Quaestio 1

QVAESTIO VNICA. CIRCA hanc distinctionem xxxiiij. quaeritur: utrum ne¬ cessarium est ponere dona, fructus, & beatitudines a uirtutibus theologicis, & moralibus realiter differentes.

¶ Per tres articulos procedit ad quaestionis solutionem. Primus praemittet terminorum declarationem, Secundus subiunget conclusiuam responsionem. Tertius addet mouendorum dubiorum solutionem.

¶ Quantum ad primum: quamuis uarie loquuntur sancti, & doct. de distin. donorum, beatitudinum, & fructuum: tamen ad uitandum prolixitatem, sequor in hac parte doc. subtilem, cui concordat Ocham.

¶ Dimissis uariarum opinionum recitationibus, primo notandum, quod uirtutes, dona, beatitudines, & fructus ponuntur habitus quidam naturales, uel supernaturales: animam quantum ad actus suos in via perficientes: aut passiones, puta gaudium, uel delectatio actus consequentes: quod additur quo ad fructus aliquos

Probatur: quia cum haec sint aliquid in anima, in qua secundum philosophum non sunt nisi potentia, & habitus, & passiones, qui sunt actus: aut qualitates actus naturaliter consequentes: ut supra habitum est dist. xxiij. q. i. Et non sunt potentiae: quia illae identificantur animae: ut habitum est in ij. nec actus eliciti: quia manent transeunte actu. Sunt enim in anima actu non cognoscente, uel appetente, ut puta in dormiente: ergo sunt habitus, uel passiones actus consequentes. Passiones ad solos fructus pertinent, habitus ad caeteras potentias circa actus, & passiones dirigentes, & hoc tanquam principium ab omnibus concessum supponatur.

¶ Secundo notandum pro generali habituum animae potentias perficientium distinctione, quod habitus est quoddam genus subalternum de genere qualitatis habens sub se multa genera subalterna, quibus descenditur ad specialissimas: Habitus ergo siue uirtus diuidi potest: primo in intellectuale, & moralem: & consequenter utrumque membrum in infusum, & acquisitum. Vel primo diuidi potest habitus in infusum, & acquisitum ac deinde quodlibet membrorum in intellectualem, & moralem siue appetitiuum: & nihil interest ad propositum, an sic, uel sic diuidatur.

¶ Habitus ergo siue acquisitus, siue infusus intellectualis diuiditur in practicum, & speculatiuum.

Speculatiuus diuidi potest in mathematicum naturalem & metaphysicum seu diuinum, ut loquitur philosophus v. Meta, & quodlibet horum membrorum ultra uariis modis subdiuidi potest: donec ueniatur ad specialissimas Sed illis dimissis: quia scientia speculatiua non perficit hominem ad bene moraliter uidendum: procedo ad diuisionem habitus practici.

Habitus practicus intellectualis diuiditur in eum, qui est circa agibile, & circa factibile. Qui est circa factibile, dicitur ars: & potest subdiuidi per plures diuisiones, quousque ueniatur ad specialissimas, & artes speciales mechanicas. Similiter & habitus practicus circa agibile multipliciter subdiuiditur: quia neque scientia practica: neque prudentia est una circa omnia agibilia. Diuersorum, enim agibilium, tanquam diuersorum objectorum diuersi sunt habitus: immo ut infra dicetur: quilibet uirtus moralis habet specialem prudentiam sibi connexam. Siquidem alia pecie est prudentia circa obiecta fortitudinis: alia circa obiecta temperantiae: alia circa obiecta iustitiae. Ideo secundum diuisionem uirtutum moralium posset subdiuidi prudentia. Vnde de tota diuisione habitus intellectiui practici in numero uirtutum, non recipitur nisi fides, & prudentia.

Habitus appetitiuus, siue moralis potest diuidi primo in habitum bene disponentem appetitum circa deum, uel circa creaturam.

Primus est duplex scilicet spes, & charitas. Charitas est circa deum, ut diligibilem in se. Spes, ut diligibilem tan¬ quam commodum mihi: ut ex supradictis patet.

¶ Appetitiuus habitus circa creaturam, aut disponit appetitum bene ad seipsum, aut quoad alterum. Secun dus scilicet bene disponens quoad alterum uocatur uno communi nomine iustitia: sed primus, qui bene disponit appetitum quoad seipsum, non habet nomen commune. Et forte propter hoc in annumeratione uirtutum cardinalium, non statur in illa diuisione bimembri: sed ultra proceditur sub illa ad species proximas.

