Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 2 : Utrum notitia evidens veritatum theologicarum sit scientia proprie dicta
Quaestio 3 : Utrum passio scibilis de aliqua scientia proprie dicta distinguatur ab ea realiter
Quaestio 4 : Utrum omnis passio sit demonstrabilis de subiecto primo
Quaestio 5 : Utrum in omni demonstratione diffinitio sit medium demonstrandi
Quaestio 6 : Utrum sola propositio per se secundo modo est scibilis proprie dicta
Quaestio 7 : Utrum theologia quae de communi lege habetur a theologis sit scientia proprie dicta
Quaestio 9 : Utrum Deus sub propria ratione deitatis sit subiectum theologiae
Quaestio 10 : Utrum sola operatio potentiae sensitivae sit praxis
Quaestio 11 : Utrum notitia practica et speculativa distinguuntur per fines, vel penes obiecta
Quaestio 12 : Utrum habitus theologicus sit practicus vel speculativus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum tamen omni alio a Deo sit utendum
Quaestio 2 : Utrum frui sit actus solius voluntatis
Quaestio 3 : Utrum fruitio sit qualitas distincta realiter a delectione
Quaestio 4 : Utrum solus deus sit debitum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : Utrum voluntas possit frui essentia non fruendo persona et econtra
Quaestio 6 : Utrum voluntas contingenter, et libere fruatur ultimo fine
Distinctio 2
Quaestio 1 : De identitate essentiae divinae cum attributis
Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales sit realiter divina essentia
Quaestio 3 : Utrum aliquod reale possit distingui secundum rationem ab aliquo reali
Quaestio 8 : Utrum universale univocum sit aliquid reale alicubi existens subiective
Quaestio 9 : Utrum aliquod universale sit univocum deo et creaturae
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit divina essentia
Quaestio 2 : Utrum essentia divina sit a nobis cognoscibilis
Quaestio 3 : Utrum de Deo possumus habere plures conceptus quidditativos
Quaestio 4 : Utrum Deum esse sit per notum
Quaestio 5 : Utrum universale communissimum sit primum cognitum a nobis
Quaestio 9 : Utrum in omni creatura sit vestigium trinitatis
Quaestio 10 : Utrum creatura rationalis sit imag trinitatis
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda: deus generat deum
Distinctio 5
Quaestio 1 : An essentia generet, vel generetur
Quaestio 2 : Utrum filius generetur de substantia patris
Quaestio 3 : Utrum essentia divina sit terminus formalis generationis
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuit filium natura vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in patre sit aliquod absolutum, vel respectivum
Quaestio 2 : Utrum absolutum sub ratione essentiae, vel ratione attributali sit potentia genetandi
Quaestio 3 : Utrum potentia generandi possit communicari filio a patre
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum divinae simplicitati repugnet esse in genere praedicamentali
Quaestio 2 : Utrum aliquod simpliciter simplex possit esse in genere
Quaestio 4 : Utrum genus et differentia important eamdem rem primo
Quaestio 5 : Utrum deus possit diffiniri diffinitione non data per additamentum
Quaestio 7 : Utrum solus deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum filius vere generetur a Patre
Quaestio 2 : Utrum generatio in divinis sit univoca
Quaestio 3 : Utrum generatio in divinis sit univoca
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum voluntas sit principiun productivum spiritus sancti
Quaestio 2 : Utrum spiritus sanctus libere producatur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedit a patre et filio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus posset distingui a filio, si non procederet ab eodem
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum pater et filius sunt unum principium spiritans Spiritum Sanctum
Quaestio 3 : Utrum pater et filius spirant omnino uniformiter Spiritum sanctum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum generatio filii sit spiratio
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum Spiritui Sancto competat duplex processio temporalis et aeterna
Quaestio 2 : Utrum spiritus sanctus detur in persona proprie, vel tantum secundum dona sua.
Distinctio 15
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum persona divina visibiliter mittatur
Distinctio 17
Quaestio 2 : Utrum aliquis actus potest esse meritorius sine caritate formaliter animam informante
Quaestio 3 : Utrum de facto omni actui meritorio creata caritas praesupponatur
Quaestio 4 : Utrum caritas possit augeri
Quaestio 5 : Utrum caritas praeexistens maneat in fine augmentationis
Quaestio 6 : Utrum augmentatione caritatis aliquid realiter differens a priori sibi adveniat
Quaestio 8 : Utrum donum dicat proprietatem personalem per totam quaestionem
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint secundum magnitudinem perfecte aequales
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alia per circumincessionem
Distinctio 20
Distinctio 21
Questio 1 : Utrum haec sit concedenda, solus Pater est Deus
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum viator possit aliquod nomen imponere ad significandum distincte divinam essentiam
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum nomen persona sit terminus primae vel secundae intentionis
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum unitas qua Deus dicitur unus sit aliquis additum Deo
Quaestio 2 : Utrum persona in divinis dicatur secundum substantiam ut relationem
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis secundum substantiam vel relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae divinae constituantur et distinguantur per relationes originis
Quaestio 3 : Utrum omnes relationes divinae sint constitutivae personarum
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum in eadem persona sint plures proprietates
Quaestio 2 : Utrum verbum intellectus creati sit vera
Quaestio 3 : Utrum solus filius sit verbum in divinis
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum innascibilitas sit constitutiva patris proprietas
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium univoce dicatur de omnibus illis in Deo, de quibus praedicatur
Distinctio 30
Quaestio 4 : Utrum secundum rei veritatem sit ponendus aliquis respectus ab absolutis distinctis
Quaestio 5 : Utrum relatio temporalis Dei ad creaturam sit relatio realis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo, et aequalitas in divinis sit relatio realis
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater sit sapiens sapientia genita
Quaestio 2 : Utrum pater et filius diligant se Spiritu Sancto
Distinctio 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit realiter essentia divina
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit scientia ex natura rei
Quaestio 2 Utrum Deus intelligat omnia alia a se distincte
Quaestio 3 : Utrum essentia divina sit primum obiectum intellectus
Quaesito 5 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se per ideas earum
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam determinatam, et necessariam omnium futurorum contingentium
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum Deus possit plura scire quam scit
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquem praedestinatum damnari et praescitum salvari
Distinctio 41
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere omne possibile fieri a creatura
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum Deus possit aliqua facere, quae non fecit, nec faciet
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere mundum meliorem isto
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas Dei sit causa immediata, et prima omnium rerum, quae fiunt
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina possit impediri per quamcumque potentiam creaturae
Quaestio 2 : Utrum per rationem naturalem probari possit quod voluntas divina semper impletur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum Deus possit praecipere malum fieri
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum quaelibet voluntas creata teneatur se conformare divinae voluntati
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum creatio passio distinguitur a creatura.
