¶ Quantum ad primum articulum supponit ex dictis lib. ii. dist. xvij. quod meritum est operatio aliqua libere a uolutate elicita: ad praemij retributionem illi, uel alteri acceptata. Radix autem omnis meriti proprie loquendo de meritorio: consistit in affectione iustitie uoluntatis: non in affectione commodi: nec in affectione iustitiae, ut regulat affectionem commodi: ut dicit Sco. dispraesenti. Probat sic: quia primum obiectum circa quod aliquis meretur est deus, secundum, quod effectione iustitiae uult deo bonum propter se, ut esse, & bene esse: scilicet esse sapientem, iustum &c. Sed uoluntas affectione commodirespicit pro¬ prium bonum, & aliquando inordinante: nisi reguletur affectione iustitiae. Et ideo meritum non consistit primo in affectione iustitiae: ut regulat affectionem commodi circa bonum proprium. Sed primo in affectione iustitiae circa deum: uolendo sibi deo bonum in se: ac deinde uolendo sibi ipsi uolenti, & aliis bonum in ordine ad deum. Nam in affectione conmodi (nisi referatur ad deum, tamquam ad ultimum finem affectione iustitiae. id est propter se deum super omnia dilectum) non consistit meritum.

¶ Potest hoc idem breuius ostendi. Nam radix meriti est charitas: quae primo inclinat ad diligendum deum propter se. Nullus autem actus est meritorius, nisi eliciatur secundum inclinationem charitatis. Ideo non est me ritorius, nisi referatur in deum propter se dilectum. Haec autem dilectio dei est secundum affectionem iustitiae.

¶ Secundo notandum, quod meritum praecedit praemium ad minus ordine naturae: & per consequens non potest esse posterius duratione: licet forte potest esse simul duratio ne: ut statim dicetur. Et probatum fuit in secundo de merito angelorum contra opinionem magistri dist. v.

¶ Ex quo sequi tur, quod respectu boni habiti non potest esse meritum: quia tunc praemium praecederet meritum. Secundosequitur, quod in sta tu perfectae beatitudinis, nullum potest es se meritum respectu beatorum. Nam nihil est, quo carent secundum utramque affectionem, sunt enim beati secundum totam uoluntatem coniunctifini ultimo deo: quem summe diligunt affectione iustitiae. Et similiter habent summum commodum iunctum, sibi quod appetunt affectione commodi: & quicquid iuste appetere possunt, habent, & possident: ideo non sunt in statu merendi sibi.

¶ Dicitur in statuperfectae beatitudinis: quia illa ratio non sufficienter probat, quod animae separatae beatae non mereantur gloriam corporis per actus fruitionis, & tentionis. Desiderant enim gloriam corporis. Vnde clamant sub altare. Vsque quo dne sanctus, & uerus non iudicas, & non uindicas sanguinem nostrum &c. Apoc. vi. Quod petunt non tam cupiditate uindictae, quam deside¬ rio corporis gloriae, quae ante iudicium non datur, quo sanguis sanctorum effusus uindicatur. Quod uero non merem tur: ratio est: quia opera eorum, puta uisionem, & fruitionem, quibus feruentis sime diligunt deum, non acceptat deus ad praemium quodcunque pro eis reddendum. Acceptauit autem dilectionem eorum, quam dilexerunt in corpore desi affectione iustitiae ad retribuendam glotiam corpori.

¶ Dicitur etiam in statu merendi sibi: quia non est improbabile: quod animae sanctorum in patria: & beata uirgo: ent si in ea completa est resurrectio, nobis sua intercessione mereantur gratiam, & plura dei beneficia: ut tenet Sco. in iiii. dis. xiv. q. iii. Nam preces sanctorum acceptat deus ad multa beneficia illis tribuenda, pro quibus funduntur: & ita sunt meritas actorum; non pro se, sed pro illis, probus orant.

¶ Tertio notandum, uod omnem meri tum proprie acceptum ptinet ad portionem superiorem rationis principaliter & primo: ita quod nullus actus imperatus cuiuscumque potentiae potest esse meritorius: nisi sibi correspondeat actus elicitus meritorius portionis superioris. Nam nullus actus est meritorius: nisi referatur in deum tanquam ultimum finem: hoc est dictu, nisi fiat principaliter propter deum super omnia dilectum. Nullus enim actus est meritorius, nisi fuerit a charitate elicitus, uel imperatus: Ille autem elicitur a charitate, qui elicitur a uoluntate secundum charitatis inclinationem, cuius est omnia finaliter ordinare in deum. Hic autem actus charitatis pertinet ad superiorem portionem sicut & ipsa charitas. Siquidem ad eandem potentiam pertinet habitus, & actus eius elicitus.

