Quaestio 1

DISTINCTIO I QVAESTIOI TRCA distinctionem primam doctor sex mouet quem stiones. Prima, utrum tantum ex e omni alio adeo sit utendum. Dimissis argumentis pro, & contra mo¬ re solito formandis: hic, & in sequentibus dist. primo ponentur notabilia: deinde conclusiones, demum mouebuntur, & soluentur dubia.

¶ Quantum ad articulum primum. Primo notandum circa terminum usus, uel uti, quod uti quan doque accipitur communissime pro cuiuscunque potentiae operatione naturali: & ita distinguitur contra ocium. Sic accipitur in illa regula topita. Cuius usus bonus ipsum quoque bonum. Et sic vsus potest dici operatio cuiuscunque potentiae, siue principalis, siue instrumentalis. sic utimur oculis ad uidendum: & habitibus ad expeditius agendum. Sic inquit Augu. uirtutibus nemo male utitur. Ac cipitur quandoque prout distinguitur contra dissuetudinem, & hoc modo describitur a uictorino. Vsus est actus frequem ter elicitus a potentia. & sic nihil addit ad primam acceptionem, nisi frequentiam. Istis duobus modis cuiuslibet potentiae actus potest dici usus. de istis non est ad propositum. Sed sumitur hic uti, prout dicit actum uoluntatis: & hoc tripliciter. Primo communiter pro acceptare aliquid, & sic sumit beatus Auguj. de trini. c. xj. Secundo minus communiter, siue stricte: & sic est acceptare, uel de acceptare aliquid propter aliud: & ita dicit actum uoluntatis relatae ad aliud, siue sit ordinatus, siue inordinatus. Tertio modo accipitur proprijssime: & sic est acceptare, uel deacceptare aliquid propter aliud praecise, quo fruendum est: & sic distinguitur contra actum inordinatum: & hoc modo frequenter sumit beatus Augu.

¶ Ex illo sumi potest, quod illo est utendum, quod est propter deum amandum, uel odiendum. Vtendum dico ordinate. In genere autem sumitur, prout patuit in secundo membro

¶ Sequitur etiam ex illis, quod utimur potentia, qua operamur: habitu, quo regulamur: obiecto, ad quod inclinamur: actu, quomouemur.

¶ Ex his pro intellectu quaestionis infert doc. quod quaestio intelligitur de usu, quo dicimur uti aliquo tanquam obiecto, & sic uti quandoque dicit omnem actum uoluntatis. Stricte uero sumptum dicit actum distinctum contra frui: semper tamen est actus uoluntatis. unde distin. &. q. praesenti. arti. ij. dicit, quod uti quandoque accipitur. ut distinguitur contra frui. Quandoque; & stricte pro actu terminato ad aliquod obie ctum: qui actus causatur ex actu fruendi respectu alicuius. Strictissime proactu, qui existens unus tendit in aliud prapealiud.

¶ Secundo notandum: quod aliquid assumere in facultatem uoluntatis potest intelligi dupliciter. Vel propter se, & sine relatione in aliud, uel propter ¶aliud, & cum relatione in aliud actu, uel habitu. secundum modum loquendi Gre. distinct. j. queaest. j. arti j. Assumere aliquid in facultatem uoluntatis est uoluntatem icirca ipsum habere actum aliquem tanquam circa obiectum, ipsum, scilicet acceptando, uel deacceptando: uolendo uel nolendo. Assumere in facultatem uoluntatis propter se, & sine relatione. in aliud: est quando aliquid assumitur in facultate uoluntatis: etiam si nihil perintellectum praesentaretur uoluntati. Sed assumere in facultatem uoluntatis propter aliud, est quando sumitur aliquid alio coassumpto, quod nisi per intellectum uoluntati praesentatum fuisset: aut praesentaretur: uoluntas non haberet circa ipsum talem actum.

