Quaestio 4

QVAESTIO IIII. CIRCA hanc partem quaeritur. Vtrum circumcisionis sacramentum masculis currente lege necessarium, institutione baptismi factum sit mortiferum.

¶ Quia haec quaestio duo supponit: & unum quaerit. Supponit primo, quod circumcisio fuerit faciamentum: & per hoc, quod fuerit efficax, & certum, effectus sacramentalis signum. Hic enim sacramentum proprie accipitur: pro signo gratiae efficaci, prout descriptum est in quaestione prima. Secundo supponit, quod circumcisio fuit necessaria masculis currente lege. Et quaerit: utrum instituto baptismo cessauerit circumcisio: ita ut ex hinc fuerit mortifera utentibus ea. Et secundum hanc responsionem ad quem stionem erunt tres articuli, quibus adijcietur quartus seruiens dubiorum mouendorum solutioni.

¶ Quantum ad primum. Notandum, quod Alexan. parte. iiij. qu. vij. membro. j. tres ponit diffinitio nes circumcisionis. Prima Dam. Circuncisio est signum determinans IIrael a gentibus, cum quibus conuersabantur. Secunda. Circumcisio est signaculum curationis ab originali. Tertia. Circumcisio est abscissio superfluitatis concupiscentiae. Neutra tamen harum est sufficiens, & conuertibilis sicut iacet in uerbis. Ideo ex his tribus colligitur una descriptio quid nominis conuertibilis, quae talis est. Circumcisio est signa culum efficax curationis ab originali, permanens in carne, institutum a deo: determinans ilrael a gentibus. In hac diffinitione tanguntur duo propter quaem principaliter data erat circumcisio. Prinmo, propter distinctionem populi dei a non populo dei. Secundo, propter desetionem originalis peccati propter distinctionem non quamlibet: sed eaus, quae est per signaculum permanens incarne. Et phoc excluditur baptismus a sacrificijs legis naturae: quae licet etiam distingue- bat: quia tamen non erant permanentia in carne: non dicuntur circumcisio: nam sacrificium fuit signum extra hominem: baptismus ablutio corporis humani: sed nec hoc, nec ille permanens erat in carne.

¶ Per hoc etiam, quod dicitur curationis ab originali, excluduntur signa caetera: sicut Indi habent quaedam signa adustionis in carne faciei, quibus distinguuntur a caeteris: sed illa non sunt signa curationis efficacia ab originali: nec illa instituta sunt a deo. Excluduntur per idem oblationes expiationes, & sacrificia legis molaicae, quae etsi distinguerent, non tamen ab originali curabant: nec permanentia erant in carne.

¶ Secundo notandum, prima pars quaestionis supponit circuncisionem esse sacramentum proprie dictum: supponitigitur circuncisio nem esse signum efficax effectus sacramentalis. Et quantum ad propositum nunt sufficit: duo sunt effectus sacramentorum licet remissio peccati: & collatio grae.

¶ Dehoc ergo quantum ad circuncisionem sunt quatuor opi. quas recitat Alexanpar. iij. q.vij. membro, vij. & post eum beatus Tho. q. ix. huius dis. ar. iij. quae omnes in hoc concordant, quod circumcisio ex ui circumcisionis, siue ex opere operato deset cuipam originalem: sed discordant quam tum ad gratiam. Vnde dicunt primi, quod circumcisio non confert gratiam innitentes glossae ad Rom. iij. super illud. Signum accepit circumcisionis. In circuncisione peccata dimittebantur: sed nec gratia ad bene operandum adiutrix: nec uirtutum possessio, uel augmentum praestabatur. & habetur in textu. Secunda opi. quod circumcisio ex sua ui peccatum tollebat: gratia uero circumciso conferebatur, non ex uicircumcisionis: sed ex diuina liberalitate ablato gratiae impedimento. Tertia opi. quod circumcisio etiam conferebat gratiam ex ui circumcisionis quantum ad effectus priuatiuos, quisunt priuare culpam: sed non quantum ad effectus positiuos, qui sunt gratificare: & habilitare ad opera meritoria: sed illi effectus consequebantur ad gratiam culpam remouentem. Quarta opi quam imitatur Alexa, & Tho, quantum ad esse ctus priuatiuos, & positiuos: licet non tam intensos, sicut nunc baptismus. Et hanc opi. nunc sequitur communis schola theolo.

¶ Tertio notandum, quod licet de hoc. An culpa possit remitti sine gratia sint opi. doc. quia tamen posterius de facra mento poenitentiae agetur. lib. j. di. xvij. de necessitate gratiae multa dicta sunt, & dicetur. Ideo nunc breuiter supppona tur, quod omnes concedunt: quod cuipa nec originalis, nec actualis remittitur sine gratia de potentia dei ordinata: quic quid fieri posset de potentia dei absoluta.

¶ His praemissis est prima conclusio ad hunc articulum. Circumcisio ex uicircumcisionis tollit omnem reatum peccatioriginalis. Haec conclusio: ut dicit Durandus probari non potest: nisi ex cirguncisionis significatione, uel ex eius institutione. Sed ex primo non probatur: quia multa fuere legalia, quiaeque expresse, uel expressius significabant mur dationem a culpa, sicut circumcisio: ut patet Leuit. xv. & Nume. xix. de aqua lustrationis: & tamen haec non auferebant culpam: dictum est sup. qeiii. Et quamuis hic dici posset, quod circuncisio determinatius significaret mundationem a peccato originali: pro eo, quod sitin membro propagationis, per quam contrahitur originale peccatum: tamen ut sup. patuit. q. ii. Sacramenta non habent ex significatione efficaciam: sed ex institutione. Ideo oportet ostende e ex scripturis: quod circumcisio instituta sit ad remittendum originale peccatum Hoc ergo Beda ostendit per illud. Anima, cuius praeputii caro circumcisa non fuerit, peribit de populo suo: eo quod pactum meum irritum fecit. Gen. xvij.

¶ Sed hic replicari posset: per hanc scripturam probari posse, quod praeceptum de circumcisione esset praece- ptum necessarium ad obseruandum: sed non, quod esset culpae remissiuum: quoniam simile habetur de custodia sabbati. Anima, quae quippia operisfecerit, delebo eansde populo meo. Leuit. xxiij. Et similiter de esu agni pascalis, & fermento. Exod. xij. & Nume. ix, & sic de multis aliis: & tamen illa non remittebant cuipas. Ad hoc dicitur secundum Durandum, quod illa conminatio animae non circumcisae, fuit conminatio praecepti: quoniam praeceptum non datur, nisi capacibus, & potentibus praeceptum implere: hoc est adultis: & talia sunt illa, de quibus replicatum est. Sed circumcisio fienda erat in paruulis nondum praecepti capacibus, quibus tamen dominus comminabatur interitum, si circumcisi non suerint. Non ergo circumcisio habet rationem praecepti, quo ad paruulos: nec comminatio illa facta paruulis fuit comminatio transgressionis praecepti: sed institutio sacra menti remouentis culpam ab ingressuregni impedientem. Haec autem in paruulis non fuit actualis: sed tantum originalis. Cum ergo non circumcisus peribit: circumcisus autem saluabitur: ergo circuncisio tollit impedimentum salutis, quod non fuit saltem in paruulis: nisi culpaoriginalis.

¶ Secunda conclusio. Circumcisio homini contulit gratiam ex opere operato. Probatur conclu sio: quia circumcisio ex ui circumcisionis remittebat culpam originalem, ut dicit conclusio prima: ergo contulit & gratiam. Tenet consequentia: quia quicqud confert aliquid, confert omne illud, sine quo primum conserri non potest: sed peccatum originale secundum ordinatam dei potentiam non potest tolli sine infusione gratiae: ergo circumcisio, quae tollit peccatum originale, confert gratiam, sine qua peccatum dimitti non potest: & hoc eadem ui, qua tollit. Consequentia nota cum maiore. Minor probatur: quia per remissionem peccati originalis, & etiam mortalis actualis, cui dimittitur: sit de filio carceris filius regni: ergo con fertur sibi gratia. Tenet consequentia: quia nullus potest esse dignus regno deisine gratia: quia (teste apostolo) gratia dei uita aefetna. Ad Roman. vi. Antecedens probatur: quia post lapsum non est medium inter filium regni, & filium carceris gehennalis: cum ergo per remissionem peccati desinit esse filius carceris: sequitur, quod incipit esse filius regni. Nullus enim est filius carceris: nisipropter peccatum, quo sublato desinit esse filius carceris. Cessante enim caula, cessat effectus. Quod etiam contulit gratiam ex opere operato, patet: quia non praerequirit motum bonum in deum incircumciso: alioquin non profuisset paruulis, quibus tamen principaliter da ta est.

