Quaestio 1

QVAESTIO VNICA. CIRCA hanc distinctionem quaeritur, utrum ordinis ob seruatio circa diligibilia dilectione gratuita sit ad salutem consequendam necessaria.

¶ Tribus articulis haec quaestio absoluetur. Primus terminos declavabit. Secundus per conclusiones respondebit. Tertius dubia monebit.

¶ Quantum ad primum, notandum, ordo charitatis, quo illud primo: istud secundo &c. diligitur: in proposito non dicit ordinem temporis: sed perfectionis. Potest autem perfectio illa dupliciter attendi: scilices quantum ad charitatis affectum idest actum charitatis elicitum, uel delectationem consequentem: uel quantum ad effectum id est quantum ad actum imperatum, quo effectus alicui beneficij im penditur amato: & illa se non necessario consequuntur: quia potest aliquis actu multum intenso alicui impendere modicum bonum, qualia sunt bona conpotis, & fortunae, quae minima sunt secundum beatum Augu. Et potest quis affectu remisso alicui uelle impendi maxima bona scilicet beatitudinem, & gratiam. Hic tamen notentur dicta su pradist. xxvij de excessu amoris unius super alium: quia perfectio actus charitatis non debet hic artendi secundum intensionem actus gradualem simpliciter: sed magis secundum appraeciationem actus: uel quia fortior, & firmior: & est penc idem: ut dictum est loco, quo supra.

¶ Se cundo notandum, quod secundum beatum Amb. ut tangit magister in textu: ordo diligendorum sic assignatur. Ait enim super Can. c. ii. super illud. Ordinauit in me charitatem. Multorum charitas inordinata c est: quod in primo est, ponunt tertio, uel q uarto. Primo deus diligendus est. Se¬ cundo parentes: inde filij; post domestici, qui si sint bom: malis filijs sunt praeponendi. Hoc in euangelio ad cuiustibet dilectionem proprium ponit. Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo, & ex tota anima tua, & ex omnibus uiribus tuis; & proximum tuum sicut teipsum. Et inimicos non ex tota uirtute: non sicut teipsum; sed simpliciter: sufficit enim, quod diligamus: & non odio habeamus. Haec Amb. Quae auctoritas perconclusiones infra positas est declaranda.

¶ Tertio notandum post sanctum Bona, quod dilectio gratuita non semper concordat dilectioni naturali: nam gratia quam doque currit cum natura, uia consona, quam doque uia opposita: quandoque uia diuersa. In hoc enim; quod homo pius diligit se, quam proximum: concordat naturae gratia. In hoc, quod plus diligit se, quam deu naturae repugnat gratia. In hoc, oplus diligit filium, quam patrem, currit natura diuersa uia a gratia: hoc est, quod gratia adue niens in primo affectu, seu dilectione, quo homo plus se, quam proximum diligit: ordinem saluat. In secundo simpliciter mutat, & facit hominem deum praeponere sibi. In tertiouero nouum ordinem dat: quia facit teplus diligere parentem, quam filium: & tamen illum affectum ad filium non exterminat. Credo enim ait sanctus Bona.) quod aliquis, qui habet parentes, & filios dum mouetur affectu gratuite dilectio, magis desiderat parem tum salutem: & tamen affectu naturae magis desiderat filij sanitatem. Ex illo sequi tur, quod inclinatio naturalis non est semper recta: neque uoluntas conformans seinclinationi naturali, est semper recta. Inclinatio enim naturalis est ad conseruationem suppositi: etiam in tempore persecutionis, dum pro christi nomine moriendum est: & uoluntas tunc se conformans naturali inclinationi distorta est: & non recta. Item appetitus sensitiuus naturalis est: quia non liber: & tamenmanifestum est, quod uoluntas se illi conformans frequenter est uitiosa, & non recta; sed uoluntas conformans se segi naturae: hoc est principiis practicis per se notis, quae secundum apostolum ad Roman. ij. scripta est in cordibus hominum, illa est recta. Et ad hunc sensum oportet trahere dictum, beati Tho. dispraesenti. iij. scripto: qui eum uoluerit sal uare: & per hoc multa argumenta cautus lector soluere potest. De hoc latius dictum est dist. vj. libri. ij.

