Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 2 : Utrum notitia evidens veritatum theologicarum sit scientia proprie dicta
Quaestio 3 : Utrum passio scibilis de aliqua scientia proprie dicta distinguatur ab ea realiter
Quaestio 4 : Utrum omnis passio sit demonstrabilis de subiecto primo
Quaestio 5 : Utrum in omni demonstratione diffinitio sit medium demonstrandi
Quaestio 6 : Utrum sola propositio per se secundo modo est scibilis proprie dicta
Quaestio 7 : Utrum theologia quae de communi lege habetur a theologis sit scientia proprie dicta
Quaestio 9 : Utrum Deus sub propria ratione deitatis sit subiectum theologiae
Quaestio 10 : Utrum sola operatio potentiae sensitivae sit praxis
Quaestio 11 : Utrum notitia practica et speculativa distinguuntur per fines, vel penes obiecta
Quaestio 12 : Utrum habitus theologicus sit practicus vel speculativus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum tamen omni alio a Deo sit utendum
Quaestio 2 : Utrum frui sit actus solius voluntatis
Quaestio 3 : Utrum fruitio sit qualitas distincta realiter a delectione
Quaestio 4 : Utrum solus deus sit debitum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : Utrum voluntas possit frui essentia non fruendo persona et econtra
Quaestio 6 : Utrum voluntas contingenter, et libere fruatur ultimo fine
Distinctio 2
Quaestio 1 : De identitate essentiae divinae cum attributis
Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales sit realiter divina essentia
Quaestio 3 : Utrum aliquod reale possit distingui secundum rationem ab aliquo reali
Quaestio 8 : Utrum universale univocum sit aliquid reale alicubi existens subiective
Quaestio 9 : Utrum aliquod universale sit univocum deo et creaturae
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit divina essentia
Quaestio 2 : Utrum essentia divina sit a nobis cognoscibilis
Quaestio 3 : Utrum de Deo possumus habere plures conceptus quidditativos
Quaestio 4 : Utrum Deum esse sit per notum
Quaestio 5 : Utrum universale communissimum sit primum cognitum a nobis
Quaestio 9 : Utrum in omni creatura sit vestigium trinitatis
Quaestio 10 : Utrum creatura rationalis sit imag trinitatis
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda: deus generat deum
Distinctio 5
Quaestio 1 : An essentia generet, vel generetur
Quaestio 2 : Utrum filius generetur de substantia patris
Quaestio 3 : Utrum essentia divina sit terminus formalis generationis
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum pater genuit filium natura vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in patre sit aliquod absolutum, vel respectivum
Quaestio 2 : Utrum absolutum sub ratione essentiae, vel ratione attributali sit potentia genetandi
Quaestio 3 : Utrum potentia generandi possit communicari filio a patre
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum divinae simplicitati repugnet esse in genere praedicamentali
Quaestio 2 : Utrum aliquod simpliciter simplex possit esse in genere
Quaestio 4 : Utrum genus et differentia important eamdem rem primo
Quaestio 5 : Utrum deus possit diffiniri diffinitione non data per additamentum
Quaestio 7 : Utrum solus deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum filius vere generetur a Patre
Quaestio 2 : Utrum generatio in divinis sit univoca
Quaestio 3 : Utrum generatio in divinis sit univoca
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum voluntas sit principiun productivum spiritus sancti
Quaestio 2 : Utrum spiritus sanctus libere producatur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedit a patre et filio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus posset distingui a filio, si non procederet ab eodem
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum pater et filius sunt unum principium spiritans Spiritum Sanctum
Quaestio 3 : Utrum pater et filius spirant omnino uniformiter Spiritum sanctum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum generatio filii sit spiratio
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum Spiritui Sancto competat duplex processio temporalis et aeterna
Quaestio 2 : Utrum spiritus sanctus detur in persona proprie, vel tantum secundum dona sua.