¶ Tertia conclusio. In institutione circumcisionis deus principalius intendit gratiae collationem, quam peccatioriginalis remissionem. Probatur post Sco. quia agens secundum rectam rationem principalius intendit perfectionem, quam imperfectionis ablationem: quia istam non intendit, nisi propter imperfectionem. Cum ergo deus sit agens secundum rectam rationem, instituendo circumcisionem, principalius intendit perfectionem circumcisi, quae est gratia, quam carentiam imperfectionis, scilicet peccati originalis.

¶ Corollarium quid sequitur ex duabus conclusionibus praecedentibus. Circumcisio ex opere operato contulit gratiam: non solum consecutiue ad peccati remissionem: sed principalius, quam circumcisi a peccato mundationem. Patet plane: quia eo modo contulit, quofuerat instituta: sed ex conclusione secunda fuit instituta a deo principaliter ad gratiae collationem

¶ Conclusio quas ta. Circumcisio tollens culpam originalem, fuit sacramentum secundum propriam sacramenti rationem. Patet peromnes clausulas diffinitionis sacramenti propiie dicti: & ex conditionibus requisitis ad sacramentum proprie dictum in q. i. positis. Tuit enim signum sensibile institutum a deo significans effica citer effectum gratuitum: quia gratiam gratum facientem cuipam originalem remittentem.

¶ Quantum ad secundum articulum de necessitate circumcisionis, & modi eius. Notandum secundum Bonauenturam post Alexand. & Thom. in hoc sacramento tria considerantur, ilicet efficaciam: significatio: & obseruatio. Efficacia, quantum ad collationem gratiae& remissionem originalis culpae Significatio: non tantum gratiae collatae, & remissionis culpe: sed & circuncisionis futurae in resurrectione generali corporis ab omni defectu, & passionis christi &c. Obset uatio quantum ad praeceptum de circuncisione datum. Et secundum haec potest distingui triplex necessitas sacramenti ad consequendum effectum Necessitas signi ad ea, quorum signum est circuncisio perfecte significandam: & necessitas precepti ad non transgrediendum praeceptum. fuerunt. ni. quaedam de necessitate consequendi effectum: quibus scilicet omissis per circumcisionem non conferebatur gratia: nec remittebatur culpa: & illis omissis non fuit sacramentum. Quaedam tantum de necessirate praecepti, quibus omissis praece- ptum uiolabatur: sed nihilominus gratia conferebatur. Quaedam de necessitate signi, quibus omissis non fuisset plena, & perfecta significatio oninium, ad quae significanda est facramentum idest institutum signum.

¶ Quibus praemissis est prima conclusio. Circum¬ cisio fuit masculis de domo Abraae de necessitate salutis: nisi excusaret impossibilitas, aut dispensatio dei specialis. Probatur conclusio per illud Gen. xvij. Circundetur ex uobis omne masculinum: & circumcidetis carnem praeputii uestri: ut sit signum faederis inter me, & uos. Infans octo dierum circumcidetur in uobis. Et sequitur. Masculus, cuius praeputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa de populo suo: quia pactum meum irritum fecit. Ex qua auctoritate satis patet necessitas salutis circumcisionis: quia ubicunque in scriptura ponitur hoc uerbum, delebitur, aut peribit de populo suo: denotatur interitus salutis, & mors aeterna.

¶ Dicitur in conclusione masculinum, ad excludendum faemellas, quarum propagationis organum non est aptum circumcisioni. Et iam propter mysticam significationem: quia ut dicit Hugo. lib. j. de sacramentis par. xij. cap. ij. Sacra scriptura per masculinum sexum animam: per muliebrem uero carnem significare solet: ut osten deretur, quod illa exterior circunicisio animabus significationem contulit: sed casni non abstulit corruptionem. Etiam ut addit Richar. corruptio naturae per quam peccatum originale contrahitur: principalius fuit a uiro, quam a mullere Si enim Adam non peccasset: etiam postquam Eua peccauerat: proles eius peccatum originale non contraxisset. Alias ratio nes habet Palu. q.v. ar. ii. conclusione ii. & Iyra c. xvij. Gen. pulchriores ponit rationes: uideibi. Saluabantur autem feminae inpopulo circumcisionis: sola fide, sacrificiis, & oblationibus, aliisque legis caeremoniis purificatae. Haec Hugo.

¶ Dicitur de domo Abraae: perquod excluduntur omnes, qui non fuerunt de semine Abraae: nec inquilini do mus suae. Gen. xvij. Omne masculinum in generationibus uestris: tam uernaculus quam emptitius circunicidetur: & quicunque non fuerit de stirpe uestra. Et in fra eodemc. clare habetur, quod Abraam, circumcidit omnes mares domus suae siueemptitios, siue uernaculos &c. Vnde Hugo ubi sup. Quicunque interim non de¬ semine Abraae extiterunt fideles: huic praeceptioni subiecti non fuerunt: neque circumcisionis (quae solisemini Abraae indicta fuerat) suscipiendo debito tenebantur. Sed fide operante per dilectionem, sicut & prius sub lege naturali: priusquam instituta fuisset: qui iusti fuerunt sine circumcisione saluabantur. Haec Hugo.

¶ Dicitur aunt de domo, & non de semine Abraae. Nam ut dicit Alex. pariiij. q.vii. membro iiii. art. j. & Palu. q. v. art. ii. concl. j. non omnes descendem tes de Abraam obligabat hoc praeceptum Non enim obligabat descendentes de Hismael, & Esau: licet obligabat personas Hismaelis, & Elau, qui fuerunt de domo Abraae. Nonenim posteri eorum ligabantur. Illi enim conuertentes se ad cultum alienum, separauerunt se a domo Abraa. De domo autem Abraae fuerunt omnes, qui permanserunt in fide Abraae: quibus promissa fuit terra Chanaam: & qui legem receperunt in deserto. In cuius signum in institutione pacti circumcisionis, promissa fuit Abraae terra promissionis. Vnde Gen. xvii. Statuam pactum meum inter me, & te: & inter semen tuum postte in generationibus suis faedere sempiterno. Daboque tibi, & semini tuo postte terram peregrinationis tuae. Et sequitur. Tu ergo custodies pactum meum, & sementuum post te in generationibus suis. Ecce custodiag pacti praemisit promissionem: insinuans, quod quibus facta fuit promissio, tenerentur custodire praeceptum. Omnes aunt de lacob descendentes tenebantur hoc praecepto: quia illis omnibus facta est promissio terrae Chanaam: unde debebant discernia gentibus, qui alios ritus habuerunt. Licet ergo Hismael, & Esau, & alij, qui fuere de domo Abraae: tenebantur lege circumcisionis: non tamen illi, quorum patres conuertentes se ad alium ritum filios alienauerunt a domo Abraae. unde Gen. xxv. Duae gentes sunt in ute ro tuo: & duo populi ex uentre tuo diuidentur. dictum est Rebetcae uxori Isaac, quarum una descendit ab Esau. Alia a Tacob fratribus uterinis gemellis, quarum una tantum, quae a lacob de¬ scendit permansit de domo Abraae.

¶ Ad duntur & duae exceptiones. Vna, ubi excisaret impossibilitas scilicet parendi praeceptocircuncisionis octaua die fiendae: quae additur propterpueros ante octauam diem defunctos. De illis quidam dixerunt (de quorum numero uidetur fuisse magister quod tales pueri sicut nunc ante baptismum defuncti in peccato originali perierunt, mori uerbis Bedae. Qui nunc per euangelium terribiliter, & salubriter clamat. Nisi quis renatus fuerit ex aqua, & spirtusancto non intrabit in regnum caelorum: ipse dudum clamauit per suam legenAnima, cuius caro praeputij circumcisa non fuerit, peribit de populo suo &c. Sed hoc dictum nimis durum est: nec uerita ti consonum: quia masculini ante octa uam diem nullum haberent remedium salutis contra originalem culpam: & fuissent deterioris conditionis sub legeMopsi, quam sub lege naturae: & similiter, quam faemellae. Et ideo magister tenperat dictum suum addens. Eorte tamen sub lege ingruente necessitate mortis ante octauam diem circumcidebant sine peccato filios: sicut modo sit in ecclesia de baptismo.

¶ Ideo est alia opi. Hugo. quam sequitur Alex. par. iiij. q.eij. meniui. ar. iii. dicentis: quod paruuli, qui morie bantur ante octauam diem, saiuati fuerunt in fide parentum: cum oblationibus, & sacrificiis: cum praeceptum de cir cuncidendo masculos: no nisi uenientes ad octauam natiuitatis suae die ligabat: & propter hoc praeuaricationis rei non fuisse credendi sunt: nec eius contemptores ante octauam diem, quae in praecepto determinatus fuit. Et ita ante octauum diem non debuit circumcidi. Videt tamen, quod sicut neglecti quo ad octa uam die poterant post circuncidi: ut patet in proselitis: & in his, in quibus Iosue circuncisionem innouauit, ut statim dicetur. Item in Achior Iudith. xiiij. Item in Siche mitis. Gen. xxxiiij. Hinc dicit Pe. de palu. illud praeceptum de octauodic solum respicere Abraan, & nascituros ab eo, non aduenas, & proselitos. q. v. ar. iij. conclusione. j. in fine. Item in filio Movsi Exod. iiii. in filio Dauid. ii. Regum. xii. Ita pote¬ rat instanti mortis suspitione, anticipari; quamuis non tenebantur: & tunccit cumcisio habuisset suum effectum: si tamen ipsum non circumcidebant timeum tes, ne circumcidendo mortem accese- rarent pueri: saluabatur puer in fide parentum: ut supra; & hoc confirmat mos Iudeorum, qui usque nunc ante octauam diem infantulos non circuncidunt, etiam si morte praeueniantur.