¶ Ex quo se quitur, quod nullus actus circa naturam elicitus, uel imperatus est meritorius: nisi quatenus habet annexum actum dilectionis dei super omnia. Patet: quia nul lus actus circa creaturam est meritorius, nisi eliciatur, uel imperetur propter deum tanquam propter finem ultimum, id est super omnia intentum, & dilectum: ergo uel est dilectio dei super omnia: si eodem actu tenditur in medium, & finem: aut habet annexam dilectionem dei su¬ per omnia: si diuersis actibus tenditur in medium, & finem. Non enim actus est, meritorius pro quanto per eum potentia tendit ad creaturam: sed pro quanto tendit in deum: quia non est meritorius, nisi pro quanto est actus charitatis, cuius est tendere in deum.

¶ Secundo sequitur, quod non existente merito in portiotione supiore nullum meritum erit in portione inferiori: neque in potentia sensititiua, neque executiua. Patet: quia nullus est meritorius, nisi procedat a dilectione dei super omnia, quae est actus portionis superioris.

¶ Vnde sequitur tertio: quod quicunque meretur secundum pottionem superiorem primo, & principaliter meretur. Nam in actu portionis superioris scilicet dilectione dei super onmnia tota ratio metiti consistit.

¶ Sequitur quarto: quod omnes illae opiniones de ficiunt, quae quaerunt meritum Christi, uel cuiuscunque alterius in potentijs inferioribus absque merito portionis superioris. Sunt enim quidam attendentes Christum secundum portionem superiorem fuisse beatum: & ideo dicunt eum secundum portionem superiorem non meruisse, necogantur actum beatificum, qui praemium est: dicere fore meritum, & sic idem esse praemium, & meritum: sed huius motiui solutio patebit ex conclusionibus.

¶ Quarto notandum: quod Christus in carne mortali fuit uerus uiator, uerus conpraehensor: quia uere beatus. Nam intuitiue & clare facie ad faciem anima eius uidit diuinam essentiam perfectissime: etiam ea fruebatur non in spe, sed in reIn his autem duobus actibus consistit essentialis beatiudo. Cum autem actus illi sint perfectissimi actus supioris portionis: sequitur, quod fuit beatus secundum portionem superiorem: & ita secundum illam fuit in termino id est est in ultima eius perfectione, quae ultra perfici non potuit: saltem secundum potentiam eius ordinatam, & hoc ab instanti conceptionis. Hos actus beatificos uisionem, & fruitionem sequebatur gaudium immensum, & firma tentio: quae est plena securitas non perdendi hanc beatitudinem: & his compraehendit deum: non quidem tan¬ tae quantus est cognoscibilis, & fruibi: lis. Sic enim essentia diuina a se ipsa tan tum, & a nulla creatura compraehenditur. Nam cum res sit tanta cognoscibi lis, quanta est: & tantum diligibilis, quan tum bona est: & essentia diuina est essentia infinita, & bonum simpliciter infinitum: ergo cognoscibilis est cognitione formaliter infinita: & diligibilis dilectione formaliter infinita. Infinitas autem repugnat creaturae: & ideo sic nec ab anima Christi, nec a quocunque beato compraehe dipotest. Compraehenditur autem a creatura large: quando creatura tanta unione unitur deo per uisionem, & fruitionem: quantum potest, & decet creatura uniri deo.

¶ Est etiam uerus uiator quantum ad uirtutes, & potentias inferiores, & quantum ad corpus: quia quantum ad illa non fuit in termino perfectionis: expectabat, enim quam tum ad illa perfici dotibus gloriae. Erat enim mortalis, quo ad corpus, & passibilis quo ad animam: a quibus transiturus erat ad perfectam eorum gloriam: ergo quantum ad illa fuit uerus uiator.

¶ Quin to notandum: quod actum beatificum esse meritorium nullam includit contradictionem: neque in Christo: neque in angelis: nec in caeteris beatis: & hoc neque sibi beatis: neque alijs: etiam neque quo ad beatitudinem essentialem: nec quo ad aliud bonum. Primum patet; quia omnis actus acceptus a deo tanquam actus bonus, & laudabilis, pro quo uelit deus aliquid retribuere; uel illi, cuius actum acceptat: uel alteri, pro quo sit: est merito rius ex statim dictis; sed talis potest esse actus beatifibus: ergo potest esse meritorius. Minor probatur: quia actum beatificum potest acceptare tanquam dignum retributione alicuius boni ipsi beato siindiget, & capax fuerit: uel alteri. Nihil enim repugnantiae hic inueniri potest: neque ex parte actus cum sit bonus, lauda bilis, & dignissimus. Neque ex parte dei, qui bona potest retribuere omni capaci, cui uoluerit: & pro quocumque actu bono uoluerit: & per hoc tam beatis, si ipsi fuerint maioris, uel alterius boni capaces: quam aliis pro quibus beati illud fieri optarent: immo si non opta¬ rent: sicut princeps bene facit, quandoque alicui consanguineo sui amici, etiam amico ignorante. Et sic per idem patet secundum.