Quaestio 2 : Utrum deus sit prima, et immediata causa omnium effectuum
Quaestio 3 : utrum deus et potuit mundum creasse ab aeterno
Quaestio 4 : VTRVM creare repugnet creaturae
Quaestio 5 : Utrum deus sit causa finalis omnium
Quaestio 6 : Utrum angelus, et anima intellectiua distinguantur specie
Distinctio 2
Quaestio 1 : utrum tempus sit mensura et angelorum
Quaestio 2 : Utrum et angelus sit in loco per suam substantiam
Quaestio 3 : Utrum angelus possit moueri localiter
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum omnes angeli inter et se personaliter discreti, essentiali specie sint distincti
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum obstinatio diaboli in malo, stare possit cum libero eius arbitrio
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum omnes spiritus intellectuales a solo deo mittantur ad homines uiatores
Distinctio 11
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum materia prima sit aliqua entitas positiua a forma distincta
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum anima rationalis sit ex tradue ce, et educta de potentia materiae
Quaestio 2 : Utrum paradisus sit corporalis uoluptatis locus a deo a principio plantatus
Distinctio 18
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum homo prostatu innocentiae habuit cor pus immortale
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum omne peccatum hominis oriatur ex tentatione daemonis
Distinctio 22
Quaestio 2 : Utrum peccatum Adae fuit per ignorantiam excusabile
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum deus facere posset uoluntatem rationalis creaturae per naturam impeccabilem
Distinctio 24
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum liberum arbitrium sit aliquid a ratione, et uoluntate distinctum
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum operans. et cooperans gratia distinguantur realiter a charitate infusa
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum iustitia originalis in primo parente fuit donum supernaturale
Quaestio 2 : Utrum peccatum originale sit aliquid positiuum in anima, uel in carne
Distinctio 31
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum per sacramentum baptismatis tollatur reatus culpae originalis
Distinctio 33
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum malum, quod non est ab aliquo efficiente: sit a bono sicut a causa deficienti
Distinctio 35
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum omne peccatum, et omnis culpa sit alicuius peccati poena
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum uoluntatis finis, et intentionis sit distinctio realis, aut tantum rationis
Distinctio 39
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum ex sola intentione finis attendatur bonitas operis
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum inter humanos actus, aliquis indifferens sit dicendus
Distinctio 42
Distinctio 43
Quaestio 1 : utrum omne peccatum ex malitia commissum, sit peccatum in spiritum sanctum
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum peccandi potentia sit a deo creatura rationali concessa
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta legis novae sint causae effectivae gratiae.
Distinctio 2
Quaestio 2 : Utrum baptismate Ioannis baptizati, erant baptismo christi iterum baptizandi
Distinctio 3
Distinctio 4
Quaestio 2 : utrum omnes suscipientes baptismum aequaliter accipiant sacramentalem eius effectum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum peccet mortaliter, qui a malo ministro verum baptisma suscipit scienter
Distinctio 6
Quaestio 2 : Utrum characteris impressio sit in iterabilitatis baptismi causa, uel ratio
Distinctio 7
Quaestio 1 Vtrum confirmatio sit sacramentum noualegis irreiterabile, a solis episcopis dispensabile
Distinctio 8
Quaestio 2 : utrum cum figurarum praecedentium pluralitate salue tur unitas sacramenti eucharistiae
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum manducatio eucharistiae sacramentalis, aut spiritualis sit de necessitate salutis
Quaestio 2 : Utrum solum mortale peccatum reddat accedentem huius sacramenti indignum
Distinctio 10
Distinctio 11
Quaestio 2 : utrum materia eucharistiae sit panis triticeus, et naturalis liquor vini
Distinctio 12
Quaestio 2 : utrum ad consequendum eucharistiae fructum frequenter sit conicandum
Distinctio 13
Quaestio 2 : utrum haeretici ab haeresi condemnata nominati: sint in ecclesia catholica tolerandi
Distinctio 14
Quaestio 1 : utrum sine paenitentia possit deseri peccatum post baptisma conmissum
Quaestio 2 : Utrum per poenitentiae sacramentum deleatur mortale peccatum
Distinctio 15
Quaestio 4 : utrum inbello acquisita sint suis dominis restituenda
Quaestio 13 : Utrum acquisitum per turpe lucrum sit de necessitate salutis restituendum
Quaestio 14 : Utrum titulo praescriptionis acquisita sint restitutioni in foro conscientiae ob noxia
Quaestio 16 : Utrum damnificans alium in fama, teneatur restituere damna hac occasione illata
Distinctio 16
Quaestio 2 : Utrum satisfactio paenalium operum requiratur ad perfectam remissionem peccatorum
Quaestio 3 : Utrum ieiunium ecclesiae trasgredientes obliget ad mortale
Quaestio 5 : Utrum uenialium peccatorum paenitentia sit ad salutem necessaria
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum confiteri peccata sacerdoti sit necessarium ad salutem mortaliter peccanti
Quaestio 2 : Utrum quilibet obnoxius peccato mortali teneatur confiteriproprio sacerdoti
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum potestas clauium data ecclesiae extendat se ad remissionem reatus, et culpae
Quaestio 2 : Utrum virtute clauium ecclesiae, homo possit hominem exconmunicare
Distinctio 19
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum confessor teneatur celare peccatum sibi quocumque detectum in confessione etc.
