus accenius in manus eius: quatenus implere doceatur illud euangelicumn, quo dicitur Matt. v. Sic luceat lux uestra coram hominibus: ut uideant opera uestra bona, & glorificent patrem uestrum, qui in caelis est: Hanc igiturlampadem si inextinguibilem seruauerit: inter uirgines, sapientes cum sponso cssesti adinuptias introibit. Haec Hugo. Et uccincte eadem recitat Pe. de. palu. q. iiij. In ecclesiis autem ubi est consuetudo, aliquod horum omittere, ait Richar. aut aliter ordinare, in his cerimonialibus seruanda est consuetudo: quia illa non pertinent ad essentiam baptismi, quia fine illis uerum conferri potest baptisma, sed pertinent ad sacramenti solennitatem. Peccaret tamen sacerdos haec cum proposito omitiens contra morem suae ecclesiae casu necessitatis ex cepto. Et tantum de illa quaestione, & tota materia facramenti, fidei quo initiamus, ut simus christiani. i:iita. buni tlequnoi; demquae ib. difide