¶ Tertium similiter patet, quia posset deus acceptare actum beatificum Lini ad augmentandum eum: usque ad perfectionem actus beatifici beati Petri. Si cut enim in uia actus meritorius acceptatur ad charitatis augmentum, & per consequens ad perfectiorem actum meritorium: ita posset acceptare actum beatificum ad charitatis, & sui ipsius actus augmentum in tensiuum usque ad terminum charitatis, & actus eius: si dabilis esset charitas summa creata: & summus eius actus. Vel in infinitum si terminus charitatis, & actus eius non est dabilis. Nullam enim includit contradictionem: quoniam etsi sic in infinitum acceptaret: nunquam tamen esset deuenre ad charitatem infinitam, uel actum dilectionis infinitum: quia licet in infinitum charitas augeretur: nunquam tamen erit infinita: quia tunc esset in termino & ultra non augmentabilis. Non eniminfinitum potest augmentari secundum id, secundum quod est infinitum. Si enim esset infinite longum: non posset fieri longius, licet posset fieri maius, si non esset infinite latum, uel profundum. Sicut namque posset deus uiatorem perpetuare in uia: ita ut quolibet die, uel qualibet horaeliceret actum meritorium: & tunc charitas eius sine termino augeretur: supposito, quod non sit dabilis summa, sic & beato: nec ex illo sequitur, quod aliquid sit. meritum ipsius: hoc enim reputo impossibile: cum meritum ad minus natura precaedit illud, cuius est meritum

¶ Prae terea aliquid esse meritum sui, nihil aliud est dicere. exempli gratia: nisi a merere tur actum dilectionis dei: quia meretur. Vel deus acceptat actum talem: quia acceptat, quod nihil est dicere. Verum de facto nullus beatus actu suo beatifico meretur augmentum suae beatitudinis essentialis: quia de facto cuilibet beato deus determinauit certum praemium, & actum beatificum certae perfectionis secundum mensutam sui meriti praecedentis, dum fue¬ rat uiator: nec istum auget, sicut nec charitatem patriae. Et ideo nec beatus sibi ipsi perfectissima dilectione, qua diligit deum: nec alius beato alicui potest meteri augmentum beatitudinis: quia nullum actum quantumcunque bonum acceptat deus ad augmentum beatitudinis essentialis cuiuscunque beati, cuius nulla ratio alia assignari potest nisi libera uoluntas dei: qui ex sua mera liberalitate dabit, cui uult: & quomodo uult, sicut in parabola Mat. xx. An non licet mihi, quod uolo facere. Volo autem huic dare sicut tibi: an oculus tuus nequam est: quia ego bonus sum.

¶ Ex illo sequitur, quod non sufficienter distinguitur status compraehensoris a statuquiatoris per posse mereri, & non mereri: ita uomnis existens in termino meriti sit compraehensor: & qui in statu merendi sit uiator. Nam quo ad primum instantia est de existentibus in purgatorio: illi enim sunt in termino meriti saltem pro se: & tamen non sunt comprehensores. Quo ad secundum instantia est de beatis, qui suis orationibus nobis merentur, pro quibus interce dunt: & tamen non sunt uiatores. Quoad utrumque in instantia est in christo: qui simul fuit compraehensor, & uiator simul in instanti praemij, & meriti tam sibi quam alijs: ut dicetur.

¶ Vltimo notandum, quod successio non est de ratione meriti: & potest meritum causari in instanti. Ad producendum enim actum meritorium tria sufficiunt: scilicet potentia perfecta, intellectiua, & uolitiua non impedita. Secundo objectum praesens intellectuiper cognitionem: non enim potest uoluntas uelle, uel nolle incognitum: & tertio charitas, seu gratia. In quocumque instanti illa concuriut pro eodem potest uoluntas elicere actu suum circa obiectum praesentatum per cognitionem intellectus: quia positis causis sufficientibus potest poni effectus. Possunt autem causae illae poni in instati: quia potentia, charitas, & objecti cognitio, sunt res permanentes: ergo possunt in certo instanti concurrere; puta in primo instanti esse congnitionis obiecti: nam ipsa cogni¬ tio obiecti est qualitas permanens: habens totum esse suum simul nec incipit esse per motum: ergo incipit per primum instans esse. In illo ergo instantiuoluntas potest producere actum suum: qui & ipse est qualitas permanens scilicet uel le obiectum ex charitate, & ita actum meritorium: nec oportet concurrere aliquod impedimentum. Ide. enim uel esset imperfectio potentiae propter defectum charitatis: aut non concursus primae causae: aut libertas uoluntatis, aut successio praesentationis obiecti: aut successio actus meritorij: sed omnia illa tolli possunt, De primis tribus certum est: de quarto scilicet libertate uoluntatis similiter patet: quia eo, liber est, potest producere actum: licet non necessario. Nec quintum: quia illa praesentatio obiecti est per actum intellectus, qui est res permanens: ergo incipit quantum ad esse completum per primum instans esse. Denique cognitio intellectiua est diuisibilis, sicut eius subjectum: nec impedit (si fuerit intensibilis) quinsimul possit produci. Similiter nec sextum impedit: quia actus uoluntatis respermanens est, qui totus simul producitura uoluntate: licet productus successiue potest intendi.