¶ Primus est non referens in aliud. Secundus uero est referens. Exemplum primi: uelle bibere delectantem potum, & duscem, sine relatione ad sanitatem consequendam. Exemplum secundi: uelle huiusmodi potum praecise propter sanitatem, siue dulcis sit, siue amarus: dum, scilicet nollet potum talem, si non praesumeret se percum consequi sanitatem.

¶ Primus actus, quae est non referens duplex est. Nam illud obiectum quandoque assumitur a uoluntate tanquam summum sibi possibile praesentari: ita quod in eo ponit timo rem la titiae suae: siue uere sit summum: siue solum in aestimatione, & appreciatione hominis errantis. Si est uere sum mum: tunc actus ille proprie dicitur fruitio. unde August. j. de doc. christ. Si uero inhaeseris finem in ea ponens laetitiae tuae, tunc uere, & proprie dicendus est srui.

¶ Quandoque uero talis actus non referens fertur absolute in obiectum: ita quod actu nec acceptatur ut summum: nec ut non summum. Et si nihl aliud praesentaretur uoluntati per intellectum: nihilominus acceptaretur, uel de acceptaret: sicut. n. intellectus simpliciter potest ferri in aliqud, quod placet, uel displicet: ita uoluntas simpliciter potest ipsum acceptare uel de acceptare sub conceptu boni placetis, delectantis, & nec sub ratione summi, nec ut non summi: & sic tenet Adam, quod alio a deo est fruendum: puta si res aliqua absoluteamatur: sine relatione qua cunque in aliud, & etia non ut summum aliquod amandum: sic dimer uirtutes propter se appetendae.

¶ Secundus actus, quosecundum aliquid acceptatur, uel deacceptatur propter aliud: potest etiam fierdupliciter. Vno modo quod tale obiectum praecise acceptetur propter aliud acce- ptatum: ita quod eius acceptatio sit causa cffectiua acceptationis alterius ppter ipsum, & quod sine eo actu fuisset acceptatu. Ethic. amor solet dici amorconcupiscentiae tamen, & praesupponitnecessario actum amicitiae a quo causatur effectiue, & habet solum unum obiectum, ut cum diligo proximum propter deum: actus dilectio nis dei, causa est effectiua actus disectionis proximi, & habet solum proxi- mum pro obiecto, & sic propter denotat causalitatem actus alterius obiecti, quando diligitur amore amicitiae: & non denotat: quod utrunque dilectum sit obiectum illius actus, qui dicitur usus, quod utrunque dilectum at obiectum illius actus, qui diusus, uel concupiscentiae tamen: ut patet in ij. dist. j. q.v. & indoc. q.iij. secundi.

¶ Aliomodo secundum. d. Cameracen. & doc. loco alle. ac Hollot. q.eiiij. i. & i coll. nioubi supra. Licet dissentiat saltem uerbaliter Greg. de arim dist. x. primi. q. i. ar.. potest hoc fieriuno actu: ut scilicet uoluntas tendat in aliquid ipsum acceptando propter aliud: non diuersis actibus: sed uno tantum. Et tunc propter non est nota causalitatis acceptationis unius propter aliud: sed est nota, quod utrumque acceptatum est obiectum illius actus habentis diuersas denominationes: ut uelle loannem propter deum, potest esse unus actus ha¬ bens utrunque, scilicet Ioannem, & deun pro obiecto. Isto enim actu unum praecise acceptatur propter aliud: & solet alibi dici actus amoris, amicitiae, & con cupiscentiae simul, & est strictissima acceptus actus utendi secundum doc. q.i. praesentis dist.

¶ Et forte posset fieri alia diuisio huius relationis: cum scilicet aliquid acceptatur prpoter aliud, actualiter acce- ptatum, siue dilectum. Aut solum habitualiter: ut cum pauperi datur eleemo syna sine actuali cogitati one dei.

¶ Pro cuius intellectu breuiter notandum ter tio ad concordandum dicta doct. Greg. scilicet & Ockam quod tripliciter contingit aliquid referriin finem debitum secundum Sco. distin. xij. secundi. & scilicet Bo na. Et totupliciter contingit actum non referri. Referri contingit actum primo actualiter: deum quis actu cogitans de fine uult actum propter finem.