¶ Appetibilium enim ad seipsum, quaedam sunt appetibilia ex se, quae secun dum se nata sunt conuenire statim appetitui. Et sic quaedam sunt fugibilia, quae nata sunt statim ex se disconuenire. Alia sunt nisi primo appetibilia, nec primo fugibilia: sed quasi secundario propter illa primo appetenda, uel fugienda. Et habitus, qui disponit circa prima appetibilia, uel fugibilia in communi, dicitur temperantia. Qui uero circa secunda di citur fortitudo, & prima appetibilia proprie pertinent ad concupiscibilem, & se cunda ad irascibilem

Sic ergo in connumeratione uirtutum omnium solum sunt tres theologicae, & quatuor cardinales. Detheologicis habetur. j. Cor. xiij. De cardinalibus Sap. viij. ut supra allegatum est.

¶ Vlterius subdiuidendo notandum, quod tres uirtutes morales acquisitae scilicet iustitia, fortitudo, & temperantia, sunt genera inter media, siue subalterna.

Nam primo concupi scibilia sunt duo. honor scilicet, & dele ctatio: quia omne quo aliquid primo est bonum idest conueniens, aut est honestum, uel delectabile. Vtile enim: quia concupiscitur propter aliud, non potest esse primum motiuum ad concupiscendum. Vnde utile in auct. j. Io. ii. "Omne, quod est in mundo, aut concupiscentia carnis est, & concupiscentia oculorum, & superbia uite": innuitur in concupiscentia oculorum. Nam concupiscentia oculorum, quae respicit diuitias: non potest esse primum concupitum, loquendo de diuitiis, ut sunt bonum utile, non ut bonum delectabile: quod intelligitur per concupiscentiam carnis. Quod si loquamur de diuitiis, inquantum sunt pulchrae: & sic bonum delectabile: sic possunt primo concupisci, sicut aliud pulchrum uisibile. Sic ergo ut dictum est, primo concupiscentia a natura rationali sunt duo: honor, & delectatio

Et secundum hoc temperantia, quae generaliter diligit appetitum circa concupiscibilia: duas habet species immediatas. Illa, qui mode ratur circa honores uocatur humilitas. Quae uero circa uoluptates: retinet no men generale generis, scilicet temperan tiae. Et quot possunt esse uoluptates distinctae, ad quas uoluntas inclinatur, & quas moderari potest temperantia: tot sunt species temperantiae. puta altera citta gustabilia: altera circa tangibilia. Et non solum circa uoluptates sensuum, de quibus delectatur uoluntas coniuncta: sed etiam uoluptates propriae uoluntatis, ut uoluntas est. Quoniam & uoluntas angeli apperere potest delectabile: licet non habeat appetitum sensitiuum. Et quod illae temperantiae sint species distinctae, patet per separationem, quia potest aliquis tem peratus esse circa uenerea nolens uti nisi sua: aut nolens simpliciter continere & intemperatus esse circa gustabilia uolens comedere non comedenda: uel no lens comedere comedenda. Potest etiam aliquis esse temperatus circa sensibilia: & intemperatus circa speculabilia. puta si uoluntas sua immoderata delectetur in hoc intelligibili speculando: quod secundum se non est ita utile, nec honestum sicut aliud. Haec delectatio secundum se est immoderata: sicut delectatio nimia circa notitiam curiosam astrorum caeli, & motuum eius impediens studium rerum salutarium, & necessariarum: & ideo moderanda est: cum secundum se sit inordinata. Et secundum multiplicitatem delectationum spiritualium moderamine indigentium, multiplicantur partes temperantiae.

¶ Species fortitudinis possunt etiam esse duae immediate, quarum una est fortiter sustinere terribilia, quae no catur patientia: quae est nobilissima fortitudo. Haec est, quae inclinat ad non repellendum tristia, seu terribilia: & illud non repellere est quidem actus positiuus scilicet uelle non impedire: quod est nolle impedire aduersa terribilia, seu uelle pati talia. Alia est fortitudo in aggrediendo, & repellendo terribilia, & aduersa: quae retinet nomen fortitudinis. utraque uincit: sed longe nobilius patientia, quam repellens fortitudo.