¶ Quantum ad articulum secundum est conclusio prima. Ordo debitus charitatis requiritur necessitate salutis. Probatur: quia diligens non diligenda: aut aeque diligens, quod minus, uel amplius diligendum est: aut minus, uel amplius: quod aeque diligendum est: contra ordinem diligit: ut dicit Aug. & per consequens contra legem charitatis peccat. Tenet consequem tia: quia lex, siue praeceptum charitatis est maximum praeceptorum, a quo caete ra dependent: & ideo transgressio eius est culpa mortalis. Antecedens probatur: quia non solum actus charitatis: sed etiam & ordo, & modus est in praecepto. Vnde dicitur. Diliges dominum deum tuum extoto corde tuo &c. & proximum tuum sicut teipsum. Item probatur conclusioauctoritate magistri in textu. Peccat, in quit, qui praepostere agit, nam scire, quid facias: & nescire ordinem faciendi: non est perfectae cognitionis. Ordinis namque gnorantia conturbat meritorum formam. Item secundum Diony. & philosophum. Bonum est ex causa integra: malum autem unifariam. Ideo cuiuscunque defectus circumstantiae inesse debitae red dit actum uitiosum.

¶ Secunda conclusio. Deus primo, & prae omnibus affectiue & effectiue est diligendus. Haec conclusiolatis probata est supra. dist. xxvii. Item in deo est ratio bonitatis plenissima: quia bonitas infinita, cui nulla ratio bonitatis creaturae comparari potest: ut pote infinite excedens omnem bonitatem creatam: ita etiam nullus actus ordinatus diligendi creaturam, potest adaequare in perfectione dilectionem dei charitatiuam. Est ergo diligendus super omnem creaturam.

¶ Tertia conclusio. Omnia ex charitate diligenda citra deum: aeque sunt diligenda quantum ad obiectum principale dilecto uolendum. Probatur conclusio: quia & nobis, & proximis, amicis, & inimicis luolendum est, ut beatifice possideant deum. Optanda est omnibus gloria, & gratia. ut uult beatus August. Allegans illud apostoli. Volo omnes uos homines esse: sicut meipsum j. Corinth. vij. Et dix notanter quantum ad objectum principale: quia non ita oportet de obiectis secundariis, scilicet medijs ad finem: quia quantum ad huiusmodi particula ria bona possunt plus, uel minus uelle uni, quam alteri: ut uni conuersionem a malo: alteri conseruationem in bono.

¶ Quarta conclusio. Quilibet charita tiue diligens plus debet diligere seipsum charitate affectiua, & effectiua, quam quae cumque alia creata. Probatur secundum sanctum Bonauent. quia secundum rectum rationis iudicium, magis diligenda est salus propria, quam aliena: & bonum proprium, quam proximi: ergo &c. Consequentia nota. Antecedens probatur: quia una quaeque res magis appetit perfectionem in se ipsa, qua in suo si mili: & ideo habens charitatem per eanplus appetit deum uniri sibi: & se in ipsum per charitatem tendere: & in eo quiescere: quam hoc appetat in alio.

¶ Si dicis: charitas non quaerit, quae sua sunt se cundum apostolum j. Corinth. x. & xiij. Dicendum uerum est tantum se cundum glos. hoc est: nemo quaerit, quae sua sunt cum iactura, aut scandalo cete rorum.

¶ Aliter probat Scotus hanc conclusionem: quia ubi plures concurrunt rationes dilectionis: maior esse de bet dilectio: sed principales rationes dilectionis sunt unitas, & bonitas. In seipso autem post rationem bonitatis infinitae, in quo perfectissima ratio bonita tis concurrit: est alia ratio maxima, scilicet unitatis quae est perfecta identitas. Quilibet enim naturaliter inclinatur ad suiipsius dilectionem post bonum in finitum: in quo est perfectissima ratiobonitatis.