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum confessor teneatur celare peccatum sibi quocumque detectum in confessione etc.
Distinctio 23
Quaestio 2
Utrum baptismate Ioannis baptizati, erant baptismo christi iterum baptizandiQVAESTIO II SECVNDO quaeritur circa eandem dist. Vtrum baptismate ioannis baptizati, erant baptismo christi iterum baptizandi.
Ā¶ Solito more tres erunt quae stiones articuli: notabilium primus: conclusionum secundus: & dubiorum tertius.
Ā¶ Quantum ad primum notandum, quod baptismus non dicebatur ideo praecise Ioannis baptismus, quia hunc Ioannes ministrabat: quia tumc similiter dicendus erat baptismus Petri, quo Petrus baptixabat; & Pauli, quo Paulus baptixabat: quod apostolus reprobat. j. Cor. j. & iij. reprobans istos, quad dixerunt se esse Petri, aut Pauli &c. qui a Petro, aut Paulo fuerunt baptixati. Nec ideo dicitur baptismus ioanmis: quia fuit a Ioanne institutus. Non enim fuit institurus a Ioanne: sed a deo, a quo missus est baptixare. Vnde & ipse Ioannes ait Ioan. j. Qui misit me baptitare in aqua; ille mihi dixit &c. Ille autem institutor est rei, cuius praecepto, & auctoritate res sit. Hinc Augusti. lib. iij. de baptismo contra donatistas. Baptismus Ioannis est: sed solum a christo concessus: scum quod ioannes dicit. Non potest homo quicquam accipere, nisi datum fuerit ei de super. Nec ideo dicitur baptismus ioannis, quia primus baptixans talibaptismo: poterat enim aliquis apost. baptixasse baptismo christi: nec propter hoc dici debuisset baptismus Apostoli.
Ā¶ Sed dicitur baptismusioannis quadruplici ratione. Primo: quia primus promulgator fuit baptismatis, non enim christus hoc promulgauit, sicut suum primus promulgauit, & nullus discipulo rum. Secundo: quia fuit solus minister huius baptismi. Non enim discipuli Ioannis: sed sol: ipse baptixauit. Vnde Aug. ubi supra contra donatistas. Nulli proĀ¬ phetarum: nulli prorsus hominum est concessum baptixare in aqua paenitentiae, in remissionem peccatorum: quod concessum est Ioanni, quia mirabili gratia suspendens in se corda populorum, uiam praepararet in eis illi, quem se tanto praedicabat esse maiorem. Ex quo sequitur, quod baptismus soannis non durabat nisitempore Ioannis: ipso namque existente in carcere: cessabat cum illo: solus itaque ioannes, & non alius baptitabat. Et ita congruit ut aduentente baptismo christi, cessaret baptismus ioannis, qui fuit praeparatorius ad ipsum, sicut cessat generaliter praeparatio inducta formaTertio dicitur baptismus ioannis: quia ioannes fuit auctor totius, quod agebatur per suum baptisma. Nam totum, quod ibi fiebat, ioannes operabatur. Nam ibi, tamen fuit exterior corporis lotio, quam totam ioannes operabatur: non autem lotio interior animae, quam deus solus operatur. Nam per baptismum ioanmis non conferebatur gratia ex opere operato: nec ex consequenti peccatorum remissio. Vnde Mar. j. Ego baptiraui uos in aqua: ille baptixabit uos spiritusancto. Simile habetur Luc. iij. & ioan. j. & Act. j. dicit Christus ioannes quidem baptixauit aqua: uos autem baptirabimini spiritusancto, non post multos hos dies. Et gios. Lucaeiij. Probat se ioannes non esse christum: quia uisibili tantum officio aqua non spiritulancto baptirauit. Ad idem sunt auctoritates August. magistri. Hugo. Dama ce. & aliorum. Quod uero Matthaeus ait ex persona ioan. Ego baptico uos in aqua in poenitentiam. Et Mar. j. Tuitioannes in deserto baptixans, & prÄedicans baptismum poenitentiae in re missionem peccatorum. Non est intelligendum, quod ioannis baptismus poenitentiam, & remissionem peccato. rum contulerit: sed quod baptismum in aquatantum dedit: & baptismum poenitentiae in remissionem peccatorum prae dicabat: quod etiam sonant uerba Marci benepunctuata. Quorum sensus est. ioan nes erat baptixtans, & praedicans baptiimum christi, qui fuit in remissionem peceatorum: ita quod Iy remissionem peccatorum, non determinet participium baptixans: sed nomen baptismum. Dicitur tamen baptismusioannis baptismus ptenitentiae: quia baptiando docuit pe nitentiam: uel quia baptixatis imposuit dignos fructus poenitentiae secundum Tho. Sed non potest dici baptismus remissionis peccatorum: quia hanc non dabat, nec docuit: cum non sit opus hominis, sed dei. Hinc glol. Mar. i. Poenitentiae baptismum dedit: baptisma in re missionem peccatorum tamen praedicauit: non dedit.