¶ Ex illo sequitur: quod possibile est creatura rationalem in primo instanti sui esse meteri. Patet: quia in illo instanti possunt esse omnia ad meritum requisita: potest, enim animae (quae est suus intellectus, & uoluntas) cocreari gratia: & cognitio obiecti beatificauel alterius: & in eodem instanti primo esse animae intellectus uoluntatis gratiae, & cognitionis obiecti, quae sunt omnia requisita ad meritum: ergo in eo dem (impedimento cessante) potest uoluntas elicere actum meritorium. est dilectionem obiecti beatifici secundum dilectionem charitatis, qui est actus meritorius.

¶ Neque ad eliciendum actum meritorium semper requiritur deliberatio, ut meritum sit actus electiuus: sicut omnis uirtutis actus est actus electiuus. Nam deliberatio (quae praesupponit syllogismum practicum, ac discursum: & discursus moram, & sic successionem non est necessaria ad hoc, quod habea¬ tur actus electiuus uoluntatis. Iudicio facto per conclusionem practicam: quia facto iudicio per consilium de conclusione, statim uoluntas eligit: & tunc quando uoluntas eligit: ratio practica non discurrit. Sed sententiat facta conclusione practica de eligendo: sententiat, inquam, assentiendo. Si ergo sententia ultimata possit haberi sine discursu praecedenti, & in instanti: ita perfecte potest uoluntas libere elicere sine tali discursu, sicut cum discursu. Sed perfectus in cognoscendo non discurrit sicut artifex, sicut cithareda perfectus non syllogizat in percutiendo chordas, alias imperfecte caneret, ut habetur. ij. Ethic. Item actus meritorius circa finem non praesupponit consilij discursum. Hic enim discursus sicut, & electio non est respectu finis: sed respectu mediorum; ideo ad ostensionem bonitatis finis, potest statim elicere fruitionem finis nullo discursu praeuio. Nec operatio praesupponit esse tanquam prius duratione, & tempore: sed tanquam prius prioritate naturae. Nam sol in eo instanti, quo productus est, produxit de se lumen. Et si pro a, instanti crearetur ignis: pro eodem caleret, & splendorem produceret, ut uult beatus Aug. Haec satis sunt de mente Sco. Ockam, beati Thom. & Bonauent. & aliorum. Et haec de primo articulo.

¶ Quantum ad articulum secundum, est prima conclusio. Nobis, & sibi meruit christus: no obstante, quod toto tempore uiae compraehensor fuerat, & beatus. Primae partis, nobis meruit, plena est scriptura. Nam ad Eph. j. dicitur. Gratificauit nos in dilecto filio suo, in quo habemus redemptionem per sanguinem eius remissionem peccatorum secundum diuitias gratiae. Sed non aliter redempti sumus per sanguinem eius: nisi quia eflusione uoluntaria sui sanguinis poenam, quam debuimus, soluendo nobis meruit remissionem peccatorum, id est liberationem a gehenna. Similiter. i. Timot. ij. Vnus est mediator dei, & hominum: homo christus Iesus, qui dedit redemptionem se¬ metipsum pro omnibus &c. In hoc est mediator: quia suo merito reconciliauit nos offenso nobis patri. Hinc ad Col. Complacuit per eum reconciliare omnia in ipso pacificans per sanguinem crucis eius. Secundum, quod sibi meruit, probat magister per illud ad Phil. ij Exinaniuit semetipsum &c. sequitur propter quod deus exaltauit illum &c. Tertia pars patet: quia status beatitudinis non repugnat merito: ut probatum est notabili v. & infra latius probabitur.

¶ Secunda conclusio. Christus nobis meruit gratiam, & gloriam: nedum actibus imperatis potentiae executiuae, sensitiuae, aut portionis inferioris: sed etiam actu beatifico portionis superioris. Prima pars patet: quia seipsum, & omnia opera sua obtulit patri: ut nobis meritum gratiae, & gloriae reparationem. [left off] Vnde ad Eph. v. Tradidit semetipsum pro nobis oblationem, & hostiam deo. Secunda pars patet ex notabili tertio: quia nullus actus imperatus inferioris potentiae est meritorius: nisi sibi correspondeat actus elicitus meritorius superioris portionis respectu dei, ut finis ultimi. Sed omnis talis actus superioris portionis est beatificus: ergo actus beatificus Christi fuit meritorius.

¶ Tertia conclusio. Christus sibi meruit beatificam fruitionem: neque claram suae essentiae uisionem. Probatur: quia nullum actum sibi meruit, quo nunquam: sed nunquam caruit uisione, & fruitione beatifica: ergo. Maior patet: quia si meruit: ergo pro instanti meriti fruitionem, & uisionem non habuit: cum meritum praecedit praemium: nedum natura, sed tempore: ut dictum est distin. v. de morulis angelorum lib ij.

