Quaestio 1

QVAESTIO VNICA. CIRCA hanc distinctionem quaeritur. Vtrum uerbum simul tempore assumpsit humanam naturam: & quamlibet eius partem immediate.

¶ Quaestio duo quaerit. Primum: Vtrum uerbum assumpsit humanam naturam, & eius partes: corpus scilicet, & animam simul tempore: ita quod non prius animam; & posterius corpus, seu carnem: an ordine quodam. Secundum: Vtrum immediate quamlibet partem assumpserit: an unam mediante alia. Et secundum hoc erunt duo articuli. Vnus de ordine temporis. Alius de ordine mediationis, quibus ad detur tertius de occurrentibus dubijs.

¶ Quantum ad primum aduertendum, qd in incarnatione uerbi tria considerantur scilicet corporis formatio: formaticorporis animatio: & animati corporis assumptio, siue unio eius cum uerbo. In formatione corporis duplex concurrit motus: seu mutatio scilicet localis, & alterationis. Localis, qua materia corporis trans fertur ad locum generationi deputatum: puta faeminae matricem: etiam materiae condensatio in ma trice non sit sine locali mutatione. Partes namque rei condensatae postea occupant minorem locum, quam prius: & per sui apptoximationem locum priorem mutant. Secundo concurrit motus alterationis, qua materia in loco debito alteratur, & disponitur ad susceptionem formae speciuocae. Fit autem illa dispositio per multas alterationes ad diuersas formas accidentales: & fortegenerationes ad diuersas formas substam tiales: donec ultimate disponatur materia ad receptionem formae speciuocae, quae eius uocatur organizatio. Similiter si in eodem composito ponuntur plures formae substantiales: tunc generationem seu introductionem ultimae formae substantialis speciuocae praecedunt multae gene¬ rationes substantiales, secundum dici tur: quod anima prius uiuit uita uegetatiua: postea sensitiua. Veruntamen posita ultimata dispositione ad formam speciuo cam, simul tempore inducitur forma speciuoca: quia positis causis sufficientibus ponitur effectus. Posita autem ultimata dispositione ad formam aliquam naturalem, positae sunt causae sufficientes: quia si aliquid ultra requireretur: iam illa non esset ultimata dispositio: & per consequens illa posita, statim ponitur effectus.

¶ In animatione producitur ipsa anima in materia disposita: & ipsa productiue unitur materiae, quae unio est ipsa anima tio. Nam si per diuinam potentiam, forma speciuoca prius tempore producere tur in materia, & post uniretur: in hoc casu anteunionem non esset animatio. Vnio autem animati corporis cum uerbo, est realiter, & formaliter ipsa incarnatio. Vnio dico suppositalis, de qua distinctione praecedente dictum est.

¶ Secundo notandum: quod inter dictas mutationes duplex ordo potest considerari scilicet ordo naturae, & ordo temporis.

¶ Ordo naturae est, quo posterius non potest esse sine priore: sed econuerso prius esse sine posteriori: siue ubi unum dependet ab altero, & non econuerso. Dependens in hoc ordine est posterius: & illud a quo dependet est prius: licet sint simuldura tione. Sic sol est prior radio suo, licet tempore sint coaeui: quia radius dependeta sole, & non sol a radio: & ista prioritas, seu ordo naturae uniuersaliter est in ter causam, & effectum. Ordo temporis est, quo unum duratione precedit aliud: ita unum prius incipit esse in tempore, quo aliud nondum incipit: sicut inter patrem, & filium in creaturis.

¶ Istis praemissis est conclusio prima ad hunc articulum. Inter corporis sormam, animationem, & animati assumptionem, fuit ordo naturae in uerbi dei incarnatione. Patet: quia animatiopraesupponit corporis formationem: & personalis assumptio animationem: ergo. Consequentia nota. Antecedens probatur: quia non potest corpus animari, nisi ipsum sit interum natura. Potest au¬ tem esse absque anima: sic potest animata caro esse absque assumptione: non autem potest assumi, nisi sit in esse naturae. Prae cedit ergo ordine naturae formatio corporis animationem: & animatio assumptionem.