¶ Virtualiter: quando ex cognitione, & dilectio ne finis, deuentum est ad uolendum: aliquid, quod conducit ad finem: licet tunc non cogitet actu de fine.

¶ Habitualiter: quando aptus natus est reserri in fiuem. Vel sic, quando manens cum charitate est referibilis in finem. Dicitur. n. secundum illum modum loquendi ( supposito quod in uoluntate possunt esse duo actus respectu eiusdem obiecti) quod actus dicitur tunc referri, uel esse referens habitualiter: quando est recte circumstantiona tus de genere bonus, rationi rectae, con sentaneus: ita quod posset per uoluntatem in finem debitum referri: si haberetur de eo actualis cogitatio. Sic dicitur non referri primo negatiue: quia nec actualiter, nec uirtualiter refertur. Secundo priuatiue: quia non est natus referri: ut actus peccati. Tertio contrarie: quia cor rumpit principium referendi: puta gratiam: ut peccarum mortale.

¶ Secundum hanc dist. facile saluari potest dictum Gre gor. tenentis, nullum actum esse moraliter bonum sine relatione actuali, uel habituali in finem ultimum. Siquidem referre habitualiter, est actum esse apertum natum referri actualiter. Dato etiam: quod ipse agens non sit in gratia, sicut aliquis infidelis deum ignorans: & tamen¬ eliciens actum aliquem secundum dictamem rationis rectae lumine naturali illustratae: is dicitur habitualiter referre: eo quod producit actum non malum natum referriactualiter in finem ultimum: sed de hoc Corol. alibi.

¶ Ex illis nunc colligi potest: quod sicut quicquid assumitur in facultatem boluntatis: assumitur siue propter se: siue propter aliud. ita omnis actus uoluntatis potest dici usus, uel fruitio large sumptis terminis. Ita habet Greg. dist. i. arti. j. propositione. iiij. Et sumitur propter se ut tantum ualet id est non propter aliud: siue sine relatione in aliud. Si.n. uoluntas diligit obiectum praesentatum propter se: potest dici fruitio. Si propter aliud: usus: ita enim plerique utuntur uocabulis: & termini sunt ad placitum, & hoc modo non datur actus medius.

¶ Secundo sequitur; quod dum aliquid assumitur in facultatem uoluntatis propter aliud: non curando an sit finis ultimus, uel non: hoc potest fieri nno actu, uel duobus actibus, quorum unus est causa effectiua alterius. Si uno actu tantum: dicitur usus tantum, siue amor concupiscentiae tantum. Siduobus: tunc habet duas denominationes propter duo obie cta ad seinuicem ordinata: ut usus, fruitio, amor amicitiae; & concupiscentiae &c.

¶ Tertio sequitur: quod dum uoluntas aliquid acceptat propter se & non propter aliud: hoc est sine relatione in al ud: illud contingit dupliciter: uel quia acce- ptat ipsum ut summum non refcribile in aliud: uel quia absolute acceptat ipsum: nec ut summum, nec ut non summum: ut possibile ost fieri adnudam, & subitam obiecti alicuius praesentationem. Situnc omnis actis referibilis siue referens, ut Cameracen. loquitur, dicitur usus, & e regione qui non est referens, siue referibilis: dicitur fruitio large: ite rum non datus actus medius inter frui, & uti.

¶ Sed si acceptare aliquid propter aliud dicitur uti, & acceptare aliquid pro pter se ut summum acceptabile, non referibile, in aliud dicitur ftui: potest dari actus medius: quo acceptatur aliud propter seabsolute, & non propter aliud: & tamen nec ut summum nec ut non summum. sed ut bo¬ num honestum. Hos tres modos innuit philosophus. j. Et hic. c. vij. ubi ostendit aliquid esse prosequibile, siue uolibile: aut propter se tantum, ut felicitatem: aut propter se, & propter aliud: ut bonum delectabile, & bonum honestum. Iten uirtures: non enim omnes, quod diligitur propter se, diligitur ut summum: nec idem est diligere aliquid propter se, & ut summum in bonum.