¶ Sed quid si paruulus habita praesumptione probabili mortis eius per oblationem parentum purgatus, octauam diem attigisset. Respondetur, & circumcidendus erat propter obligationem legis, qua obligabatur ad hunc ritum: sicut patet in Ioanne baptista in utero sanctificato: quod constabat ex reuelatione angelica: nihilominus octaua dic circumcisus fuit: ut habetur Luc. j. Similiter de Hiere. Erat etiam necessaria circumcisio propter diminutionem concupiscentiae circumcisi. Et est simile nunc de baptismo. Nam baptismus flaminis non tollit debitum baptismi, ut aqua sacramentalis, siassuerit opportunitas: ut infra dicetur. Et per hoc ad auctoritatem Bedae, quam magister allegat: quod intelligenda est de paruulo postoctauum diem non circum ciso: uel etiam ante octauum diem non purificato fide, ac oblatione parentum: talis enim itritum fecit pactum domini. Quale pactum dicitur semper Aug. xvj. de ciui c. xxvij. Pactum illud fuit pactum domini factum in paradiso cum primo parente Adam de non comedendo de ligno uetito: quod pactum in primo parente tota sua posteritas irritum fecit dum Adam transgressus est: in quo seminaliter tanquam in suo principio, tot: posteritas fuit. Propter hanc transgressionem, quae per originale peccatum redundat in paruulos: paruuli non circum cifidamuantur: & non proptertransgres sionem pacti circuncisionis, quod non est in ptante paruuli: sed parentum eius. Vel si placet intelligere de pacto circuncisionis facto cum patre Abraa. Dicendum est, quod paruulus non circuncisus danatur propter pactum factum itritum: non perparuulum: sed in paruulo per negligentia circucidentium parentum: uel alio¬ rum, qua non est sublatumoriginale peccatum, propter quod manens in paruulo paruulus damnatur. Vnde in libris de sententijs sanctorum dicitur. ut allegat Alex. par. iiij. q.vij. membro. iiij. ar. iii. Sicut negligentiam Adam in suam propagationem peruenit: ita negligentia parentum, si non circumcidant puerum, anima eius peribit: quia si ille praeceptum damn non dissipauit: tamen in illo dissipatum est, & ita paruulus non omisit: sed ppter omissionem, & negligentiam parentum paruulus dam num consequitur. Et in hoc est simile de circuncisione, & baptismo: quia paruulus neglectus in baptismate negligentia pa rentum propter originale danatur.

¶ Secunda exceptio est: nisi excusaret dispersatio dei specialis: quae additur propter filios Israel genitos in deserto. Nam in deserto non fuerunt circumcisi donec transirent lordanem. Omnes namque ex Egypto exeuntes abannis. xx. & supra, circuicisi in Egypto mortui sunt in de serto. Nume. xiiij. Natorum uero in deserto nullus putatur mortuus: sitamen aliqui paruuli mortui fuerant incircumcisi: in fide parentum, & oblatione saluati creduntur: propter dispensationem, qua dominus dispensauit, donec intrarent terram promissionis. Et hoc duplici de causa. Vna, quia incerti fuerant in dies, & horas, quando progredi, & labore itineris fatigari oporteret: quod circumcisi nondum sanati perficere non potuissent. Secunda, quia in de serto soli fuerunt, & non comixtiinter gentes: ideo non indigebant distinguia parentibus. Et additur causa mystica: quia dominus uoluit propter figutamcir cumcisionem differri: ut una generalis circumcisio fieret in introitu terrae promissionis in signum illius spiritualis fiendae in ablatione omnis corruptionis: in cor poribus resuscitatis electorum in generali introitu in patriam futuro. Haec Alexan. q.vii. membro. vj. ar. j. cui concordant Pe. de palu. q. v. ar. iij. conclusione. j. Historia clare habentur Iosue. v.

¶ Secunda conclusio. Octaua dies circumcisionis fuit de necessitate praecepti: non autem de necessitate sacramenti. Prima pars pa¬ ter clare Gen. xvii. ubi deus pepigit cum Abraa, & semine eius, dans praeceptum de circumcisione modo, & tempore: ut ex praemissis patet: quare si quis octaua dic non circuncideretur. praeceptum non seruaretur. Secunda pars probatur: quia circumcisio quolibet tempore facta suum effectuum habuit conferendi gratiam originale remittentem: quod ex prae missis patet: & de pueris ante octauam dieccircuncisis: & de proselitis, ac filiis Ifraesin Galgalis post octauam diem a Iolue circumcilis, qui omnes consecuti sunt effectum sacramentalem: gratiam scilicet originale remittentem, & concupiscentiam minuentem: & per consequens dies octa ua non fuit de necessitate sacramenti: quia illud est de necessitate sacramenti, sine quo non habetur effectus sacramentalis, & tunc deficit ratio sacramenti: quia efficacia signi. Et hoc modo de necessitate circumcisionis fuit sexus masculinus: & membrum genitale uiri: quia si circumcisio in alio sexu, uel membro attem tata fuisset: nihil contulisset: nec sacramentum fuisset.

¶ Tertia conclusio. Culter lapideus nec quo ad obseruationem praecepti: nec quo ad efficaciam sacramen ti fuit necessarius: significationitamer mystice fuerat opportunus. Probatur conclusio: quia de cultro lapideo non sit mentio in praecepto: nec tollitur efficacia sacramenti: siue culter sit calibeus, siue lapideus. Vnde de cultro lapideo (ut dicit fugo ubi sup) nulla auctoritas alia habetur: quam quod Sephora uxor Moysi ter tia ab angelo acutissimam petram sum psisse legitur: & ea praeputium filii sui cit cumcidisse. Exo. iiij. Et Iosue terram promissionis ingressurus secundum circuncisionis sacramentum: cultris petrinis iunouasse memoratur Sed illud quidem in altero magis ob festinationem, & trepidationem. In altero uero obtupum, & figurationem ueri lesu, quam per consuetudinem factum non inconuenienter aestimatur. Haec Hugo. Non ergo fuit cultellus lapideus de necessitate praecepti, neque sacramenti: quia neque auctoritas instituentis, nec praeceptum circumcisionis lapidei cultri¬ mentionem fecit.

¶ Et si dicitur: dicitues Iosue praecepit. Pac cultros lapideos: & circumcide secundo filios Israel: qud autem dominus praecepit, est de necessitate per cepti: etsi non sacramenti. Dicendum, quod illud praeceptum datum losue non concernebat circumcisionem generaliter: sed tantum pro illa uice: qud. ni. circumcisio nem generaliter concernit: in institu tione circumcisionis a qua uim suam hent praecipiendum erat. Instituta est autem Gen. xvii. & non losue. v.c. & ibi de illa praeceptum datum est qud omnino nullam facit mentionem de cultro lapideo.

¶ Altera pars conclusionis scilicet quod lapideus cul ter fuit congruus mustice significationi. patet: quia per hoc significabat principalis auctor purgationis christus: quipetra dicitur: secundum illud. j. Cor. x. Petra aunterat christus. Hic autem futurus erat, ut purgationem faceret pctorum tollendo peccata mundi secundum illud Ioan. j. Ecceagnus dei: ecce qui tollit peccata mundi. Item significabatur est duricies, & inobedientia ludeorum: ut patet in Leuit. & in libris sequentibus. & Act. vij. c. ex uerbis beati Stephani. Vnde congruebat propter has significa tiones tunc fieri cultro lapideo: sed non omnis significatio est de necessitate, & essentia sacramenti: sed illa tantum, qua significatur effectus sacramentalis: quiin proposito est remissio originalis: quae non plus significatur per cultrum lapideum, quam ferreum. Confirmat etiam conclusionem mos Tudaeorum: qui non circumcidunt cultro lapideo, sed ferreo: ut dicit sanctus Thom. hoc est nouaculis acutissimis. Nec facit contra conclusionem, quod baptismus sit tantum in una materia exteriore, cilicet aqua: & confirmatio tantum inchrismate: & unctio extrema tantum in oleo oliua rum. Nonn. ideo est necessarium instrumentum circuncisionis esse unius speciei: quia illa sacramenta sic sunt instituta. Non illud, cuius congruitas est: quia illa habent magnam conuenientia, & aptitudinem ad significandum effectum sacramentalem: non sic culter lapideus plus, quam alius cuiuscumque; naturae: licet habeat quam dam aptitudiuem ad significandam institu torem, & auctorem circuncisionis: & populi Ifraelitici durae ceruicis, quibus data est circumcisio: sed haec non sunt de essentia sacramenti. Et hoc de articulo secundo.