Ā¶ Corollarium sequitur ex his quod ioannis baptismus non fuit sacramentum proprie dictum: non enimfuit signum efficax gratiae. Vnde glol. de conse dist iiij. Aliud est. Non est sacramentum redemptionis nostrae: nec deus per illum remissionem peccatorum operatus est. Vnde quoties a sanctis dicitur facramen tum: sacramentum capitur large pro signo sacrae rei. Hinc Hugo. lib. ij. parte. vj. c. vj. Solum sacramentum fuit ibi in baptismate ioannis: sed non remissio peccatorum. Quarto dicitur baptismus ioan nis: quia non dabatur in forma, quam instituit christus.
Ā¶ Sed in qua forma baptixabat. Tenet magister, & posteum Ale Pet. de palu. & Tho. q ioannes baptixa bat in forma futuri. Ad quod adducitur illud Act. xix. ioannes baptirabat populum baptismo paenitentiae dicens: in eum, qui uenturus est postipsum, ut crederent. hoc est in iesum. Venturus, non quantum ad carnis praesentiam: quia scum hanc iam uenit. Siquidem ioannepraedicante, & baptixante christus incarnatus, & natus fuit. Sed uenturus suit quantum ad effectum redemptionis, siue passionis: uel etiam quantum ad actum baptixandi docendi: quia sicut ioannes sua natiuitate praecessit Christi natiuitatem: ita etiam sua baptiratione praecessit christi baptismum, & sua praedicatione, christi praedicationem: & sua morte, christimortem, fuit ergo haec forma baptismiioannis. Ego baptixo te in nomine uenturi, Exponit Alexand. id est in fide uenturi, Sed aliam opinon tangit Duran, quaetenet: quod Ioannes non baptixabat sub aliqua formauerborum. Cuius motiuum est: quia baptismus Ioannis fuit medius inter sacramenta ueteris legis, & nouae. Conueniebat enim cum sacramentis nouae legis: & maxime cum baptismo christi in materia, quia in aqua: & in expressa significatione internae mundationis. Cum sacramentis ueteris legis in insufficientia: quia non conferebat gratiam. Cum autem efficacia sacramenti formae attribuatur (& sicut in rebus naturalibus) actio est a forma, potest probabiliter dici: quod Ioannes in baptismo suo non utebatur aliqua forma uerborum. Nam cum quaestio haec est de facto de quo scriptura nihil expresse determinat; probabiliter dici potest, quod non utebatur aliqua forma uerborum.
Ā¶ Ad rationem alterius opinionis dicunt: quod in uerbis illis Pauli non fuit intentio eius, quod illa esset forma Ioannis: sed fuerunt uerba illa beati Ioannis docentis: quod patet ex ipso contextu uerborum. Dicit enim primo, quod baptixauit baptismo paenitentiae: deinde dicebat, ut crederent in eum, quiuenturus est. eum, idest Tesum. Constat autem, quod de forma baptismi non erat pr nitentia: sed solum de doctrina: ergo eodem modo non fuit deforma baptismi, ut crederent in uenturum: sed solum de doctrina. Vtraque opi. potest probabiliter teneri, utramque etiam tangit Sco. q.ij. huius dist. His ergo quatuor de causis dicitur baptismus Ioannis.
Ā¶ Verum (ut dicit Sco. )si Ioannes baptixasset infor ma baptismi christi, quam poterat scire a discipulis christi, uel aliis audientibus eos baptixare: ille baptismus non fuisset dicendus baptismus Ioannis sicut nec Petri, & Pauli: sed baptismus christi. Verum de illo non quaerit quaestio: sed de baptismo Ioannis, quo praeuenit baptismum christi: quo scilicet baptixabat in nomine uenturi: aut sine uerborum forma secundum alteram praedictarum opinionum. Et de hoc baptismate intelligendae sunt conclusiones, & caetera, quae sequuntur.
Ā¶ Secundo notandum, quod de materia quesiti duae fuere opiniones. Vna magistri: quam etiam saluare nititur Alex. haec tenet, quod baptixati baptismo Ioannis erant duplices: quidam enim in illo spem ponebant non referentes haptismum Ioannis ad baptismum christi: nec habebant fidem trinitatis: sicut hi, qui dixerunt. Neque si spiritussanctus est audiuimus: ut habetur Actuum. xix. Et illi erant baptixandi baptismo christi. Nam & tales iterum baptixati sunt in nomine Tesu: ut ibi dicitur. Quiuero spem in baptismo Ioannis non fixerunt: & fidem trinitatis habuerunt: non sunt baptixati denuo baptismo chri sti: sed per impositionem manuum ab apostolis factam, receperunt spiritumsanctum in robur, quem prius receperunt in remissionem peccatorum.