Iustitia etiam subdi uiditur: cum enim iustitia sit uirtus dirigens appetitum, ut se bene habeat: in ordine ad alterum. Potest autem qui: bene se habere ad alterum dupliciter, Primo communicando se alteri quantum potest se illi communicare. Sedo communicando illi aliquid aliud, quam se, ut communicando sua: uirtus inclinans ad primum actum dicitur amicitia, qua quis seipsum dat proximo, quantum potest se dare; & quantum proximus potest eum here: & haec est perfectissima uirtus moralis: quia uirtus iustitiae simpliciter est perfectior uirtute bene ordinante hominem ad seipsum: & haec amicitia est perfectissima species iustitiae Si autem communicet proximo aliud a se: aut ergo bona extrinseca, uel bona intrinsecam: aut bona pertinentia ad conuictum humanum, siue ad uitam humanam. Iustitia ordinans circa bona extrinseca: quibus homines indigent communicatione, dicitur iustitia communicatiua: & frequentius dicitur iustitia per tanto, ea, quae sic commincantur: commutantur illi, quid communicat in aliquod aequiualens. Si autem communicet aliquid necessarium ad conuictum id est ad simul in aliqua communitate ciuili, uel domestica uiuendum: aut ergo est regimen: & hoc conuenit praesidenti: & haec species est innominata, posset tamen dici praesiden tia, uel dominatio iusta: aut communicat ei subjectionem iustam: haec nominatur obedientia.

¶ Vlteriores uirtutum cardinalium subdiuisiones rescinduntur: quia illae, quae dictae sunt, sufficiunt ad propositum.

¶ Consequenter notandum pro intellectu terminorum beatitudinis donorum, & fructuum: quod nomina beatitudinum, quae nominantur, siue numerantur Matt. v. sunt, nomina habituum uirtuosorum secundum aliquos heroicorum, aut tensione perfectorum: Enumerantur autem quinque species specia liores uirtutum, quam numerantur in septenario uirtutum prius assignato. Duas quippe species temperantiae enumerat saluator inter beatitudines. Vna est humilitas, quae moderatur circa primum delectabile, quod est honor: & hanc exprimitibi. Beati pauperes spum. vn. Aug. Recte hic intelliguntur paupes spum: humiles ac timentes deum id est non habentes inflatum spiritum. Aliam speciem moderantem uoluptatem in communi exprimit per hoc; Beati mundo corde. Munditia enisi condis est immunitas uoluntatis ab omniinordinata delectatione: tam ratione sui, quam ratione appetitus sensitiui, cui coniungitur. Forritudinem exprimit in sua per fectissma specie, quae est ipsa patientia: ibi. Beati, qui persecutionem patiuntur propter iustitiam &c. Iustitiae exprimis tres species. Vnam, que est in communicando seipsum per amicitiam: cum dicit. Beati mites. insinuat, quamuis enim amicitia sit plus, quam beneuolentia: secundum philviij. Ethi. latente in contrapassis. Et bene uolentia secundum philoso. plus sit, quam mititas: quia mites sunt, qui non offendunt, nec resistunt in malo: tamen per hoc minimum, quod est quasi infimum in amicitia: exprimit illam, qua quis seipsum conmunicat proximo. Aliam speciem sustitiae, quae scilicet diuiditur in dominationem iustam & obedientiam: exprimit per hoc, odicit beati pacifici. Pax enim in hoc seruatur, quod praesidens recte regit: & subditus recte obedit. Tertia species iustitiae, quae est quantum ad exteriora, ex primitur ibi. Beati misericordes. Nullo enim alio modo potest quis esse perfectus circa exteriora, communicando se proximo, quam ut sit miserieors, qui sua communicat: non ut rehabeat: necut prius beneficiatus ab eo, cui communicat. Liberalis enim etsi communicat amico aliqua: tamen potest esse liberalitas aliqua inferior, o& sit misericordia: expectat enim quandoque ipse liberalis gratitudinem pro benefactis: & ita liberalitas est imperfectios species institiae, quam misericordia. Hanc igitur iustitiam, quae est circa temporalia, exprimit deus in specie: Beati misericor des. Et ita habentur tres uirtutes moras les expresse in suis speciebus, uel in se.

