Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 2 : Utrum notitia evidens veritatum theologicarum sit scientia proprie dicta
Quaestio 3 : Utrum passio scibilis de aliqua scientia proprie dicta distinguatur ab ea realiter
Quaestio 4 : Utrum omnis passio sit demonstrabilis de subiecto primo
Quaestio 5 : Utrum in omni demonstratione diffinitio sit medium demonstrandi
Quaestio 6 : Utrum sola propositio per se secundo modo est scibilis proprie dicta
Quaestio 7 : Utrum theologia quae de communi lege habetur a theologis sit scientia proprie dicta
Quaestio 9 : Utrum Deus sub propria ratione deitatis sit subiectum theologiae
Quaestio 10 : Utrum sola operatio potentiae sensitivae sit praxis
Quaestio 11 : Utrum notitia practica et speculativa distinguuntur per fines, vel penes obiecta
Quaestio 12 : Utrum habitus theologicus sit practicus vel speculativus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum tamen omni alio a Deo sit utendum
Quaestio 2 : Utrum frui sit actus solius voluntatis
Quaestio 3 : Utrum fruitio sit qualitas distincta realiter a delectione
Quaestio 4 : Utrum solus deus sit debitum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : Utrum voluntas possit frui essentia non fruendo persona et econtra
Quaestio 6 : Utrum voluntas contingenter, et libere fruatur ultimo fine
Distinctio 2
Quaestio 1 : De identitate essentiae divinae cum attributis
Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales sit realiter divina essentia
Quaestio 3 : Utrum aliquod reale possit distingui secundum rationem ab aliquo reali
Quaestio 8 : Utrum universale univocum sit aliquid reale alicubi existens subiective
Quaestio 9 : Utrum aliquod universale sit univocum deo et creaturae
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit divina essentia
Quaestio 2 : Utrum essentia divina sit a nobis cognoscibilis
Quaestio 3 : Utrum de Deo possumus habere plures conceptus quidditativos
Quaestio 4 : Utrum Deum esse sit per notum
Quaestio 5 : Utrum universale communissimum sit primum cognitum a nobis
Quaestio 9 : Utrum in omni creatura sit vestigium trinitatis
Quaestio 10 : Utrum creatura rationalis sit imag trinitatis
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda: deus generat deum
Distinctio 5
Quaestio 1 : An essentia generet, vel generetur
Quaestio 2 : Utrum filius generetur de substantia patris
Quaestio 3 : Utrum essentia divina sit terminus formalis generationis
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuit filium natura vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in patre sit aliquod absolutum, vel respectivum
Quaestio 2 : Utrum absolutum sub ratione essentiae, vel ratione attributali sit potentia genetandi
Quaestio 3 : Utrum potentia generandi possit communicari filio a patre
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum divinae simplicitati repugnet esse in genere praedicamentali
Quaestio 2 : Utrum aliquod simpliciter simplex possit esse in genere
Quaestio 4 : Utrum genus et differentia important eamdem rem primo
Quaestio 5 : Utrum deus possit diffiniri diffinitione non data per additamentum
Quaestio 7 : Utrum solus deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum filius vere generetur a Patre
Quaestio 2 : Utrum generatio in divinis sit univoca
Quaestio 3 : Utrum generatio in divinis sit univoca
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum voluntas sit principiun productivum spiritus sancti
Quaestio 2 : Utrum spiritus sanctus libere producatur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedit a patre et filio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus posset distingui a filio, si non procederet ab eodem
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum pater et filius sunt unum principium spiritans Spiritum Sanctum
Quaestio 3 : Utrum pater et filius spirant omnino uniformiter Spiritum sanctum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum generatio filii sit spiratio
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum Spiritui Sancto competat duplex processio temporalis et aeterna
Quaestio 2 : Utrum spiritus sanctus detur in persona proprie, vel tantum secundum dona sua.
Distinctio 15
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum persona divina visibiliter mittatur
Distinctio 17
Quaestio 2 : Utrum aliquis actus potest esse meritorius sine caritate formaliter animam informante
Quaestio 3 : Utrum de facto omni actui meritorio creata caritas praesupponatur
Quaestio 4 : Utrum caritas possit augeri
Quaestio 5 : Utrum caritas praeexistens maneat in fine augmentationis
Quaestio 6 : Utrum augmentatione caritatis aliquid realiter differens a priori sibi adveniat
Quaestio 8 : Utrum donum dicat proprietatem personalem per totam quaestionem
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint secundum magnitudinem perfecte aequales
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alia per circumincessionem
Distinctio 20
Distinctio 21
Questio 1 : Utrum haec sit concedenda, solus Pater est Deus
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum viator possit aliquod nomen imponere ad significandum distincte divinam essentiam
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum nomen persona sit terminus primae vel secundae intentionis
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum unitas qua Deus dicitur unus sit aliquis additum Deo
Quaestio 2 : Utrum persona in divinis dicatur secundum substantiam ut relationem
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis secundum substantiam vel relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae divinae constituantur et distinguantur per relationes originis
Quaestio 3 : Utrum omnes relationes divinae sint constitutivae personarum
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum in eadem persona sint plures proprietates
Quaestio 2 : Utrum verbum intellectus creati sit vera
Quaestio 3 : Utrum solus filius sit verbum in divinis
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum innascibilitas sit constitutiva patris proprietas
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium univoce dicatur de omnibus illis in Deo, de quibus praedicatur
Distinctio 30
Quaestio 4 : Utrum secundum rei veritatem sit ponendus aliquis respectus ab absolutis distinctis
Quaestio 5 : Utrum relatio temporalis Dei ad creaturam sit relatio realis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo, et aequalitas in divinis sit relatio realis
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater sit sapiens sapientia genita
Quaestio 2 : Utrum pater et filius diligant se Spiritu Sancto
Distinctio 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit realiter essentia divina
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit scientia ex natura rei
Quaestio 2 Utrum Deus intelligat omnia alia a se distincte
Quaestio 3 : Utrum essentia divina sit primum obiectum intellectus
Quaesito 5 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se per ideas earum
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam determinatam, et necessariam omnium futurorum contingentium
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum Deus possit plura scire quam scit
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquem praedestinatum damnari et praescitum salvari
Distinctio 41
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere omne possibile fieri a creatura
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum Deus possit aliqua facere, quae non fecit, nec faciet
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere mundum meliorem isto
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas Dei sit causa immediata, et prima omnium rerum, quae fiunt
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina possit impediri per quamcumque potentiam creaturae
Quaestio 2 : Utrum per rationem naturalem probari possit quod voluntas divina semper impletur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum Deus possit praecipere malum fieri
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum quaelibet voluntas creata teneatur se conformare divinae voluntati
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum creatio passio distinguitur a creatura.
Quaestio 2 : Utrum deus sit prima, et immediata causa omnium effectuum
Quaestio 3 : utrum deus et potuit mundum creasse ab aeterno
Quaestio 4 : VTRVM creare repugnet creaturae
Quaestio 5 : Utrum deus sit causa finalis omnium
Quaestio 6 : Utrum angelus, et anima intellectiua distinguantur specie
Distinctio 2
Quaestio 1 : utrum tempus sit mensura et angelorum
Quaestio 2 : Utrum et angelus sit in loco per suam substantiam
Quaestio 3 : Utrum angelus possit moueri localiter
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum omnes angeli inter et se personaliter discreti, essentiali specie sint distincti
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum obstinatio diaboli in malo, stare possit cum libero eius arbitrio
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum omnes spiritus intellectuales a solo deo mittantur ad homines uiatores
Distinctio 11
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum materia prima sit aliqua entitas positiua a forma distincta
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum anima rationalis sit ex tradue ce, et educta de potentia materiae
Quaestio 2 : Utrum paradisus sit corporalis uoluptatis locus a deo a principio plantatus
Distinctio 18
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum homo prostatu innocentiae habuit cor pus immortale
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum omne peccatum hominis oriatur ex tentatione daemonis
Distinctio 22
Quaestio 2 : Utrum peccatum Adae fuit per ignorantiam excusabile
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum deus facere posset uoluntatem rationalis creaturae per naturam impeccabilem
Distinctio 24
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum liberum arbitrium sit aliquid a ratione, et uoluntate distinctum
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum operans. et cooperans gratia distinguantur realiter a charitate infusa
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum iustitia originalis in primo parente fuit donum supernaturale
Quaestio 2 : Utrum peccatum originale sit aliquid positiuum in anima, uel in carne
Distinctio 31
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum per sacramentum baptismatis tollatur reatus culpae originalis
Distinctio 33
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum malum, quod non est ab aliquo efficiente: sit a bono sicut a causa deficienti
Distinctio 35
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum omne peccatum, et omnis culpa sit alicuius peccati poena
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum uoluntatis finis, et intentionis sit distinctio realis, aut tantum rationis
Distinctio 39
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum ex sola intentione finis attendatur bonitas operis
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum inter humanos actus, aliquis indifferens sit dicendus
Distinctio 42
Distinctio 43
Quaestio 1 : utrum omne peccatum ex malitia commissum, sit peccatum in spiritum sanctum
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum peccandi potentia sit a deo creatura rationali concessa
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta legis novae sint causae effectivae gratiae.