Ā¶ Pro ista opinione arguitur. Nam Act. viij. habetur, quod apostoli in Samariam uenientes eos, qui baptixati fuerunt a Philippo, non rebaptixabant: sed tantum manus imponebant, & accipiebant spiritum sanctum: non enim in quemquam illorum uenerat spiritussanctus. Cum autem baptismus in nomine Iesu Christi sine collatione spiritussancti sit baptismus Ioannis: sequitur: quod baptixati baptismo Ioannis non fuerunt rebaptixandi. Item Hic ro. super illud sohel. ij. Effundam de spiritu meo. dicit: quod haec est causa; quare quidam baptixati a Ioanne baptismo christi, iterum baptixati sunt a Paulo: quia fidem trinitatis non habebant. Et ergo a contrario sensu baptismate Ioannis baptixati, & fidem trinitatis habentes, non erant baptismo christi baptixam di.
Ā¶ Item Apostolisunt baptixatibaptismo Ioannis saltem Andreas, & caeteri, qui fuerunt discipuli Ioannis: & tamennon leguntur iterum baptixati baptismo christi: sed dumtaxat baptismo flaminis: sicut dixerat eis christus Act. j. Ioannes baptixabat aqua: uos autem baptixabiminispiritusancto: non postmul os hos dies. quod & impletum est in diepentecostes.
Ā¶ Praeterea baptiratibaptismo Ioannis habentes fidem sancte trinitatis, habebant, quicquid requiritur ad salutem: ideo non fuit opus iterum baptixari. Antecedens probatur: quia per baptismum Ioannis habebant abluĀ¬ tionem exteriorem: & per fidem trinitatis interius infigebatur character: habebant & spiritumsanctum per impositionem manuum apostolorum: & illa sufficiunt ad salutem: secundum illum Ioan. iij. Nisi quis renatus fuerit ex aqua, & spiritusancto &c. Per Ioannem autem ministrabatur aqua: & per manus impositionem spiritussanctus.
Ā¶ Item in receptione sacramentorum quod datur, non est iterandum: sed si quid omittitur, caute est implendum: ut habetur de clerico per saltum promoto c. unico. Et de sacramentis non iterandis c. j. Sed inbaptismo Ioannis dabatur ablutio exterior: ergo si defuit interior, illa erat supplenda, & non exterioriteranda: supplebatur autem manuum impositione. Hac enim dabatur spiritussanctus, quointerius absuitur animaa sordibus peccatorum.
Ā¶ Item in baptismo Ioannis fuit debita materia, & forma, & ita uerum baptisma: & per consequens non iterandum. Antecedens probatur: de materia, quia aqua: deforma, quia eadem, qua apostoli baptixabant: baptixabant enim in nomine christi: Ioannes in nomine uenturi: hic autem erat Christus. dicit Paulus Act: xix. uenturi id est Iesu Christi. Et ergo sicut baptismus discipulorum Christi suffecit: ita & Ioannis.
Ā¶ Alia est opinio communis sancti Tho. & sancti Bonauent. Scot. & Pet. de palu. & aliorum communiter: quod omnes baptixati Ioannis baptismate iterum baptixandi erant baptismo Christi. Nec suffecit baptismus Ioannis ad salutem; quia non contulit gratiam: sed erat tantum praeparatio ad baptismum Christi: etiam quantumcunque baptixati haberent fidem trinnatis: nec spem ponerent in eo: sed ipsum referrent ad baptismum Christi, secundum quam opinionem ponentur conclusiones.
Ā¶ Tertio notandum, quod refert iterum baptixari: & iterato baptismo baptixari. Nam iterum baptixatur, qui post primam absutionem secundo abiuitur: siue prima ablutiofuerit uerumbaptisma, siue non: sed tantum exterior ablutio. Sed iterato baptismo bapticatur: qui postuerum baptisma rece- ptum, secundo baptixatur. Ex quo sequitur, quod licet baptixatibaptismo Christi post baptismum Ioannis, iterum baptixabantur: non tamen iterato baptismo: quia baptisma non iterabatur: quia primus baptismus, scilicet Ioannis non fuit uerum baptisma: sed praeparatio ad uerum baptisma. Hanc differentiam tangit magister in fine huius dist. cum dicit: baptitati sunt in nomine Christi: nec in his iteratum est baptisma: sed nouatum loquitur dehis, qui postbaptismum; Ioannis receptum, baptixati sunt baptismo Christi.