Distinctio 15
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum persona divina visibiliter mittatur
Distinctio 17
Quaestio 2 : Utrum aliquis actus potest esse meritorius sine caritate formaliter animam informante
Quaestio 3 : Utrum de facto omni actui meritorio creata caritas praesupponatur
Quaestio 4 : Utrum caritas possit augeri
Quaestio 5 : Utrum caritas praeexistens maneat in fine augmentationis
Quaestio 6 : Utrum augmentatione caritatis aliquid realiter differens a priori sibi adveniat
Quaestio 8 : Utrum donum dicat proprietatem personalem per totam quaestionem
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint secundum magnitudinem perfecte aequales
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alia per circumincessionem
Distinctio 20
Distinctio 21
Questio 1 : Utrum haec sit concedenda, solus Pater est Deus
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum viator possit aliquod nomen imponere ad significandum distincte divinam essentiam
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum nomen persona sit terminus primae vel secundae intentionis
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum unitas qua Deus dicitur unus sit aliquis additum Deo
Quaestio 2 : Utrum persona in divinis dicatur secundum substantiam ut relationem
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum persona in divinis secundum substantiam vel relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae divinae constituantur et distinguantur per relationes originis
Quaestio 3 : Utrum omnes relationes divinae sint constitutivae personarum
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum in eadem persona sint plures proprietates
Quaestio 2 : Utrum verbum intellectus creati sit vera
Quaestio 3 : Utrum solus filius sit verbum in divinis
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum innascibilitas sit constitutiva patris proprietas
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium univoce dicatur de omnibus illis in Deo, de quibus praedicatur
Distinctio 30
Quaestio 4 : Utrum secundum rei veritatem sit ponendus aliquis respectus ab absolutis distinctis
Quaestio 5 : Utrum relatio temporalis Dei ad creaturam sit relatio realis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo, et aequalitas in divinis sit relatio realis
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum pater sit sapiens sapientia genita
Quaestio 2 : Utrum pater et filius diligant se Spiritu Sancto
Distinctio 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit realiter essentia divina
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit scientia ex natura rei
Quaestio 2 Utrum Deus intelligat omnia alia a se distincte
Quaestio 3 : Utrum essentia divina sit primum obiectum intellectus
Quaesito 5 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se per ideas earum
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam determinatam, et necessariam omnium futurorum contingentium
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum Deus possit plura scire quam scit
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquem praedestinatum damnari et praescitum salvari
Distinctio 41
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere omne possibile fieri a creatura
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum Deus possit aliqua facere, quae non fecit, nec faciet
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere mundum meliorem isto
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas Dei sit causa immediata, et prima omnium rerum, quae fiunt
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina possit impediri per quamcumque potentiam creaturae
Quaestio 2 : Utrum per rationem naturalem probari possit quod voluntas divina semper impletur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum Deus possit praecipere malum fieri
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum quaelibet voluntas creata teneatur se conformare divinae voluntati
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum creatio passio distinguitur a creatura.
Quaestio 2 : Utrum deus sit prima, et immediata causa omnium effectuum
Quaestio 3 : utrum deus et potuit mundum creasse ab aeterno
Quaestio 4 : VTRVM creare repugnet creaturae
Quaestio 5 : Utrum deus sit causa finalis omnium
Quaestio 6 : Utrum angelus, et anima intellectiua distinguantur specie
Distinctio 2
Quaestio 1 : utrum tempus sit mensura et angelorum
Quaestio 2 : Utrum et angelus sit in loco per suam substantiam
Quaestio 3 : Utrum angelus possit moueri localiter
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum omnes angeli inter et se personaliter discreti, essentiali specie sint distincti
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum obstinatio diaboli in malo, stare possit cum libero eius arbitrio
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum omnes spiritus intellectuales a solo deo mittantur ad homines uiatores
Distinctio 11
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum materia prima sit aliqua entitas positiua a forma distincta
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum anima rationalis sit ex tradue ce, et educta de potentia materiae
Quaestio 2 : Utrum paradisus sit corporalis uoluptatis locus a deo a principio plantatus
Distinctio 18
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum homo prostatu innocentiae habuit cor pus immortale
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum omne peccatum hominis oriatur ex tentatione daemonis
Distinctio 22
Quaestio 2 : Utrum peccatum Adae fuit per ignorantiam excusabile
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum deus facere posset uoluntatem rationalis creaturae per naturam impeccabilem
Distinctio 24
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum liberum arbitrium sit aliquid a ratione, et uoluntate distinctum
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum operans. et cooperans gratia distinguantur realiter a charitate infusa
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum iustitia originalis in primo parente fuit donum supernaturale
Quaestio 2 : Utrum peccatum originale sit aliquid positiuum in anima, uel in carne
Distinctio 31
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum per sacramentum baptismatis tollatur reatus culpae originalis
Distinctio 33
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum malum, quod non est ab aliquo efficiente: sit a bono sicut a causa deficienti
Distinctio 35
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum omne peccatum, et omnis culpa sit alicuius peccati poena
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum uoluntatis finis, et intentionis sit distinctio realis, aut tantum rationis
Distinctio 39
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum ex sola intentione finis attendatur bonitas operis
Distinctio 41
Quaestio 1 : Utrum inter humanos actus, aliquis indifferens sit dicendus
Distinctio 42
Distinctio 43
Quaestio 1 : utrum omne peccatum ex malitia commissum, sit peccatum in spiritum sanctum
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum peccandi potentia sit a deo creatura rationali concessa
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta legis novae sint causae effectivae gratiae.