¶ Aliter probat. Nam charitas ex hoc, quod est principium immedia tum tendendi in deum actu recto: est principium uolendi cuilibet uoluntatipotenti diligere deum, quod diligat deum: & in hoc est principsum reflectendi su¬ per actus illos, quibus tenditur in deum: & in hoc principium uolendi cuilibet potenti diligere deum, quod diligat deum: cuius amor est sibi gratus, uel non displicens: & in hoc est principium diligendiproximum: nam idem est habitus, qui est principium actus recti, & reflexi. Inter omnes autem actus eiusdem rationis temdentes in deum, principium immediatissimum reffectendisuper actum, quem elicit: est ille actus, quo habens charitatem diligit deum: ergo post deum: immediate uult quis ex charitate illud diligere, quo tendit in deum sine quo uult se diligere deum. In uolendo se diligere deum diligit seipsum ex charitate: quia uult sibi bonum iustitiae: ergo immediate post dilectionem dei diligit se ex charitate. Haec Scot. Sed dictum illud Sco. si intelligitur de habitu infuso sustineri potest: quia ut praedictum est: unus est habitus infusus charitatis respectu omnium recte diligibilium: siue actus diligendi se, & proximum sit actus refsexus, siue rectus. Possum. enim meritorie diligere proximum uolendosibi remissionem peccatorum: uolendo sibi gratiam, ac caetera dona gratuita: immo & bona temporalia, sanitatem, diuitias, uita, ordinando in finem ultimum actu recto: & ad talem dilectionem inclinat habitus infusus mediate; uel immediate secundum duas uias sup. dist. proxima positas.

¶ Si uero intelligitur de habitu acquisito: sic dictum suum no uidet habere ueritatem: quoniam uniuersaliter habitus diuersorum actuum specie distincto rum etiam specie distinguuntur. Actus autem rectus, & reflexus specie distinguuntur: cum sint obiectorum specie distinctorum.

¶ Verum quia actus rectus est tam actus reffexi, sicut obiectum cognitionis suae: ita nabitus actus recti: quia est causa causae (puta actus recti, qui est causa actus refsexi) aliquo modo est causa mediata actus reflexi: nihilominus actus reffexus frequentatus generat habitum immediate ad actum refsexum inclinantem specie distinctum ab habituactus recti.

¶ Quinta conclusio. Secundum ordinem gratuitae dilectionis praeponendi sunt parentes filiis: & quam tum ad amorem affectiuum simul, & effectiuum. Intelligenda est autem haec conclusio, sicut & praecedens, caeteris paribus quantum ad effectiuum amorem scilicet beneficij exhibitionem. Nam in casu necessitatis extraneus praeferendus est sibi ipsi, parentibus, filiis, & propinquis. Probatur conclusio: quia memoria beneficiorum receptorum propter uirtutem gratitudinis auget amorem gratuitum. Nam uirrutes morales non opponuntur charitati: sed magis per eam formantur: & actum charitatis reddunt perfectiorem. Nam actus a pluribus uirtutibus procedens perfectior est: quam si ab una sola procederet: sed plura beneficia accipiunt filij a parentibus, & maiora, quam econuerso: quia esse naturale nutritionem, & disciplinam, quae parentes non recipiunt a filiis: ergo &c. Nec impedit, quod filiinaturaliter plus diliguntur a parentibus: quia sunt quasi aliquid parentum: quia (ut dictum est notabili ii) dilectio naturalis non semper concordat dilectioni gratuitae.

¶ Sexta conclusio. Dilectione gratuitamagis diligendi sunt propinqui caeteris paribus quam remoti. Probatur: quia ubi plures concurrunt rationes diligedi, uel potiores: ibi dilectio debet esse maior: sed in propinquis concurrit maior coniunctio, & unio, quam remotis: tum quia intensius secundum appraeciationem diliguntur: tum quia pluribus rationibus diliguntur: ergo caeteris paribus magis sunt, diligendi isti, quam illi.