Distinctio 2
Quaestio 2 : Utrum baptismate Ioannis baptizati, erant baptismo christi iterum baptizandi
Distinctio 3
Distinctio 4
Quaestio 2 : utrum omnes suscipientes baptismum aequaliter accipiant sacramentalem eius effectum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum peccet mortaliter, qui a malo ministro verum baptisma suscipit scienter
Distinctio 6
Quaestio 2 : Utrum characteris impressio sit in iterabilitatis baptismi causa, uel ratio
Distinctio 7
Quaestio 1 Vtrum confirmatio sit sacramentum noualegis irreiterabile, a solis episcopis dispensabile
Distinctio 8
Quaestio 2 : utrum cum figurarum praecedentium pluralitate salue tur unitas sacramenti eucharistiae
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum manducatio eucharistiae sacramentalis, aut spiritualis sit de necessitate salutis
Quaestio 2 : Utrum solum mortale peccatum reddat accedentem huius sacramenti indignum
Distinctio 10
Distinctio 11
Quaestio 2 : utrum materia eucharistiae sit panis triticeus, et naturalis liquor vini
Distinctio 12
Quaestio 2 : utrum ad consequendum eucharistiae fructum frequenter sit conicandum
Distinctio 13
Quaestio 2 : utrum haeretici ab haeresi condemnata nominati: sint in ecclesia catholica tolerandi
Distinctio 14
Quaestio 1 : utrum sine paenitentia possit deseri peccatum post baptisma conmissum
Quaestio 2 : Utrum per poenitentiae sacramentum deleatur mortale peccatum
Distinctio 15
Quaestio 4 : utrum inbello acquisita sint suis dominis restituenda
Quaestio 13 : Utrum acquisitum per turpe lucrum sit de necessitate salutis restituendum
Quaestio 14 : Utrum titulo praescriptionis acquisita sint restitutioni in foro conscientiae ob noxia
Quaestio 16 : Utrum damnificans alium in fama, teneatur restituere damna hac occasione illata
Distinctio 16
Quaestio 2 : Utrum satisfactio paenalium operum requiratur ad perfectam remissionem peccatorum
Quaestio 3 : Utrum ieiunium ecclesiae trasgredientes obliget ad mortale
Quaestio 5 : Utrum uenialium peccatorum paenitentia sit ad salutem necessaria
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum confiteri peccata sacerdoti sit necessarium ad salutem mortaliter peccanti
Quaestio 2 : Utrum quilibet obnoxius peccato mortali teneatur confiteriproprio sacerdoti
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum potestas clauium data ecclesiae extendat se ad remissionem reatus, et culpae
Quaestio 2 : Utrum virtute clauium ecclesiae, homo possit hominem exconmunicare
Distinctio 19
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum confessor teneatur celare peccatum sibi quocumque detectum in confessione etc.
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum confessor teneatur celare peccatum sibi quocumque detectum in confessione etc.
Distinctio 23
Quaestio 2
QVAESTIO. II. QVAERIIVR secundo utrum uerbum, & quaelibet persona & diuina indifferenter debeat ge assumere naturam quamlibet suppositaliter.
Ā¶ Circa materiam huius quaestionis sunt duae opin. contrariae, qua rum neutra est demonstratiue improbabilis. Vna est Scoti, & Ockam, & communiter modernorum tenentium partem affirmatiuam. Alia opinio est Hentici de Gandauo xiij quodli. q. ij. ad quam (ut refert Ioannes Picus in apologia sua q. iiij.) dimissa priore opinione in senio declinauit, tanquam ad opin. maĀ¬ gis probabilem. Videtur etiam aliquibus esse opinio Alexandri de Hales par. iij. art. i. mem. j. q. xi. & q. xii. tametsi ibidem solum de gratia unionis in Christo disuuter iĀ¬Ā¬. e: re opinio tenet partem negatiuam. Volo ambas prosequi solum recitatiue, sine omni assertione, lectoris iudicio relinquens, quae probabilior sit iudi canda. Et secundum hoc duo erunt articuli in q. quibus addetur tertius de quorundam dubiorum solutione.
Ā¶ Quantum ad primum supponendum ex dicti in praecedenti quaestione, quod aliquid personari, siue assumi ad unitatem personae non est ipsum fieri persona: alioquin na tura humana non personaretur a uerbo, nec assumeretur ad unitatem personae uerbi: quia natura humana assumpta non est persona: nec simpliciter nec persona uerbi: sed personari est (ut supra patuit q praecedente.) dependentia suppositalem ab aliqua persona terminari: quo supposito est haec conclusio responsalis huius conclusionis.
Ā¶ Omnis entitas positiua, siue accidens, siue sub. stantia, assumi potest suppositaliter persona diuina. Ista conclusio sic probatur. Cuiuscunque naturae dependentia suppositalis potest terminari ad per sonam diuinam, ipsa potest ab eo assumi: sed talis est omnis entitas positiua tam substantia, quam accidens: ergo. Consequentia nota cum maiore. Minor probatur: quia cuiuslibet sentitatis positiuae dependentia suppositale terminari ad personam diuinam, non dicit imperfectionem in deo, nec repugnantiam in deo, aut creatura: ergo posse terminari eius dependentiam talem a diuina persona, non est negandum. Consequentia nota. Antecedens patet: quia non dicit imperfectionem in termino: licet assumptum siue dependens sit res insimae perfectionis: non enim importat maiorem imperfectionem, quam terminare dependentiam causalem, quae est producti ad producens: aut conseruati ad conseruans: sed haec terminatur ad tota trinitatem: ergo & illa. Nec impedit uilitas, aut indignitas causati: cum nec diabolus, nec infernus, nec peccati actus positiuus esse possit, deo non copseruanter aut potentialiter, aut esse nre.
Ā¶ Praetereali sentialiter non praeiseicet natura rationalis dignior sit irrationali: tamen ita infinite distat dignitate a perfectione diuinae personae, sicut ultima creatura: igitur si indignitas creaturae impediret, nulla creatura esset assum ptibilis: cum omnes aeque distant puta infinite a dignitate diuina.
Ā¶ Quod etiam non dicat repugnantiam aliquam in deo, patet: quia apud deum non est impossibile omne uerbum, id est omne conceptibile. Nunc autem ita conceptibile est deum assumpsisse creaturam irrationalem, sicut intelligibile est deum assumpsisse creaturam rationalem.
Ā¶ Itemuerbum est independens dependentia suppositali: ergo potest omnem talem dependentiam terminare: hoc enim sus ficit, ut dictum est in quaestione praecedenti.
Ā¶ Quod etiam non dicat aliquid repugnans creaturae: quia nulla creatura habet in se entitatem positiua repugnantem illi dependentia specialiad personam diuinam, siue repugnantem eius communicabilitati, ut non communicetur suppositodiuino. Nec etiam natura rationalis: cum illa sit assumpta, nec irrationalis. Nam natura non rationa lis non habet perfectiorem rationem suppositi, quam natura intellectualis: ergo non habet aliquod repugnans, propter quod non posset dependere ad uer bum huiusmodi dependentia suppositali plus, quam naturam intellectualis: sed natura intellectualis non habet repugnans: ergo nec illa.
Ā¶ Item omnis creatura est im aequali potentia obedientialidei, nec una plus, quam alia. quia omnia quaecunque noluit, fecit in caelo, & in terra, in mari, & in omnibus abyssis: ergo si unam creaturam assumere potest uerbum: potest quamlibet assumere.