¶ Secunda conclusio. Corporis Christi conceptio, animatio, & aslumptio in uirgine perfecta est: non temporaliter: sed instantanee. id est tota simul. Probatur: quia priusquam uirgo consensum expraessit dicens. Ecce ancilla domini¬ &c. non uidetur fuisset operatio aliqua specialis ad incarnationem: sed in ultimo instanti uerborum corporis formatio, animatio, & assumptio simul completa est. Quod probatur: quia non prae cessit animatio incarnationem: & eadem ratione praecessit corporis organizatioanimationem: ergo facta sunt haec simul. Consequentia nota. Antecedens proba tur: quia si corpus animatum aliquo tenpore praecessisset eius assumptionem: in illo priori fuisset in se subsistens: & per consequens fuisset persona ante eius assum ptionem. Cosequens falsum: quia tunc beata uirgo non fuisset uera mater dei: non, enim genuisset deum: sed istum hominem purum, cuius natura prius fuisset persona in se ipsa, quam deo unitus. Consequens est error Nestorij negantis uirginem esse matrem dei. Contra quem Damasce. de terminat uirginem nunquam fuisse matrem alicuius hois: sed fuisse matrem semper ueram dei. Et patet consequentia: quia terminata fuisset tota roio maternitatis Mariae in productione illius naturae quae si fuisset ante assumptionem, fuisset purus homo: & ita mater fuisset puri hois Idem probatur auctoritate beati Aug. in de fide ad Pet. c. xv. Firmissime tene, & nullatenus dubites non carnem Christi sine diuinitate conceptam in utero uirginis, priusquam susciperetur a uerbo. Sed ipsum uerbum deum suae carnis acceptione conceptum: ipsamque carnem uerbi incarna tione conceptam, & est in textu. c. ulti. Ad idem Dam. li. iij. c. ij. Simul fuit caro, simul uerbi dei caro, simulanimati caro.

¶ Quantum ad secundum articulum primo notam dum, quod per medium assumptionis hic non intelligit unio ipsa, siue sit relatio, siue quali tas absoluta, qua formaliter extrema dicuntur uniri, quod enim ista requiratur probatum est dist. j. q. i. Sed agitur hic de medio ipsius unionis id est de aliquo distincto ab unione, & extremis, requisito ad hoc, d sit unio. Vnde illud dicitur uniri immediate, quod unitur omni alio ab ipsa unione, & termino circumscripto. Mediate uero uniri dicitur: quid ad sui unionem exigit aliquid aliud ab unione, & termino distinctum ad hoc, ut uniatur.

¶ Secundo aduertendum: quod duplex potest intelligi medium scilicet ntrinsecum, & extrinse cum. Medium intrinsecum est aliquid, quod est, pars naturae assumptae: & sic ponere me dium in incarnatione, nihil aliud est, quam ponere, quod una pars naturae assumptae assumeretur mediante alia, puta caro mediante anima. Medium extrinsecum est dispositio aliqua requisita ad unionem distincta a natura assumenda, & ab assumen te: ut in proposito esset donum aliquod, uel habitus praeparans naturam, ut assumipossit. Et utrumque medium distinguitur: quia est medium necessitatis, sine quo omnino unio fieri non posset. Et est medium congruitatis, sine quo simpliciter fieri posset unio: attamen decet, ut sine eo non fiat. Sicut in simili dicit apostolus j. Cor. vi. Omnia mihilicent; sed non omnia expediunt. Sic in j. lib. dictum est: quod gratia est medium congruitatis acceptationis ad uitam, non necessitatis. Hic autem loquimur de medio necessitatis: quia de medio congruitatis non habet dubium. Item distinguitur inter medium quod, & medium quo. Medium quod, est illud, cui prius unitur, & per illud alteri: sicut anima est medium acceptationis corporis ad uitam. Non enim acceptaretur corpus ad uitam aeternam, nisi anima esset accepta. Medium quo, est dispositio aliqua praeparans ad aliquid, etiam si sibi illud non conueniat: sic lumen gloriae est medium uidendi deum, & eo fruendi: licet lumen deum non uideat, aut eo fruatur.

¶ Consequenter notandum: quod secundum duas oppositas opi. pcedenti dist. j. q. ii. recitatas: aliter & aliter respondendum erit ad illum articulum. Vnde secundum primam opi. te¬ nentem, quod diuinum suppositum potest assumere omnem naturam positiua: respondetur per has conclusiones.

¶ Prima. In assumptione naturae humanae facta uerbum, non est ponendum medium intrinsecum: Probatur; quia uerbum immedia te assumpsit quamlibet partem naturae humanae: corpus scilicet & animam, & neutrum per aliam: ergo. Consequentia nota ex ex quid nominis medij intrinseci. Antecedens probatur. quia quamlibet partem assumere potest sine alia. ergo nulla est medium assumendi aliam: quia sublato medio tollitur unio. Antecedens manifestum est de anima separata a corpore in sepul cro.