Distinctio 2
Quaestio 2 : Utrum baptismate Ioannis baptizati, erant baptismo christi iterum baptizandi
Distinctio 3
Distinctio 4
Quaestio 2 : utrum omnes suscipientes baptismum aequaliter accipiant sacramentalem eius effectum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum peccet mortaliter, qui a malo ministro verum baptisma suscipit scienter
Distinctio 6
Quaestio 2 : Utrum characteris impressio sit in iterabilitatis baptismi causa, uel ratio
Distinctio 7
Quaestio 1 Vtrum confirmatio sit sacramentum noualegis irreiterabile, a solis episcopis dispensabile
Distinctio 8
Quaestio 2 : utrum cum figurarum praecedentium pluralitate salue tur unitas sacramenti eucharistiae
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum manducatio eucharistiae sacramentalis, aut spiritualis sit de necessitate salutis
Quaestio 2 : Utrum solum mortale peccatum reddat accedentem huius sacramenti indignum
Distinctio 10
Distinctio 11
Quaestio 2 : utrum materia eucharistiae sit panis triticeus, et naturalis liquor vini
Distinctio 12
Quaestio 2 : utrum ad consequendum eucharistiae fructum frequenter sit conicandum
Distinctio 13
Quaestio 2 : utrum haeretici ab haeresi condemnata nominati: sint in ecclesia catholica tolerandi
Distinctio 14
Quaestio 1 : utrum sine paenitentia possit deseri peccatum post baptisma conmissum
Quaestio 2 : Utrum per poenitentiae sacramentum deleatur mortale peccatum
Distinctio 15
Quaestio 4 : utrum inbello acquisita sint suis dominis restituenda
Quaestio 13 : Utrum acquisitum per turpe lucrum sit de necessitate salutis restituendum
Quaestio 14 : Utrum titulo praescriptionis acquisita sint restitutioni in foro conscientiae ob noxia
Quaestio 16 : Utrum damnificans alium in fama, teneatur restituere damna hac occasione illata
Distinctio 16
Quaestio 2 : Utrum satisfactio paenalium operum requiratur ad perfectam remissionem peccatorum
Quaestio 3 : Utrum ieiunium ecclesiae trasgredientes obliget ad mortale
Quaestio 5 : Utrum uenialium peccatorum paenitentia sit ad salutem necessaria
Distinctio 17
Quaestio 1 : Utrum confiteri peccata sacerdoti sit necessarium ad salutem mortaliter peccanti
Quaestio 2 : Utrum quilibet obnoxius peccato mortali teneatur confiteriproprio sacerdoti
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum potestas clauium data ecclesiae extendat se ad remissionem reatus, et culpae
Quaestio 2 : Utrum virtute clauium ecclesiae, homo possit hominem exconmunicare
Distinctio 19
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum confessor teneatur celare peccatum sibi quocumque detectum in confessione etc.
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum confessor teneatur celare peccatum sibi quocumque detectum in confessione etc.
Distinctio 23
Quaestio 1
Utrum anima rationalis sit ex tradue ce, et educta de potentia materiaeQVAESTIO I QVAERITVR circa hanc quod distinctionem. Vtrum anima rationalis sit ex tradue ce, & educta de potentia materiae. In quaestione erunt tres articuli. Primus terminos declarabit. Secundus ad quaestionem respondebit. Tertius mouebit dubia.
Ā¶ Quantum ad primum notandum, quod animam esse ex traduce dupliciter potest intelligi. Vno modo est animam esse diuisam ab anima, seu forma generantis: aut animam secundum aliquam suipartem in ea realiter manentem, fuisse in principio suo productiuo. Illo modo corpus animalis per seminis transfusio nem propagatum, cuius seminis materia manet in corpore, ppagato: dicitur esse ex traduce: similiter & totum compositum propter eius partem, quae est corpus. Secundo modo aliquid esse ex traduce est aliquid educi de potentia mate riae concurrente aliqua uirtute naturalieffectiue decisa a principio generante. Illo modo anima bruti sensitiua est ex traduce: quia educitur de potentia materiae uirture seminis a principio generante decisi: actiue ad productionem animae brutalis concurrente. Primo autem modo nulla forma substantialis est ex traduce: quia nihil substantialis formae, quae generatur: aliquid praefuit in generante: quia nihil alterius rationis a forma genita; cum forma sit substantia simplex non composita ex partibus diuersarum rationum: nec aliquid eiusdem rationis cum forma genita: quia uel tota forma praefuit in generante, uel pars. Non tota: quia tunc non generaretur; cum non acciperet esse de nouo: quia praefuit in generante. Nec pars quia tunc illa pars non generaretur; quia praefuit. Nec reliqua pars de nouo ad genita: quia illius partis nihil praefuit in geĀ¬ nerante; & ita illa pars non esset ex traduce: & ita nec totum.
Ā¶ Ter tio notandum, quod de materia huius quaestionis plures fuere opiniones. Vna fuit, quam etiam magister tangit in litera: quod anima est de substantia dei. Alex. parte ij. q. Ix. unde arguunt. Bormauit deus hominem de limo terrae: & inspirauit in faciem eius spiraculum uitae. hoc spiraculum fuit anima: ergo inspirauit animam: ergo anima est spiritus, uel flatus dei: sed spiritus dei non est nisi de deo. Item Ioan. xx. Insufflauit in eos dicens. Accipite spiritumsanctum &c. Nihil autem aliud est spiritus, quem insufflauit nisi spiritus procedens de substantia patris, & filij. Ideo dicit ibi glo. Augu. quod in hoc ostendit ex se procedere spiritum sanctum. Ergo pari ratione. flatus ille, quem spirauit in faciem hominis, fuit de substantia dei.