¶ Diligere propter se, est diligere non propter aliud ostensum uoluntati per intellectum: ita scilicet quod si nihil aliud ostenderetur uosuntati, adhuc amaretur: & tamen non ut finis ultimus. Diligere uero ut summum bonum est uelle alicui summam perfectionem, & ipsum ut tale uenerari¬

¶ Quarto notandum: quod usus potest esse ordinatus, & inordinatus. Vsus ordina tus est respectu obiecti referibilis in aliud, tanquam in suum finem uerum, & debitum. Inordinatus uero, quando aliquid acceptatur in facultatem uoluntatis propter aliud minus bonum: siue contra dictamen rationis rectae, quod non est eius finis debitus: ut diligere deum finaliter propter retributionem temporalem: aut propter seipsum hominem finaliter: & sic solum propter ipsummer hominem.

¶ Quantum ad articulum secundum ponendae sunt conclusiones ad dubium responsales.

¶ Prima conclusioAccipiendo usum communiter ut se ex natum: obiectum usus potest esse quodlibet ens creatum, uel increatum. Patet: quia quodlibet ens potest ex uoluntatis libertate diligi propter aliud: siue ac ceptati, aut de acceptari propter aliud: ergo quodlibet ente contingit uti.

¶ Corollare sequitur: qulib t actus uoluntatis hoc modo potest dici usus. Patet auc. Aug. dicentis. Vti est assumere aliquid in facustatem uoluntatis. Assumit in facultatem uoluntatis, idcirca quod uoluntas actum esi cit tanquam circa obiectum sibi praesentatum.

¶ Secunda conclusio. Deus non est subiectum usus ordinati. Probatur. Cum deus sit finis ultimus: non potest in aliud rite reserri: nec potest ordinate aliquid plus appreciari deo: er¬ go nihil potest plus amari deo: nec deus potest recte diligi propter aliud magis amatum: nec deus potest esse obiectum nolitionis.

¶ Tertia conclusio. Omne aliud a deo potest esse usus ordinati obiectum: cum possit referri in ipsum, ut in finem ultimum. Probatur. Si est bonum: potest propter ipsum recte diligi. si malum: potest propter ipsum recte det estari. Coroll. Obiectum actus utendi non est tantum utise: quia omni illo dicuntur uti, circa, quod uoluntas potest elicere actum. Vtile uero, quod est appetendum propter aliud consequendum. Sed multa uult uoluntas propter aliud, quae tamen non sunt utilia.

¶ Coroll. secundum. Dilectio dei propter retributionem perpetuam, aut temporalem non est usus: quia usus est aliquid acceptare propter illud, quo fruendum est. supra nullo alio a deo est fruendum:

¶ Coroll. tertium. Non est idem amare aliquid amore concupiscentiae, & ipso uti: quia deus diligitur a nobis pro-¬ pter retributionem: ut propter denotat causam motiuam non principalem, & ultimam: & tamen non est eo utendum: Diligimus enim deum actu spei ut bonum nostrum: sed non finaliter propter nos: sed propter seipsum. Illo uero dicimur recte, & ordinate uti: quod praecise, & tantum propter aliud, quo fruendum est diligimus: & hoc solum competit creatu rae. Voluntas autem diligit deum non tamen amore concupiscentiae. sed & amore amicitiae, & hoc principaliter. Vti uero est acceptare, uel deacceptare aliquid praecise pp aliud. ita quod si illud aliud uoluntati perintellectu non ostenderet: non diligeret ipsum: sic aut non est de deo.

¶ Quantum ad articulum tertium mouenda sunt dubia circa praedicta, & soluenda.