Ā¶ Item si aliquam non posset assumere, maxime accidens: quia non potest terminare eius inhaesionem. Sed hoc non: quia licet inhaesiuam dependentiam terminare non possit: cum illa dicat potentialitatem in termino, & ita imperfectionem: non tamen ideo repugnat uerbo terminare. dependentiam suppositalem, quae nullam dicit imperfectionem: quia illae dependentiae sunt ab inuicem separabiles. Non nadem habitudo informare, & enim c edependere ad suppositum: ut dictum enq. praecedenti. Et dependere non dicit perfectionem in termino.
Ā¶ Item in triduo mortis Christi, caro Christi mortua, dependebat hac dependentia ad uerbum: quia fuit hypostatice unita uer bo in sepulcro: & tamen caro Christi est natura non intellectualis simpliciter, & maxime separata anima: ergo cuilibet naturae non intellectuali posset uniri. Consequentia tenet: quia non est maior ratio de una, quam de alia. Nec refert, quod prius fuit unita animae rationali: quia alia unione caro unita est animae, & uerbo: etiam alia unione uerbum sibi uniuit animam, & alia carnem, quae abinuicem sunt separabiles.
Ā¶ Item sicut in triduo uniuit sibi carnem sine anima, ita facere potuit abinitio: & unionem illam conseruare in perpetuum: quia quicquid uerbum potest ad tempus, potest perpetuo.
Ā¶ Corollarium quod sequitur ad hanc conclusionem. Illae sunt possibiles, deus est lapis, deus est asinus, deus est homo danatus: deus est diabolus. Patet: quia eadem ratione, qua illa conceditur: deus est homo crucifixus, mortuus, sanctus, beatus: etiam istae sunt concedendae per communicationem idiomatum: ut infra dicetur. Vnde est regula: quamcunque denominationem natura aliqua tribueret proprio supposito praecise ratione huius dependentiae suppositalis: hanc etiam tribuit supposito assumenti. Ex quo sequitur primo, quod si uerbum assumeret accidens: propter hoc uerbum non esset accidens: nec informans, aut inhaerens. Patet: quia has denominationes accidens non dat suo supposito: quia subjectum accidentis non est accidens: nec inhaerens, saltem non oportet. Secundo sequitur, si deus assumeret albedinem modo, non ideo diceretur albus: quia albedo non denominat suppositum album, disi inhaeĀ¬ reat. Sic licet assumeret actum peccati, non tamen diceretur peccator: quia peccator non importat tantum subsisten tem in actupeccati: sed importat quandam deformitatem uerbo non conuenientem. Sed contra hoc uidetur: quia omnis actio naturae assumptae attribuitur assumenti: ideo uerbum dicitur ambulasse, comedisse praedicasse, nobis meruisse: similiter depassionibus: ideo uidetur concedere oportere in casu, uerbum uel deus peccat: & uerbum est peccator. Sicut concedere oportet secundum hanc opinionem, deus est damnatus: posito, enim quod deus assumeret naturam humanam sine gratia, quid concedere oportet. si potest assumere lapidem gratiae non capacem: posset etiam assumere naturam humana peccatricem originali, uel actuali peccato. Similiter natura assumpta posset de nono peccare, & esse peruersissimus hominum. In omnibus his casibus concedere oportet, dus est peccator, deus potest peccare, deus potest odire deum, deus potest esse peior Antichristo, uel diabolo: & multa alia, quae sunt piarum autium ossensiua.
Ā¶ Quantum ad se cundum articulum recitanda est alia opin. praedictae contraria, quam quidam magnidoctores tenent: ut refert Tho. de arge. dist. ij. tertij q. i. art. i. hanc opinionem solum recitatiue ponam: ut praemisi. Itaque supponendum est primo ex praecedentiq. unio suppositalis est quaedam entitas positiua recepta in natura assumpta, siue sit relatio ab omnibus absolutis distincta, siue qualitas quaedam absoluta. qua formaliter sit huiusmodi assumptio, qua posita in natura assumpta ipsa est unita, & ea remota desinit esse unita. Quam entitatem positiuam doctores, & sancti nominant gratiam unionis. Est enim donum ex summa charitate datum, nul lis meritis prcedentibus, secundum illud Io. iij. Sic enim deus dilexit mundum: ut filium suum unigenitum daret. Dedit autem per eius incarnationem, siue naturae humanae assumptionem.
Ā¶ Pro cuius intellectu aduertendum, quod secundum Alex. de Hales parte iij. q ij. triplex ponitur gratia in Christo: scilicet gratia singula ris personae, gratia capitis, gratia unioĀ¬ nis. Gratia singularis personae, est gratia gratum faciens, animam Christi perficiens: qua homo Christus secundum naturam assumptam excellenter, & singulariter placuit deo: secundum illud Mat. iij. & xvij. Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui. Per hanc quoque gratiam opera Christi secundum humanitatem meritoria fuerunt, & patriaccepta ad nostram redemptionem: ut infra dicetur.
Ā¶ Gratia capitis, de qua latius inf. dist. xiij. est, qua tanquam caput ecclesiae gratiam influit membris: de qua ad Eqhes. i. Ipsum dedit caput super omnem ecclesiam, quae est corpus ipsius. Et Aug. ad Dardanum. In Christo habitat omnis plenitudo gratiae: sicut in capite omnes sensus. Et Hugo de sacramentis. Sicut spiritus hominis mediante capite descendit ad membra uiuificanda: sic spiritus sanctus per Christum uenit ad christianos. Cuius plenitudo est in capite: participatio uero in membris. Verum hoc dictum Hug. Alexand. ubi sup. q. xij. membro j. art. ij. intelligit de gracapitis, & unionis increata, quae est spiritussanctus, & non de creata gra. Ponit enim duplicem gratiam: creatam, & increata: ut patet ibidem.
Ā¶ Gratia uero unionis creata secundum Alex. ubi sup. q. xij. membro. i. ar. i. est dispositio, quae ab increata gra relinquitur, quoi disponit ad hanc unionem ex parte humanitatis. Et secundum eunde non est aliud, quam deiformitas, uel diuina assimilatio: & forte posset illud facilius sic dici.
Ā¶ Gratia unionis est illud, quo natura humana formaliter unitur deo, hoc est unio ipsa, siue sit relatio, siue qualitas absoluta,. de illa posset intelligi dictum beati Aug. Quicquid conuenit filio dei per naturam, conuenit filio hominis per gratiam. Hinc ait idem Alex. memb. iii. q. ii. In Christo, enim fuit gia singularis sanctitatis, secundum quam fuit sanctus homo: ita quod nihil deesset sibi de gratia, quae posset haberi ab homine.
Ā¶ Item fuit hodeus: & ideo necessaria fuit in eo. graunionis: quia quod sit homo dus, habet per unionem.
Ā¶ Item ipse mediatore fuit dei, & hominum, & ideo fuit gratia in ipsa secundum quam esset caput ecclesiae: ut esset medium influentiae gratiae in nobis: sicut caput ad alia membra. Et subiungit ibi dem, quod haec gratia multiplicata in Christo est una secundum essentiam: non tamen est una quantum ad actum, uel operationem: quia alius actus est unire humanitatem diuinitati: alius influere gratiam: & esse exemplar ad omnes animas sanctas. Secundum primum attenditur in Christo gratia unionis: secundum secundum gratiam capitis: secundum tertium gratia singularis personae: quo non obstante potest dici, quod harum gratiarum semper posterior maior est priore, & praesupponit eam: unde gratia unionis omnium creaturarum gratiarum est maxima: praesupponens in subjecto utranique gratiam scilicet gratiam capitis, & gratiam singularis sanctitatis. Et de hoc dicit Alexan. par. iij. q. xij. membro. i. arti. i. Debemus praetereaintelligere gratiam creatam unionis in Christo, in tanta perfectione, & consum. matione, & excellentia: ut non solum disponat ad amorem, & cogitationem dei creatam, & talem qualis competit homini deo: sed ulterius ad unitatem personalem cum deo: ita disponendo, quod quicquid conuenit filio dei per natura, conueniat filio hominis per gratiam: sicut dicit Aug. & sic gratia unionis creata est perfectissima assimilatio creaturae rationalis ad deum, quaepossit esse, aut intelligi. haec Alex. De hoc est innuit Aug. xiii. de trini. c. xix & allegat magister Cum ego, uerbum caro factum est, & habitauit in nobis. in uerbo intelligo uerum dei filium, in carne agnosco uerum hominis filium: & utrumque simul in una persona dei, & hominis, ineffabili gratiae largitate coniunctum. Et infra. "In rebus, enim per tempus ortis, illa summa gratia est, quod homo in unitate personae coniunctus est deo, in rebus uero aeternis summa ueritas recte attribuitur dei uerbo". Et secundum hoc, quod Io addit. Vidimus gloriam eius gloriam quasi unigeniti a patre, plenum gratiae, & ueritatis. Plenum gratiae refertur ad naturam assumptam: & ueritatis, ad personam assumentem. Hac enim gratia creatura eleuatur super statum creaturae: nedum ad perfectissima dei uisionem, & fruitiouem, quod omnium beatorum est, sed ad personalem cum diuina natura unionem, qua sit, ut ille homo temporaliter natus ex uirgine, situere, & realiter unigenitus patris, natus ex eius substantia in aeternitate: qua eleuatione creaturae maior excellentia in creatura cogitari non potest.