¶ Praeterea: si metuit, aut igitur illa fruitione: aut alia. Non ipsa: quia idem non est meritum sui ipsius ut dictum est: nec alia: quia in Christo non fuit, nisi una fruitio continua. Et si interrupta fuisset, qua ratione una non meruit: eadem ratione, nec alia: cum omnes (si fuissent plures) fuissent eiusdem speciei. Deus ergo liberaliter sine aliquo merito prae cedente, uel operatione aliqua, coniunxit uoluntatem Christi ultimo si¬ ni per fruitionem, unde August. xiij. de trin. dicit: quod "summa gratia est, quod hommo in unitate personae conjunctus est deo", Et quamuis ibi loquatur de gratia unionis, illa tamen praesupponit gratiam fruitionis, sine qua non esset gratia unionis secundum opin. aliquorum supra recita tam q. ij. dist. i. Vnde sanctus Bona. dist. praesenti q. iiii. dicit. Anima christi non fuisset idonea ad unionem scilicet hypostaticam: nisi fuisset beatissima, & deiformissima: quod quidem fuit per influentiam gratiae: ergo necesse fuit illam unionem praecedere, omnia merita secundum ordinem na turae. Et sic gloria in christo praecessit omne meritu. Haec ille. Et beatus Thoq. iiij. art. iij. huius dist. dicit. Vnio, quae est in persona, quae est ultima, & completissima praesupponit omnem alia unionem ad deum. Vnde ex hoc ipso, quod anima christi erat deo in persona coniunacta: debebatur sibi fruitionis unio: & non per operationem aliquam ei facta est debita. Et ideo christus fruitionem non meruit. Haec Tho. Et ista ualent pro confirmatione opinionis sup. dis. i. q. ij. quod sine unione gratuita non potuit fieri unio pe sonalis: saltem de facto, ut aliqui uolunt.

¶ Conclusio quarta. Christus sua fruitione, & omnibus actibus elicitis, & imperatis, meruit sibi impassibilitatem animae, & gloriam corporis. Quod meruit sua fruitione, iam probatum est: quia sinon fruitione meruisset: nullo alio actu imperato meruisset. Quoduero omnibus actibus imperatis, probatur: quia christus in omnibus summe perfectus nullum habuit actum inordinatum: neque indifferentem: sed in omnibus suis actibus, & sua uoluntate elicitis, uel imperatis ordinatissime tenuit punctuale medium uirtutis: eosque per charitatem, quam habuit sum mam, seu perfectissimam (cuius anima capax fuerat) ordinauit in ultimum finem: & fuit in statu uiae, qui est status meriti: ergo omnibus illis meruit. Tenet consequentia: quia nihi lultra ad meritum requiritur. Illa enim quae dicta sunt: sufficiunt cum diuina acceptatione, quae ibi semp affuit. Quodautem meruit corpori suo gloriam &c. pbatur: quia opera sua in natura humana mortali accepta fuerunt a deo ad exaltationem retribuendam per resurrectionem ad corporis gloriam, & animae impassibilitatem: ergo per ea meruit gloriam corporis. Tenet consequen tia, ex quid nominis meriti. Antecedens probatur per apostolum ad Phil. ii. Humiliauit semetipsum factus obediens usque ad mortem &c. propter quod & deus exaltauit illum. Illa exa: tantio est resurrectio ad gloriam corporis: ut dicit magister.

¶ Sed dices illud, quod naturaliter sequitur aliquod inexistens sine merito, (si non miraculose impediret) non cadit sub merito: sed gloria corporis, & animae impassibilitas naturaliter secutafuisset beatitudinem aiae secundum portionem superiorem in instanti conceptionis, quo fuit beata: & illa beatitudo animae non infuit ex merito: ut dixit conclusio iij. ergo non cadit sub merito. Respondetur, quicquid sit de minore, negetur maior: quia quamo sublatio miraculicadere potest sub merito: etiam illud, quod sequitur huiusmodi sublationem cadet sub merito: nunc autem christus meruit miraculi subla tionem; quia fuit miraculosa suspensio redum dantiae beatitudinis in corpus, & portionem inferiorem animae. Nam ideo fuit suspensa gloria corporis, ut redimeretur genus humanum per passionem christi, & mortem: quae esse non poterat in corpore. glorioso. Et passio christi, & mors acceptata est a deo ad redemptionem humani generis: & etiam ad sublationem suspensionis redundantiae beatitudinis: & itaper hoc, quod meruit sublationem impedimenti; meruit etiam concessionem eius, quid propter impedimentum negatum fuit: quia qui meretur antecedens, meretur & consequens. Sublitio autem impedimentifuit antecedens ad gloriam corporis: licet immediatius acceptatum fuit meritum christi ad sublationem suspensionis: & mediante illa ad collationem gloriae, corporis.

¶ Quinta conclusio. Christus no tantum meruit in sua passione: sed ab instanti incarnationis in sua conceptione. Prima pars patet in conclusione secun s da; & eius probatione. Secunda pars pro s batur: quia christus in instanti conceptionis habuit omnia ad meritum requisita scilicet potentia perfectam lumine gloriae secundum sic loquentes: & charitatem, & objectum psens. Necfuit aliquod impedimentum: ergo in illo instanti habuit claram diuinitatis uisionem, & beatificam fruitionem. Fruitione autem meruit, ut statim probatum est: ideo conclusio uera. Fuit, enim in ipso conceptionis instanti uir perfectus omni gratia, & uirtute ac meritoria operatione. secundum illud Hiere xxxj Nouum faciet dominus super ter ram: mulier circundabit uirum. &c. Virt non aetate, & membrorum quantitate, sed uirtutum, & meritorum perfectione.