¶ Ad intelligendum in particularioribus charitatis ordinem aduertendum, quod multae sunt rationes diligenai. Prima & principalissima est bonitas rei, quae perfectissima est in deo: quia infinita: ideo deus simpliciter super omnia diligendus: ut dictum est: sine hac ratione nihil est diligibile: ideo communiter ponitur bonum esse objectum uoluntatis. Poss hanc potior ratio est unitas amantis ac amatum. Et haec multiplex. Quaedam identitatis: & haec perfectissima in amante ad seipsum: ideo seipsum plus aliis diligit. Quaedam originis: quia unus ab alio: sicut filius, & pater: uel ab eodem tertio, sicut caeteri consanguinei. Quaedam communicabilitatis secundum uarias species communicationis in natura, in una patria, in una domo, in uno officio, in una societate, in uirtute, in gratia, in expectata beatitudine: & sic de alijs quam plurimis. Et secundum quod plures, uel potiores rationes communitatis simul concurrunt in uno diligibili: secundum hoc magis diligendum est affectiue. Et quia maiorem affectum sequitur maior beneficentiae effectus caeteris paribus id est si fuerit aequa necessitas non maior in uno, quam in alio etiam magis diligendum est effectiue. Nec sola unitas amantis, & amati: sed etiam unitas alicuius ad amatum ratio est diligendi: unde diligens amicum, diligit omnia coniuncta amico: & secundum hoc gratia, per quam quis unitur deo summe dilecto: ratio est gratuitae dilectionis. Et quia fiae rationes sunt etiam rationes naturalis dilectionis: & in his gratia non discordat naturae: ideo sunt etiam cum gratia rationes gratuitae dilectionis: & secundum hoc dilectiones habent se ut excedens, & excessa: ut quandoque dilectio propinquorum excedit dilectionem extraneorum. Quandoque excedit: ut quamdo in extraneis aliae rationes concurrut, quae non inueniuntur in propinquis: ut bonitas iustitiae: secundum quod Amb. dicit: quod domestici si sint boni: malis filijs sunt praeponendi. Et secundum hoc pletique, cum quae ritur: quis quo magis sit diligendus: sub distinctione respondent: maxime dum in his, quae adinuicem comparantur: diuersae rationes diligendi reperiuntur. Queadmodum regulariter tenet beatus Tho. unde ii. ii. q. xxvi. art. vii. ubi satis clare materiam hanc prosequitu, quaerit: utrum magis diligendi sint coniunctiores, quam meliores. Respondet in effectu, quod actus diligendi proportionari debet obiecto, & agenti. Obiectum charitatiuae dilectionis est deus: agens est diligens. Actus ergo charitatis quantum ad objectum sequitui comparationem eius, quoad deum, ut scilicet ei, qui est deo propinquior maius bonum ex charitate uelimus: & hoc ad charitatem pertinet: ut uelit iustitiam dei seruare, secundum quam meliores perfectius beatitudinem participant. Sed intensio dilectionis est attendenda per comparationem ad ipsum hominem, qui diligit: & secundum hoc illos, qui sunt sibi propinquiores intensiori assectu diligit ad illud bonum, ad quod omnes diligit, quam meliores ad maius honum.

¶ Septima conclusio. Gratuita. dilectione magis sunt diligendi extranei boni, quam propinqui mali: secus tamen dilectione naturali. Probatur conclusio prima parte: quia ratio dilectionis gratuitae magis locum habet in extraneis bonis, quam propinquis malis: ergo. Consequentia nota. & antecedens probatur: quia tota ratio diligendi creatura gratuite est: quia deus uult eas a nobis diligi: ut sup. dist. praecedenti (de obiecto adaequato charitatis, quid est deus: & quicquid deus uult propter se a nobis diligi natum participare nobiscum in beatitudine) dictum est. Sed deus magis uult a nobis diligi, quos ipse magis diligit: magis autem diligit bonos, quam malos. Major patet: quia uult nos sibi conformate in uolito nobis noto: sed notum est, quod bonum magis diligit, quam malum. Hoc ergo uolendo, magis diligimus bonum, quam malum: quia maius bonum eis nolumus, dilectionem scilicet dei, qui est sibi maximum bonum. Item bonus extraneus est coniunctior deo, quam malus propinquus: ergo &c. Tenet consequentia: quia magis unitus dilecto, magis est diligendus propter deum. Antecedens est manifestum. Pro secunda parte probatur: quia maior est unio propinqui ad diligendum, quam extranei. Dilectio autem naturalis ut plurimum sequitur unionem amati ad amatum.

¶ Octaua conclusio. Magis diligendus est proximus, quam proprium nostrum corpus. Probatur conclusio: quia illud magis est ex charitate diligendum, in quo est plenior ratio diligibilis. Consociatio autem in beatitudi¬ nis participatione est partialis ratio dilectionis charitatiuae. Et ista est plenior in proximo, quam corpore nostro proprio. Et caetera sunt paria: cum corpus non sit efficax beatitudinis, nisi per redundantiam. Proximus uero capax est beatitudinis formaliter: ut sup. dictum est dist. proxima.

¶ Vltima conclusio. Necessitas obseruantiae ordinis in dilectione gratuita secundum conclusiones praemissas est moderanda.

¶ Quantum ad tertium articulum est primum dubium utrum ordo ille charitatis remaneat in patria. Respondetur breuiter secundum beatum Thom. ii. ii. q. xxvi. ar. xiij. per aliquas propositiones sententiam suam summando.