Ā¶ Quibus praemissis est conclusio prima secundum hanc. Nulla natura non gratificabilis est a filio dei immediate assumptibilis. Probatur: quia nulla creatura, quae non est capax gratiae unionis, est immediate assumptibilis a uerbo ad unitatem suppositi. Et omnis creatura non gratificabilis est creatura, quae non est capax gratiae unionis: ergo nulla talis est immediate assumptibilis. Consequentia nota in secunda primae cum maiore. Minor probatur: quia natura, quae propter sui imperfectionem non est capax gratiae imperfectioris: non est etiam capax gratiae perfectioris. Sed gratia gratificans minor est gratia unionis, ut dictum est in notabili: ergo natura, quae non est capax gratiae gratum facientis propter sui imperfectionem, non erit capax gratiae unionis, quae est in termino perfectionis gratiae creatae.
Ā¶ Se cunda conclusio. Gratia unionis inhaeret soli parti portionis animae superio ris. Probatur, quia nobil ori formae debetur subjectum nobilius: sed gratia unionis est forma accidentalis nobilissima nata conuenire animae rationali: ergo erit in nobilissima eius parte.
Ā¶ Item gratia gratum faciens est in portione superiore: ergo & gratia unionis. Tenet consequentia: quia gratia unionis praesupponit gratiam gratificantem in subjecto. An tecedens patet: quia gratia gratificans est, in eo subjecto, in quo potest habere suam operationem naturalem, quae est inclinare in bonum aeternum, tamquam infinem ultimum. Solius autem portionis superioris est tendere in bonum summum, & aeternum tanquam in finem.
Ā¶ Tertia conclusio. Per gratiam unionis inhaerentem solianimae tota natura humana, & partes eius, & proprietates uerbo sunt unitae. Probatur conclusio: quia tota naturam humanam, & partes eius, animam scilicet & corpus cum proprietatibus suis assum psit uerbum: ut dicit Dam. & allegat magister dist. ij huius tertij. Iotam hominis naturam, & animam, & carnem, & harum proprietates, siue accidentia assumpsit. Omnia, inqua, quae in nostra natura plantauit dei, uerbum assumpsit: scilicet corpus & animam intellectualem: & horum idiomata. Totus enim totum assum psit me: ut tota mihi salutem gratificet, quod enim est inassumptibile, est incurabile. Haec ille. Et non uniuit sibi sine unionis gratia: quae non inhaeret nisi soli animae: ut dicit conclusio secunda: ergo.
Ā¶ Item quod unitunum coniuncto rum, unit & reliquum: & quicquid terminat dependentiam suppositalem unius naturae, terminat etiam dependentiam omnium illi inexistentium, & coniunctorum: sicut persona Petri terminat dependentiam suppositalem animae eius, & corporis, & omnium accidentium eis inhaerentium: omnia enim illa suppositaliter dependent ad aliud: ut habitum est. q. i. & non nisi ad personam Petri. Ita & natura humana, cum dependet ad uerbum per gratiam unionis, quae soli animae in haeret, per eam ad idem dependet, quicquid est ei coniunctum. Et est simile: nam gratia gratificans inhaeret soli animae, & tamen hominem totum deo gratificat: nam non solum animam: sed & corpus cum suis proprietatibus ipsum perficientibus acceptum reddit ad uitam aeter nam: sic & gratia unionis, quaesoli animae inhaeret: quia sola anima eius capax est: & tamen animam, & corpus formaliter uerbo unit.
Ā¶ Haec opinio respondet rationibus prioris opinionis. Ad primanm, quae est primae suae conclusionis probatio: dicitur, quod terminari dependentia suppositalem creaturae irrationalis repugnat tam deo assumeti, quam naturae assumendae irrationali. Deo: quia infinitae potentiae dei repugnat qequid est indecens, incogruum: secudum illud Ansel. Cui deus homo Minimum inconueniens est deo impossibile: nam posse inconueniens admittere, posse peccare, posse deficere, posse mori; non est posse: sed fragilitatis, & impoten tiae. Ouinis autem fragilitas, & impotentia repugnat diuinae potentiae infinitae: sed summum uniri personaliter naturae non beatificabili est inconueniens: quia inconueniensi esti summum uniri perfectissima unione illi naturae imperfectae, cui propter suam imperfectionem non potest uniri unione minus perfecta: non autem potest uniri naturae non intellectuali unione gratifica, nec beatifica: ergo nec excellentiori, puta personali: illu, enim post unionem diuinarum personarum in essentia est perfectissima: sed secundum beatum Ber. lib. v. de consideratione ad Fugenium papam, & in aliis pluribus locis: tribuit enim nobilissimam denominationem concreto creaturae, qua uere, & realiter deus dicitur: ut apostolus Phil. ij. propter quod scilicet fuisse obedientem patri usque ad mortem crucis, dedit illi nomen super omne nomen &c. Nomen illud est, quod ille obediens homo usque ad mortem crucis, uere dicitur, & est deus: hoc autem non conuenit nisi per illam unionem personalem naturae humanae cum uerbo. Et nisi illa unio esset maxima, & opus maxime gratuitae uoluntatis maioris, quam beatificationis: quomo dicit Augu. inter omnia opera ex temporeorta, opus incarnationis est maximae gratiae: & ita maioris, quam opus beatificationis.
Ā¶ Et quid magnum esset deum humanati: sietiam sic posset creaturae uilissimae uniri. Vel potius quid per hanc unionem tantum exaltaretur rationalis creatura: etiam super angelos (quam exaltationem non satis magnificare sufficiunt omnes sancti: immo & apostolus ad Heb. i. pe totum capitulum) si etiam conueniret naturae tan imperfectae, quae nec gratificari: nec beatificari posset. Et qumodo humana natura in Christo esset exaltata super angelos pereius assumptionem: cum illa etiam conueniret craeaturae irrationali, quae etiam assum pta per impossibile non aequaretur perfectioni angelicae, etiam accidentali. Semper enim excelleret angelus ipsa beatitudine, cuius talis natura itrationalis non esset capax.
Ā¶ Repugnat etiam naturae non intellectuali: quia ei repugnat gratia unionis, sine qua impossibile est eam perso naliter assumm: nam aei repugnat gratia graĀ¬ tificans, & gloria propter suam imperfectionem, quae tamen gratia, & gloria sunt minoris perfectionis, quam gratia unionis: & per hoc etiam implicat contradictionem naturam non gratificabilem assumi. Nam sequitur, est assumptibilis. ergo gratificabilis, & est natura non in tellectualis: ergo non gratificabilis: & sic erit gratificabilis, & non gratificabilis. Et uocatur hic gratificabile ordinatum ad dei uisionem, & fruitionem, quod naturae non intellectualisimpliciter repugnat, eo quode talis natura.
Ā¶ Ad secundum dicitur, quod propter distantiam praecise naturae irrationalis a diuina in dignita te non repugnat ei assumi: sed quia eirepugnat gratia gratificans, quam praesupponit gratia unionis insuo subjecto: licet non sit aequa distantia: infinite distantium a deo: sicut in magnitudine si esset infinita tota maior esset parte sua infinita. Nec ualet haec republica: si dicitur, quod exceditur, in ea parte ubi exceditur, ibi finitur: quomodo ergo uerum est, quod non sit aequa distantia &c. Respondetur, ut supratactum fuit in secundo dist. j. quaest. iij. quod maius, & minus sumuntur dupliciter. Vno modo ut maius dicitur, quod excedit aliud in certa, & determinata quantitate: & sic non attribuitur infinitis: nec unum est maius alio. Alio modo largius, ut maius dicitur, quod continet omnia, quae continet aliud, uel sibi correspondens: & cun hoc alia, & sic conceditur unum infinitum esse maius alio. & minorem esse medietate totius, quam totum. Et si dicitur: ubi exceditur, ibi finitur: hoc negarihabet ubi infinitas exceditur, sic, enim excessum non finitur: conceditur uero de excessu finitorum, ubi excessus incipit a certa quantitate excessi: uide latius in secundo loco praeallegato.