¶ Quantum ad tertium articulum, quo respodendum est ad quaesitum. Vtrum per baptismi institutioe circumcisio facta sit mortifera. Vbi uidendum est de tempore cessationis circunsionis. Quia autem quaeritur, an cessauerit ex eo tempore, quo institutum est baptismat praemittendum est aliquid de tempore institutionis sacramenti baptismatis.

¶ Non tandum igitur post Sco. qeiiij. dist. iij. lib. iiij. quod licet baptismum esse institutum in lege noua tanquam sacramentum necessarium ad salutem, certum sit tam ex scriptura euangelica, quam ex doctrina apostolorum: quo tamen tempore (puta an ante passionem christi: dum Ioan. iii. dixerat christus Nicodemo ad eum nocte uenienti: Nisi quis renatus fuerit ex aqua, & spiritusancto: non potest introire in regnum dei. An uero post suam resurnectionem: dum ait apostolis. Mat. ult. Euntes docete omnes gentes: baptixantes eos in nomine patris, & filij, & spiritussancti. Et Mar. ult. Qui crediderit, & baptixa tus fuerit, saluus erit) non est ita certum. Et uidetur, quod in nullo praedictorum tempore. Non enim uidetur, quod tam necessa rium sacramentum in conclaui coram persona priuata, quae non debuit esse praeco huius institutionis, institueretur, Neque post resurrectionem. Nam discipu li christiante passionem christi baptixa bant: ut dicitur Io. iii. Quamuis Tesus tumc non baptixabat: sed discipulieius: ut dicienc iiij. Non autem baptitassent, nisi fuisset instituts: alioquin frustra baptixassent. & est uerisimile scdm Nico. de Iyra: quod baptiimo christibaptixarunt discipuli ia a christo baptirati: ut uult Aug. in epistola ad Cesentianum. & similiter in set mone quodam de Epiphan. Et praeterea discipuli Ioannis non suissent turbati de hoc, quod christus, & discipuli baptixarunt: si baptirassent baptismate Ioannis: postea cum christus maioribus intentus commisit officium ba¬ ptixandi baptismo suo discipulis: ipse uero praedicationi, & doctrinae insistebat.

¶ Praeterea eucharistia ipse instituit, & corpus suum sumpsit. Item sacramentum con firmationis per manus impositionem per se exhibuit: ergo & de baptisma te idem uidetur dicendum. Sed nec facto instituit, dum a Ioanne in lordane baptixatus est: quia tunc non fuit baptixatus baptismo christi: sed baptismo Ioannis id est non in forma christi: sed in forma Ioannis: licet tunc contactu suae mundissimae carnis dedit uim regeneratiuam aquis secundum Bedam id est contactu suicorporis dedicauit aquam in materiam idoneam sui baptismatis. Probabile est igitur, quod aliquo actu, aut uerbis publice coram suis discipulis sacramentum instituit: sed locum, & tempus quo ad actum scriptura non expressit: sicut multa alia certissime credenda, uel agenda tacuit. Nec erat necessarium hoc nosse: cum sufficienter ipsum sacramentum materiam formam usumque necessarium ex pressit. Et tenet Nico. de Iyra, quod baptismus ante resurrectionem fuit institutus: & tunc quando data est uirtus aquae producendi talem effectum: hoc autem fuit, quando Christus a Ioanne baptixatus, tactu sanctissimae carnis suae, uirtutem regenerandi contulit aquis, & hoc communiter tenetur a doc. licet necessitas utendi hoc sacramento inducta fuerit post passionem. Haec ille. c. iij. super Io. in fine.

¶ Sed si quaeris: quia ignoratur tem pus praescitum institutiois: quomodo sciri potest tempus suae necessitatis id est quan do incepit esse necessarius ad salutem. Respondetur, quod necessitas huius sacra menti, siue alterius sacramenti aut praecepti non accipitur ex institutione tantum: sed ex institutionis promulgatione. Vnde nullus tenetur ad aliquod praeceptum diuinum, uelhumanum, quod non est naturae insertumnisi peraliquem idoneum, & authenticum promulget: uel saltem ex fama ueridica, & testimonio bonorum, quibus debet qlibet rationabiliter credere: innotescat. Hinc Io. xv. Si non uenissen: & locut eis non fuissem: peccatum non haberent.

¶ Poterat autem dupliciter promulgari: scilicet uel per modum consilij: aut per modum praecepti. Siquidem congruum uidetur, quod primo promulgaretur per modum consilij: tum quia lex euangelica, quae pfectissima est: non debuit praecipitanter imponi: sed homines primo ad eausa allici, dum adhuc caderet sub consilio: & postea sub praecepto imponi. Propterea etiam praemissus fuit baptismus Ioannis, tanquam preparatio hominum ad baptismu christi. Tum quia lex uetus non erat mala, sicut idololatria: & ideo non debuit subito repelli; sed debuit mater Iynagoga cum honore sepeliri: ut ostenderetur bona fuisse pro tempore suo. Et demum sequi debuit promulgatio nouae legis permodum praecepti: quia aliter lex illa non haberet firmitatem, seu necessitatem saltem quantum ad ea, quae erant necessaria ad salutem, ut est baptismi sacramentum.

¶ Si dicis. quid profuit promulgatio permodum consilij: cum sic nullum obligabat. Respondetur, quod promulgatio facta de confilio diuino obligat ad non contemnendum: qui enim contemnit consilium: contemnit consulentem, ut talem. Et ideo nolens seruare confilium diuinum, & euangelicum, quasi contem nens illud, tanquam irrationabile, aut infructuosum peccat mortaliter. ait Scor. Vnde caute uideant nolentes seruare confilia euangelica, quaeutique possunt non seruare sine peccato: quia non sunt necessaria: ne contemnendo graniter peccent: ipsa scilicet uilipendendo tanquam inutilia: sic nio.e christum contennunt, qui haec suasit obseruari tanquam utiliora, & meri toria uitae aeternae. Promulgatio uero per modum praecepti obligat: non solum ad non contennendum: sed etiam ad significandum, si est affirmatiuum, uel cauendum, si fuerit negatiuum.

¶ Et dictum est notanter de confilio diuino: quia secus est de humano Quoniam licet quandoque tam consilium, quam praeceptum superioris etiam contemnere id i. irrationabile, & infructuosum iudicare: nam nullus tenetur necessario habere falsam opinionem de suo superiore: sed monitio eius, uel praeceptum eius potest esse irrationabile, & in fructuosum: & tuc rationabiliter, & utili ter laborandum est ad eius reuocationem, uel correctionem. Et non tenetur tunmc subditus monitionem huiusmodi reputa re rationabile, & fructuosam: sed potest reputare sicut est: & sic contenere non approbando. Non tamen licet, dum est praelatus contemnere non obseruando: quia dic tur Mat. xxiij. Super cathedram Morsi se derunt Scribae, & Pharisei: omnia, quaecumque dixerint uobis, seruate, & facite, &c. qd uerum est, nisi contra legem diuinam dixerint. Tunc. n. locum habet illud PeAct. v. Obedire oportet deo magis, quam hominibus. Nec sic praecipiendo sedent super cathedram Movsi. Non n. haec procedunt de cathedra id est doctrina Movsi: sed de cathedra pestilentiae & erroris. Sic esgo ad propositum prima promulgatiobaptismi per modum consilij obligauit omnes ad non contemnendum. Secunda aut per modum praecepti, obligauit omnes, ad quos legitime peruenit ad suscipiendum. Haec omnia Sco.

¶ Secundo notandum, quod de eo an ex eodem tempore fuerit circumcisio euacuata, ex quo susceptio baptismifuit simpliciter necessaria. Tuit opinbeati Tho. in iiij. scripto dist. j. q. x. art. iij. quem sequitur Richar. & Duran. Pede palu. q. ulti. art. v. in fine dist. j. que distinguit tria tempora circuncisionis. Vnum usque ad passionem dimni. Secundum, a passione usque ad publicationem euangelij Tertium posspublicationem euangelij in finem. In primo circuncisio fuit necessaria: quia no fuit illa lex remota, sicut nec alia imposita. In secundo tempore cir cumcisio fuit illicita: sed nec utilis, nec necessaria: quia in christi morte legalia sunt consummata: quia morteimminen tedixit christus: consummatum est. Io. xix. & in illo tempore saluabantur non in circumcisione (etiam si fieret) sed in fide parentum protestata in oblatione, uel sacrificio: sicut in tempore legis naturae ante circumcisionis institutionem In tertio tempore post publicationem euangelij circumcisio erat mortifera: pro quo temporeloquitur apostolus ad Gal. v. Si circuncidimini, christus nihil uobis proderit.