¶ Dubium primum de actu medio inter fruitionem & usum: ansit possibilis, & uidetur, quod non: quia diuisio actus in usum, & fruitionem data est per opposita. Praeterea, si aliquid amatur propter se, & non propter aliud: ergo amatur ut finis ultimus. Praeterea secundum Greg. dist. j. q.i. artic. j. Diligere aliquid propter se: sic quod non propter deum finaliter actu, uel habitu: pctamen est:

¶ Solutio: diuersi diuersimode accipiunt uti, & frui, & cum nomina sint ad placi tum etiam diuersa dicunt. Claret autem ex notabili tertio quando, & qualiter actus medius ponendus est inter frui, & uti. Patuit etiam: quod non omne, quod amatur propter se, amatur tanquam finis ultimus, saltem positiue. Contingit. noenim aliquid relatiue in ordine ad aliud & ut finem ultimum. Verum quidem est, quod diligere aliquid relatiue, uel sine relatione in aliud non habet medium: Sed diligere aliquid propter aliud, & diligere aliquid ut finem ultimum, habet medium, quo diligitur aliquid absolutenec propter aliud praecise. Nec ut summum tanquam plus omni alio amandum: etiam si nihil aliud uoluntati praesenta retur per intellectum: ut si quis apprae hendat uirtutem, uel aliam creaturam diligibilem: nihilcogitando de deo, aut felicitate: potest remtalem diligere utsic appraehiensam. Et licet actu non refertur ille actus in deum: hec etiam forte uirtualiter: sufficit tamen: quod habitureferatur. Et hoc credo Grego. uoluisse, cum uoluit omnem actum debere referri actu, uel habitu in finem ultimum, sisaltem debet euadere peccatum id est, ut sit non peccatum: intelligo negatiue: non contrarie. Intelligitur enim perpeccatum apud sanctos & docto. quandoque actus, qui non est sufficienter cis cumstantionatus, circumstantijs omnibus requisitis ad hoc, quod actus sit mora liter bonus: licet talis actus sit non uitiosus. & non culpabiliter malus: nec omnis defectus circunstantiae requisitae ad bonitatem actus facit ipsum malum contrarie: sed solum negatiue.

¶ Est autem contrarie malus: quando deficit circumstantia adesse debita, & ad quam eliciens pro tunc tenetur. Secus si protunc non obligat ad illam. Verum defectus circumstantiae requisitae ad hoc, quod actus sit moraliter bonus: tollit eius bonitatem, & facit eum non bonum negatiue: non autem malum, contrarie ad bonum, sed indifferentem: alias nullus actus esset indifferens.

¶ Ad Greg. diciur: quod nul libi explicat, quid sit actum habitu referri¬ in Deum, & ideo mens eius latet: si tamen intelligit (per habitum referre) ut patuit notabili. iij. credo dicta sua esse uera scilicet siquis diligit aliquid, & non diligit ipsum propter deum actu, uel habitu, profecto peccat. q. i. Peccat inquam. quia diligit contra praeceptum. Nam non referri negatiue claruit, quid sit. Item non referripriuatiue, uel contrarie est actum elicere, qui non est natus: & hoc non est nisi propter peccatum. Qui ergo nec actu, nec habitu actum refert in deu, is peccat: quia esi cit actum malum, qui in deum referri non potest. Eliciens autem actum de genere bonum, aut indifferentem: licet non morali ter uel meritorie bonum: quod utique est infidelium, & philosophorum: dicitur actum talem habitu referre in deum: quia elicuit actum natum referri: licet nullam de deo habeat cognitionem.