¶ Theologicas duas exprimit, ibi. Beati, qui esuriunt, & sitiunt iustitiam. Esurire enim non est sine misericordia: sed habitus, quo elicitur, est charitas. Proprijssime enim charitas uiae est habitus, quo esurimus iustitiam: & dili¬ gere deum in se quae est quaedam dilectio: est uera iustitia. Spem uero exprimit per illam. Beati qui lugent: Luctus enim est habitus desiderandi. Sic ergo in octo beatitudinibus exprimuntur duae uirtutes appetitiuae theologicae, & tresmorales. Fortitudo in se: & temperantia in duabus speciebus: & iustitia in tribus speciebus. Duae autem uirtutes intellectuales: theologica scilicet fides: & cardinales, quae est prudentia; non exprimum tur in se, nec in suis speciebus: sed dantur satis intelligi per appetitiuas: quia non est uoluntas satis disposita sine uirtute in intellectu correspondente.

¶ Quod etiam dicuntur beatitudines, non est in telligendum, quod habitus illi, uel actus eo rum sint beatifici in re: sed in merito: quia per actus eorum meremur beatitudinem: sicut in plerisque locis loquitur scriptura de beatitudine in specie, siue in merito: ut ibi. Beatus, qui intelligit super egenum, & pauperem.

¶ Sic de donis intelligendum, quod ibi numerantur quatuor uirtutes cardinales: & tres theologicae. Prudentia per illud. Spiritus consilij. Nam prudentia proprie est habitus consiliatiuus: quia est habitus syllogizandi practice: & sic syllogizare est consiliari. Vnde habitus, quo quis est consiliatiuus, est prudentiae. Fortitudo exprimitur nomine suo inter dona. timor est species temperantiae. Idem enim est omninotimor, quod humilitas: licet alionomine nominetur. Vnde Augu. super illud. Beati pauperes spiritu. Quod icriptura ftequenter commendat timorem dei initium dei sapientiae: nihil aliud est, quam quod humilitas est initium uirtutum. Quodetiam inter dona nume ratur pietas, haec est misericordia: & illa: ut dictum est: species est iustitiae. Charitas autem exprimitur per illud. Spiritus sapientiae. Vbique enim in scriptura per sapientiam charitas intelligitur. Sapientia enim est habitus, quo sapit habenui obiectum, quod est in se sapidum: quo scilicet mihi placet illud bonum in se: & illud uolo mihi: & ita in ilio dono eriam includitur spes. Nam habitus, quo sapit mihi bonum in se: est charitas: & habitus, quo bonum in se sapit mihi tanquam bonum mihi, est habitus spei: & utrumque pertinet ad sapientiam. Fides autem exprimitur per duodona, scilicet intellectum, & scientiam. Non enim illa duo circumloquuntur duos habitus specie distinctos: sed unum tantum secundum perfectum, & imperfectum, quorum imperfectus esse potest sine perfecto: & non econuerso. Sicut enim in naturalibus intellectus dicitur esse principium, & scientia conclusionis explicite ex principijs illatae: & intellectus, quia notitia uniuersalior, est imperfectiorscientia, quae est notitia patticularior: quia conclusionis illatae. Ita per intellectum accipitur notitia articulorum primorum, quae sunt quasi principia caererorum credibilium: & scientia notitia explicita articulorum specialium: quasi conclusionum ex prioribus illatarum. Et potest scientia dici fides perfecta: intellectus uero fides imperfecta, quia est principiorum: scientia uero conclusionum, Sic ergo in donis numerantur tres uirtutes theologicae: & quantuor cardinales. Charitas, & spes in sapientia: fides in intellectu, & scientia. Prudentia intelligitur per consilium: iustitia in sua specie, scilicet pietate, quae est misericordia. Tenperantia similiter in sua specie scilicet timore, quae est humilitas. Fortitudo in nomine proprio.

¶ Dedifferentia tamen particulariori sapientiae, intellectus, & scientiae, clarius dicetur in dis. sequenti.