¶ Item ita immediate potest assumere naturam non uitalem sicut rationalem secundum illam opinionem: ergo quamlibet potest immediate assumere.

¶ Secunda conclusio. Nullum medium extrinsecum respectu cuiuscunque naturae requirit uerbum in eius suppositali as sumptione. Patet: quia uerbum quamlibet naturam potest immediate assumere. ergo &c. Antecedens patet: quia si requireret medium maxime gratiam naturam assumendam disponentem: sed hoc non: quia assumere potest naturam gratiae non capa cem: utputa naturam insensibilem, & per consequens non requirit gratiam. Et si potest assumere naturam minus perfectam sine gratia: multo magis potest assumere natui a perfectiore sine gratia. Consequentia tenet per locuma minore. Si potest illud, quod minus uidet, magis potest illud, quod magis uidetur: & per idem patet: quod nec requiritur medium quo: nec medium quod.

¶ Sed secundum opinionem oppositam tenentem, quod uerbum non potest assumere nisi naturam gratificabilem cum sibi coniunctis. Ponuntur conclusiones oppositae prioribi.

¶ Prima. Verbum non a sumpsit carnem immediate: sed mediante natura rationabilis animae. Probatur, quianullam naturam immediate assumpsit uerbum, nisi eam, quae in se recipit unione. Illam autem recipit sola animaitellectiua: quia in ipsa tiamen esse potest unio tanquam in subjecto: ergo sola animae immediate est assumpta. Consequentia nota. Maior patet: quia quamo aliqua denominatio conuenit pluribus per unameandemque rationem; formalem illis immediate conuenit, quibus in est ratio illa formalis: caeteris uero mediate propter aliquam coniunctionem, uel habitudinem ad ilud, cui inest talis ratio: sicut beatificari conuenit immediate tantum animae hominis, cui soli inest actus beatificus, corpori autem mediante anima. Minor patet ex deductis in illa opi. Illa conclusio etiam est de mentemagi stri: ut dictum est in textualibus conclusionibus. Et per hoc patet, quod anima est medium intrinsecum assumptionis humanae naturae, quia immediate assumitur anima: & mediante anima tota natura, cuius anima est pars. Patet etiam, quod anima est medium, quod, assumptionis corporis: quia eo assumitur conpus, seu caro: quia anima assumitur, cuius subjectum est caro.

¶ Secunda conclusio. Non potest fieri hypostatica uniosine gratia gratificante, uelut extrinsecomedio. Patet secundum opiionem illam. Vnio hypostatica necessario praesupponit gratiam gratificantem: & non tamquam illud, quo formaliter sit unio: alioquinomnis habens gratiam gratum facientem esset unitus uerbo hypostatice: quod manifeste falsum est: ergo requiritur tam quam disponens unibile, cuius non est pars: ergo tamquam medium extansecun¬

¶ Conclusio communis utrique opinioni: In unione hypostatica animae, & corporis conuenienter ponitur medium congruitatis. In unioneanimae medium extrinsecum, scilicet gratia. In unione totius naturae, & corporis medium intrin secumscilicet anima. Patet illa conclusio: quia congruum est, ut corpus non assumatur sine anima: nec anima sine gratifican te gratia. Ratio congruitatis maxime sumi potest a fine. Nam assumptio illa facta est, ppter reparationem humani generis: non potest aute corpus reparari ad beatitudinem anima non reparata. Sicut non potest corpus beatificari anima nombeatificata: cum ex beatitudine animae fluit beatitudo conporis, sed nec anima beatificari potest sine gratia, per quam acceptatur ad gloriam Potest etia sumi ratio congruitatis ex dignitate assumentis: quia indignum est, ut uult magister: quod excellentissimus, & summus spiritus uniatur illa singularissima unione cum re imperfecta: nisi mediante digniore participante secum in imagina bili similitudine: sed nec dignum est defor matam imaginem assumere, nisi sit prius reformata. Idcirco congruum est, ut corpus assumatur mediante anima, quae tenet imaginem dei; & anima mediante gratia deformitatis expulsiua. Haec dicta de pendet ex. ij. q. dist. i. & tantum de articulo secundo.

¶ Quantum ad articuluntertium, est primum dubium: utrum uel bum assumpsit naturam singularem propria singularitate: & uidetur, quod non. Natura assumpta non est suppositum propria suppositalitate: ergo nec singula ris propria singularitate. Tenet consequer tia: quia natura sibi derelicta, eodem est singularis, & suppositum: ergo etiam assum. pta. Antecedens patet: quia seipsa est singularis, & seipsa est suppositum.