¶ Prima. Necesse est, ordo charitatis maneat in patria quantum ad dilectionem dei prae omnibus, & super omnia: ita quod deus plus se ipso, & omnibus diligatur, quantum ad bona ipsi uolita: & quantum ad actus diligendi appraeciationem, firmitatem, essentialem perfectionem, & intensionem. Probatio: quia ibi praeceptum dilectionis dei super omnia quantum ad omnes conditiones, perfectissime implebitur: & beatus perfecte eo fruetur: & sic arctissimo amore sibi unietur. Hic autem actus dilectionis intensissimus est gradualiter: perfectissimus essentialiter: firmissimus & summe appraeciatus comparando eum ad actus dilectionis cuiuscumque alterius a deo, scilicet suiipsius siue alterius: non ad actus fruitionis aliorum beatorum: quia ilii in diuersis beatis non sunt eiusdem intensionis. In domo, enim pa. mei man. mul. sunt, id est diversitas praemiorum: essentiale autem praemium. sunt uisio, & fruitio.

¶ Secunda propositio. Licet beatus quilibet plus se ipsum diligat, quam proximum quantum ad actus diligedi intensionem: magis tamen diligit beatiorem se quantum ad essentialis beatitudinis, & bonorum patriae participationem. Prima pars probatur: quia intensio actus dilectionis prouenit ex parte subiecti diligentis: & ad hoc confertur a deo unicuique donum charitatis: ut primo quidem mentem suam in deum ordinet: quid pertinet ad dilectionem suiipsius. Secun¬ dario uero uelit ordinem aliorum in deum: intensius ergo uult beatitudinem propriam, per quam unitur deo, quam beatitudinem alterius beati. Pars secunda probatur: quia beatus plus diligit meliores se, quam seipsum: & minus, minus bonos. Volet enim quilibet beatus unumquemque habere, quod sibi debetur secundum diuinam iustitiam, propter perfectam conformitatem uolun tatis beatorum cum uoluntate diuina. Nec tunc erit tempus proficiendi per meritum ad maius praemium: sicut nunc accidit, quamo homo potest melioris uirtutem, & praemium desiderare: sed tunc uoluntas uniuscuiusque sistet infra hoc, quod est determinatum diuinitus. Volendo autem beato cuilibet gradum beatitudinis suae quan tum ad bonum uolitum, plus diligit beatiorem, quam se ipsum, & minus beatum.

¶ Tertia propositio. Quantum ad ordinem proximorum adinuicem simpliciter quis magi, diligit meliorem. Probatur: quia tota u tam beata consistit in ordinatione mentis in deum: unde totus ordo dilectionis obseruabitur per comparationem ad deum: ut ilicet ille magis diligatur, & propinquior sibi habeatur ab unoquoque, qui est deo praepinquior. Cessabit enim tunc prouisio, quae est in praesenti uita necessaria, qua quisque tenetur magis sibi coniunctis prouidere de uitae necessarijs, doctrinauel disciplinis; quam non coniunctis: ratione cuius in hac uita ex ipsa inclinatione charitatis, homo plus diligit sibi coniunctum, cui magis tenetui impende¬

¶ re charitatis affectum

¶ Quarta propositio. Beatus in patria pluribus modis diliget coniunctum, quam extraneum. Probatur: quia non cessabunt ab animo beatihonestae dilectionis causae: quales sunt per pinquitas generis &c. in comparabiliter tamen praefertur ratio dilectionis, quae sumitur ex propinquitate ad deum.

¶ Secundo dubitatur de tribus gradibus charitatis, quos ponit magister in fine distinquomodo inter se distinguantur: hisunt charitas incipiens: charitas proficiens: & charitas perfecta.