¶ Hoc modo multa dicta Greg: facile saluari possunt: oporter. ni. frequenter illa nomina peccatum, malum, indebitum &c. sumere non con trarie: sed solum contradictorie: ut lapis dicitur malusd et non bonus contradictorie: sed non contrarie. Item peccatum id est actus non meritorius, aut moraliter bonus: nec illud dictum est exortum scilicet dictis sanctorum consonum. Hinc frequenter Aug. actio nem non meritoriam dicit peccatu, & uirtutem, quae est sine pietate, & quae ad uitam non conducit: negat esse ueram unrtutem. lib. v. c. xix. de ciuitate dei. Item. c. xij. Item lib. xxij. c. xxiiij. dicit uirtures dandas filijs regni, & pmissionis. Et lib. xv. c. xxij. sic actio infidelium peccatum est: id est, est actio non perducens ad uitam. Durum. n. est dicere: quod in omni actione sua philosophi infideles peccauerint: pprie loquendo de peccato.

¶ Secundum dubium est de actu utendi proprijssime sumpto: an possit esse unus actus numero: cum quis diligit finem, & illud, quod est ad finem: an illa dilectio sit unus actus, uel plures. Vel sic: cum quis acceptat aliquid propter aliud: an uno actu tantum, uel pluribus acceptet utrumque.

¶ Tenet doctor utramque parte: quod quandoque est unus actus, quo diligitur finis,: & quod est ad finem, quandoque plures,. Nam diligere ali¬ quid propter aliud, est diligere aliquid propter aliud dilectum: cuius dilectio est causa effectiua disectionis illius: utetiam habet Gtegor. quaestio. iij. prologi. articu. primo. & Ockam. quaeiij. secundi. & quaestio j. artic. ij. distinctio. praesentis. Et sic tenet doctor cum Gregor. quaestio. iij. prologi. ar. ticu. primo. Et loco nunc allegato quaestio. j. distinctio. primo. articul. ij. Ac Holkor. qeiiij. quod sunt plures actus, & unus est causa effectiua alterius: unde in hoc minus bene Gregor. impugnat Ockam: quia in ea parte penitus idem sentiunt.

¶ Atta enlicet alio actu diligatur finis: & alio id, quod est ad finem: nec sit idem obiectum utriusque: potest tamen contingere, & esse: quod eodem actu & non diuersis diligatur utrumque. Siquidem eiusdem actus possunt esse plura obiecta ordinata ad seinuicem. Et cum dicitur, actus distinguuntur per obiecta: uerum est per obiecta eiusdem rationis. Contra quod Greg. ponit hanc propositionem. Nullo actu, quo quis uult aliquid propter aliud sicut ad finem: uult fi nem. Et ex consequenti nullus vsus est fruitio. Probat autem Qkam. q.iij. secundi dictum suum sic. Omne dictatum a ratione ante omnem actum uoluntatis potest uoluntas Velle: sed cessante omni actu uoluntatis potest ratio dictare petrum esse diligendum propter deum: seupotionem amaram esse sumendam propter sanitatem: ergo huic dictamini ueluntas potest se conformare nullum actunuoluntatis praesupponendo. Idem ostendit de nolle: quia potest ratio simpliciter dictare hoc esse nolendum: ergo uoluntas potest ipsum simpliciter nolle. Has rationes dicit esse non euidentes: & ideo eis quodammodo suppositis intentum probat sic. Potest ratio dictare peccatum esse detestandum: quia a deo prohibitum: & uoluntas sine omni alio actu uoluntatis praeuio potest ipsum det estari. Praeterea inquit Holot ubi supra, qiiij. quod homo habituatus ad diligendum proximum propter deum potest elicere unum actum, quo utrumque; diligit: & sic uno actu diligitur proximus, & deus, & deus magis, quam proximus. Item uidetur sonare Greg. q. i. arti. ij. dist. praesentis, quod aliquid quandoque est uolitum propter aliud actu uolitum, & tunc dilectio primi causatur a dilectione secundi id est propter quod aliquid est uolitum. Qumque est uolitum propter aliud solum habitualiter uolitum, siue dilectum, & tunc secundum eum habitualis uolitio: seu proprie loquendo, habitualis dispositio inclinatiua ad uolitionem illius finis, est causa partialis uolitionis eius, quod est uolitum propter finem. Sicut in sanctis uiris charitas habitualis causa est cuiuscunque uolitionis eorum, qua uolunt aliquid propter deum: etium si non actualiter de deo cogitent, & per consequens nec ipsum actualiter ament: nec oportet secundum Holtor ubi supra. & Ovta. q.ij. arti. ij. propter, semper dicere causalitatem actus sed sufficit dicere causalitatem habitus: ut cum dicitur aliquid diligi propter aliudi: seu cum dicimur uti aliquo: satis est, si acceptatur propter aliud acceptatu actu, uel habitu. Non.no. ad usum in genere requiritur actualis relatio in aliud magis dilectum: sed sufficit habitualis: sic aliquis sumit medicinam propter sanita tem, de qua tamen actu non cogitat, sed solum habitu, & tamen dicitur uelle sumere medicinam propterconsequi sanitatem prius intenta. Et sic posset aliquis dicere doc. fore intelligendum, ut & illi doc. nunc alleg. loquuntur, quod satis colligi potest ex dictis suis in q iij. secundi. sup. alleg. ubi dicta hoc aliquo modo explanantur.