¶ In oppositum: quia natura assumpta prius est natura singularis, quam assumpta: sed non prius est suppositum: quia alias sicut assumitur existens singularis: ita assumeretur existens suppositum. consequens falsum. Respondetur, quod uerbum assumpsit naturam humanam singularem non extrinseca: sed intrinseca, & propria singularitate indiuiduam. Primum scili cet, quod singularem assumpsit: patet per Dam. Verbum assumpsit naturam in athamo id est singularem. Et allegat magister in litera: ubi ostendit, quod nomine naturae: quam Christus assumpsit, nonintelligitur natura communis speciuoca: sed natura singularis, quae est haec caro, & haecanima. Secundum patet scilicet, quod natura assumpta est singularis propria singularitate: quia omne existens eo ipso: quid est, est singulare: nec esse singulare sibi conuenit per quantitatem, aut materiam siue circumstantiam indiuiduan tem quamcunque extrinsecam: quia omnibus ab essentia rei distinctis sublatis, manente sola essentia, ipsa est singularis, & a quolibet alio distinctas: & ideo sicut quaelibet res est ens propria sua essentia: ita quaelibet est singularis suapropria essentia. Et de hoc late tractat Ockam in j. distin. ij. q. vj. ideo nunc rescinditur: & per hoc ad rationem dicitur negando consequentiam: non est suppositum propria suppositalitate: ergo nec singularis propria singularitate, &c. quia natura assumpta non est suppositum, nec propria, nec extrinseca suppositalitate. Nihil enim est suppositum nis uerbum. Natura autem assumpta non est uerbum: ipsa autem natura assumpta est singularis. Et cum probatur: natura sibi derelicta eodem est singularis, & suppositum. Si eodem refertur ad rem ipsam uerum est: quia seipsa est singularis, & suppositum: quia per nihil superadditum. Si autem eodem refertur ad rationem: non eodem est singulare, & suppositum: quia alia ratio correspondet ad Iy singulare: & alia ad Iy suppositum: propter quod natura assumpta manet singularis, & non manet suppositum: quia dum assumitur, non uerificatur de eo ratio suppositi: ut patuit q. i. dist. i. B. C. & ideo non se quitur: eodem est singularis, & suppositum derelicta: ergo & assumpta: quia as sumpta non est suppositum: nec sibi de relicta eadem ratione est singularis, & suppositum.

¶ Secundo dubitatur de congruitate dominicae incarnationis: quandoque de eius neces sitate agetur infra: cum dicetur de passione domini. Huius congruitatis doc. sancti plures ponum rationes, quae tamen possunt ad tres generales reduci, uel ad quatuor. Sanctus namque Bonauent. in suo breuiloquio lib. iiii. c. 11. reducit ad tres, quarum quaedam se tenent ex parte reparationis, quaedam ex parte reparabilis, quaedam ex parte reparationis. In tertio scripto dist. j. q. v. reducit ad quatuor quae sumuntur ex diuinarum perfectionum potentiae, sapientiae, bonitatis manifestatione, ex excellenti operatione, consummatione, es abundanti praecii solutione, ex efffuenti hominis glorificatione. Non multum difformiter procedit beatus Thom. iii. par. q. i. artic. ii. & in tertio scripto: quae libi possunt latius uideri.

¶ Congruum ergo fuit christum incarnari: primo ex parte reparationis, quem decentissimum est esse deum summum: ut sicut oia creauerat per uerbum increatum: ita oia recreatet per uerbum humanatum, in quo eminenter ostendit diuina potentia, in coiunctione extremorum maxime distantium in unam personam. Sapien tia in perfectione totius uniuersi per coniunctionem primi, & ultimi uerbi scilice dei, quod est omnium principium, & humanae naturae, quae fuit ultima creaturarum erectionis tempore: ut puta post alias naturas die sexta productae: & dignitate propter peccatum, quod inciderat, quo se indignissima fecerat. Item, & in hoc ostenditur sapientia, qua in opere reparationis per uerbi incarnationem ita eminebat: misericordia: ut in nullo cederet immobilis iustitia. Beneuolentia in eo, quo ad salutem hominum serui formam acciperet, quo nihil clementius, nihil amicabilius, nihil benignius cogitari possit.