Ā¶ Item Etclesiast. ulti. Donec reuertatur puluis in terram suam, unde erat: & spiritus redeat ad deum, qui dedit illum. Ergo sicut homo quantum ad carnem est de terra, ita qnantum ad spiritum redit ad dei substantiam, qui dedit illum,
Ā¶ Addunt etiam rationes parum ualentes, & nihil concludentes. Sed opinio haec erronea est haeretica, & fatua. Nam est contrascripturae ueritatem: est etiam contrarationem.
Ā¶ Contra ueritatem scripturae: dicitur enim Gen. j. Paciamus hominem ad imaginem &c. Hoc dictum est de homine secundum animam. Pactio autem in deo locum non habet: sicut nec mutatio. Ego sum dominus, & non mutor. Malach. iij.
Ā¶ Contra rationem: nam in deo non est compositio; nec est componibilis: cum sit suinme simplex. Sed si anima est ex dei substantia; erit pars hominis: & ita componibilis.
Ā¶ Item cum dei substantia sit indiuisibilis: tota dei substantia erit anima, uel pars eius: & ita anima erit deus, uelcomponitur ex deo.
Ā¶ Item uel substantia dei esset materia animae: uelforma. Non materia: quia illa est imperfectior altera parte constituente similiter & toto. Nec forma: quia tumc esset deus; quia forma suadenominationem communicat totiĀ¬
Ā¶ Si dicitur, quod habeat aliam formam super inductam: hoc non ualet. Tum quia nihilominus ipsa denominaretur deus a substantia dei: sic secundum ponentes multas formas in composito: ni denominationem. Tum quia tunc substantia diuina esset subiectum formae superinductae, & ita imperfectior ea.
Ā¶ Item sic contingeret diuinam substantiam de prauari, damnari: & alia multa impossibilia, & absurdissima sequuntur ad illum errorem.
Ā¶ Alia fuit opinio non minus impia Manichaeorum stulteerrantium: dicentium in homine esse duas animas: sicut recitat beatus Augu. in libro. de duabus animabus. Quarum una inclinat ad bona: & haec est de substatia dei. Alia inclinat ad mala: & haec numquam potest facere bona: sicut prima non potest faceremala. Sed haec heresis quoad prima partem reprobata est. Quoad secundam partem eius falsitas patet, quia anima mala uel est a deo bono: & hoc contra eos. & patet falsum: quia uidit deus cuncta, quae fecerat, & erant ualde bona. Nec a deo malo: quia impossibile est esse plures deos: ut patet lib. j. dist. ij.
Ā¶ Illis ergo erroribus reprobatis: ad rationes iliarum opinionum respondendum est Ad primam dicendum, quod inspirare, uel insufflare secundum aliam translationem in praedicta auctoritate idem est, quod spiritum facere: & eum corpori unire. Dixit, & facta sunt. Dixit uoluntate practica, quia dicere dei, facere est. Vnde sicut deus res produxit dicendo. Tiat &c. non fuit uox materialis: ita nec flatus aliquis corporalis. Nec ualet similitudo adducta de Ioan. c. xx. quia slatus ille procedens de Christi humanitate, non fuit spiritussanctus: sicut nec columba apĀ¬ parens super Christum baptixatum. Nec ignis sedens super singulos apostolorum. Sed signa fuerunt creata uisibilia, repraesentantes inuisibilem spiritussancti ab utroque processionem: simul & temporalem missionem.
Ā¶ Ad illud de ecclesiaste dicitur, quod ibi non ponitur nota similitudinis: sed est una copulatiua significans resolutionem corporum in terram. Vnde sumptum est, tanquam a principio materiali. Et reditum spiritus ad deum, tanquam ad effectiuum principium per unionem gloriae: in quo erat uirtualiter: sicut effectus in causa ante sui productionem. Ideo caute in auctoritate allegata dicitur de carne- Reuertatur puluis in terram: unde erat scilicet facta. Non autem dicitur de spiritu redeat in: sed ad deum: nec dicitur unde erat: ne intelligatur esse de substa tia dei: sicut caro de substantia terrae: sed ad deum, qui dedit illum tanquam causa producens effectum.
Ā¶ Ad illud Actuum. xvij. Genus deisumus dicitur, quod aliqua dicuntur esse eiusdem generis, prout genus dicit consanguinitatem: quia descenderunt ab uno generationis principio: sic non loquitur apostolus. Alio modo, quae compraehenduntur sub eodem genere logicali maxime propinquo, & sic anima rationalis, & angeius dicuntur esse eiusdem generis cum deo: quia sunt substantiae spirituales, & intellectua les: sicut deus: & compraehenduntur sub hoc genere spiritus intellectualis: quomodo nulla alia creatura est eiusdem generis cum deo. Vel posset dici, quod illud dicitur esse genus dei, quod accedit ad deum aliqua proprietate: analogice tamen: & ita accedit natura intellectualis creata ad deum, quadam maiori similitudine, quam caeterae non intellectuales: quauis tamen adhuc natura intellectua lis infinite distet a deo secundum perfectionem: etiam secundum modum intelligendi.