Ā¶ Quantum ad articulum secundum est haec conclusio unica. Vniuersa liter omnes Ioannis baptismate baptixa ti, post sufficientem baptismatis Christipromulgationem erant iterum Christibaptismate baptixandi. Quod dicitur, uniuersaliter omnes) intelligendums est praeter christum: non enim Christus unus est ex omnibus legi subiectis: sed s unus super omnes, & superlegem: quia dominus est filius hominis, & labbati. Huic conclusioni consonat Pet de palud. praesenti dist. qeii. art. v. Et ponit rationem Richar. art. ij. q. ult. quia cum baptismus Ioannis esset quaedam praeparatio ad baptismum Christi, sicut ad medicinam sanatiuam: ideo sicut infirmus accepta praeparatione indiget medicina sanatiua: ita & hic baptixatis baptismo Ioannis necessarius, & baptismus Christi. Dicitur etiam post sufficientem promulgationem &c. quia circumcisi ante promulgationem per circumcisionis sacramentum sine baptismate saluabantur: ut sup. dictum est dist. j. quaest. iiij. Non autem circumcisi baptixati Ioannis baptismate fuere deterioris conditionis non baptixatis: ergo saluari poterant sine baptismo Christi, sicut caeteri. Hac declaratione praemissa, probatur conclusio auctoritate beati August. super IoanHomil. v. de consecr. dist. iiij. Aliud est. Si quos baptixauit Ioannes, iterum sunt baptixati: plane iterum: sed non iterato baptismo, quos enim Iudas baptixauit: baptixauit etiam Christus: quos autem baptixauit Ioannes, baptitauit Ioannes quali diceret: non Christus. Idem de baptismo contra donatistas. Tali baptismo christus mundatecclesiam, quo accepto non erat alterum necessarium. Ioannes autem talibaptismo praecingebat: quo accepto esset etiam baptisma dominicum necessarium. Item idem: Baptixauit Iudas, & est baptixatum: baptixauit ioannnes, & non est baptixatum. Et in enche. c. xlviij Non renascebantur, qui baptismate ioannis baptixabantur, a quo & christus ipse baptixatus est: sed quosdam praecursoris illius ministerio, qui dicebat: parate uia domino. Huic uno, in quosolo renasc poterant: parabatur. Huius enim baptisma est, non in aqua tamen, sicut fuitioanis sed in spiritusancto: ut de illo spiritusancto regeneretur, quisquis in christum credit: de quo christus generatus regenera tione non eguit.
Ā¶ Probatur etiam ratione. In nouo testamento baptismus est de necessitate salutis: ille (inquam) quisit in aqua, & spunsancto, secundum illud Io. iij. Nisi quis renatus fuerit exaqua, & spiritusancto: non potest introire in regnum dei. sed talis baptisms non fuit ioannis baptismus: sed solus baptismus christi: ergo de necessitate. salutis fuit baptixari baptismo christi. Consequentia nota cum maiori. Minor patet ex allegationibus adductis. Item baptismus ioannis non fuit baptismus: quia defecit forma, quae est essentialis sacramento: quia ideo non praestabat gratiam ex opere operato: & per conse- quens non suffecit ut sacramentum ad salutem. Item baptiratus baptismate ioannis: & non habens fidem trinitatis tenebatur baptixari baptismo christi: ergo etiam hi, qui habuerunt fidem trinitatis, & spem. Tenet consequentia: quia fides, & spes suscipientis sacramentum nihil faciunt ad sacramentum: licet possint facere ad rem sacramenti percipiendam. Nam sacramenta gratiam conferunt non ex fide recipientis: sed ut dictum est ex opere operato. Vnde infidelitas suscipientis baptisma, non est causa suscipiens. propter quam oporteat eum alias bapti tari, dum tamen intendit suscipere, quod ecclesia intendit conferre: ideo si suscipiens baptismum ioannis, sine fidae, teĀ¬ nebatur iterum baptixari: hocfuit ex defectu baptismatis: quia non erat sacim, & baptismus sacramentum necessarius est ad salutem. Nec fides addita fecit de non sacramento sacramentum: sicut si quis habens fidem trinitatis modo baptixaretur non in forma christi, non esset baptixa tus.
Ā¶ Praeterea arguitur ad conclusionem scunm Sco. & Richar. generale praeceptum christi de baptixando obligant omnes ad hoc: ut essent membra ecclesiae ad suscipiendum signum concomnibus ingredientibus ecclesiam. Hoc autem non pstabat baptismus Ioannis: ut dicetur infra de charactere. Denique medicina praeparatiua suscepta congrum fuit recipere medicinam curatiuam: sicut inducta dispositione ad formam principalem, forma principalis inducenda est: sed baptismus Ioannis erat medicina praeparatiua, & dispositio praeuia ad baptismum christi: sicut ipse ait Io. j. Ego uos baptixo in aqua. Itamen: medius uestrum stetit, quem uos nescitis. Et se quitur. Hic est, qui baptixat in spunscto: ergo baptismum Ioannis sequi debet baptismus christi, ad quem disponebat. Item Act. xix. clare habetur: quod baptixatos baptismate Ioannis, Paulus fecit baptixari baptismo christi: & de hinc imposuit eis manus &c.
Ā¶ Restat nunc soluere rationes pro opinione magistri ad ductas. Ad primam dicitur: quod baptixatia Philippo, baptixati sunt baptismo christi: & ideo non fuerunt rebaptixandi, in quo baptismate dabatur spiritulsanctus ad peceatorum remissionem, non autem ad robur, quod est sacramenti confirmationis: quod dabatur tamen perapostolos, qui fuerunt episcopi. Philippus aut fuit unus de septem diaconis: qu non habuit officium confirmandi: quod tantum episcoporum est. Quod uero dicitumr: quod nondum in quemquam eorum uenerat spunssctuns: intelligedum est in signo uisibili ad robur: quamuis ueneratinuisibiliter, sicut & nunc in baptismate: & io missi sunt Petrus, & Ioannes, ut manus imponendo confirmarent: & sic acciperent spiritum sanctum uisibiliter in dono linguarum: sic enim in primitiua ecclesia, quibus apostolimanus imponebant, in signum receptionis spiritussancti loque bantur linguis sicut apostoli.