¶ Posset ergo dici secundum doc. summarie: quod quandemque aliquid est aceptatum propter aliud actualiter uolitum, & tunc sunt ibi duo actus: & actus finis est causa actus ad finem, & illa est acceptiosecunda uti secundum doc. Vnde secundum eum aliquis talis actus utendi causatus ex alio actu sibi iuncto, potest manere idem numero, & primo esse actus utendi: postea non esse usus: Vt si quis uult potionem amaram, quia uult sani tatem distincto actu: si destructo actusecundo, quo uoluit sanitatem: actus primus potandi manet:iam non est actus utendi: quia non diligitur potio pro¬ ter aliud actualiter uolitum: quod est contra Holtot: secundum eum siquidem non requiritur ad usum relatio actualis: ut patuit. Tunc itaque (propter) secundum doc. denotat causalitatem actus, & non habitus: accipiendo uti secundo modo Quandoque uero aliquid est uolitum propter aliud solum habitualiter: ut datio eleemosynae propter deum, cuius quis non habet actu memoriam: & tunc est idem actus respectu utriusque obiecti. In hoc consonant omnes praefati doct. una cum Greg. cuius propositio intelligitur de actuali uolitione finis, & eius quod est ad finem Sicut ergo dicitur de aliqua uolitione, quod est actualis respectu obiecti actualiter uoliti: & uirtualis respectu finis non cogitati: aut etiam habitualis: ut uelle ire ad sanctum Petrum propter deum: uelleorare propter deum: ubi propter multiplices distractiones (saluo actu orandi, uel peregrinandi) nulla est cogitatio actualis de deo. Ita potest dici in proposito suo modo. Cum ergo quaeritur: cum quis aliquid uult propter aliud: an sit unus, uel plures actus: posset dici: si ( propter) notat actum: sunt duo actus distincti: si habitum: hoc est relationem habitualem, potest esse unus actus. Verum ultraiam dicta adhuc ponit Ockam ter tiam acceptionem uti: quam dicit esse strictissimam: sic uti est actus, qui existens unus tendit in aliquid propter aliud: secundum quam uidetur simpliciter uelle, quod quandoqueuno actu uoluntas potest aliquid diligere propter aliud: eo quod eius dem actus possunt esse plura obiecta ac seinuicem ordinata. Hoc modo secundum illum doc. non est inconueniens eundem actum numero esse respectu finis ultimi, & respectu eorum, quae sunt ad finem.

¶ Ex illis dictis nunc suppositis secundum Ockam plura inferri possunt CoroliI Primum. Idem actus potest primo esse actus utendi, & postea non esse usus. Pa ter ut supra secundum strictam acceptionem uti: sed non secundum tertiam.

¶ Secundum. Aliquis actus utendi potest esse fruitio: ut dilectio hominis ppter deum: respectu hominis dicitur ulus: respectu dei fruitio.

¶ Tertium. Idem actus nume¬ ropotest esse respectu finis, & illorum, quae sunt ad finem: & ita dilectio dei, & creaturae.