¶ Sexta conclusio. Non aliud secundum idem, quod christus meruit in passione: prius merue rat in conceptione. Probatur: quia huma ni generis redemptionem: & proprij corporis gloriam meruit in instanti conceptionis, per obedientiam, qua patri obe diens uoluntatis actu se obtulit ad patris honorem in mortem sustinenda progeneris humani redemptione: ergo hoc actu meruit: & idipsum meruit in passione: ergo conclusio uera. Consequentia nota. Maior patet: quia sicut anima christi non creuit in ulla perfectione gratui ta, & spirituali: ita nec in merito, cum & meritum sit quaedam perfectio gratuita: & omne, quod post conceptionem meruit in sua conuersatione, labore, praedicatione, & passione: prius meruit in instanticonceptionis. Minor probatur: quia acceptatio passionis uoluntaria, qua christus secundum humanitatem uoluit pati: fuit opus perfectissimaecharitatis iuxta illud, Maiorem charitatem nemo habet, quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Ioan. xv. Et omne tale opus est meritorium: ergo. Acceptauit passionem, dum dixit patri in horto. Non mea, sed tua uoluntas fiat. Item dum se uoluntaris obtulit in cruce cum effectu: ergo illo actu meruit: & non nisi homini salutem: & corpori suo gloriam, & animae impal sibilitatem.

¶ Quantum ad tertium articulum dubitatur primo: quomodo actus beatificus possit esse meritorius: cum habeat oppositas conditiones ad meritum. Nam de ratione actus beatifici est, quod sit ne¬ cessarius. De ratione meriti, quod sit contingens. Primum patet, quia nisi esset necessa rius non esset beatificus: nam beatitudo est immutab lis, & perpetua. Nec potest esse beatus, nisi certus de sua perpetuita te: ut probat Augu. sed non esset perpetua; si actus beatificus esset contingens. Secundum probatur: quia ad hoc quod actus sit meritorius requiritur, quod procedat ex libertate uoluntatis, omne autem tale est contingens: quia libertas uoluntatis est contingens ad utrumlibet, quae contingentia repugnat necessitati. Praeterei: actus beatifice est a solo deo meritum uero a uoluntate eliciente, uel imperante, quae non conueniunt eidem, Primum patet: quia actus beatificus est praemium: sed praemium non est a merente, sed a praemiante, praemians est deus, ergo est a deo.

¶ Quoduero meritum sit a uoluntate, iam deductum est.

¶ Praeterea: portio superior quantum ad actu beatificum fuit in termino, & per consequens mereri non poterat secundum illud. Antecedens patet: quia non est transire ad actum perfectiorem beatitudine: cum actus beatificus sit terminus perfectionis animae.

¶ Ad hoc dubium respondetur, ut supra notabili quinto, quod actus beatificus in christo fuit meritorius: non respectu sui: sed respectu gloriae corporis, impassibilitatis aie, & etiam redemptionis humanae, & non fuit praemium in christo, licet actus beatificus in caeteris beatis sit praemium: quia cum christus in illo instanti conceptionis fuit beatus: respectu beatitudinis eius non praecessit aliquod meritum: ut dictum est.

¶ Per hoc ad rationes ante oppositum adductas, neget, quod actus beatitudinis sit. simpliciter necessarius: quia siue sit a deo immediate: siue elicitus a uoluntate, est libere elicitus, & ita contingens. Est tamen immutabilis, & perpetuus, contingenter & non necessario: quia a uoluntate diuina perpetue conseruatur: cuius certitudinem habet beatus per diuinam reuelationem. Est ergo beatitudo immutabilis: quia mutabitur, non autem immutabilis id est impossibilis mutari. Posset enim deus eam mutare de potentia absoluta¬

¶ Ad secundum, quod actus beatificus est a solo deo: dicitur uno modo: admisso, quod actus beatificus, qui est praemium. est immediate a deo: & ille non est meritorius: sed cum illo est alius actus fruitionis a uoluntate elicitus eiusdem objecti beatifici: qui etiam dicitur beatificus, licet priore, qui a solo deo est, sit. imperfectior: quia est obiecti beatifici in se clare uisi: & ille est meritorius: & de illo intelligendae sunt conclusiones. Possunt enim illi duo actus simul stare: quia non habent adinuicem repugnantiam. Et est perfectionis in uoluntate beati, quod habeat etiam actum a se elicitum respectu obiectibeatifici. Alio modo potest dicisecundum illam opinionem, quod in anima christi fuit tantum unus actus fruitionis dei: & hic a deo creatus & beatificus, qui nihilominus in Christo fuit meritorius. Consequenter dicitur: quod fuit in potestate uoluntatis quan tum ad tendentiam in obiectum, non quantum ad esse elicitum. Nam uoluntas per hunc actum increatum libere, & complacenter tendit in obiectum beatificum: licet non libere contradictorie: & haec libertas sufficit ad rationem meriti.