Ā¶ Ad tertium dicitur quod additur. Non est omneuerbum impossibile apud deum. dicitur uerum est. Omne uerbum non implicans, possibile est apud deum. Non enim, omne conceptibile est deo possibile. Possum enim concipere aliquid, quod est simpliciter impossibile, siue quod implicat: sicut multis imponitur opiĀ¬ nio, quae implicat: sed omneuerbum simplex, quod scilicet simplici cognitione concipitur, possibile est deo propter quod non dixit: omnia uerba: sed non est impossibile omne uerbum.
Ā¶ Ad quartum dicitur, quod independentia suppositalis requiritur ad terminandum suppositalem dependentian; sed non sufficit: quia cun hoc requiritur in assumptibili a uerbo, qdsit gratificabile, & beatificabile, aut pars eius, uel proprietas.
Ā¶ Ad quintum dicitur, quod non repugnat personari a uer bo naturae non beatificabili: propter aliquod sibi repugnans super additum: sed repugnat sibi: quia est talis natura, quae non est capax gratiae, quam assumptio personalis ad uerbum praesupponit. Has duas rationes expresse in effectutam git Henticus Ganden. respondendo opinioni oppositae: quam tamen olim tenuit: ut refert Io. Picus in sua apolog.Ā¬ quaest. iiij. unde de corpore Christi in triduo dicit. Naturam hanc assumpsit inquantum ad animamgordinabatur, in telligibilem, ratione cuius ordinationis etiam ipsum corpus potest dici intellectuale, ministerialiter scilicet & dispositiue. Haec Henricus. Extendit Picus dicens. Cum dicitur non posse assumi a deo nisi natura intellectualis: intelligitur, quod praeter illam nihilsit, potest assumi, quod sit primo assumptum, & totum ac adaequatum assumptibile. Sic corpus in triduo non fuit assumptum primo: sed ut pars naturae rationalis primo, & immediate assunptae. Et ceclaram consonantiam cum illo, quod habetur in solutione quartae rationis infine: scilicet, quod sit gratificabile aut pars eius: uel proprietas, & ante hoc dicit Henricus: quanuis omnis ratio suppositandi plenissime reperiatur in deo: haec tamen non est causa sufficiens: sed concausa: sed ultra hoc in assumendo requiritur ratio imaginis: & finaliter aptitudo supernaturalis eleuationis ad beatificam operationem, quae non conuenit naturae irrationali. Rationabile, enim uidetur, quod creatura, quae non potest eleuariad actum, secundum non possitetiam eleuari ad actum primum. Ecce effectum rationis quintae: ubi pro causa ponitur non defectus omnipotentiae dei: sed diuinae naturae excellentia, & irrationalis naturae difformis deficientia Haec ibi in Io. Pici mirandulae apologia. q. iiij.
Ā¶ Ad sextum negetur consequentia: quia licet omnis creatura sit in aequali potencia obedientiali &c. tamen ex carne, & C hxminem, & anima rationali deus racissc. csestietnon asinum. Sunt ergo omnia in aequali potentia dei: ubi nulla est repugnantia, & implicatio sicut in proposito.
Ā¶ Ad septimum dicitur: quod non potest assumere accidens separatum a substantia assumptibili. Non quia accidens praecise: sed quia tale non est capax oratiae: nec pars aut accidens eius, quod est capax gratiae.
Ā¶ Adoctauum dicitur: concedendo, quod caro Christi in sepulchro est unita personaliter uerbo: ut infra dicetur distin. xxij. & patet ex dictis. quaest. j. E. Non tamen per unionem sibi inhaerentem: sed per giatiam utionis inhaerentem animae christi. Eo enim, quod anima Christi separata est unita suppositaliter uerbo: etiam caro in sepulchro personaliter fuit unita uerbo. Nam caro Christi mortua in sepulchro: quia non fuit alia forma sub stantialispecifica informata: adhuc dependebat immediate ad animam inclinatione naturalis appetitus, quo materia inclinatur ad formam; & mediante anima ad suppositum diuinum, cui anima fuit unita non minus, quam si fuisset animae coniuncta. Verum si gratia unionis tolleretur ab anima, non tantum anima: sed etiam corpus in sepulcro fuisset derelictum. Et ne illud uidea tur quasi confictum, placet adducere uerba Alexan. parte. iij. quaest. xj. membroj. unde ait. In triduo mortis uniebatur diuinitas corpori mediante anima: quam uis etiam esset separata a corpore. Nam anima, ex quo unitur corpori, relinquit in corpore dispositionem, quae remanet. in corpore, separata anima ab ipsa. Et illa dispositio est ipsius aiae, sicut effectus quidam. Et propter hoc quicquid sit per illam dispositionem, uel mediante illa, sit mediante anima: quia mediante effectuanimae tanquam suae causae proximum. & per longum declarat in fine subdens. In corpore Iesu Christi manet dispositio ad diuinam unionem separata anima, per quam dispositionem manet uniocorporis ad deitatem: quia quaelibet materia sortitur proprietatem a dispositio ne suae formae. Et ita anima Christi separata a corpore, illud, quod ex anima etatis cerpore, scilicet impressio fuit medium, uel dispositio unionis corporis ad diuinitatem. Quod sic intelligendum puto: quod propter illam impressionem, uel dispositionem in corpore derelictam, psum dependebat ad animam tanquam ad formam, ad quam naturaliter inclinabatur; & per eam ad suppositum animae, quod est uerbum Non quod illa impressio fuerit gratia unionis: nec per illam immediate unitum fuerit uerbo: sed quod per illam immediate dependebat ad animam: licet separatam, & mediante anima per gratiam unionis animae mediate ad uerbum. Et cum consequenter arguitur: non refert, quod prius unita fuit animae rationali, negetur: & similiter neoetur, quod uerbum alia unione uniuerit sibi animam, & alia carnem: sed eadem gratia unionis uniuit sibi animam, & carnem, & totam naturam humanam. Nam sicut una gratia existente in anima beati Petri in caelo, acceptat pulueres suos siue corporis remunerandi ad gloriam, quae est quaedam unio gratuita: & nisi gratia animam Petri informet, non acceptarentur eius reliquiae ad gloriam. Totus denique dicitur sanctus, & beatus secundum corpus, & animam: licet diuersimode. Ita in proposito propter gratiam unionis in anima Christi corpus separatum fuit hypostatice uerbounitum.
Ā¶ Ad nonum negetur: quod in triduo uniuit corpus sine anima. licet sine anima informante corpus. Consequenter dicitur: quod corpus nunquam informa tum anima non posset uerbum assumeresicut nec lapidem: sed iam unitum pe animam, potest sic unitum conseruatiseparata anima a corpore, sed non a uerbo. Nam eo ipso, quod anima separaretur, suppositaliter a uerbo per unionis ablationem, etiam corpus separaretur. Posset ergo perpetuo conseruare unionem corporis manente unione animae etiam separatae. Non autem illa sublata: sicut perpetuo potest conseruare ignem calefacientem manente calore in igne: sed i non absato calore.
Ā¶ Qui uult tenere opinionemprimam, potest respondere ad rationem secundae opinionis, quae in hoc fundatur: una quod gratia unionis est sum ma, & praesupponit gratiam gratum facientem &c. Ad hanc dicitur: quod gratia unionis dupliciter consideratur. Vno modo, ut de facto coniuncta gratiae gratum facienti, & beatifice: & sic loquuntur de ea sancti, cum dicunt eam esse summam gratiam: quoduerum est proutincluditalias gratias. Alio modo consideratur, ut separata ab aliis de possibi li. Sic ergo considerata cum praecisione, seu separatione a gratia beatifica, non est perfectissima: quia unio hypostatica, ut dicit Scotus est secundum rationem notionalem. Beatifica uero unio seu gratia est secundum rationem essentialem, Vnde perfectius est esse beatum simpliciter, & non unitum: quam esse unitum hypostatice, & non beatum, cui uidetur consonare illud beati Augustinui de sfancta uiduitate. Beatior fuit uirgo Maria concipiendo filium dei mente, quam corpore. Prima conceptio est per gratiam gratificantem; secunda per gratiam unionis. Licet illa auctoritas beati Augustini non uidetur satis ad propositum: quia non loquitur de natura unita: scilicet humanitate Christi. Huius enim gratiam beatificam non praefert gratia unionis: sed loquitur de matre domini, quae non est hypostatice unita uerbo: sed duntaxat materiam corpulentam ministrauit. Et in illa magis fuit gratia unirideo: quam solam materiam uniendam uer boministrare: quia illam ministrare quaecunque materialis creatura potuit. Potuit enim eanassumere undecunque uoluit, sicut primum hominem de terra plasmauit. Est enim materia in omnibus eiusdem rationis.