Ā¶ Ad secundum dicitur: quequid sit de originali, un de illa uerba sumpta leguntur: saltem ex gloilice ordi. illa mens sumi non potest: sed tantundem, quod baptixati in nomine uenturi, & hoc baptismo (oannis: debebant de hinc uerum baptisma recipere: quia non erant baptixati in spiritulancto, seu misterio trinitatis: & hoc uerum est. Et idem praecise uult Augustin. in epistola xIviij. contia Vincentium donatistam iuxta finem cum docet baptixatum ab haeretico non fore rebaptivandum: sed baptiratum baptismo ioannis fuisset iterum a Paulo baptixandum, rationemannectit, quia baptixatus baptismo christi: licet ab haeretico baptixatus est baptismo christi: sed baptixatus baptismo ioannis non ex baptixatus baptismo christi; ergo uenit iterum, & uere baptixandus: sed non iterato. Attamen admissis uerbis beati Hiero. super sohel. ij. conceditur: quod baptixati baptismo Ioannis non habentes fidem trinitatis, baptixandi erant. Sed non sequitur a contrario sensu, quod habentes fidem, & baptixati baptismo ioannis non sunt iterum baptixandi: quoniam consequentia a contrario sensu non tenet nisi in causis praecisis: modo non sola infidelitas fuit causa rebaptixandi: sed magis quia baptismus ioanis non fuit uerus baptismus. Vel (ut dicit Tho.) beatus Hiero. in uerbis suis non intendit assignare causam iterum baptixandi: sed sufficientiam fidei requisitae ad salutem. Vnde ait. Qui dicit se credere in christum, & non credit in spiritum sanctum, nondumhabet claros oculos: ut allegat magister in textu.
Ā¶ Ad tertium dicitur, quod aposte li baptixati sunt: licet non legatur quando & ubi: ut dicit glos. Io. xiij. superillud. Quilotus est, non indiget &c. Non tamen dicit gloilice quod sint a christo baptixati, sed quia ipsialios baptixabant, uthabet. Ioa. iiij. Non est uerisimile, quod ipsi non primum fuissent baptixati eo baptismo, quo ipsi baptixauerunt idest baptismo christi: prius enim exemplo sui magistri ceperunt facere, & sic docere. Multa. n. facta sunt, quae scripta non sunt. Io. xx. & ulti. Hinc ait glol. super illud Io. iiij. cum dicitur. Iesus plures discipulos facit, & baptixat, quam ioanmes. Super uer ba baptixat, dicit gloil. per apostolos suo baptismo: non eo, quo baptixatus est. Illud enim subiit, ut esset uia, & praeparatio suo baptismo. Et quod per aposto los tunc bapticauerit: licet prius (cap. iij.)per se baptixauerit, sumi potest ex cap. iiij. cum subiungitur. quam quam lesus non baptixaret: sed discipuli eius. Hoc enim uerum est, quod tunc non baptixauit per se: sed per apostolos: ut altioribus intendere posset: & sic nulla est contradictio in uerbis christi. cum. (lo. iij.) dicitur baptixasse: (lo. iiij.)non baptixasse. Pacit pro illo epistola. cuiij. beati Augu. ad Silentianum: & habetur de conse. distinct. iiij. quando ab Hierosolymis. ubi habetur discipulos tunc fuisse baptixatos: quando iuit in terram iudeam, & illic morabatur. Io. iij. & quod magis credibile est: baptismo christi uide epistolam, & similiter Iyram Ioan. iiij. Item epistolam ad Vincentium non longe a fine. est episto. xlviij.
Ā¶ Ad quar tum dicitur: quod baptixatibaptisnosioannis non habebant quicquid requiritur ad salutem: quia non habebant regumn rationem ex aqua, & spum: baptismus. nmioannis non regenerabat: non enim fuit sacramentum defecit. nforma: nec dabat spaen sanctum: ut dictum est, nec impressit characterem: nec apostolimanus imponebant baptixatis tantum baptismoioannis, sed baptixatis baptismo christi.
Ā¶ Ad quintum dicitur: quod uerum est, quando aliquid sacramenti confert. In baptismo autem ioannis nihil sacramenti conferebatur. Ablutio enim exterior sine determinata forma nihil est sacramenti: sed quando ablutio cum debita forma, & ablutione simul, & intentioe concurrunt, faciunt sacramentum, & tunc quodlibet horum est aliquid facramenti, & non quando alterum deficit. Illa autem maxima, quod omissum est, est caute supplendum, non habet ueritatem in uno sacra mento, si omittitur aliquid substantiale sacramento, tunc. no.e non est sacramentum. Sed ueritatem habet de diuersis sacramen tis ordinatis adinuice, sicut in ordiniĀ¬ bus sacris: si quis per saltum promoue tur: puta ad sacerdotium omisso ordine diaconatus, non est iterandus ordo sacerdotalis: sed accipiendus est ordo diaconatus, etiam post sacerdotium, & in illo casu loquuntur canones allegati. Vel si in uno sacramento una pars posset esse sacramentum sine alia: ut in eucharistia species panis possent esse sacramentum sine speciebus uini, & econuerso. Ibi si panis non consecretur, sed uinum: non esset iterandauini consecratio: sed supplenda consecratio panis: non sic in pposito, si hodie fieret ablutio in aqua: cras proferretur forma: non esset sacramentum.