¶ Sed contra hanc opiarguit Sco. contra primum: quod usque ad passionem christi, circumcisio esset necessaria: sicut praeceptum de baptismo fuit circumcisionis prohibitio: ita consilium de baptismo fuit confilium non obseruandi circumcisionem. Et ergo sicut praeceptum de baptismo reddidit circuncisionem illicitam: ita consilium de baptismo reddidit circumcisionem non necessariam.

¶ Et confirmatur: quia si ante passionem aliquis Iudeus ad praę edicationem christi, uel Petri paruulum baptixasset ante diem octauam non circum cidisset: paruulus fuisset saluatus: si fuisset mortuus in infantia; quia recepisset gratiam baptismatis. Siquidem a prima iui institutione baptismus contulit gratiam. Nec potest dici, quod pater peccasset non circumcidendo dic octaua: quia cum pater paruulo prouidit de remediosufficienti contra originale per baptismum: non tenebatur prouidere de alio remedio contra eundem morbum.

¶ Praeterea morbo sublato frustra adhiberet aliud remedium ad tollendum, quid non erat.

¶ Contra secundum scilicet quod post passionem christi, & ante promuigationem circumcisio fuit licita: sed tamen utilis, nec necessaria. Lex obligatiua non tollitur per obligationem alterius laegis: nisi lex alia promulgetur: quia alia non obligat non promulgata. Cum ergo lex de baptismate ante promulgationem non obligabat: sequitur, quod non sustulit obligationem circumcisionis. Item ab eadem habent praecepta uim obligandi, & curandi: ut patet per Bedam. Qui nunc per euangelium suum clamat terribiliter, & salubriter: nisi quis renatus fuerit &c. (Terribiliter dicit propter arctam obligationem: salubriter propter efficacem medelam) Ille dudum clamabat per legem. Masculus, cu ius caro praeputii circumcisa non fuerit, peribit anima eius de populo suo: sed circuincisio habuit uim obligandi quousque authentice reuocaretur: ergoper idem habuit uim medendi usque ad illam reuocationem. Sed per mortem christi sola non est reuocata: quia per illam nulla lex alia est promulgata, neque instituta: igitur. Item Iudaei post chri¬ s stipassionem: quibus non erat promulgata lex baptismi: eodem modo tenebantur legem circumcisionis sicut ante: ergo necessaria erat eis circumcisio, sicut ante. Tenet consequentia: quia ubi eadem obligatio: eadem est necessitas obligati. Antecedens probatur. quia ex, quo sudaeis certum fuit quod circuncisio a deo fuerat instituta, & praecepta: non debebant illam dimittere: nisi aeque certum haberent, quod per institutionem baptismi a deo reuocata. Hanc autem certitudinem habere non poterant nisi per secundae legis authenticam promulgationem. Et sic ante promulgationem erat eis circuncisio necessaria. Etiam utilis: quia ante promulgationem non habebant aliud remedium eis certum contra originale, quam circumcisionem: & cum secundum praedicta numquam genus humanum post lapsum, fuit sine remedio certor sequitur, quod etiam post passionem circuncisio fuit eis remedium sicut prius: & ita circuncisio non solum fuit necessaria, sed etiam utilis.

¶ Contra tertium: quod post publicationem euangelij, circunciho fuerit mortifera arguit. Nam postpublicationem euangelii Paulus de beati Taco bi & aliorum fratrum confilio ascendit Hicrusalem: & purificatus secundm legem obtulit pro se sacrificium: & ita seruauit legalia: ut habetur Act. xxj. ubi etiam dicitur. Vides frater quot milia sunt in ludaeis, qui crediderunt, & omnes emulatores sunt legis, & hoc quidem contigit. xxiij. anno post christi passionem: ut colligit Sco. quo satis publicatum fuit euangelium in iudea: & tamen adhuc seruabant legalia. Sic postseparationem eius a Barnaba, uolens coassumere Timothaeum fidelem: de matre Iudaea, & patre gentili genitum, eum circuncidit. Actuum. xvj. cum tamen publicatum fuerat euangelium: ergo uel legalia non fuerunt tumc mortifera: aut apossoli cum caeteris fidelibus ex Iudaismo conuersis mortaliter peccauerunt, seruantes legalia: nec excusari possunt per hoc, quod haec fecerunt propter uitare scandalum Iudeorum: quia teste Greg. utilius scandalum nasci permittitur: quam ueritas relinquatur.

¶ Propter has rationes est alia opinio Sco. quae uidetur probabilior, qui quo tulancto solenniter praedicauerunt: ita Inde autem & alijs ciuitatibus cuilibet loco, & genti erat tempus illud secundum, ad baptismum distinguit tantum duo tenpora. Vnum, quo erat sub consilio. Aliud, quo erat sub praecepro. Primum tempus incepit a principio praedicationis christi, & discipulorum ex quo praedicabatur euangelium, & baptismus: & durauit usque ad publicationem solennem & authenticam post christi ascensionem: & hoc tempus non habet differentiam ex morte christi, ut aliter curet, & ante & postpassionem christi. Secundum tempus ut credit: in Hierusalem cepit in die Bentecostes, in quo misso spiriut in die illa appositae sunt animae & baptixate circiter. xooo. ut habet Act. ij. prius autem non ita publice, & solenniter praedicarunt: sed secundum uerbum christi (uos autem sedete in ciuitate. Luc. ulti.) expectabant spiritum sanctum. tunc quando eis solenniter praedicabatur lex euangelica: ita quod tempus illud non incepit simulapudomnes; sed de sionexhibat lex: & uerbum domini de Hierusalem. Esaiae. ij. Et ita quibusdam incepit tempus illud secundum ad mensem post Pentecosten: aliquibus ad annum, qui busdam ad deceannos: & sic deinceps, secundum quod eis praedicabatur.

¶ Quantum uero ad circumcisionem distinguit quatuor tempora: pro primo erat necessaria: pro secundo utilis, & non necessaria: pro tertio nec utilis, nec necessaria, tamen licita: pro quarto illicita, & mortifera. Primum tempus circun- cisionis praecessit utrumque tempus baptisdaeus, eligeret quod cumque uellet. Licuit. n. & mi. Secundum tempus circuncisionis concomitabatur primutempus baptismi.

¶ Ex quo enim baptismus consulebatur: non fuit circuncisio necessaria uolenti baptixaris sed tamenc concurrit utrumque; sub distin. ut Iuprofuit sibi circuncidi: non. n. fuit tunc reuocata quantum ad utile: licet quantum ad dabile fuit baptitari.

¶ Tertium tempus cirnecessarium. licuit etiam sibi: immo laucuncisionis cucurrit cum secundo baptismi, quantum ad Iudaeos usque ad tempus Pauli: de quo supra argutum est: & forte ultra. Sed quantum ad gentiles conuersos, secundum tempus baptismi: & quartum tepus circumcisionis simulconcurrerunmt saltem post. xiiij. aunos post passionem christi quando scilicet Paulus ascendit Hierosolymam ad seniores: super illa quaestione Act. xv. Vbi Tetrus allegauit factum Cornelij: de quo habetur Act. x. Et deinde Tacobus tanquam ec. clesiae Hierosolymitanae ep scopus protulit sententiam secundum magistrum historiarum dicens. Ego iudico non inquietari eos, qui ex gentibus conuertunt tur ad deum: sed scribere ad eos, ut abstineant a contaminationibus simulacrorum, & fornicatione, a suffocatis & sanguine.

¶ Et quia duo prima scilicet abstinere ab idolorhitis, & fornicatione fuere simpliciter necessaria ad salutem. Reliqua duo, scilicet abstinere a suffocatis, & sanguine, non fuere necessaria: sed congruebant ne gentes conuersae esset abominabiles Iudaeis: quia talia abomina bantur.

¶ Quartum uero tempus circuncisionis, & legalium quantum ad Iudaeos cucurrit cum secundo tempore baptismi: longo tempore post publicationem baptismatis, & euangelij: ut patet partim ex dictis: & patebit latius ex dicendis.