Ā¶ Vel dicitur: uounio illa est summa gratia: id est ex condescentia summae gratuitae uoluntatis dei. Vel dicitur, quod neutra gratiarum est maior altera: quia sunt alterius generis, & neutra necessario in cludit aliam.
Ā¶ Ad aliud, quod cofncedenda secundum illam opinionem sint piarum aurium offensiua. Diceretur, quod illa concessa non offendunt aures pias intelligentes, & discretas: sed possunt oftendere autes indoctas, & rudes, quae praprie non sunt aures prae: cum pietas, que thensebiadicitur, cognitionem praesup. ponat, & fidem. Sic etiam aures multorum infidelium iudeorum, & gentilium offendit dicere: quod deus factus sit morta lis, feminae filius, crucifixus, mortuus, depultus &c. quae nihilominus uera sunt, & ab omnibus fidelibus concedenda.
Ā¶ Ad aliud cum quaeritur. Quid magni esset assumere hominem, si quamlibet na turam etiam irrationalem potest aeque assumere. Dicerent, quod simpliciter assumere creaturam sine eius gratificatione, non esset ualde magnum faltem super caetera opera eius, sicut & conferuare creaturam, uel producere creaturam. Sed assumere creaturam rationalem tali modo, cum plenitudine gratiarum, & charismatum: sed quod ab ea in caeteras fluit; & ex causa omnis gratiae gratificantis creaturae humanae concessae: sic magnum est, & maximum: quia sic ab hac assumptione dependet lalus caeterorum. Haec de articulo secundo.
Ā¶ Quantum ad tertium dubitatur primo. Vtrum uerbum sit unitum naturae humanae assumptae una unione, aut pluribus. Respondeturaliter secundum opi. duas praemissas: nam secundum opi. secundam tenentem, solam naturam gratificabilem esse suppositabilem a uerbo, & d unioest res absoluta, non entitas relatiua: quia formaliter sit unio. dicendum, quod ibi est dumtaxat una uniofor malis, quae inest animae tantum subjectiue ratione cuius anima primo, & per se unitur uerbo: & corpus mediante anima: ut supra declaratum fuit. F.
Ā¶ Sed secundum opinionem prima potest dici: tot sunt uniones realiter distincte, quot sunt unita realiter distincta: ita quod alia unione unita est caro: alia anima. Ideo posset manere unio unius, solutaunione alterius: sicut enim unio numeratur secundum unionem terminorum, ut dictum est q. praecedenti: ita etiam nuĀ¬ neratur secundum numerum unitorum; ergo ubi sunt plura unita: plures sunt uniones: & totuniones, quot unita. I
Ā¶ Secundo dubitatur: utrum persona diuina possit assumere personam creatam: & uidetur quod sic: quia quaecumque sunt, idem, quicquid conuenit uni, conuenit & alteri: sed natura, & suppositum sunt idem praecise: & natura creata potest assumi: ergo & persona.
Ā¶ Similiter quando aliqua omnino supponunt pro eodem: impossibile est, quod esse assumptum uerificetur de uno, & non de alio: sed natura, & suppositum supponunt proeodem: ergo si natura est assumpta: etiam persona est assumpta. ergo impossibile est, quod haec sit. uera. Haec natura est assumpta: nisi etiam illa sit uera: hic homo est assumptus.
Ā¶ Praeterea, etiam omnino eodem modo conuenit naturae humanae: quod sit singularis, & quod sit. suppositum: quia posita sola natura; uerum est dicere, quod sit singularis: similiter sit suppositum. ergo sicut contradictio est, quod sit natura & quod non sit singularis. Ita & contradictio est, quod sit, & non sit suppositum: ergo si natura assumitur, etiam suppositum assumitur. Item aut natura humana est in potentia neutra ad dependendum, & non dependendum ad personam extrinsecam: aut non: sed plus determinatur ad non dependendum, quam ad dependendum. Nullum horum dici pott: ergo natura non potest assum non plus, quam suppositum. Consequentia nota: & assumptum probatur: quia non in potentia neutra: quia tunc non plus per naturam conueniret sibi non dependere. quam dependere: quod falsum est: quia natura humana si sibi derelinqueretur, non dependeret. Nec secundum: quia si plus determinatur naturaliter ad non dependendum, quam dependendum: tunc dependet a uerbo uiolenter, quod falsum est, quia sic per hanc dependetiam imperficeretur. Ad illa respondet Guiliel. Ocham. iiij. quodlib. q. xj. quod suppositum humanum potest assumi a uerbo: sicut album potest essenigrum. Et tamen haec est impossibilis: album est nigrum: haec tamen est possibilis: hoc est nigrum demonstrando album. Sic & illa est possibilis: hoc est assumptum: demonstrando naturam sortis, quae est suppositum: & ideo illa suppositum potest assumi: sic debet poni in esse: hoc assumitur demonstrando suppositum. Nihil enim aliud importat iila, suppositum potest assumi: nisi quod ens, quod nunc est suppositum, potest aliquando assumi: sed quando assumitur, desinit esse suppositum.
Ā¶ Ad rationes, quae sunt tantum uerbales. Ad prima dicitur, cum arguitur. Quaecunque sunt idem &c. quod implicat falsum saltem in creaturis: quia ubi est identitas, ibi non est pluralitas: nec est ibi unum, & alterum. Sed si ita argueretur. Natura est suppositum: ergo si natura assumitur, suppositum assumitur: negetur consequentia: quia antecendens est particularis: & assumi non conuenit subjecto. ilicet natura pro illo supposito, pro quo sibi conuenit praedicatum. Et est simile argumentu, si argueretur. Animal est homo: ergo si animal est asinus: homo est asinus. Quis enim natura, & suppositum sunt idem: non tamen uniuersaliter omnis natura est idem upposito: & quicquid conuenit naturae, quae est suppositum, conuenit etiam supposito. Assumi autem non conuenit naturae, quae est suppositum. Sed posse assumi hoc conuenitt im naturae, quam supposito: sal tem per praedicationem: sed non assumi.
Ā¶ Adillud, quod additur. Similiter quando aliqua supponunt pro eodem &c. Dicitur, quod uerum est, si supponunt, pro eodem conuertibiliter. Nunc autem natura, & suppositum non supponunt conuertibiliter pro eodem. Nam natura superius est ad suppositum. Et cum infertur. Impossibile est, quod haec sit uera: haec natura est assumpta: nisi illa sit uera: hic homo est assumptus: conceditur, si idem in utraque demonstratur: quia si demonstratur natura, quae est homo, tunc illa non est uera: haec natura est assumpta, quia si esset assumpta: ia non esset homo: quia homo est nomen suppositi.
Ā¶ Ad secundum omninoeodem modo conuenit naturae &c. Distinguendum est de hac determinatione eodem modo: quia uel dicit modum realem, uel modum rationis: ut primo modo sit sensus. Eodem modo id est per idem reale super additum: & sic nec singularitas, nec sup. positalitas conuenit rei per aliquod superadditum: quia natura seipsa est singularis, & suppositum: & sic posset concedi eodem modo: quia per nihil superad ditum. Nec ex hoc sequitur: quod sicut contradictio est temesse, & non esse singularem: ita etiam contradictio est rem es se, & non esse suppositum: quia contra dictio non est rerum, sed suppositionum. Si uero dicit modum rationis: eodem modo idest eadem ratione: sic negetur assumptum. Alia est enim ratio singularis, alia suppositi, propter quas rationes differentias nominibus correspondentes unum includit contradictionem, & non aliud.