¶ Secundo ex parte reparabilis hois assignantur congruentiae; quia cum homo prpeccatum se auertit a Deo potentissimo, sapientis simo, & benignissimo: incidit in infirmitatem, ignorantiam, & malignita tem, factus ex spirituali: carnalis, aialis, & sensualis: & per hoc ineptus ad deum (qui spiritus est) cognoscendum, diligendu, & imitandum. Congruentissime igitur deus factus est caro uisibilis, & sensu cognoscibilis: ut sic nosci possit, amari & imitati: quo certificata est fides, spes erecta, & charitas inflammata. De primo Aug. ii. de ciui. dei. Vt homo fidentius ambularet ad ueritatem, ipsa ueritas dei filius homine assumpto constituit, atque fundauit fidem. De secundo Aug. xiii. de trinit. Nihil tam necessarium fuit ad erigendum spem nostram, quam ut dei filius nostrum dignatus est inire consor tium. Quomodo, enim nobis negaret suadiuina, qui pro nobis dignatus est nostra assumere infirma: quomodo non daret nobis uitam suam, qui subire dignatus est mor tem nostram: Hinciterum ait Aug. in sermo. Factus est homo: ut homo fieret deus. De tertio Aug. de catachizandis rudibus. Quae maior est causa aduentus domini: nisi ut ostenderet deus suam dilectionem in nobis. Et sequitur. Si amare pigeat, saltem redamnare non pigeat. Et quantum ad imitationem Aug. in ser, de natiuitate, ait, Homo sequedus non erat, qui uideri poterat: deus sequendus erat, qui uideri non poterat, Vt ergo exhiberetur homini, & qui uideretur ab homine, & quomodo homo sequeretur, deus factus est homo.

¶ Tertio ex parte reparatioris similiter assignantur congruentiae: quia talem congruebat esse reparationem, qua reparandus homo recuperaret mentis innocentia, dei amicitiam, & suam excellentiam. Innocentiam mentis recuperare non potterat, nisi dimissa culpa, quam dimittere diuinam iustitiam, non decuit: nisi per con dignam satis factionem, quam quia exhiberi non poterat, nisi deus pro toto huma no genere, nec debuit nisi homo, qui peccauerat in Adam: ideo congruentissime satis sit per desi hominem de genere Adae natum. Amicitia quoque homo recuperare non poterat, nisi per mediatorem, qui manum posset ponere in utroque: & utrique parti conformis, & amicus esse. Et ideo congruebat, ut esset deus, & homo: quatenus sicut similis esset deo per diuinita tem, sic similis esset homini per humanitatem. Sed nec excellentia recuperare poterat, nisi reparator esset deus: quia si fuerit mera creatura, tunc homo esset de bitor salutis suae ipsi creaturae, sicut debitor est suo creatori. Constitueretur ergo seruus creaturae, qui ante lapsum tantum fuit seruus dei. Per hunc autem reparationis modum, nedum dignitatem amissam recuperauit: sed ad maiorem dignitatem fuit subuectus, quam perdidit hicin uia: & ad excellentiorem, atque effusiorem beatitudinem in patria. In uia quidem: quoniam excellentissimum locum increatura assecutus est: eo quod summus omnium deus non angelum, uel creatura aliquam alia appraehendit: sed homo factus est. Dequo beatus Leo in ser. de natiuitate dimi. Agnosce (inquit)o christiane dignitatem tua; & diuinae consors factus natura, no li in ueterem uilitatem degeneri conuersatione redire. In patria: ut effluens esset hominis gloria; dum intrans, & exiens pascua inueniret. Intus secundum partem rationalem in deitate foris secundum sensualitatem, in Christi humanitate: & sicut diuina essentia esset obiectum iucundissimum intellectui faciliter uiden¬ ti, & uoluntati, perfectae fruenti: sic Christi humanitas esset obiectum deliciosissimum sensui ipsam corporalibus sensibus appraehendenti. Vnde Io.x. ait dominus. Per me si quis introierit, saluabitur: & ingredietur, & egredietur: & pascua inueniet. Quia igitur excellentia hominis recuperari non potuit: nisi per reparatorem excellentissimum, nec amicitia reformari poterat, nisi per mediatorem amicabilissimum: nec innocentia, nisi per satis factorem sufficientissimum. Et excellentissimus reparator non est, nisi sit deus: amicabilissimus mediator non est nisi sit homo: sufficientissimus satis factor non est, nisi sit deus pariter, & homo: congruissima fuit nostrae reparationi incarnatio uerbi: ut sicut genus humanum in esse exierat per uer bum increatum, & in culpam ceciderat deserendo uerbum inspiratum: sic a cul pa resurgeret per uerbum incarnatum: ut dicit sanctus Bonauen. ubi supra pariiij. c. i.

¶ Sunt & aliae rationes, & utilitates, quas humanus sensus non compraehendit: & in suis opusculis sparsim sancti conscripserunt. Sed haec sufficiant.