¶ Fructus autem spiritus annumerat apostolus ad Gal. v. Fructus spiritus (inquit) est charitas, gaudium, pax, patientia, benignitas, bonitas, longanimitas, mansuetudo, fides, modestia, continentia, castitas. Horum duodecim fructuum quidam sunt uirtutes de numero septem uirtutum. Qui dam sunt species uirtutum numeratarum: Quidam neque sic, neque sic: sed sunt delectationes consequentes uirtutum actus. uerbi gratia: charitas ibi exprimitur nomine proprio: similiter & fides. Spes autem inhoc, quod dicitur longanimitas. Dicitur enim longanimis, quasi in logum animose expectans. Exprimuntur est morales ibi. Fortitudo, inhoc, quod dicitur patientia, quae est principalior species fortitudinis. Iustitia exprimitur in tribus speciebus. In misericordia, quae in fructibus dicitur bonitas, communiter enim, bonus dicitur, qui communicat se in aliquo proximo. In amicitia, quae dicitur benignitas, quae est beneuolentia: nam benignus dicitur quasi bene ignitus. In tertia specie, quae pertinet ad regimen, & subiectionem, quae dicitur mansuetudo: uel per mansuetudinem specialiter exprimitur obedientia. Mansuetus enim exequitur omnia sine murmure. Temperantia exprimitur in duabus speciebus suis scilicet continentia, & castitate: in placet dicere continentia esse circa alia delectabilia, & castitatem circa uenerea. Per haec duo potest intelligi una species circa quaecunque delectabilia. Prudentia exprimitur ibi: modestia Modestus enim est, qui debitum, & rectum modum tenet in agendis, & prudentiae est debitum modum, in actione inuenire, praefigere, & determinare. Sic habemus tres theologicas uirtutes in se. Fortitudinem in una specie scilicet patientia: iustitia in tribus speciebus: temperantiam in una, uel duabus speciebus: prudentiam in una specie. Et ita in fructibus habentur omnes septem uirtutes theologicae, & cardinales. Numerantur etiam lib quaedam, quae sunt delectationes concomitantes, uel cosequentes, actus uirtutum gaudium scilicet, & pax. Gaudium enim proprie est delectatio in uoluntate. Et pax est securitas habendi obiectum sine impugnatione

¶ Vltimo notandum, quod habitus illi uirtutum scilicet beatitudines, fructus, & dona, que omnia hic in cluduntur: dicuntur dona spiritus sancti dupliciter.

Vno modo: quia immediate infunduntur a spiritus sancto, & nec illi, nec aliqui habitus eiusdem speciei cum illis circa eadem objecta possunt acquiri per naturam sicut supra dictum est de fide infusa, quae est alterius speciei cum fide acquisita: quia habitus acquisitus potest esse sufficiens principium cum potentia, & objecto ad eliciendum actum, ad quem infusus non est sufficiens principium cum potentia, & objecto. Nam habitus infusus nunquam inclinat ad actum sine habitu, uel actu eius acquisito: ut supra dictum est de fide acquisitas & infusa.

Secundo modo dicuntur dona spiritus sancti: quia licet infundantur a spiritus sancto: possunt tamen ipsi, uel alij eiusdem rationis naturaliter acquiri. Et ijdem sunt eiusdem rationis cum acquisitis: & possunt immediate inclinare ad eosdem actus, ad quos habitus acquisiti sine, acquisitis. Sicut donum linguarum datum apostolis in die pentecostes fuit habitus, per quem poterant, intelligere, & loqui omnia linguarum genera, qui potuisset naturaliter acquiri per usum, & doctrinam: Et ita de dono scientiae & intellectus, quo nouerunt omnem ueritatem necessariam ad salutem, & scripturarum intellectum, qui habitus licet poterant acquiri per studium, & doctrinam longi temporis, & exercitij: tamen de facto infundebantur a spiritu sancto. Sed tales habitus uirtutum non infunduntur regulariter cuilibet baptizato: sicut docet experientia. Non enim infunduntur sine speciali, & nouo miraculo. Et forte de his secundo modo dictis habitibus loquitur apostolus, dum uult dona gratiae, & spiritus sancti non omnia singulis infundi: sed esse diuisiones gratiarum, & unum spiritum diuidentem "singulis prout uult". j. Cor. xij. Ex quo uidetur sequi, si dona spiritus sancti infunduntur cuilibet baptizato una cum charitate, spe & fide: quod illi habitus non sunt eiusdem rationis cum habitibus infusis apostolis, & prophetis, qui statim sine acquisitis poterant per habitus infusos elicere actus: quod non possunt regulariter baptizati: ut patet per experientiam, & ostensum est supra de fide.