Ā¶ Ad sextum negetur: quod in baptismo Ioannis fuit debita forma: nam necesse est in forma implicari trinitatem, quam non importabat nomen uenturi ( sisaltem Ioannes usus est forma) ideo non in formachristi: discipuliautem baptixam tes in nomine christi, in hoc nomine implicabant trinitatem: quia qui dicit christus, dicit eum, qui unctus est id est filium: & eum, quiunxit id est patrem: & eum, quo unctus id est spiritumsanctum: de quo magis infra. Vnde licet idem sit christus, & quod tuc uenturus erat: non tamen est eadem forma baptixare in nomine uenturi, & in nomine christi.
Ā¶ Quantum ad articulum tertium est dubium primum. Cur, uel ad quid fuit institutus baptismus Ioannis: cum non contulit gratiam: nec fuit proprie sacra mentum: nec absoluebat baptixatum a praeceptobaptixandi. Respondetur, quod non inutilis fuit baptismus Ioannis: licet praedicta non contulerit. Ponunt autem doctores plures rationes, quarum tres sunt principales. Prima est ad sigurandum baptisma Christi: propter quod dici potest sacramentum large: quia sacraerei scilicet baptismi Christi signum. Secunda, ad praeparandum populum ad christi baptismum: nam suo baptismo assue fecit populum, ut non horreret Christi baptismum. Vnde super illud Matt. iij. Ego baptixo uos aqua (ait glos) quia soluere peccata nequeo: ut sicut christum nascendo, & praedicando praecurro: sic baptitando ad baptismum Christi dirigo. Et sic potest dici sacramentale: quia praeparans ad baptismum christi, qui est facramentum. Tertia ad manifestandum Christum: & sacramenti baptismi mate riam consecrandam. Vnde Ioann. i. Vt manifestetur in Israel: propterea ego ueni in aqua baptixans. Vnde cum baptixaret Christum, aperti sunt caeli, & uisus est spiritussanctus descendere in specie colubae: & uox testificantis patris audita est. Hic est filius meus dilectus. In hoc etiam baptismo christus contactu suae mundissimae carnis, uim regene ratiuam contulerat aquis secundum Bed. id est aquam ordinauit, ut esset materia sacramenti regenerationis. Et perhoc dicitur fuisse initium nouaelegis, & finis ueteris, & medium inter utramque. Haec Bonauent. Addit Alexand. quartam. ut reuocarentur iudaei a circumcisione. Et sic dici posset baptismus Ioannis finis ueteris testamenti secundum ilsud Mat. xi. Lex, & prophetae usque ad ioannem.
Ā¶ Secundo dubitatur: quare baptismus Christi magis habuit antecedens praeparatorium, quam circumcisio: cum utrumque; fuit institutum contra eundem morbum scilicet contra originale peccatum. Et quare magis baptismus, quam aliud nouae legis sacramentum. Respondet Alex par. iiij. q. ix. membro j. Ad primum Perfecte obedientibus non est necessarium praeparatorium: sed minus perfectis, & ad obedientiam dutis. Circum cisio autem data est Abraae, qui fuit credulus uerbis dei, & obedientissimus: populus uero Israel, cuiprimo a christo dandus erat baptismus: fuerat durae ceruicis, & semper rebellis deo: ideo indiguit praeparatorio: non autem Abraam.
Ā¶ Ad secundum respondet. Tiliorum est acquiescere praeceptis: ac doctrinae patris. Antequa autem sint filij necessaria est quedam praeparatio, ut fiant filij: & acquiescant doctrinae, & praeceptis patris. Nunc autem per baptisma (quod est ianua sacramentorum) ex filijs irae efficiuntur filii dei. Ideo illud facramen tum indiget praecedenti praeparatorio: sed iam filii dei facti per baptismum non indigent praeparatorio ad caeterorum sacramentorum participationem.
Ā¶ DuĀ¬ bitat tertio de subjecto huius baptismi, quibus conueniebat baptismus Ioannis. Respondetur: quod christo conueniebat sit baptixari, & uirorum multitudini: sed diuersa, non una ratione: christo: ut humilitatem impleret: ut baptismum Ioannis approbaret: ut aquam sanctificaret: ut ipse innotesceret. & prpter alias causas quas glol. Alex. & Pe. de palu. & Thom. latius prosequuntur. Populus autem Iudaeorum ut adpoenitentiam, quam Ioannes praedicabat: baptixando instrueretur, & incitaretur: ideo baptismus poenitentiae prae dicabatur: ut ad baptismum christi praepararetur: ut dictum est, uta circuncisio ne auocaretur: propter hoc non conuemebat pueris qui poenitentiae incapaces sunt: nec ad christi baptismum praepararipoterant: cum rationis usum non haberent.
Ā¶ Sed quid de mulleribus, an baptixa tae sint baptismo Ioannis. Opinatur Ale xan. quod non. Tum propter honestatem: nein cocursu tantae multitudinis uirorum ad baptismum Ioannis concurrentium nudarentur. Tum quia non fuit opus eas reuocari a circumcisione, quam no ac ceperant. Tum quia satis per baptisma uirorum inclinari poterant: & sic praeparariad baptismum christi, quo uniuersaliter omnes erant baptixandi. Et tantum de quaestione.
On this page