¶ Quartum. Non est inconueniens aliquem actum utendi: qui cum hoc est actus fruendi: esse perfectiorem aliquo actu fruendi tamen. Patet: stat enim aliquem actum dilectionis propter deum dilectum esse intensiorem aliquo actu diligendi solum deum.

¶ Quintum. Idem actus potest esse detestatio, & amor respectu diuersorum. Amor enim, & odium respectu diuersoruas non sunt contraria, sed respectu eiusdem obiecti praecise. Holltor. q. iij.

¶ Sextum. Voluntas respectu eiusdem obiecti potest habere plures actusj fectos: maxime quamdo illud obiectum est totale respectu unius, & partiale respectu alterius: ut si aliquis primo habet actum meritorium respectu dei praecise, si offert illi aliquid diligendum propter deum: non oportet ideo: quod uoluntas priorem actum dimittat propter secundum: & dum uult illud praesentatum etiam diligere.

¶ Septimum. Licet idem actus numero non possit esse intensus, & remissus: tamen eodem actu potest quis ferri in diuersa obiecta non aeque intense: quia cum diligitur creatura propter deum: intensius non gradualiter: sed appreciatiue diligitur deus, quod creatura. Item deus diligit se intensissime, & creatura minus intense, uno actu non diuersis actibus. Nec ualet cor sequentia: aeque intenso actu diligitur deus, & creatura: ergo aequem intense: quia diligere aeque intese plus dicit, quai actu aeque intenso ut puta maiorem appreciationem: ut scilicet maius bonum uelit dec, quae creaturae. De hoc infra. in iij. dist. xxvij. Et beneprosequitur hanc materiam hic incidentalem Cameracen. q.ij. in dist. j. artic. i. Itaque diligere actu aeque intenso dicit gradualem identitatem actus: sed diligere aequeintense dicit eiusdem boni uolitionem, & eandem appreciationem. Creatura eium cum diligit se propter deum: uolens deum esse deum: maius bonum uulti deo, quam sibi: & magis appreciatur deum, quam seipsum. Rationes pro illa opinione doct. uide in scripto. i. quaest. j.

¶ Tertium dubium de obiecto Dub. x ulus: nam uidetur: quod deus sit obiectum M usus: cum enim usus ordinatus, & inordinatus opponuntur: habent fieri circa idem: ergo si deo contingit abuti, contingit & uti.

¶ Item uirtutibus nemo abutitur: ut dicit magister in iij. ergo nec utitur contra conclusionem tertiam. Item actu utendi non contingit uti: qui tamen est aliud a deo. Probatur: nec eodem actu: nec distinctis actibus, non secundum: quia tunc actus distincti simul essent in uoluntate, nec eodem: quia non sunt idem actus rectus, & refsexus.

¶ Item deus amari potest amore concupiscentiae, & propter retributionem: ut dicit ps. ergo eo contingit uti: non enim uidentur differre uti, & amare amore concupiscentiae.

¶ Ad primum dicitur: quod deo contingit inordinate uti, & abuti: quia contingit deum inordinate sumere in facultate uoluntatis, & inordinate eum diligi: sed non contingit eo uti, quia uti deo pro nullo supponit: nec uti deo contrariatur abuti deo: quia uti deo nihil est sumendo uti proprie, & licet quocunque; contingit ordiuate uti, contingit abuti: non tamen conuertitur.

¶ Ad secundum dicitur: uerum est formaliter secus obiectiue: semper enim recte inclinant. Possunt tamen ut obiecta inordinate diligi: & propter se finaliter, & propter nos.

¶ Ad tertium, actu utendi contingit uti alio actu: nec est inconuentens plures actus simul esse in uoluntate, ut patet in prologo in doc. q. i. Item in iij. quaes. x. Greg. q. j. dist. j. art. iij. hoc dubium latius prosequitur.

¶ Ad quartum patuit in coroli. conclusionum in art. ij.