Ā¶ Tertia opinio fuit: quod aniĀ¬ E marum productio fiat mediante intelligentia: ut sicut corpus caelestae facit ad productionem corporis humani: sic etiam intelligentia concurrit actiue ad productionem animae rationalis. Et hoc uidetur sensisse auctor de causis. Mouebantur isti ex eo: quia deus propter sui unitatem summam non potuit immediate producere plura: ideo deus immediate prima intelligentiam produxit: & mediante illa secundam; & mediante intelligentia animam &c.
Ā¶ Sed haec opinio simpliciter est erronea: & auctoritas auctoris de causis in ea parte tanquam haeretica est respuenda. Nec producere multos effectus opponitur unitati creaturae: cum omnis multiplicitas ad unitatem sit reducenda.
Ā¶ Quarta opinio suit: quod anima esset ex anima sicut caro ex carne: & sicut ab una candela multae accenduntur candelae: sic ab una anima per suimultiplicationem, sine sui diminuitione, multa corpora uiuificantur. Et ita animam ponunt esse ex traduce ab alia anima. Ad hoc allegatur illud Exod. i. Omnes animae, quae egressae sunt de femore Tacob &c.
Ā¶ Item in formatione Euae dicitur, quod deus inspirauit spiraculum uitae de Adam: sed & dicitur, Aedificauit igitur dominus deus costam, quam tulerat de Adam in mulierem: igitur mulierem quoad carnem, & animam formauit de Adam.
Ā¶ Item originale peccatum a parentibus descendit in filios. Peccatum autem solum in anima est. Et ideo sicut peccatum a parentibus descendit in filios: ita anima geniti descendit ab anima gignentis, a quo peccatum; quod non est nisi in anima. Huius opinionis uide tur fuisse Aug. nihil uerius dubitasse de eius ueritate. Dicit enim, quod non potuit uenire ad ueritatem huius quaestioGnis.
Ā¶ Quinta opi. posset esse, quod anima licet non sit ex traduce primo modo: est tamen ex traduce secundo modo: quia educitur de potentia materiae concurrente ui seminali effectiue ad eius productionem, eo modo, quo anima bruti educitur de potentia materiae.
Ā¶ Et arguitur pro illa opin. sic. Inter omnes formas corpora perficientes, anima humana est perfectissima: ergo operatio formae imperfectioris ab ea neganĀ¬ da non est. Sed animae brutales habent uirtutem generatiuam sibi similis: ergo & anima intellectiua.
Ā¶ Item maior est congruentia hominis ad hominem, quam bruti ad brutum. Et perfectior est lis generatiua in homine, quam in bruto. Si ergo brutum producit brutum: & quantum ad corpus ministrando materiam: & quantum ad formam educendo ipsam de materiae potentia, etiam homini hoc idem conuenit.
Ā¶ Item anima rationalis educitur de potentia ma teriae, sicut forma bruti: ergo. Antecedens probatur: quia producitur in materia: materia in suo genere concurrente. Suscipit. nio. materia in se subiectiue animam rationalem. Et hoc est materiam concurrere in suo genere causandi, quod genus causaudi materiae est esse subiectum formae.
Ā¶ Si dicis, quod no educitur de potentia materiae: licet subiectetur in materia: quia producens scilicet deus non reuirit materiam: posset enim animum rationalem producere extra materiam, sicut conseruat extra materiam. Contra: tumnc eadem ratione forma bruti non educere tur de potentia materiae: quia nec deus producens bruti formam requirit necessario materiam. Potest enim omnem formam, & producere, & conseruare extra materiam.
Ā¶ Si dicis ad productionem formae bruticoncurrit agens naturale scilicet uirtus seminalis. Contra illa etiam requirit, seu concurrit in productione animae rationalis: quia sicut sine seminis decisione non producitur brutum perfectum: ita nec homo sine semine humano. Et omnis ratio probans, uel persuadens uirtutem seminalem concurre re ad productionem animae bruti, eundem locum habet in homine.
Ā¶ Et si dicis: corporale non potest producere spirituale, neque corruptibile incorruptibile. Anima autem rationalis est immaterialis, & incorruptibilis. secus de anima bruti: & uirtus seminalis est agens materiale, & corruptibile. Ergo non concurrit actiue ad productionem non corporalis.
Ā¶ Contra obiectum materiale concurrit actiue ad productionem noĀ¬ titiae intellectiuae intuitiuae; quae est immaterialis: & esset perpetua: si obiectum semper esset praesens a quo dependet: non tantum in fieri: sed in esse, & conseruari.
Ā¶ Sexta opinio & catholica est, quod anima immmediate a deo creatur: & non educitur de potentia materiae: de qua uidebitur in conclusionibus.
Ā¶ Quantum ad secundum articulum est prima conclusio. Anima rationalis non est producta de substantia dei secundum eriorem primarum duarum opinionum. Patet illa conclusio ex reprobatione. carundem.