¶ Quantum ad secundum articulum est conclusio prima. Viator suffcienter perficitur per habitus septem uirtutum, ad quoslibet actus saluti necessarios eliciendum. Et intelligenda est conclusio de habitibus infusis, & acquisitis. Probatur conclusio post Sco. Soli habitus ponendi sunt in viatore, quibus uiator perficitur circa omne obiectum quantum ad actus eliciendos, circa quod perfici potest in quia: huiusmodi habitus sunt septem uirtutes in genere: tres theologicae, & quatuor cardinales: ergo praeter illos septem alij non sunt ponendi. Consequentia nota cum maiore. Minor probatur: quia omne obiectum, circa quod perfici potest uiator: aut est deus: aut creatura. Sed circa deum sufficienter perficitur tribus uirtutibus theologicis in summo: quantum perfici potest uiator perfectissime: si illi tres habitus sunt perfectissimid est si habet eas in habitu multum intenso: secundum hoc enim dicuntur perfectissimi. Circa creaturam uero sufficienter perficitur per quatuor uirtutes cardinales, si: sint perfectissimae: ideo. Minor uera. Antecedens probatur. Sufficienter perficitur uiator quoad deum, si perficiatur quoad eum, ut intelligendum, & bonum in se diligibile: & ut conmodum uiatori: quia alios actus ordinatos circa deum habere non potest, quam intelligere, & diligere deum in se: & appetere deum, ut bonum commodum uiatori. Sed quantum ad primum sufficienter perficitur per fidem: quia omnis cognitio dei viatoris est cognitio fidei. Quoad secundum per charitatem: quo ad tertium per spem: ut patet ex dictis. Et qui dem perfectissime, si dictae uirtutes sunt, perfectissimae, secundum capacitatem uiatoris: uel secundum se secundum diuersas opiniones. Se cunda pars antecedentis similiter patet: quia quoad alia a deo sufficienter perficit intellectus per prudentiam: quia per illam si sit perfectissima) nouit omnia agibilia circa creaturas quantum ad omnem conditionem agibilis. Similiter appetitus perficitur quantum ad se, & ad alterum appetendum, diligendum, uel fugiendum per tres uirtutes morales: temperantiam, & fortitudinem tam quoad concupiscibilem, quam quoad irascibilem quoad se: & per iustitia quoad alterum: ut dictum est in primo arti. & hoc quantum possibile est perfici, si sint perfectisasmae. Et dicitur notanter quoad actus ad salutem necessarios: quia praeter illos septem habitus, plures, sunt habitus speculatiui, & practici ut metaphysicales, mathematicales, & naturales: & similiter habitus factiui artium mechanicarum: sed horum actus non sunt necessarij ad salutem.

¶ Secunda con¬ clusio. Beatitudines, & dona sanctispiritus non distinguuntur realiter a dictis septem uirtutibus. Probatur conclusio: quia dona, & beatitudines sunt: habitus quidam perficientes animae potentias, quantum ad ea, quae pertinent. ad animae salutem. Sed omnes tales habitus compraehenduntur sub his septem uirtutibus: ergo non distinguuntur ab eis realiter. Consequentia nota. Maior patet: quia sunt perfectiones accidentales animae permanentes inclinantes animam ad actus uirtuosos: & ita sunt aliquid in anima, & non potentiae manifestum est. Nec passiones: quia non actus, nec actum requirentes: alioquin non essent in dormientes ergo habitus. tenet consequentia per philo. ij. Ethic. simili forma probantem uirtutes esse habitus. Minor probata est conclusione praecedenti. Item probatur ex diffinitione uirtutis. Sunt enim qualitates permanentes, quae habentem perficiunt, & opus eius bonum reddunt, ergo uirtutes: & per consequens aliquae ex his septem, ad quas (ut dictum est) omnes aliae reducuntur tam infusae, quam acquisite. Posset idem probari descendendo ad singula particularia, & uirtutes: ut patuit in primo arti.