¶ Si uero aliqua opinio acceptatur, quod actus beatificus est a uoluntate eliciente eseuata per charitatem perfectam: psupposito lumine gloriae in intellectu objectum clare ostendente: tunc ista ratio non procedit: quia salsum assumit, qd fruitio in anima in christi fuerit a soino deo.

¶ Ad tertium dicitur, quod portionem superiorem esse in termino dupliciter intelligitur. Vno modo quantum ad perfectam comununctionem cum deo per actum beatificum & quantum ad impeccabilitatem: & sic fuit nedum portio superior: sed tota aia christi in termino. Alio modo intelligi potest quantum ad consecutionem omnis desiderij quo ad seipsum, & alios. Et sic beatinon sunt in termino ante generalem resurrectionem, & iudicium: sic nec est christus. Et illo modo uerum est: quod sic existens in termino mereri non potest, Non autem sic de eo, qui est primo modo in termino, sicut fuit Christus uiator: illi enim mereri non repugnat, & per hoc patet solutio argumenti. Procedit enim ex aequiuocatione huius, quod est esse in termino.

¶ Secundo dubitatur contra conclusionem tertiam: nam quod est gloriosius, & perfectius est christo attribuendum, sed gloriosius, & perfectius est habere beatitudinem ex meritis, quam sine meritis: ergo illud est christo attribuendum. Et ita meruit suam beatitudinem cuius contrarium dicit conclusio. Respondetur post Sco. concedendo maiorem rationis. Ad minorem dicitur, quod uera est depraemio, quod potest haberi ex meritis: sed haec coniunctio anime christi per actum beatificum fuit tanexcellens, quod ad illa non potuit praecedere. meritum. Et nobilius est habere ex liberali tate dantis actum ita excellentem, quod ad eum non potest pcedere meritum, quam actum debilio rem cum merito multo pcedente. Et hoc uidetur rationabile, sicut dicit Sco. quia sicut deus in esse naturae creauit naturam ita nobilem, ut naturam angeli: ad quam creandam non potuit cooperari causali tas causae secundae, propter perfectionem talis rei inesse naturae. Ita in genere moris, deus creauit aliquem actum beatificum, ad quem non potest esse aliquis actus meritorius prior: & huiusmodi fuit actus beatificus animae christi. Et hoc pro pter nobilitatem, & excellentia actus, & modi habendi eum: quia immediate antequam haberet aliquem actum circa ea, quae sunt ad finem, fuit beatus: & illa minor habet instantiam aliam. Nam melius est, & nobilius habere beatitudinem per naturam, quam per meritum. Patet de beatudine, qua deus est beatus. Nam protanto dignius est habere beatitudinem per meritum, quam sine merito, quia gloriosius est habere rem ase ipso, quam omnino ab alio: sed quod quis meretu, quo daminodo habet per seipsum: pro quan to per meritum est aliquo modo causa habendi illud. Nunc autem christus magis habuit ex seipso, quod ex unione habuit: quam aliquis habeat id, quod ex operatione acquirit. Habuit enim beatitudinem quasi naturaliter anima christi unita deo: quia sine ea uniri non potuit: quae unio fuit nobilissima: & ita magis habuit ex se, quam si habuisset ex merito: ut dicit sanctus Tho. q. iiij. huius distinct. arti iiij.

¶ Praeterea: esto, quod actus beatitudinis animae christi cadere potuisset sub merito: & si gloriosius fuisset habere ex merito; quam non meruisse habenti: non tamen fuit simpliciter gloriosius: quia decens est propter alios, & propter perfectionem illius status: quod ibi inueniam tur omnes gradus possibiles in actibus beatificis: ut sic accidentalis beatitudo omnium sit maior, quia ibi erunt aliqui beati, qui nunquam fuerunt inimici a ctualiter peccato actuali, licet originalipeccato: ut multi innocentes. Fuerunt etiam beati plures, qui aliquando fuerunt inimici, tam actuali, quam originali pec- cato: ut mortaliter peccantes, & post poenitentes. Est etiam beata mater dei, quae nunquam fuit inimica actualiter neque ratione peccati actualis, nec originalis. Fuisset tamen, nisi fuisset praeseruata: ergo dicens fuit, quod ibi esset beatitudo alicuius personae sine omni merito praecedente: & ita talis semper beata nunquam fuisset inimica: non quia praeseruata: sed quia semper beata. haec Sco¬

¶ Praeterea: praeuenire meritum propter dignitatem personae per liberalitatem dam tis est maioris dignitatis, quam habere per meritum proprium. & sic est in proposito.

¶ Tertio dubitat circa conclusionem sextam. Nam non uidetur, quod christin passione quicquam sibi, uel nobis meruit: nam nemo meretur alias sibi debitum: sed ex merito christi in instanticonceptionis, quo eadem charitate se obtulit patri por salute mundi, & gloria conporis: uniuersa sibi, & nobis conferenda fuerunt sibi debita: ergo nihil mereri potuit in passione.