¶ Tertio dubitatur utrum si homo non pec- casset: nihilominus deus incarnatus fuisset. Respondet sanctus Tho. dist. i. tertij. j. i. quod huius quaestionis ueritatem solus I iste scire potest, qui natus, & oblatus est, quia uoluit. Vnde satis est dubia haec quaestio: & contraria circa eam senserunt patres: nam quia multae congruentiae ex superius allegatis: ita respiciunt fructum incarnationis, & locum habent, si homo non peccasset: sicut nunc post hominis peccatum sunt, qui tenent, si homo non peccasset, adhuc uerbum incarnatum fuisset: quam opinionem tenet Alexan. de Hal. par. iij. q. ij. ar. i. membro. xiij. Similiter tenet Sco. dist. vij. q. iij. in primo dub. & distin. xix. q. unica uidetur quoque idem innuere distinctio. xxxij. sui tertij.

¶ Motiuum. Alex. est illud beati Bern. superiliud Ionae. i. Propterme orta est tempestas, quae exponens illud de filio dei dicit. Luciferpraeuidit rationalem creaturam, assumendam in unitatem personae filii dei. uidit, & inuidit. Vnde inuidia fuit. causa casus diaboli. & mouens ipsum ad tentandum hominem, cuius faelicitati inuidebat: ut per peccatum demereretur humana natura assumptionem, & unibilitatem ad deum. Ex quo patet, quod Lucifer intellexit unionem humanae naturae ad deum non existente lapsu humanae naturae: & ipsum lapsum intellexit, ut impedimentum unionis, propter quod, procurauit lapsum. Et hoc ergo relinquitur, ait Alex quod circumscripto lapsu, ad huc est ponere conuenientiam incarna tionis.

¶ Praeterea ad hoc idem est, quod dicit beatus Aug. in lib. de anima & spum. Propterea deus factus est homo: ut totum hominem in se beatificaret: ut siue homo ingrederetur intus per intellectum, siue egrederetur extra per sensum in creatore suo pascua inueniret: pascuaintus in cognitione diuinitatis pascuaforis in carne saluatoris. Haec autem roetiam circumscripto lapsu hominis. haec Alex.

¶ Item multiplex perfectio humano generi ad uerbi humanationem collata est, etiam circumscripto lapsu. Facit enim ad completionem mundi producendi hominem: quia est homo productus sine uiro, & muliere, ut Adam, & est homo productus simul de uiro, & muliere: ut Abel, & caeteri homines communiter, est homo productus de uiro, & sine muliere, sicut Fua. Debuit ergo produci homo de foemina sine uiro: & factum est in incarnatione. Verum parum hoc arguit: quia hic quartus modus fieri potuit etiam homine non assumpto. Facit etiam ad perfectionem quantum ad illud, quod respicit gratiam: quia per incarna tionem Christus factus est caput totius ecclesiae, cur membra uniri habent per gratiam ex capitis plenitudine fluentem Facit ad perfectionem hominis quantum ad gloriam: ut supra allegatum est de duplici pascua.

¶ Completa est nobilissima hominis perfectio, quam consequitur ex personali unione humanae naturae cum uerbo.

¶ Item humana natura non est facta capacior perpeccatum ergo ante peccatum fuit capax gratiae unionis, quae est maxima gratia: ergo capacitas illa fuisset reducta ad actum, etiam si homo non peccasset: quia deus suum opus principale non reliquisset imperfectum, cuius opera sunt perfecta Deut. xxxij.

¶ Scotus addit aliam rationem magis praegnantem secundum eum. Ait enim dist. vij. q. iii. dubio j. lib. 11. Voluntas ordinate uolens per prius uidetur uelle hoc, quod est fini propinquius. Et ita sicut prius uult alicui gloriam, quam gratiam: ita etiam inter praedestinatos, quibus uult gloriam ordinate, prius uidetur gloriam uelle illi, quem uult esse proximu fini: & ita uult prius gloriam animae Christi, quam alteri animae uelit gloriam: & prius cuilibet alteriuultgloriam, & gratiam, quam praeuideat aliquem opposita horum habiturum: ergo prius uult animae Christi gloriam, quam praeuideat Adam casurum: ergo si Adam non cecidisset, adhuc anima Christi gloriam suam consecuta fuisset: & ita uerbum incarnatum fuisset: quia Christus secundum hominem prius prae destinatus fuit ad gloriam, quam praeui deretur hoins lapsus. Vnde idem doctor dist. xix. & xxxii. tertij ponit hunc ordinem in Suisione diuina. Primo deus intellexit se sub ratione summiboni. In secundo intellexit omnes creaturas. In tertio praedestinauit aliquas ad gloriam, & gratiam: & circa aliquas habuit actum negatiuum non praedestinando. In quarto praeuidit illos, & istos casuros in Adam. In quinto praeordinauit, & praeuidit remedium, quo redimerentur per passionem filiisui. Ita quod Christus in carne, sicut electi omnes prius praeuisus, & praedestinatus est, ad gratiam, & gloriam, quam praeuideretur casus hominum: & etiam passio christi, ut medicina contra lapsum: sicut & medicus prius uult hominis sanitatem, quam ordinet medicinam ad sanandum eum. Haec ille. Vide infra latius hanc imaginationem dist. xix. huius collecto rii in ppositione iiii. & dist. xxxii. in notabili tertio, una cum eius impugnatione, & intellectu uero, quem ipsemet Sco. uidetur uelle dist. xxxii. ubi eandem recitat speculationem.