Ā¶ Secunda conclusio. Anima rationalis non est effectiuc ab intelligentia. Probatur: quia anima aut creatur: aut educitur de potentia materiae: Si primum: tunc producitur a solo deo. nam ad effectum creationis creatura esfectiue non concurrit. Si educitur de potentia materiae: sufficit potentia naturalis cum prima causa: ideo praeter illas non debet poni intelligentia: cum pluralitas sit uitanda, & nihil ponendum sit sine causa: nulla autem causa assigna ri potest sufficiens conuincens intelligentiam concurrere ad productionem animae rationalis.
Ā¶ Tertia conclusio. Anima intellectiua non est ex traducesecundum imaginationem quartae opinionis. Probatur per illud Esa. xxvij. Omnem slatum ego feci. Loquitur de flatu spirituali, qui est anima rationalis. Sicut ergo solus deus insufflauit spiraculumuitae in faciem Adae: ita creat animam cuiuslibet hominis. Hinc dicitur in psal xxxij. Qui finxit singillatim corda eo rum. Item Vach. Qui plasmauit animam hominis in eum. Item Esa. Qui finxit, & fecit teinutero. Item Gen. ij. dixit Adam Hoc nunc os ex ossibus meis, & caro de carne mea. Non dicit anima ex anima mea. Vnde datur intelligi, quod animae rationales non sunt de anima primi hominis: sed caro de carne. Item beatus Augin lib. noui testa. Inhonestum, puto, si dicantur alae corporis generari, ut anima nascat ex anima. Ite in lib. de eccle. dog. ma. Animae non cum corporibus seminantur. Hugo uenerabilis lib. j. de sacraĀ¬ parte. vij. c. xxx. Pides catholica magis eligit credendum animas quotidie corporibus uiuificandis sociandas de nihilofieri: quam secundum corporis naturam, & humanae carnis proprietatem de traduce propagari. Adducit ad idem plures persuasiones: licet non reputat eas demonstratiuas: sufficiat tamen ratio supra in notabili posita probans formam ex forma non fieri.
Ā¶ Quarta conclusio. Ad animae rationalis productionem non currit actiue uirtus aliqua naturalis: puta uis paterni, ac decisi se minis. Probatur: quia anima rationalis secundum suam naturam est incorruptibilis: ergo non producitur ab aliquo corruptibili. Tenet consequentia: quia incorruptibile, & perpetuum non dependet a corruptibili neque in fieri, neque inesse. Secundum patet. Primum quod non in fieri. Probatur: quia non potest causa corruptibilis dare esse incorruptibili: quod sibiipsi praestare non potest. Estautem causa praestantior causato ii. a xime effectiua: ideo non potest dare esse incorruptibile: quod est perfectius suo esse. Ratiohaec persuaderi potest: non autem demonstrat. Cui accedit decentia quaedam secundum sanctum Bonauen. ex animarum dignitate: quia cum anima sit imago dei, & nata immediate fieri in deum, & in ipso beatificari per claram eius uisionem, ac fruitionem diligendo ipsum ex tota anima: totum sunes se immediate ab ipso debuit habere: ut sic ipsum ex toto corde tenetur diligere.
Ā¶ Acper hoc ad rationes quintae opinionis, contra quam haec conclusio est posita. Adprimam dicitur negando consequentiam; quia non oportet omnem operationem naturae imperfectioris conuenire naturaeperfectiori. Nam angelus pfectior est quocumque uiuente corporali, & tamen einon conuenit operatio uegetatiua, aut se sitiua, neque nutrit, nec generat sibi simise, nec sentit. Nec hoc arguit impfectio nem in angelo, & hoie: sed magis pfectio nem: quia propter suam pfectionem no possunt pduci a creatura: sed a solo deo: nec indigentiisuis opationibeorgano corporaliĀ¬
Ā¶ Ad secundum dicitur similiter concedendo, quod maior sit congruentia: idest conuenientia seu similitudo: quia perfectior hominis ad hominem, pro quanto homo perfectior est bruto. Potest etiam concedi quod perfectior sit uis generatiua in homine. Et negetur consequentia: quia uis generatiua quantum ad eductionem formae in homine praeuenitur a deo: quiin eo instanti quo uis generatiua (si suaerelinqueretur naturae) educeret formam sensitiuam nobiliorem quacumque alia sensitiua: creat nobiliorem animam scilicet intellectiuam. Nec propter hoc uis generatiua frustra est in homine, siue in huma no semine: quia organitat materiam, & disponit eaum pro receptione animae intellectiuae quantum ad operationes uegetatiuas, & sensitiuas. Et hoc tenendo, quod non sit nisi una anima in homine. Si uero teneatur, quod praeter animam intellectiuam, sit etiam in homine anima sensitiua: illa educitur per uirtutem generatiuam hominis de potentia materiae: non autem intellectiua. Vel potest dici, quod in homine non est uis generatiua sibi sinuilis hominis, seu forme humanae: sed duntaxat uis organixandi corpus: nec hoc arguit imperfectionem in homine, sed magis perfectionem. Perfectionis enim est, quod tanta est nobilitas animae humanae: quod respectu eius nulla creatura habet actiuitatem, sed a solo deo potest produci. Et haec responsio uidetur uerior; quiam esto, quod homo sibi derelicti secundum priorem responsionem produceret formam sensitiuam in mate ria praeiacente: per hoc non produceret hominem. Id enim compositum non esset homo: quia non esset animal rationale, seu intellectiuum.