¶ Quantum ad hunc articulum est prima conclusio. Circumcisio cessauit simpliciter quantum ad necessitatem salutis: quamdo baptismus consulebatur tam gentibus, quam Iudaeis. Hanc conclusionem probat ratio Sco. supra contra opi. sanct Thno. primo inducta. Nam confilium de alioperfectiore remedio contra morbum peccati relaxauit praeceptum de priori remedio: sed confilium baptismi fuit confilium perfectioris remedij contra morbum peccati: ergo relaxauit praeceptum prioris remedij, puta circumcisionis: & per consequens substulit eis necessitatem. Consequentia nota: quia syllogistica. Maior probatur: quia dum contra eundem morbum duplex habetur remedium, quorum utrumque est sufficiens ad tollendum morbum: uno adhibito, reliquum non est necessanum, alioquin illud non esset sufficiens: si¬ cum eo requireret necessario aliud. Item: sublato motbo non est necessitas remediad eius sublationem: sed adsi bito suficienti remedio, morbus tollitur: ergo posito illo, aliud quo ad necessitatem euacuatur: & per consequens praeceptum de alio relaxatur. Erustra enim esset praeceptum de remedio non necessarioMinor probatur: quia baptismus est perfectius remedium contra peccatum, quam fuerat circumcisio: ut infra dicetur in dubijs: ergo eius consilium fuit consilium de perfectiori remedio contra peccati morbum.

¶ Secunda conclusioPert baptismi institutionem, & eius sufficientem promulgationem circumcisic facta est non statim mortifera: sed inutilis. Iudaeis sub legis onere constitutis Probatur pro illa parte: quod facta est inutilis: quia per baptismi promulgatio nem baptismus factus est necessarius ad salutem: ita quod sine illo nemo saluabatur: dicente domino. Nisi quis renatus fuerit &c. ergo circumcisio facta est inutilis. Tenet consequentia: perhoc circumcisio facta est insufficiens ad salutem: quia sine baptismo non fuit salus. Nec utilis: quia baptismus fuit sufficiens remedium conferens gratiam, & delens peccatum ex priori conclusione: ergo superssuebat circumc sio: & per consequens erat inutilis. Voco autem promulgationem sufficientem promulgationem per modum praece- pti.

¶ Secunda pars conclusionis: quod per institutionem baptismi, circumcilio non est facta mortifera Iudaeis, patet: quia etiam apostoli post publicationem euangelij, ac baptismi, legem seruauerunt, & circumcisionem, ut patet de Paulo, & circumcisione Timothaei: & legis obseruantiam suaserunt: ut supraargutum est: ergo Iudaeis non fuit mortifera.

¶ Tertia conclusio. Pro aliquo tempore cum legalibus cessauit circumcisio: & facta est mortifera omni gentium, ac Iudaeorum populo, Probatur conclusio: quia haeresis est dicere, quod legalia currant cum lege euangelica: ut habetur extra de baptis. & eius effectu. maiores. ubi dicit In¬ no. Absit; ut in illam damnatam haeresim incidamus; quae perperam affirmabat legem cum euangelio, & circumcisionem cum baptismo seruandam. Mortiferum autem est seruare non seruandum: sicut mortiferum est omittere seruandum.

¶ Quarta conclusio. Non uno codemque tempore cessauit circumcisio facta mortifera apud gentiles, & conuersos ex Iudea. Probatur: quia quantum ad gentiles cessauit circuicisio: ita quod cis erat mortifera post sufficientem promulgationem baptismi eis factam. unde Pau. Galathis de gentilitate ad fideconuersis: scribens: ostendit eis legalium obseruantiam esse mortiferam inter alia dicens. Ecce ego Paulus dico uobis: quoniam si circumcidimini: christus uobis nihil proderit: ergo illis circumcisio fuit mortifera, quae abstulis eis gratiam christi: & tamen illo tempore non fuit motifera Iudaeis: ut satis supra argutum est contra tertium dictum Tho.

¶ Quinta conclusio. Quo praecisetempore circuncisio cum legalibus cepit Iudaeis esse mortifera: non est euidenter notum exscriptura. Probatur: quia historia scripturae non producit ecclesiam ultra quintum annum Neronis, scilicet ultra tricesimum annum post passionem christi: & totoillo tempore etiam Iudei ad finem con uersi obseruabant legem. Nec creditur hoc omissum fuisse usque ad euersionem Hierusalem, qua dispersi fuerunt Iudaei conuersi inter gentes: tunc forre conformabant se gentibus, inter quas erant dispersi: & sic paulatim cessauit etiam apud eos legis obseruatio. Vel posset dicb, quod deus per apostolos, uel successores eorum determinato tempore sim pliciter prohibebat legalia obseruari: licet de hoc non habeamus in scriptura, eo quod scriptura non protenditur usque ad tempus: quod ex eo probabile uidetur: quia ecclesia indicat haeresim dicere segalia currere cum euangelio. Non autem uidetur, quod ecclesia hoc iudicaret ex sola omissione. Iudaeorum quadam neceisitate dispersionis: sed magis propter aliquam reuocationem simpliciter factam a deo: de qua certificata est ee¬ clesia: licet scriptum non sit, ubi quomodo, & quando. Nec potest dici: quod perhoc, quod christus in cruceait. Consummatum est: reuocauerit legem. Tum quia uerbum hoc intelligitur de his, quae scripta sunt de filio dei, iuxta illud Lucae. xviii. Ecce ascendimus Hierosolymam: & consummabuntur omnia, quae scripta sunt per prophetas de filio hominis Vel si exponitur de lege Moysaica: debet intelligi de consummatione tanquam in causa: quia mors Christi causa erat consummationis legis Mosaicae: sed non erat lex cuangelica tunc confirma ta, tanquam necessaria ad salutem ante eius publicationem, quae non incepit in passione christi: sed in Penthecoste: ut dictum est. Tum quia post passionem christi: ut tactum est: longo tempore conuersi fideles legem obseruebant cum euangelio, quos in hoc obseruantia causa uitandi scandali non excusabat: ut supra habitum est. Et haec de arti. iii.

¶ Quantum ad articulum quartum est primum dubium de causa, siue congruentia circumcisionis. Circa quae Alex. q.vij. parte. iiij. late prosequitur assignando rationem congruitatis singularum circu stantiarum circumcisionis, quem imitamtur caeteri doctores, dicta sua abbreuiam tes. Ideo breuiter expediendo: quia sacramentum hoc transiit: dico quod circun- cisio congrue fuit instituta, & rationabiliter multiplici ratione: & praesertim quadruplici: adquas caeterae reducuntur scilicet ratione morbi, contra quem in stituta est, temporis, personae, modi¬

¶ Ratione morbi. Morbus hic erat peccatum originale, contra quod instituta est: quod expresse significabat circun- cisio: quantum ad causam, processum, effectum, quia peccatum originale contrahitur per libidinosam propagationem: ut patuit in secundo libro, quam repre: sentabat circumcisio ratione membri, in quo fiebat. Hoc enim seruit uirturi propagatiuae, & in eo dominatur libido.

¶ Processus etiam illius morbi fuit circularis: quia secundum Ansel. persona peccans primo scilicet Adam corrupit naturam, deinde natura personam. ad hunc intellectum, peccatum Adae fuit personale, & actuale, per quod tota nati ra humana per libidinosam propagationem communicata facta est obnoxia: tota natura id est uniuersitas hominum sit propagatorum: non quod natura sit distincta a singularibus personis: & in propagatione cuiuslibet personae in eam deriuata. Et hoc repraesentatur per circula rem pelliculaeincisionem. Effectus mor bi est superabundantia concupiscentiae; quam minuit sacramentum circumcisionis: quid significatur per remotionem superfluitatis pellis abscisse. Quae remo tio etiam deletionem, siue remissionem originalis peccati apte repraesentat.

¶ Ratione temporis, quo instituta est: & quo fiebat scilicet octaua dic. Quoad primum. Circumcisio instituta est: utquaedam dispositio ad suscipiendum legem scilicet ad distinguendum pepulum, cui danda erat lex ab aliis populis. Nam conueniens fuit populum dei peculia rem, & cultui diuino specialiter mancipandum, distingui aliquo signo sensibiii, & permanenti ab aliis: ideo conueniens fuit ut institueretur ante legis dationem. Vt hoc signo populus unitus esset inter se: & a caeteris distinctus, cu lex daretur: & praesertim tempore Abraae, qui specialius post diluuium a dec ad suum cultum fuit electus: & a sua co gnatione, & terra suae natiuitatis diuina uocatione separatus. Gen. xij. De cum ius semine colligendus erat peculiaris ille populus dei legem accepturus: & sanctussanctorum nasciturus.

¶ Ratio temporis, quo fiebat circumcisio:l octaua diccongruebat: quia ante octa uam dic propter nimiam paruuli. teneritudinem infans nimium laederetur. Nec fuit ultra differenda: & propter mortis periculum, & casus uarios: ne inoriginali periret: & propter negligentiam parentum poenam ultra modum differentium ex amore filiorum. Et propter mysterium. Nam octona rius numerus aliquando tempus resurre ctionis (quod post praesentem uitam, quae diebus septem currit, sequitur significat: in quo omnis corruptio corporis remouenda est. Et quan¬ doque; significat tempus gratiae, in quo quasi post septemn dies praesentis uitae aeter na bona promittuntur: in quo tempore gratiae corda humana ab omni corruptione peccati circumcidenda sunt. Ad haec igitur significanda: congrue est (ut octaua dic fieret) praecepta.