¶ Beatus Thom. in iii. parte q. i. art. iii. & in tertio scripto dist. i. licet ambas opiniones tangat: magis tamen declinat ad oppositum prioris,cilic¬t si homo non peccasset, deus incarnatus non fuisset. Cuius motiuum est: quia ea, quae ex sola dei uoluntate proueniunt, supra omne debitum creaturae nobis in notescere non possunt: nisi quatenus in sacra, scriptura traduntur, per quam uo luntas diuina nobis innotescit. Vnde cunin sacra scriptura ubique incarnationis ratio ex primi hominis peccato assignatur, conuenientius dicitur incarnationis opus ordinatum esse a deo in remedium peccati: ita quodpeccato non existen te, incarnatio non fuisset: quamuis potentia dei ad hoc non limitatur: potuis set enim peccato non existente incarnari. Haec ille parte iij. Ergo uidetur, si peccatum non fuisset, uerbum incarnatu non fuisset. Nam Mat. xviij. Venit filius hominis saluare, quod perierat. Super quo Aug. in de uerbis apostolis dicit. Si homo non peccasset, filius hominis non uenisset. Et loquitur sicut dominus de aduentu in carnem. Item i. ad Tim. i. Christus Iesus uenit in hunc mundum peccatores saluos facere. ubi glos. Aug. Tolle uulnera, tolle morbos, & nulla est causa medicinae. Nullam aliam ob causam uenit, nisi peccatores saluos facere. Similiter Ioann. iii. Sic deus dilexit mun dum, ut filium suum daret, ut omnis, qui credit in eum, non pereat. Cui glos. interli. Vere salus per filium dei Non enim alia causa uenit, nisi ut saluet. Item ad Gal. iiii. Cum uenit plenitudo temporis, misit deus silium suum. sequitur: ut eos, qui sublege erant, redimeret. In omnibus illis nulla alia causa incarnationis allegatur: nisi redemptio lapsi hominis: ideo si homo lapsus non fuisset, redemptione non eguisset, & per consequens nec redemptor uenisset: quia cessante causa cessat effectus. Item in benedictione pascalis cerei dicitur. Nihil enim nasci profuit, nisi redimi profuisset.

¶ Sanctus Bonauent. in iii. dist. j. dicit, od prima opinio magis imitatur iudicium rationis. Secunda magis consonat sacrae scripturae & sanctorum auctoritatibus, & pietati fidei. Quia ubi de filij dei descensu sit mentio in utroque testamento, assignatur ratio liberationis humani generis.

¶ Verum uolens tene re primam opinionem, diceret ad omnes auctoritates scripturae, & sanctorum: qdintelliguntur de aduentu in carnem passibilem. Sic enim non uenisset nisi ad redimendum hominem lapsum. Vel loquuntur de facto scilicet uel praesupposito hominis lapsu. Vel dicitur, quod magna, & praecipua causa aduentus filii dei in carnem fuit redemptio hominis: cum illa tamen fuerunt multae aliae causae, quas scriptura non negat.

¶ Sic uolens tenere secundam opinionem: respondet ad motiua primae opinionis.

¶ Ad primum de auctoritate beati Bernar. super Ioan. dicitur, si diabolus intellexit futuram tunc uerbi incarnationem, non oportuit eum intelligere eius causam, scilicet redemptionem hominis: sicut & Adam ponitur cognouisse incarnationis mysterium, cum dixit. Hoc nunc os ex ossibus meis: & caro de carne. mea. Quod apostolus dicit etiam magnum sacramentum in Christo, & ecclesia: ad Eph. v. Et tamen casus sui praescius non fuit.