Ā¶ Ad tertiam, quae nititprobare, quod anima intellectiua educatur de potentia materiae. Dicitur sicut responsum est in replica, quod anima bruti educit de potentia materiae: non ratione dei principaliter agentis ille, none non requirit mateteriam: sed ratione agentis naturalis acti uecum deo concurrentis scilicet uirtutis generatiuae, quae requirit materiam.
Ā¶ Et cum contra hanc solutionem obijcitur. In homine etiam concurrit uis generatiua actiua respectu animae rationalis. Negetur. Et cum arguitur cum omnis ratio, quae persuadet illa concurrere in bruto: etiam habet locum in homine. Nam ad praesentiam uirtutis seminalis in matrice caeteris paribus: producitur anima humana: & sine ea numquam producitur omnibus alijs existentibus, ergo est eius causa. Tenet consequentia ex conmuni medio probandi aliquid esse causam alterius. Respondetur ut sup. quod nullum inedium dari potest probandi efficaciter unam creaturam esse causam efficientem alterius: quia semper posset dici, quod solus deus omnia producit: licet hoc uoluntarie agat ad praesentiam alicuius creaturae: sicut in sacramento altaris, ad praesentia calefacientis producitur caliditas in specie sacramentali: & tamen a solo deo: cum creatura non possit producere formaum extra materiam. Verum est sufficiens persuasio: nisi auctoritas fidei, & scripturae doceat productum esse a solo Deo per creationem: & sic est in proposito.
Ā¶ Ad replicanconceditur, quod corruptibile no producit incorruptibile, tanquam agens principale secundarium. Obiectum uero materiale producens sui notitiam intuitiuam non producit incorruptibile: nec produceret quid spirituale: nisi concurre ret intellectus immaterialis principaliter agens.
Ā¶ Quinta conclusio. Anima intellectiuaa solo deo creatur, ac creando materiae praeparatae infunditur. Illa conclusio patet: quia anima intellectiua producitur: cum non sit a se: & non depotentia materiae: nec de aliquo: quia nec de substantia dei: nec ex traduce: ut deductum est, ergo producitur de nihilo: & per cosequens creatur. Et quia creatura a solo Deo creatu: cum creatura creare non possit: non creatur extra materiam: quia tumc haberet aliquem actum intelligendi, uel uolendi, priusquam infunderetur: non nione potest esse frustra: & tumc ante unitionem eius cum corpore posset mereri: quod apostolus de Tacob & Esau loquens negat ad Rom. ix. c. Praesupponit enim eos ante natiuitatem nihil egisse. ergo creatur in materia: & ita creando infunditur. Probatur etiam conclusio auctoritatibus ad conclusionem tertiam allegatis. Eacit etiam illud Aug. de eccl. dog. c. xvij. & praesertim. c. xiij. Dicimus tantum corpus cougij copulam seminari. Creationem uero animae solum creatorem nosse. Et habetur dist. seq. c. ulti. ubi etiam aliegatur Hiero. anathe matixans dicentes animam esse ex traduce: inducens auctoritatem prophetae. quifinxit singillatim corda eorum. Hoc satis innuit propheta Psal. xxxij. quod non ipsananima de anima facit Deus: sed singulatim ipsas de nihilo creat.
Ā¶ Quantum ad tertium articulum dubitatur. Vtrum animae rationales omnium suerunt simul productae. Respondetur post sanctum Bonauent. dist. xviij. q.v. quod de isto dubiofuit estimatio. Vna philosophorum scilicet Platonis. Alia fuit haereticorum. Tertia orthodoxorum. Plato posuit, quod animae simul creatae fuerunt in stellis, & posteformatis corporibus sibi idonei: ad haec corpora uiuificanda descendunt per firma mentum, & alios orbes planetarum. Post corporum uero corruptionem, ad easdem stellas reuertuntur: ac suo loco, & tempore iterum descendunt. Et cum descendunt, obliuiscuntur prius cognitorum. Et cum ascendunt similiter obliuiscuntur eorum, quae in corpore passae sunt, uel gesserunt. Hanc positionem approbare nititur Macrobius explanans sententiam Scipionis. Tangit etiam hanc opinionem Boe. iij. de consola. me. ix. Tu causis, inquit, animas paribus, uitasque; minores. Prouehis, & leuibus sublimes curribus aptans, Caelum terramque; seris. Quas lege benigna ad te conuersas reduci facis igne reuerti. Et me. vj. eiusdem. Hic clausit membris animos cessa, sed potitos. Sed uere ista positioinquit, Bonauent. plus est somnium, quam dictum autenticum: quia talis creatio, & ascensus, & descensus nullam omnino habere potest certitudinem: cum nemo hoc conuincere possit ratiocinando. Nemo etiam sit, qui possit dicere se talium recordari: & ita de illo nulla haberi potest experientia, a qua sumitur principium artis.