¶ Ratione. personae: tam Abraae ex causa iam dicta, quam personae masculinae: ut ex causa in primo articulo exemplificata.

¶ Ratio ne modi: quantum ad menbrum incisum: de quo statim supra.

¶ Et quantum ad cir cumcisionis instrumentum, de quo supra arti. ij. Et quantum ad poenam conueniens erat: quia contraria contrarijs curantur: tam in materialibus, quam spiritualibus. Cum ergo originale contrahitur ex delectatione accedente per opus membri generationis: circa illud idem in paena illata debet fieri curatio origina lis. Neque paruulus punitur pro pena alterius, scilicet paretis: sed pro cuipa propria, licet contracta, in qua communicat cum parente.

¶ Nec impedit, quod in dam natione non irrogatur pena sensus pro originali: quia dei decreto prius homo factus eo reus duplicis mortis praeuaricando praeceptum: scilicet mortis anime & corporis. Animae in paena dani, quae ex carentia dei quantum ad priuationem gratiae & gloriae. Corporis, in necessitate moriendi per separationem animae a corpore, cui annexa sunt incommoda, & sensibilis pena: quae patitur homo in morte, & ante mortem. Non ergo patiuntur de cedentes in originali tantum paenam sensus post mortem: quia decretum dei quam tum ad paenam sensus pro originali non est, nisi usque ad mortem: & ita terminatur inmorte. Non sic de paena damni, quae durat in aeternum. Et ita uerum est quod peccato originali non debetur pena sensus, quae est pena tantum: & nullo modo purgatoria, aut uia ad salutem: ut illa, quae est in inferno: bene tamen eidebetur paena sensus uitae praesentis: quem potest esse ad salutem.

¶ Tuitautem congruum hoc penale remediuminstitui in legeMosaica: magis, quam in naturali, uel euangelica. Na currente lege naturae, mumn dus erat adhuc in aetate infantili: quare non conueniebat ei remedium afflictiuum: sed magis oportebat ipsum sicut infantes mansuetudie duci, ac lenitate. Similiter lex euangelica est lex clementiae; & misericordiae: propter quod conuentebat remedium originalis pro illa non esse illatiuum penae.

¶ Currente aunt lege Mo, si mundus erat quasi in aetate iuuenili fortis, & robustus ad sufferendum afflictio nes, & onera: & ideo lex pro illo statu fuit lex rigoris. secundum illud. Deus ultionum dominus. Ideo congruebat, ut in ea esset paenalis curatio ad ostensionem diuinae iustitiae cum misericordia temperatae. Etiam quod remedium illud fiebat cum effusione sanguinis: significabat ( secundum Orige. suprepistolam ad Rom. & Pe. de pal.) generalem curationem futuram in sanguine redemptoris, secundum illud. j. Pe. j. Scientes, quod non corruptibilibus auro, uel argento redempti estis de uana uestra conuersatione: sed praecioso sanguine: quasi agni immaculati christi¬

¶ Dubitat secundo de perfectione circumcisionis in comparatione ad baptismum. Similiter de efficacia eius respectu characteris. Sed quam illa magis locunhabebunt dis. seq. & dis. vj. usque ibi diffe- rantur.

¶ Sed nunc posset dubitari: quia dictum est, quod circuncisio est ad remedium contra peccatum originale: an etiam deleat actualia peccata. Hoc dubium non habet locum de paruulis octaua dic circumcilis: quoniam illi non habent pcta actualia; cum non habent rationis usum, sine quo nullus peccat actualiter: ut dictum est in sedo. Sed in his, qui adulti circuncidebantur; sicut poseliti accedentes ad ritum Iudaeorum. Et in illis, quos Iolue circuncidit ante itrostum terrae promissionis. Et si qui alij adulti fuere circumcisi. Vnde quantum ad illos ranmendetur, quod licet circumcisio sit in stituta, ut remedium contra originale: delet tamen in accedente non ficte omne actuale mortale: si aliquid tale inuenirtet in suscipiente. Patet ex premissis; quia circuncisio ex ui sacramenti confert gratiam: ut habitum est in. j. art. Giae aut repugnat oenpctamen mortiferum: ergo conferendo gratiam aufert, seu expellit onem repugnantem cul pa. An aut tollat uenialia: & oem penam dicetur dis. seq.

¶ Tertio dubitat. Contraconclusionem sedam arti. iij. Per fufficientem promulgationem baptismi, circuncisio facta est mortifera conuersis Iudaeis: ergo illa non stat in ueritate. Consequen¬- tia nota. Antecedens probatur: quia Petrus obseruans legalia, post euangelijpublicationem, peccauit cuipabiliter: ergo legalia erant mortifera, inter quae principale sacramentum fuit circumcisio. Consequentia nota. Antecedens probatur: quia propter hoc fuit publice repraehensus a Paulo uerbo, & scripto. Ad Gal. ij. tanquam is, qui non recte ambulabat ad ueritatem euangelij: sed non recte ambulans ad ueritatem euangelii cuspabiliter peccat: ergo.

¶ De hac materia cete is latius scribit Sco. Sed eausa breuiantes primo notetur, quod beatus Petrus cum uenerat Antiochiam, priusquam uenirent quidam Iudaei a lacobo, cum gentibus in cibo conmunicabat edendo, quem legefuerant prohibita. Cum autem uenissent Iudaei, subtrahebat, & segregabat se a communione gentium conuer sorum, timens scandalixare eosi, qui uenerant ex circumcisione, Iudaeos: & simulationi eius consenserunt caeteri ludaei: ita ut & Barnabas duceretr ab eis in illam simulationem: ut habetur ad Gal. ij. Propter quod Paulus eum repraehendit. Sic enim ipse testatur. Sed cum uidissem, quod non recte ambularet ad ueritatem euangelij: dixi cephaetoram omnibus. Si tu cum Iudaeus sis: gentiliter uiuis, & non sudaice: quomo do gentes cogis Iudaixare. cogis facto scilicet tuo, & praemisit. Cum Petrus uenit Antiochiam, in faciem eirestiti: uia repraehensibilis erat.

¶ Circa hoc duo uidenda sunt. Primum; an Petrus fuit repraehensibilis scudm uerba Pauli. secundum in quo fuerit rephensibilis. Et per hoc patebit responsio ad dubium.

¶ De primo fuit opinio beati Hiero. quod neque Petrus in praedicto facto peccauit: nec repraehensibilis fuit: neque Paulus peccauit repraehendendo Petrum, a peccato ex cusat: quia legem, quae secundum eum post passionem christi mortifera fuit, & reuocata, non seruauit gentibus con¬ municando: sicut nec seruare debuit: & ideo nec peccauit, sed quadam pia dispensatione aduententibus nuntijs Tacobi ad uitandum scandalum Iudaeorum usus est legalibus: & hoc faciendo ad uitandum scandalum: similiter non pecca uit: neque repraehensibilis erat. Paulus uero dispensatorie eum redarguit: ac gentiles, quorum ipse apostolus fuerat, exe plo Petri legalia tanquam necessaria quaererent. Et per hoc Paulus excusatur a culpa mendacij, qua Petrum repraehensibilem dixerat: & procaciter atguebat: quia pia simulatione hoc egit. Sed oppositum huius sensit Augustinus tenens, quod licet apostoli, & prophetae in actibus, & uerbis, ut homines poterant errare: nullus tamen eorum tanquam scriptor alicuius partis sacrae scripturae errare potuit: quia in hoc fuerunt, ut calamus scribae, qui est spiritussanctus: uelociter scribentis, & errare non potentis. Vnde nequaquam admittendum est Paulum in epistola ad Gal. quae pars est canonicae scripturae, quodcunque mendacium iocosum, uel officiosumscripsisse. Vnde in epistola ad Hiero. & habetur. ix. distinct. si ad scripturas dicit Augustinus. Si ad scripturas diuinas admissum fuerit aliquod mendacium quantumcunque paruum, seu officiosum: nihil remanet in ea solidae uerita tis, qua conuincatur aduersarius: quic quid enim contra ipsum allegatum fuerit: respondebit illud mendaciter esse dictum iocose, uel officiose: ut est illud aliud, quod conceditur ita dictum. Vnde & ibidem ait Augusti. Ego his solis libris, uel uiris, qui canonicidicuntur, didicihunc timorem, honorem que referre: ut nullum eorum scribendo errasse audeam credere. Et hanc sententiam beati Augustini communiter sequuntur doctores. Secundum quam dicendum; quod Petrus, ut scribit Paulus: repraehensibilis erat in ueritate: nec Paulus mendaciter, uel simulatorie hoc scripsit ad uitandum scandalum gentilium conuersorum, quia ut supra dictum est: ut: utilius scandasum nasci permittitur, quam ueritas re¬ linquatur. Nec propter scandalum uitam dum est peccandum: omnis autem simula tio, & mendacium peccatum est. Et sic patet primum, quod Petrus fuit repraehensibilis.