¶ Tertia coclusio. Perfectio donorum, & beatitudinum non mutat peciem uirtutum: probatur: quia perfectio habituum respectu eorundem objectorum, & eorundem actuum specie, & ab eadem causa procedentium attenditur poenes intensionem gradualem eorundem: sed intensio gradualis non mutat speciem: ergo habitus secundum solam perfectionem intensionalem distincti sunt eiusdem speciei. Consequentia nota. Maior patet, Perfectio habituum, uel attenditur experfectione obiectorum, aut actuum ad quos inclinant: aut causarum, a quibus producuntur: aut ex intensione, graduali; quia nihil aliud ab his assignari potnest, Nam finis, & circunstantiae sunt obiecta: ut dictum est supradis. xxiij. q. i. Vbi ergo est idem objectum actus, & causa: habitus perfectio attendi non potest, nisi penes intensionem. Minor probatur: quia qualitates intensa, & remissa sunt eius¬ dem speciei: sicut summa caliditas: & cali ditas sunt eiusdem speciei. Similiter summa charitas: & charitas sunt eiusdem speciei. In obibus enim gradibus qualitatis saluatur ro speciei. Quilibet enim gradus albedinis est albedo: & quilibet gradus gratiae est gratia, & sic de alijs.

¶ Vltra habitus donorum, & beatitudinum sunt, eiusdem objecti, & eorundem actuum, cuius & quorum sunt uirtutes: ut patet ex primo arti. & ab eadem causa: quia a deo infundente: sicut enim dona, & beatitudines sunt habitus infusi: ita etiam uirtutes sunt infusae. Patet de theologicis, & cardinalibus: licet praeter infusos etiam sint uirtutes acquisitae eiusdem numeri: ergo si differunt dona, & beatitudines in perfectione, non differunt, nisi se cundum intensionem a uirtutibus: sed perfectio intensionalis non tollit rationem uirtutis. Summa enim charitas, est charitas, & uirtus: & sic de alijs. Quare propter perfectionem dona, & beatitudines non distinguuntur a uirtut bus.

¶ Corollarium. Distinctio, quam beatus Tho. & sanctus Bona. assignant inter uirtutes: & dona, & beatitudines, non tollit rationem uirtutis. Patet: quia illa distinctio accipitur penes minorem perfectionem habituum eorundem obiectorum, & actuum specie: ut patet diligenter eorum scripta intuenti, & il la non tollit rationem speciei. Summa enim charitas est charitis: & omnis charitas est uirtus theologica: etiam summa omnium perfectionum habitualium, tam uiae, quam patriae est charitas: secundum Apostolum, & Aug. quae tamen est uirtus: ergo dona, & beatitudines non sunt perfectiores uirtute. Similiter nec illa differentia, quam ponit Henricus de Ganda, qua dicit uirtutes persicere hominem modo humano: dona modo superhumano: beatitudines modo inhumano, & quasi diuino (sicut faciunt uirtutes fieroicae)N excludit rationem uirtutis. Nam & uirtus heroica est uirtus: ut infra dicetur de connexione uirtutum, & charitas perfectissima Comnia caetera excellens: est uirtus, ut iam dictum est: ergo &c. Hanc opi. Henrici da Ganda. sufficienter impugnat Sco.

¶ Quarta conclusio: quamuis res significatae, quae sunt realiter dona. & beatitudines non distinguam tur a a reali uirtute: differunt tamen haec nomina, donum, beatitudo, uirtus: idem autem a se ipso non distinguitur. Secundum probatur: quia ro inferioris distinguitur a ratione sui superioris: sicut ratio hoins a ratione animalis. Sed dona, & beatitudines sunt inferiora ad uirtutem: nam nomen uirtutis importat omnem habitum inclinantem ad actum uirtuosum, siue infusum, siue acquisitum: donum autem tantum habitum infusum beatitudo (ut hic capitur) habitum infusum, & perfectum. Neque in omnibus illis oportet distinctionem qurere reale, quae scriptura diuersis nomiminibus exprimit. Frequenter enim scriptu ra (ait Sco. peadem realiter exprimens exprimit illa sub alijs uerbis: nunc quaedam omittens, & alibi explicans sic omissa: & ideo numerus octo beatitudinum non uariat, nec importat realem distinctionem earum a septenario nunero uirtutum.

¶ Quinta conclusio. Fructuum quidam sunt uirtutes: quidam sunt passiones uirtutum actus consequentes. Sedm patet de gaudio, & pace. Primum patet de caeteris tructibus: ut declaratum est in arti. i. nota. penult.