Ā¶ Continet etiam manifestam absurditatem; quia si esset talis animarum circulatio: anima non esset uera corporis perfectio: cum proprius actus in propria materia habet fieri. Etiam tunc nulla esset aniuiae beatitudo: cum de ratione beatitudinis sit perpetuitas, & certitudo. lib. xiiij. de trini. Et ita non stat cum eo huiusmodi circulatio.
Ā¶ Secunda positio Manichaeorum haereticorum fuit, quod animae simul fuerunt creatae in caelo cum angelis: ut puta, quia sunt eiusdem naturae: & postmodum ad suggestionem Dei tenebrarum peccauerunt. Et merito illius peccati in corpora sunt detrusae tanquam in carceres, ut ibi purgentur: & cum purgatae fuerint, adcaelestem patriam reuocentur. Ista impiissimorum haeresis Manicheorum est contra fidem catholicam. cum ponit animas peccasse, priusquam essent corporibus unitae: contra illud Roma. ix. supra allegatum de Iacob, & Esau.
Ā¶ Est etiam contra Philosophum cum ponit animas circum ire diuer sa corpora; cum propria forma requirat propriam materiam; & forma nec substantialis, nec accidentalis migrare possit de subjecto in subiectum: neque anima esset in corpore tamquam perfectibili; sed tanquam in carcere; & ita homo non esset simpliciterunum; nec homines constituerent ueram speciem.
Ā¶ Est etiam contra sensibilem experientiam. Experimur enim animam quantumcunque; bonam nolle a corpore separari; secundum illud apostoli. Nolumus expoliari; sed superuestiri. Quod utique non esset, si non haberet natura dem inclinationem ad corpus tanquam ad perfectibile, sed esset in eo tanquam in carcere. Item non nouimus ea, nisi quae post natiuitatem didicimus. Et mituesset, quod omnino nihil de praecedentibus natiuitatem sciremus.
Ā¶ Quod si dicis, quod mole corporis obruta omnium obliuiscitur: illud omnino uoluntarium est: & nulla ratione, nec auctoritate pbatum: necuiĀ¬ detur, quod non successu temporis saltem aliquorum rememoraretur.
Ā¶ Est ergo tertia positio orthodoxorum uera; quod animae non sunt simulcreatae, sed successiue in suis corporibus creantur, quod apud omnes doctores catholicos certum habet; licet de anima Adgan fuerit ante corpus creatum legitur aliquando Augustinum dubitasse; quia aliquae rationes persuadent de caeteris animabus: quae non persuadent efficaciter de anima Adae. Quarum una haec est: quia si animae creatae essentante corpus: uel tunc haberent cognitionem, aut liberum arbitrium: aut non. Sinon: tunc frustra essent etiam: cum nullum posset alle gari impedimentum; cur non cognosceret ante, sicut postseparationem a corpore: cum tunc multa intuitiue cognoscat, quae coniuncta non habet. Sisic: ergo in eis fuisset meritum, uel demeritum ante corporis unionem; quod falsum est, quia per corporis contagionem contrahit peccatum originale; quod omnia alia peccata, & merita antecedit igitur non est ante corpus. Secunda est ignorantia: quam a principio natiuita tis contrahimus, ut nihil noscimus; nisiquod persensus addiscimus. Illae duae qua lescunque causae non habent locum in anima Adae, quae nec originale habuit; nec ignorans in principiosuae creationis fuit. Est tamen idem dicendum de aia Adae sicut de caeteris. Et si qui docto rum uidentur oppositum dicere; aut scripturae auctoritas ad oppositum sonare: exponendae sunt, & excusandae, ut quod loquuntur de ordine non temporis; sed naturae. Vel quod loquuntur secundum aliam opionionem. unde & illud Iob. c. xl. Behemoth, quem feci tecum: quasi bos faenum comedet. Non est intelligendum, quod anima Iob simultempore creata sit cum behemoth:id est lucifero: ut tecum, dicat associationem quantum ad simultatemi durationis; sed dicit conformitatem in participatione rationis; quasidiceret, feci tecum: id est tibi similem. Neque propter hoc, quod angeli, & caelisuntsimul creati: animae debuerunt simul creari: quia anima habet naturalem inclinationem ad corpus, tanquam perfectio ad proprium perfectibile; ideo non debuit creariante corpus. Quod uero separatur a corpore non est secundum naturamanimae: sed ex peccato: sicut dicit apostolus Roma. v. Per unum hominem peccatum in hunc mundum intrauit; & per peccatum mors. Nihil tase est uel in angelis, uel in caelis. Neque ex hoc, quod corpus est propter animam: sequitur animam esse priorem corpore in existentia actuali: sed sufficit, quod sit prior in intentione: sicut materia est propter formam, & tamen forma non est prior materia.
On this page