¶ Pro responsione notandum, quod gradus isti charitatis accipiuntur secundum augmentum charitatis. Nam charitas, & quae¬ libet uirtus (non statim nata) perfecta est: nam secundum beatum Greg. homil. xv. super Exech. Nemo repente sit sum mus; sed in bona conuersatione animiunusquisque inchoat, ut ad magna perueniat. Alia enim sunt uirtutum exordia: aliud perfectus: aliud perfectio. Et beatus Aug. suprepistolam Io. & habetur in litera. Numquid mox, ut nascitur charitas, perfecta est: immo ut perficiatur, nascitur: cum fuerit nata, nutritur: cum fuerit nutrita, roboratur: cunfuerit roborata, perficitur: non autem distinguuntur illi gradus, quasi in ter eos non sit medium, inter initium, medium & finem. Nam charitas tendens ad perfectionem continue per suninten sionem crescit: & semper temporesui crementi pro quolibet posteriori instantimaior est, quam in priori. Sed distinguitur in ordine ad certos effectus principales, quos operatur in habenteeam, dum tendit ad perfectionem: nec sit quantum ad illos effectus tantum: quin in quolibet gradu etiam aliquid officij alterius gradus quadoque exerceatur: licet minus principaliter. Et secundum hos gradus etiam triplex status hominum deo placentium, & seruientium nominantur: quorum alia, & alia sunt officia, & studia conuersandi. Hisunt status incipientium, proficientium, & perfectorum. Incipienti cum ineo nalcitur charitas: incumbit principa liter a peccato recedere: & eius reliquis scilicet uitiosis habitibus, & concupiscentiis (quae adhuc militant in eo: & in contrariu charitatis fortiter mouent) diligenter resistere: ne acquisita charitas corrumpatur: sed soueatur, & nutriatur. Hoc autem sit operibus paenitentiae. contritione, confessione, & satis factione: quia & status incipientium est status paenitentium: & licet sic agendo etiam crescant per huiusmodi opera in uirtute: principalis tamen eorum solicitudoes: non quomodo crescant: sed quomo peccatis resistant. Et hic labor praecipit incipientibus Hiere. iiij. No uate uobis nouale, & nolite serere super spinas. Circuncidimini, & auferte praeputia cordium uestrorum. Nouatur noualeper contritionem: euelluntur spinae per confessionem: auferuntur cordis praeputia u. tiorum per satis factionem. Ad idem est illud Eccle. xvij. Conuertere ad dominum, & relinque peccata tua per ueram contritionem: precare ante faciem domini, per puram confessionem: & minue offendicula per diligentem satis factionem.

¶ Prius quam autem aliquantulum creuit charitas: & decreuerunt concupiscentiae, & uitia impugnantes: ut iam non sic acriter, fortiterque impugnent: succedit secundum studium, & cura ad hoc principaliter tendens, ut perficiat in gra, & uirtutibus: & hoc pficientium est: non tamen ita prficien tes uirtutu profectum intendunt: ut contra daemonum oppugnationes defensionis gladium deponat. Sicut figuratum est in aedificatione Hierusalem ab Esdra, & Torobabel de quibus seribitur Neemiae. iiij. quo una manum aedificabant, & altera tenebant gladium: principalius opus fuit aedificare: tenebatur tamen gladius ad obuiandum impugnationibus inimicorum. Horum ergo solicitudo est, popera uirtutum acquirere uirtutes, & ornare asam suam in templum benepla cens domino

¶ Fortificata uero sic charitate, ac uirtutibus roboratis, quibus ligantur passiones: & humanus quietatur animus: succedit tertium mentis studium ad hoc principaliter intendens: ut dimissis creaturis, soli deo inhaereat contemplatione, & amore quantum uitae, praesentis necessitas patitur, & admittit. Et quaedam alij duo gradus pro obiecto habuere creaturas. Primus uitia expugnanda: secundus uirtutes acquiren das: ambo deum finem. Sed gradus ille tertius, qui solum perfectorum est: habet deum nedum profine, sicut duo priores: sed etiam pro obiecto immediato: quia eorum opus est contemplari diuinas perfectiones: & feruentissimo amo re soli deo inhaerere cum contemptu omnium temporalium, & terrenorum. Nec tamen ita quiete possunt his inhaerere: quin licet non a carne, uel mundo omnino non tententur uelmodice: tamen malignorum inuidia spirituum & llos attenter illaqueare, ad cuius fraudes, & ipsi habent attendere: sicut in Abraam significatum est Gene. xv. Hic tamquam perfectus natale solum reliquit: domino perfecte adhaesit. Hic in signum perfectionis utriusque uitae, actiuae, & contemplatiuae, sacrificium domino ex terrestribus animalibus, & caeli uolucribus iunxit: sed diuisis hostiis descenderunt uolucres ad sacrificiorum rapinam: improbas scilicet cogitationes suggerentes, & immissiones per angelos malos, quos Abraa abigebat. Quemadmodum latius declarat uenerabilis Hugo inlibel. de triplici holocausto. Et per hoc patet responsio ad dubium.