¶ Quantum. ad articulum ter tium, dubitatur primo de ordine donorum: qui secundum beatum Aug. in de sermoneduni in mote uariatur apud Esaiam, & apud Matrhae. nam Esa. xj. enumerationem donorum incipit a sapientia descendendo usque ad timorem. Quandoque econuerso a rimore ascendendoad sapientiam: ut Mat. v. Beati pauperes piritu. Pauperes sunt humiles deum tinentes: ut exponit Beatus Augu. Nam & beatitudines dona sunt sanctispiritus: ut habetur in glos. Matth. v. Respondetur, quod ordo donorum quandoque sumitur ab ordine generationis, secundum quem posteriora prioribus sunt perfectiora. Alio modo secundum ordiuem perfectionis, quo digniora sunt priora. Primo modo primum donum est timor: qui est initium sapientiae: de quo sequentibus distin. dicitur. Ab eo ascenditur usque ad sapientiam, quae est perfectissimum donorum: quia ut dictum est: sapientia ipsa est charitas summa uirtutum. Secundo modo, ubi proceditur a perfectissimo, & dignissimo econuerso descendendo ad minus perfectum: in hoc ordine primum est sapientia, & ultimum timor: quae intelligenda sunt de timore seruili, mercenario, seu initiali: non de filiali, aut casto, qui includit sapientia, quia ille procedit ex charitate, qua diligitur deus propter deum: ideo ille non est initium sapientie, & charitatis: sed eam praesupponit: aut coexigit. Vnum ordinem tenet propheta scilicet secundum: alium tenet euangelista, puta primum.

¶ Secundo dubitatur, utrum dona maneant in patria. Respondetur secundum sanctum Bona. quod dona mane bunt in patria, sicut fuerunt in Christo, qui semper fuit beatus, & compraehesor uerus. Vnde dona fuissent in statu in nocentiae: in statu naturae lapsae, & in sta tu naturae glorificatae. In statu innocentiae fuissent ad sanitatem animae seruandam tanquam medicina praeseruatiua: in statu naturae lapsae ad sanandum, tanquam medicina curatiua: in slatu gloriae ad sanitatem perpetuandam. Erunt autem inbeatitudine quantum ad habitus: similiter quantum ad actus: non tamen ad omnes: nec omnino eisdem modis sicut in quia; non enim manebunt dona, quae perficiunt in uia actiua quantum ad actus, quos habent in uia circa propriam materiam, uel cum imperfectione. Non enim erit ibi timor quam tum ad actum, qui est recedere a malo, siue re trahere a noxiis, quae nulla ibi sunt: sed manet ibi quantum ad actum reuerentiae quoad deum. Sic fortitudo non facit sustinere difficilia: sed facit adhaerere deo. Pietas non ad condo lendum prximo: sed ad congaudendum sibi, similiter beato. Consilium non quan tum ad discussionem dubiorum: sed quantum ad electionem bonorum. Intellectus non quantum ad inquisitionis discursum: sed quantum ad simplicem aspectum. Scientia non quam tum ad cognitionem bene conuersandi in medio nationis prauae: sed ut sciat unusquisque, quomodo ad alterum debeat se habere. Donum sapientiae, sicut & charitas manet quantum ad proprium actum: quia est respectu dei, quiibi per fectissime, & clare uidebitur, & fruitione perfecte gustabitur, & sapietur. De hoc similiter dictum est quaestione praecedenti de uirtutibus cardinalibus, & siue de theologicis, quae similiter hic locum habent: quia dona ab his non distinguuntur. Possent etiam plura moueri dubia scilicet de prioritate donorum de habitudine donorum ad beatitudines, & fructi sed attento, quod dona non distinguunt, a uir tutibus; sed sunt uirtutes infusae. Similiter & beatitudines, & fructus ptergaudium, & pacem, quae sunt passiones, actus uirtutum consequentes, ut praemissum est: iam pater horum dubiorum solutio. Nam eiusdem ad seipsum nulla est prioritas: nec excellentia: nec alteritatis habitudo. Si tamen fiat comparatio donorum ad uir tutes acquisitas: dicitur, quod dona sunt perafectiora acquisitis uirtutibus: sicut infusum immediate a deo perfectius est acquisito. De timore dicetur quaestione, & di stinctione sequenti.