¶ Praeterea: nemo potest iden bis mereri: sicut idem non potest ab eodem bis emi: saltem non alienatum post primam emptionem: sed omnia merenda christus meruit in instanti conceptio nis: ergo non poterat iterato mereri in passione.

¶ Ad istud respondetur postsam ctum Tho. q. v. huius distin, quod tribus modis contingit mereri, secundum quod per meritum tripliciter aliquid sit merenti debitum. Vno modo quando res, quae meretur, sit de non debito debitum. Sic pri¬ mo actu charitatis post iustificationem impij iustificatus facit sibi uitam aeternam debitam, quae prius fuit sibi indebita. Alio modo, quando de debito facit sibi magis debitum, quod contingit, dum per actum meriti charitas augetur. Tertio modo quando aliquid, quod uno modo est sibi debitum, facit alio modo sibi debitum: sicut puerbaptizatus, cui debet uita aeterna ex habitu gratiae in baptismo infuso: quando usum liberi arbitrij habere incipit, facit sibi eam debitam ex actu a charitate elicito. Primo modo meruit christus in primo instanti suae conceptionis gloriam corporis, impassibilitatem animae, sibi & nobis uitam aeternam: quaeprius non erant debita: non enim erat de bita gloria corporis: nec impassibilitas animae christo ex conditione naturae corporis, aut animae in se considerate, neque ex necessitate unionis: sicut gloria fruitionis, ut dictum est. Secundo modo christus mereri non potuit: quia charitas in aiochristi non est augmetata, quai in primo in stanti accepit tantam charitatem, quantae fuerat capax. Tertio modo christus meruit omnibus actibus suis post primum instans suae conceptionis, quia omnes actus sui percesserunt a charitate: & sic per quemlibet eorum fecit sibi debitum, quod alias fuit sibi de bitum: seu quod prius alijs actibus debebatur: sic enim quolibet actu sit debitum, quiciquid illi actui deberetur: si prius debitum non esset: & ita cuilibet actui charitatis puri uiatoris debita sit aeterna uita: etiam si prius non fuisset debita: quia quilibet talis acceptatur ad uitam aeternam: etiam si prius sibi daebita non esset. Et sic forte posset probabiliter concedi: quod christus licet non meruit fruitionem beatificam, quam semperhabuit, meruit tamen eius continuationem per actus charitatis, situt corporis gloriam.

¶ Per hoc dicitur ad primum: nam maior est falsa: quod nemo meretur prius sibi debitum secundum tertium modum merendi.

¶ Ad secundum dicitur concesso, quod nemo potest idem mereri, saltem sine interruptione: quia bis importat interruptionem, quae non fuit in debito in Christo: quia quicquid semel fuit debitum christo, semper mansit ei debitum: & ita debitum nunquam fuit interruptum. Et sic conceditur illatum: quod non poterat aliquid iterato mereri: si iterato etiam importat debiti interruptionem. Et ita probatur, quod christus nihil meruit primo modo per passionem: non autem probat, u non meruit tertio modo. Et quantum ad hoc, quod res sit alicui debita est alique modo simile de emptione: quia quis rememptam posset sibi alio modo facere debitam: & remprius sibi debitam posset quis etiam emptione facere sibi debitam. Si tamen emere dicit alietatem rei empte immediate precedere emptio nem. patet: quia non est simile: hoc enim non importat mereri: sed plane importat facere rem sibi debitam: siue prius debitam: siue prius etiam fuerit debita siue non.

¶ Vltimo dubitatur: quomodo christus secundum portionem superiorem mereri potuit: secundum quam fuit uere beatus: & tamen alij beati secundum eam mereri posse negatur Respondetur breuiter, quod ratio supra ta cta est: quia opera christi secundum eandem portionem acceptata sunt a deo, ad retributionem gloriae corporis christo, & uitae aeternae nobis. Et sic non est de actibus caeterorum beatorum, cupe ro non est nisi diuinauoluntas: & tamen assignabilis est aliqua congruitas: ut dicit Sco. Nam sicut meritum non respicit, seu cousistit tantum in actu elicito: sed etiam aliquo modo in conditionibus elicientis actum. Sic acceptatio diuina non solum respicit actum: sed conditio nes personae elicientis. Exemplum, ut remittens offensam propter supplicationem alicuius: non tantum attendit uerba supplicationis: sed etiam conditionem personae, si fuerit amica, uel inf mica. Ita acceptatio diuina respicit in persona conditionem uiatoris. Nam quia beati totaliter sunt extra statum quiae secundum totum subjectum, actus eorum non acceptat deus Christus uero etsi fuit beatus: tamen secundum aliquid sui fuit in statu viatoris scilicet secundum corpus, & sensualitatem, ac portionem inferiorem. Et propter hoc omnis actus il¬ lius personae cuiuscunque portionis erat acceptus, & meritorius per se, & illis, pero qui bus offerebatur deo. Et propter eadem causam, actus Christi nunc (licet ex cadem charitate procedant sicut nunc) non sunt meritorij: quia nunc secundum nihil sui est uiator &c.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1