¶ Sed de secundo, in quo fuit reprae hensibilis. Dicitur primo, quod non in eo quod legem non seruauit communicando cum gentibus in cibis lege prohibitis Erat enim pro tunc lex reuocata quan tum ad obligationem. Neque in hoc peccauit; quod uenientibus Iudaeis legalia scruabat: abstrahendo se a communione gentilium in cibis: quia non erat ob seruatio legis mortifera: licet inutilis, & ut dictum est: poterat a Iudaeis conuersis tunc sine peccato obseruari, uel omitti. Nam & post hoc Paulus Timothaeum circumcidit: & iuxta legem sepurificauit: ut habetur Actuum. xvj. & & xxi. Sed in hoc peccauit non quidem mortaliter, sed uenialiter: quia incaute se abstrahendo a communione gentilium occasionem scandali praebuit, quod propter huiusmodi factum Petri credere poterant obseruantiam legalium fore tunc necessariam ad salutem: quod credere erroneum fuisset. Non tamen in hoc peccauit mortaliter: quia scandalum illud non fuit inductiuum ad mortale. Nam hoc credere (licet fuisset erroneum) non tamen fuisset eis mortale: quia nondum declarata ueritate: nondum est mortale errare; sicut contingit in opinionibus contrariis pro neutra parte determinatis: & hoc facto cogebat gentes Iudaitare, dando occasionem suo facto. Potest etiam aliter ostendi repraehensibilitas Petri: ut ostendit Sco. sed hoc sufficiat.

¶ Et per hoc ad dubium dicitur, quod Petrus seruando legem non peccauit, nec pro pter hocrepraehensus et a Paulo, sed seruando legem aduenientibus Iudaeis quam prius non seruauit: communicando gentilibus, occasionem scandali, & erroris praestitit: & in hoc saltem uenialiter peccauit. Aut in hoc peccauit: quia simulauit foris abstinendum a cibis secundum legem immundis coram Iudaeis: quod tamen corde non sentiebat. Nam in his prius communicabat genti¬ libus, quod & faciendum didicit in facto Cornelij. Actuum. x. ubi audiuit diuinum responsum. Quod deus putificauit, tu ne commune dixeris. Et ad hoc potest referri illud uerbum Pauli, & simulationi eius consenserunt caeteri Iudaei. Vel tertio in hoc, quia non utebatur auctoritate praelati: quia cum esset superior nuntijs lacobi, magis debuit ueritatem, constanter tenere in opere, & eos reducere ad rectitudinem suam: quam propter timorem fiecti ad illud, quod erat eis placitum: aut magis acceptum. Et talis remissio, seu timiditas praelatiest pro tempore repraehensibilis. Et hoc uidetur innuere Paulus, cum ait. Cum uenissent quidam a Iacobo, subtrahebat se timens eos, qui ex circumcisione erant.

¶ Dubitatur quarto. Si cum circuncisione lex euacuata est per supuenientem gratiae ueritatem: quomodo saluatur: quod Gen. xvii. data est circumcisio Abraae in faedus sempiternum. Et Matth.v. Non ueni soluere legem, sed ad implere. Non ergo baptismus abstulit circumcisionem: nec euangelium euacuat legem.

¶ Pro solutione notandum;, quod cessatio legalium dupliciter intelligi potest. Vno modo in se, & quoad literam: & sic cessare dicuntur, quaesecundum exteriorem ritum: secundum quem ad literam praecepta sunt, non seruantur. Alio modo quoad mysterium, finem uel signatum: & sic cessare dicuntur, quando ea, quae mystice significantur: aut ad quae ordinata sunt, tanquam in finem cessant.

¶ Secundo supponendum est ex dictis in iij. distinct. xxxvij. & xl. quod in lege fuerunt triplicia praecepta, scilicet moralia, iudicialia, & cerimonialia, quibus praemissis ponuntur tres propositiones.

¶ Prima. Moralia legis, quae compraehenduntur in decalogo: quoad literam non cessauerunt in testamento nouo. Patet: quia illa sunt de legenaturae stricte, uellarge: lex autem naturae mutationem non recipit: ut ostensum est intertio loco statim allegato.

¶ Secunda propositio. Legalia, iudicialia, & cerimonialia adliteram: & in se: per legem gratiae sunt euacuata. Patet haec propositio quoad circum¬ cisionem, quae fuit principalissimum corimoniale ex conclusione. iij. art. xxxv. & similiter de alijs legalibus. Cuius rationem triplicem ponit beatus Tho. q. x. huius arti. ij. Vna; quia lex instituta fuit ad significandum gratiam noui testa menti, quae per christum facta est: & ideo ueniente christo cessare debuit: sicut ueniente lumine cessat unibra. Hinc apostolus ad Heb. x. de lege dicit: quod habet umbram futurorum: neque conuenit significare tamquam futurum, quod posens e.

¶ Scdaro est imperfectio legalium. Cum autem uenit, quod perfectum est, euacuatur, quod ex parte est. j. Corint. xiij. siad illud ordinatur: frustra autem sit per plura, quod aeque perfecte, uel perfectius sit per pauciora: nedum in naturalibus: sed etiam in gratuitis. Hinc ad Heb. vij Reprobatio quidem sit prioris mandati propter infirmitatem eius, & inutilitatem: nihil enimi ad perfectum adduxit lex. Quomodo autem lex euam gelica sit perfectior lege ueteri infra dicetur.

¶ Tertia ratio est infirmitas populi, quibus data est lex. Brant enim ut paruuli: & ideo paulatim a pristina consue tudine idololatriae abstrahendi: ut sic concederetur eis eadem offerre deo, quaprius idolis obtulerunt: uel ab aliis offerri uiderant Sed postquam ad perfectum humanum genus peruenit, debuit ab obseruantijs legis liberum esse: & hoc tangit Apostolus ad Gal iij. & iiij. & Petrus Actuum. xv. ostendens legalia in onus populo rudi imposita. Verum quaedam cerimonialia (significantia principaliter ea, quae semper in nobis esse debent: puta cordis deuotionem ad deum sicut thurificatio) manserunt. Et dicitur principaliter propter circuncisionem, quae licet significet circumcisionem cordis: quae semper in nobis esse debet: non tamen principaliter. Sed principaliter significant purgationem ab originali: quae semel facta posterius non repetitur.

¶ Tertia propositio. Legalia quantum ad mysterium finem, & significatum, non sunt euacuata; sed in testamentonouo magis perfecta, & impleta. Patet haec propositio demoralibus: quia deca¬ logus simpliciter manet: & perfectius exponitur in euangelio; quam Iudaei in tellexerunt: ut patet. Matth. v. Audistis: quia dictum est antiquis. Non occides. Ego autem dico uobis: quicunque; dixerit fratri suo racha &c. Iudicialia manent quantum ad finem: qui est pacificacohabitatio hominum. Magis autem seruatur pax per patientiam euangelicam non repercutiendo, quam per seueritatem sepale: oculum pro oculo: & in caeteris tasionem reddendo. Vnde, ut dicit Scotus nullum iudiciale ligat nunc: ut est praeceptum illius legis. Licet tamen bene principibus nunc statuere aliqua, quae etiam in lege Mopsi erant statuta: quae nunc ligant non auctoritate legis ueteris: sed auctoritate principis id de nouo statuen tis. Cerimonialia etiam manent in suis significatis: quia umbra transijt, & ueritas successit. Omnes enim illae purificationes ueteris legis significabant purificationem a peccatis. Et oblationem, & sacrificia significabant sacrificium perfectum christi: & actus quosdam latrie in deum: fidei scilicet spei, & charitatis: quae completa sunt in oblatione christi, qua deleta sunt peccata: & mentes nostrae in cultum latriae sunt directae. Et secundum hoc intelligendum est; quod christus non uenit soluere legem, uel circuncisio nem, quantum ad mullerium, & fructum: ad quem erat instituta: immo perfecit eam copiosius in soluendo legem, & remedium longe perfectius instituendo. Et perhoc solutum est secundum in principiodubij factum. Sed de primo dicitur secundum Scorum: quod foedus sempiternum expo ni potest: sempiternum in se, uel in aequiua lenti. Vel magis adliteram: sempiternum inter deu, & Abraam, & semen eius specialiter: quia nunquam fuit aliquid signum faederis inter deum, & genus A braae specialiter. Licet futurum erat aliud signum soederis inter deum, & totum genus humanum: & melius fuit semenAbraae transire in faedus commune: quam remanere sub signo foederis specialis: quia melius est parti esse in toto, cuisim pliciter bene sit: quam esse distinctum a caeteris partibus, ut sibi aliqualiter be¬ ne sit: & alijs male. Vel dicitur secundum sanctum Thomam, quod sempiternum accipitur ibi pro seculo: quod habet quidem finem: sed non est determinatus nobis. Et tantum de illa quaestione, & distinctio. j.