Ā¶ Ad tertium dicitur post Ockam. iiij. quodlibe. quaest. xj. quod esse in potentia neutra dupliciter intelligitur. Vno modo, quando non plus inclinatur ex natura sua actiue ad unum, quam ad aliud: & sic natura assumpta; & quaecunque alia, est in potentia neutra ad de pendendum ad suppositum extrinsecum, uel ad non dependendum: quia neutrum sibi conuenit ex natura sua actiue. Aliomodo dicitur esse in potentia neutra: quia si derelinqueretur potentiae suae non plus praedicaretur de eo unum, quam aliud: & sic natura assumpta non est in potentia neutra: quia si derelinqueretur suae naturae: tunc non dependeret ad suppositum extrinsecum: & in hoc sensu procedit argumentum. Sic ergo admisso, quod natura assumpta non est in potentia neutra. Negetur, quod infertur, quod tunc dependeret a uerbo uiolenter: quia non inclinatur per naturam suam effectiue ad oppositum: scilicet ad propriam personalitatem. Ita dimissum suae naturae effectiue faceret se non dependere; sicut graue uiolenter detinetur sursum: quia dimissum suae naturae causat motum deorsum: & talis inclinatio effectiua non est aliquod positiuum. Personalis autem propria nihil addit super naturam rei: sed connotat tantum negationem dependentiae. Ad negationem autem nihil effectiua inclinatur: & ideo natura non plus inclinatur ad propriam personalitatem, quam affirmatio inclinatur ad negationem: ut dicit Ockam. quaest. ij. huius tertijĀ¬
Ā¶ Quarto dubitatur. Vtrum suppositum diuinum possit simul plures naturas numero, & specie differentes suppositare. & uidetur, quod non: quia tunc contraria praedicarentur de eodem. Similiter & dispara ta. Consequens falsum. Probatur consequentia: quia si assumat uerbum naturam Ioannis albi: & naturam Petri Ethiopis nigri: tunc album esset nigrum: & Ioannes esset Petrus. Album autem, & nigrum sunt contraria: Ioannes, & Petrus disparata. Probatur consequentia: quia in casu, uerbum est album, & uerbum est nigrum. Similiter est Ioannes, & est Petrus: ergo album estnigrum, & Ioannes est Petrus: expositorie in tertia figura. Item incasu nec essent plures homines, nec unus homo. Non plures homines: quia non plures personae. Sola enim est una persona scilicet uerbi. Nec unus homo: quia plures naturae humanae realiter distinctae non constituunt unum hominem. Item unus homo habet unam figuram: est etiam in uno loco: sed in casu; homo ille haberet distinctas figuras: quia qua ratione haberet figuram Ioannis, eadem ratione haberet figuram Petri. Similiter esset in distinctis locis, Petriscilicet & Ioannis: & ita non unus homo. Item quaeritur quam figuram haberet homoille. Et an. emper essent simul Petrus, & Ioannes: an in distinctis locis: an essent simul penetratiue: an essent sibi iuxta positi.
Ā¶ In oppositum arguitur, quia non est maiorratio, quare assumere possit unamplus, quam aliam: ergo uel ambas, uel nullam. Respondetur post Sco. quaest. iij. quod suppositum diuinum potest assumere plures naturas suppositaliter simul: immo omnes assumptibiles. Probatur, quia non est repugnantia ex parte naturarum: cum uniones illae siue dependentiae adinuicem non repugnent: ut patet in simili in dependentijs effectiuis & finalibus. Omnes enim tales simul terminat trinitas. Nec est repugnantia ex parte suppositi diuini: quia per hoc qd terminat suppositalem dependentia unius naturae: non euacuatur eius terminatiuitas; sicut nec in creatura. Nam eadem anima terminat dependentiam pluĀ¬ rium scientiarum, uirtutum, habituum, & actuum: & generaliter subjectum pluriun formarum. Item tota trinitas terminat omnes relationes reales creaturarum ad ipsam, quia est causa, & finis omnium: & secundum ponentes relationes una albedo terminare potest infinitas similitudines, si essent infinita alba. Non enim oportet ad multiplicationem fundamenti, & relationem multiplicare terminos. Nec ad multiplicationem formarum, multiplicare supposita: siue inhaesionis, siue denominationis.
Ā¶ Ad rationes ante oppositum. Ad primam conceditur, quod concreta, contraria, & disparata de eodem, & de seinuicem praedicantur: ut deducit argumen tum. Et similiter si uerbum etiam assumeret angeli naturam, uera esset illa: homo est angelus. Verum in abstractis non contingit: quia in casibus positis humanitas Ioannis, non est humanitas Petri: & humanitas non est natura angeli, siue angeleitas: quamuis enim contraria repugnent respectu agentis naturalis: non tamen respectu agentis supernaturalis. Nec contraria inferunt contrarietatem in terminis materialiter contrariis, sed bene propositiones contrariae, uel termini formaliter contrarij: ut omnis, nullus. Verum repugnam tia realiter contrariorum est rospectu eiusdem subjecti: ita quod naturaliter non possunt esse in eodem subjecto: in casu autem nostro non sunt in eodem subjecto. Non enim albedo est in natura Petri: nec nigredo in natura Ioannis: licet Ioannes, & Petrus in casu sunt idem suppositum.
Ā¶ Ad secundum dicitur: quod in casu Ioannes, & Petrus sunt unus homo, & non plures homines: quia sunt una persona, scilicet persona uerbi. No mina enim concreta non plurificantur nisi propter pluralitatem suppositorum. Quamuis enim in Ioanne sunt multae scientiae: non tamen dicitur plures scientes. Sunt ergo unus homo, id est una persona subsistens in natura humana
Ā¶ Ad tertium, quod arguit de sigura illius unius hominis. Dicitur, quod homo ille haberet plures figuras, omnium scilicet naĀ¬ turarum assumptarum. Est etiam in pluribus locis secundum naturas assumptas: licet secundum naturam propriam, & diuinam sit ubique. Vnde si plures naturae humanae assumantur a uerbo non oportet, quod ille naturae assumptae sint in eodem loco: licet sint indistantia a uer bo. Non enim oportet assumptum esse in quolibet loco, in quo est uerbum sicut nunc humana natura non est ubique, quamuis uerbum sit ubique. Potest ergo assumere naturam Ioannis: Ioanne existente Romae: & naturam Petri existen tis Parisijs: & quaelibet natura seruat suam formam nec confunduntur figurae, sicut nec ipsae naturae assumptae. Verum in casu concedendum est, quod Ioannes est Parisiis, & Petrus Romae: similiter Ioannes habet figuram Petri: & Petrus habet siguram Ioannis: quia idem sunt in casu Petrus, & Ioannes: licet na turae sint diuersae. Similiter ubicunque esset Petrus, ibi esset Ioannes: & alicubi esset Ioannes, ubi non esset natura Ioannis. Vbique enim esset Ioannes & Petrus, sicut ubique est uerbum. Nam unum est Ioannes, & Petrus, & uerbum: sed non est ubique natura Ioannis, aut Petri sicut ubique est Christus homo: sed non ubique est humanitas Christi. Possent tamen naturae illae assumptae esse simulpenetratiue, & habere unam figuram, quam uellet eas habere uerbum: sed hoc non oportet ratione assumptio nis: & sic satis patent illa & similia: si, praepositiones resoluantur. Nam ualent: suppositum sustentans naturam Petri, sustentat etiam naturam Ioannis, & asini, & lapidis secundum opinionem praemissam. Licet natura humana Ioannis non esset natura humana Petri, nec asineitas &c. Quod si admittitur opinio, quod uerbum potest omnem naturam suppositare: forte concedere oportet: quod idem indiuiduum potest contineri sub diuer sis speciebus specialissimis substantiae, & accidentis. Sic enim conceditur, uerbum est homo, uerbum est lapis, uerbum est album, est dulce, logum idest est suppositum sustentans humanitatem, naturam lapidis, albedinem, dulcedinem, longitudinem citra inhaesionem. Sic ait. Oyta in suo tertio. Possibile foret aliquem esse hominem, angelum, seonem, capram &c. absque desitione, uel uariatione facta in natura alicuius indiuidui, uel speciei. Patet, si deus simul assumeret illas naturas &c. Sic secundum eundem, impossibile foret tantum unum esse hominem absque hoc, quod aliquis homo qui nunc est, esse desinat, uel destruatur. Et iterum tot esse homines, quot nunc sunt absque hoc, quod aliquis homo de nouo esse incipiat, uel producatur. Pater si una persona diuina omnes naturas humanas omnium hominum assumeret hypostatice: & postea iterum dimitteret &c.
Ā¶ Quinto dubitatur. Vtrum suppositum creatum possit assumere aliam naturam creatam; & terminare eius de pendentiam suppositalem.