¶ Ad secundum dicitur: quod totius hominis beatitudo essentialis est ex ipsa diuinitate, in quam objectiue tantum fertur ratio beatifica. Ex beatitudine autem partis intellectiuae redundat beatitudo in uires inferiores &c. Beatitudo autem, quae habetur ex humanitate christi, est accidentalis: sicut & gaudium de uictoria passionis Christi. Et tamen constat secundum omnes, quod si homo non peccasset, Christus passus non fuisset. Nec propter hoc homo minus beatus est, si caret aliquo accidentali gaudio sibi possibili: sic enim nullus esset perfecte beatus: quia caret gaudio, quod habuisset ex salute damnatorum, si fuissent saluati. Ad beatum Aug. dici tur: quod loquitur de causa partialicontur rente cum principali, quae est redemptio hominis.

¶ Ad tertiam, & alias rationes dicitur, quod ad perfectionem operum dei non requiritur, quod habeant omnem perfectionem accidentale eis possibilem. alioquin deus non produceret hoinem nisi beatissimum; sed sufficit, quod habeat perfectionem essentia lem, & naturaliter sibi possibilem. Opus autem incarnationis excedit limites naturae: & non oportet omnem capacitate naturae creatae respectu potentiae obedientia lis deducere ad effectum: alioquin non produceret res nisi in termino perfectionis sibi secundumpotentia absolutam possibilem: quod est manifeste falsum.

¶ Ad rationem Scoti dicitur, quod illa prioritas, & signa sunt ponenda in diuinis: sicut satis deducit Ockam in j. distin. ix. Vnde in nullo signo praedestinauit quencumque ad beatitudinem: quin in eodem praedestinauit omnes beatificandos; & praesciuit omnes damnandos; & praeuidit omnia futura. Nec est talis ordo in diuinis: sed ab aeternopraedestinauit, quos elegit. Praescuit etiam, quos reprobauit: simulque praeui ditmerita, & demerita, penas, & futura praemia: ideo ista fictio nihil arguit: manet ergo dubium illud problema neutrum pro utraque parte probabile, donec partem unam dominus dignabitur reuelare.

¶ Dubium quartum, quare opus incarnationis in finem seculiest dilatum: & non a principio casus humani consum matum. Responsio licet rationes temporum, quae pater in sua potestate posuit, non est nostrum cognoscere: ut dicitur Act. i. tamendubium non est, quin sapientissimus dispositor temporum deus, omnibus suis operibus congruentissimum tempus elegit: licet haec congruitas a nobis plenein uia sciri non possit. Ponunt tamen doctores uarias rationes, cur in finem mundi dominus opus incarnationis distulerit. Quarum una est secundum sanctum Bona. distin. i tertij. q. ulti. manifestatio seueritatis ultionis diuinae, quae tantos patrum clamores sustinuit, antequam ad redimen dum redemptor mitteretur; & tanto tempore Adam cum sua posteritate in limbocarceratus teneretur.

¶ Secunda: quia congruum fuit, ut homo prius conuinceretur de sua ignorantia, & impotentia, ut sic humiliatus sui defectus cognitione confugeret ad gratiam dei, & sic capax remedii redderetur. Praecedere. ergo debuit status legis naturae, & legis scripte, ut dum utriusque insufficientia cognosceretur: in solo Christi aduentuspes haberetur. Et cognito beneficio redemptionis, homo gratus redderetur.

¶ Tertia, ut dilatione tanti beneficij cre sceret desiderium. Quod enim amplius desideratur, & diutius differtur, praeciosius reputatur: non tamen impediuit dilatio sanctificationis efficaciam diuinae praedestinationis. Nullus enim ab aeterno ad salutem ordinatus ante Christi in carnationem periit: prius enim saluauit, quam in facto exfi, bita fuit: saluauit enim patres ante incarnationem, ut praeuisa: si: ut posteros exhibita. Neque aliquis non praedestinatus, etiam si ab initio lapsus humani dominus incarnaretur, fieret saluus.

¶ Quarta ratio: quia distantia a principio facit debilitatem in effectu: & ideo quanto plus distant homines a principio salutis, Christi scilicet incarnatione, tanto magis debilitatur deuo tio. Vnde ait dominus, quod in nouissimis temporibus charitas refrigescet multo rum. Vnde si a principio incarnatus fuisset, totus feruor deuotionis perijsset: dilata est igitur utiliter adfinem seculorum, quo minus effectus eius longo temporis tractu tandem desiceret.