Ā¶ De hoc dubio sunt opiniones contrariae Sco quaest. siiij. & Ockam. quaest. i. tertij: tenent par tem affirmatiuam. Praemittentes quod cum quaeritur. Vtrum suppositum creatum posset sustentare alia naturam creatam hypostatice. Sussentare naturam potest accipi effectiue, uel terminatiue siue formaliter. Primo modo tota trinitas sustentat naturam humanam in Christo, id est facit eam sustentificatam. Secundo modo solum uerbum sustentat unionem naturae creatae ad ipsum. Primo modo non est possibile suppositum creatum sustentare aliam naturam a sua effectiue. Patet: quia ad talem unionem natura non est in potentia naturali; sed est solum in potentia obedientiali. Sicuti tactum fuit in dubio secundo, quod natura assumpta est in potentia neutra ad dependendum, uel non dependendum suppositaliter ad supppositum extrinsecumeo, quod hoc non conuenit sibi per na turam suam actiue: sicut graue sua grauitate effectiue & naturaliter inclinatur deorsum. Et ergo ad talem unionem natura non est in potentia nisi obedientia li: alioquin in proprio supposito subsisteret uiolenter, si esset in potentia aptitu dinali ad suppositari ab extrinseco: sicut lapis uiolenter est sursum: quia est in potentiaaptitudinali ad esse deorsum: potentia autem obedientialis est solun respectu primi efficientis: & non respicit aliam potentiam actiuam.
Ā¶ Secundo modo, creatura potest terminare dependentiam suppositalem alterius creaturae: quia nulla reperitur ratio impossibisitatis: deo tamen efficiente illam dependentiam in natura sic unita, & sustenta ta. Notanter dicitur. Deo efficiente illam dependentiam: & non agente creatura. Per hoc etiam tollitur replica, que fieri posset: quae sunt unibilia, unum est in potentia ad aliud, sed creatura non est in potentia obedientiali ad aliam creaturam, ut patuit: nec naturali, quia haec unio est impossibilis. Solutio: creaturam esse in potentia obedientiali ad unionem hypostaticam cum alia dupliciter intelligitur. Vno modo in potentia obedientiali reducibili ad actum uirtute creaturae cui unitur: & sic falsus est intellectus. Alio modo uirtute agentis infiniti: scili cet dei: & sic uerus est intellectus: quod quae sunt unibilia, unum est in potentia ad aliud: & sic potentia obedientialis est, solum respectu primi efficientis. Sed quod non sit ratio impossibilitatis: deo tameauctore clare habet Ockam. quaest. i. tertij cum inquit. Credo, quod illud, quod est simpliciter dependens potest terminare dependentiam alterius naturae. Potest etiam deus facere, quod una naturacreata dependeat ad aliam: tanquam ad naturam sustentificantem. Et probatur, non enim est impossibilitas ex parte dei agentis, cui omnia subijciuntur. Vnde potest creare huiusmodi unionem in natura creata ad aliam creaturam: nec ex parte creaturae assumentis: quia talis assumptio non ponit creaturam extra statum creaturae. Non enim requirit in assumente perfectionem infinitam: cum persona diuina terminat huiusmodi de pendentiam ratione proprietatis relatiuae, quae non dicit perfectionem simpliciter secundum illum doctorem. Itenuidetur, quod terminare dependentia causalem, sit maioris perfectionis: quod tamen conuenit uni creaturae respectu alterius. Nec est impossibilitas ex parte natura assumendae: quia tali non repuĀ¬ gnat desuppositari alias non posset uniri uerbo. Igitur desuppositata potest dependere ad aliam creaturam: dum in ea deus huiusmodi dependentia, seu unionem producat.
Ā¶ Alia opinio aliquorum, quam etiam recitat Scotus q. iiij. huius dist. dicentium, quod natura creata non potest sustentare suppositaliter aliam naturamcreatam in se suppositabilem. Ratioillorum est: quia suppositum potens alia naturam sustentare necessario includit totam perfectionem naturae assumendae: hoc autem nonfacit nisi suppositum illimitatum, & infinitum: quialicet unum finitum sit. eminentius alio: non tamenunum continet totam perfectionem alterius; quia entia ordinata essentialiter tamen uidentur distingui per negationem, qua inferius deficita superiori. Hanc soluit Sco. per hoc, uerbum non est infinitum secundum rationem personalitatis: & tamen secundum illum terminat suppositalitatem naturae humanae. Sed haec Sco. solutio facile excluditur dicendo ut q. i. iuxta finem, quod ratio fonmalis terminandi dependentia persona lem non est praecise essentia: nec proprietas relatiua: sed totapersona, quae est formaliter infinita: ut habitum est q. i. N. & habet Ockam q. i. tertii. Item qui sunt de illa opinioneper Scotum recitata ubi sup. sic arguunt per confirmatione. Solus deus potest illabi creaturae illapsu generali: ergo etiam solus potest illabi illo illapsuspeciali. Tenet consequentia: quia illa unio specialis post illam unionem personarum in essentia est maxima secundum Bernard. lib. v. ad Eugenium: ergo si creaturae non conuenit minorunio: nec conueniet maior. Illa ratio solueretur sicut praecedens: si uerum esset, quod termina re secundum suppositalem dependentia non diceret perfectionem in termino: alioquinnon conueniret uni persone sine alia. Illapsus denique generalis includit primitatem efficientis causae in illabente: uel pmitatem causae exemplaris, aut finalis; uel etiam summam simplicitatem, quae sunt perfectiones simpliciter: ideo soli deo conueniunt: & sic ratio illa non concludit Nec ualet illa ratio, cui non potest communicari minus, nec potest commuĀ¬ nicari maius. Diceretur enim: quod illa non est uera, nisi quando maius, & minus sunt eiusdem rationis: non diuersa rum rationum: uel quando minus includitur sub maiore. Volare enim minus est, quam intelligere: & tamen non conuenit homini, quod potest intelligere. Praeterea beatus Bernar. in illa unione personali includit unionem beatificam, & hypostaticam &c. cunm illapsu generali: & sic est perfectior solo illapsu: sed sic non est ad propositum.
Ā¶ Sed arguunt illi fortius. Suppositum terminans illam dependentiam oportet esse indaepedens, & incommunicabile contradictoriae: ita quod ipsum dependere includat contradictionem: solum conuenit supposito diuino. Nam si creatura suppositas potest dependere ad aliud suppositum: quomodo potest ultimate terminare talem dependentia alterius. Nam propter hoc: etsi creatura potest terminare dependentiam causalem causae efficientis, uel finalis alterius non tamen ultimate: sic enim solum terminat causa prima, & finis ultimus. Vnde nulla creatura sufficienter dependet causaliter ad aliam: donec per illam terminetur ad causam primam simpliciter independentem. Cum ergo natura in sesuppositabilis non dependet ad suppositum mediante alio supposito: oportet, qdimmediate dependeat ad suppositum simpliciter independens: quid est tantum suppositum diuinum. Et si diceretur, quod subjectum terminat dependentiam formae: & tamen ipsum non est simpliciter independens: quia subjici, potest esse subjectum. Opponerent illi, quod nihil ultimate terminat dependentia formae subjectalem: nisi subjectum non potens inhaerere alii subjecto: quod est uel totum compositum, uel materia prima. Vnde omnis dependentia subjectalis in generabilibus, & corruptibilibus terminatur finaliter per materiam primam, mediate, uel immediate: quia est independens simpliciter tali dependentia subjectali. In proposito autem: si natura assumitur a supposito extrinsecocreato: dependentia eius ibi ultimate terminatur: nec per illud suppositum ultra tendit ad suppositum simpliciter independens diuinum. Et ideo opoitet illud terminans esse simpliciter independens tali dependentia suppositali; quod soli supposito diuino conuenit, quid simpliciter independens est: eo quod non potest ad aliud suppositaliter dependere. Illa secunda opinio bene concordat secundae opinioni dae principali quaesito huius, quaestionis. Et prima concordat primae: & possunt hic oia dubia superius mota de uerbo respectu naturae assumptae innouari de supposito creato sustentante, & natura sustentata secundum opinionem sic dicentium: scilicet an unum suppositum potest sustentare plures naturas: an plura supposita unam naturam possint suppositare: & an eadem simul a supposito creato, & increato possit suppositari. Item: anilla sit concedenda: angelus est seo, lapis, arbor &c. Item: utrum imperfectior natura potest suppositare perfectiorem, ut asinus hominem: homo angelum: in qua denique specie talis asinus appareret, an tudiret &c. Quorum solutio potest formarihoc casu posito secundum praemissa de naturae humanae a uerbo suppositatione. Et tantum de illa quaestione.
On this page